Ở đây không chỉ đức Phật Thích-ca mà cả mười phương chư Phật đồng nói sáu
căn là gốc luân hồi, sáu căn cũng là gốc giải thoát. Vô minh là cái mê chấp của sáu
căn, nó lôi chúng ta vào vòng luân hồi sanh tử. Vô thượng Bồ-đề là cái tỉnh giác của
sáu căn, nó đưa chúng ta đến chỗ an lạc giải thoát... Thấy được chỗ căn bản này, sự tu
hành của chúng ta, có nơi y cứ vững chắc, chúng ta không còn ngờ vực gì trên bước
đường tầm đạo giải thoát.
 
 
Phật bảo A-nan: “Căn và trần đồng một nguồn, cột và mở không phải hai, cái
thức phân biệt là luống dối như hoa đốm giữa hư không. A-nan, nhân cái trần, mà phát
ra cái biết của căn, nhân cái căn, mà có ra cái tưởng của trần, tướng phần sở kiến và
kiến phần năng kiến đều không có tự tánh, như những hình cây lau gác vào nhau. Vậy
nên nay ông chính nơi tri kiến, lập ra tướng tri kiến thì tức là gốc vô minh; chính nơi
tri kiến, không có tướng tri kiến, thì đó là Vô lậu Chân tịnh Niết-bàn, làm sao trong ấy
lại còn có vật gì khác.” (Kinh Lăng Nghiêm tr 453-457 Tâm Minh dịch)
Đoạn này Phật nói rõ căn trần thức đều hư dối không thật như hoa đốm trong hư
không, như bó lau dựng nương vào nhau mà không có chủ. Cái không thật, không chủ
ấy, mà chấp thấy biết của sáu căn là thật, là gốc vô minh. Đã là vô minh thì đi trong
luân hồi sanh tử. Nếu thấy biết mà không chấp tướng thấy biết là Vô lậu Chân tịnh
Niết-bàn. Bởi vì từ cái gốc không thật có sanh ra ngọn ngành hoa quả cũng đều không
thật. Không thật chấp là thật tức vô minh. Không thật biết không thật là giác ngộ. Vô
minh thì luân hồi, giác ngộ thì giải thoát. Chỉ y cứ sáu căn, mê thì luân hồi, giác thì
giải thoát, không còn pháp gì khác nữa.
 
Chính vì không suốt thấu lẽ thật, nên sẽ sanh ra chấp chặt. Cái chấp chặt ấy vốn từ si mê mà ra. Do đó,
đạo Phật chủ trương lấy ánh sáng giác ngộ, phá tan đêm tối si mê, là cứu khổ chúng
sanh. Cái cứu khổ này không có hình tướng, nên không thấy cụ thể, song cái lợi ích
sâu xa bền bỉ của nó không thể đánh giá đến được.
Chính vì cứu khổ chúng sanh, đức Phật vạch trần cho
chúng ta thấy cái mê chấp là đau khổ, là trầm luân. Một khi chúng ta thức tỉnh bỏ được
mê chấp là an lạc vĩnh viễn.