HOA VOÂ ÖU

(TAÄP-09)

H.T THÍCH THANH TÖØ

LUÏC HOØA

Quaûng Ngaõi - 2002

Hoâm nay ñoät xuaát toâi ñöôïc chö Taêng Ni vaø Phaät töû tænh Quaûng Ngaõi môøi veà ñaây thaêm vieáng, ñoàng thôøi xin moät thôøi phaùp ngaén. Ñeán nôi, ñöôïc söï ñoùn tieáp cuûa ñoâng ñaûo quí vò, laïi coøn coù caùc em trong Gia ñình Phaät töû nöõa, taát caû ñeàu vöôït ngoaøi söùc töôûng töôïng cuûa chuùng toâi. Vì theá tuy ñi ñöôøng nhoïc nhaèn, toâi cuõng khoâng nôõ töø choái noùi phaùp cho quyù vò nghe, do ñoù coù baøi phaùp Luïc Hoøa naøy.

Taêng Ni laø haøng xuaát gia ñeàu bieát tính quan troïng cuûa pheùp Luïc Hoøa ñoái vôùi ñôøi soáng Taêng ñoaøn. Quí vò phaûi öùng duïng cho ñöôïc nhöõng ñieàu caên baûn ñöùc Phaät ñaõ daïy, ñoàng thôøi nhaéc nhôû gia ñình Phaät töû cuøng hieåu bieát, soáng ñuùng vôùi tinh thaàn aáy. Khi laäp Thieàn vieän, nghieân cöùu kyõ giôùi luaät nhaø Phaät, toâi thaáy saùu pheùp hoøa thuaän laø phaàn caên baûn, ñöùc Theá Toân daïy cho haøng tu só chuùng ta. Theá neân noùi tôùi Taêng, Ni laø noùi tôùi Luïc hoøa.

Taêng, chöõ Phaïn laø Sangha, Trung Hoa dòch aâm laø Taêng giaø, dòch nghóa laø Hoøa hôïp chuùng. Töùc chæ moät soá tu só, hoaëc Taêng hoaëc Ni soáng chung vôùi nhau trong taäp theå, hoøa hôïp vui veû tu haønh, neân coøn goïi laø hoøa hôïp Taêng. Quí thaày, quí coâ soáng hoøa hôïp thì goïi laø Taêng, khoâng hoøa hôïp thì khoâng ñuû nghóa cuûa Taêng. Ñöùc Phaät ñaët söï hoøa hôïp treân taát caû caùc giôùi luaät. Neáu chuùng ta soáng khoâng hoøa hôïp thì söï tu haønh khoâng bao giôø tieán. Ña soá Taêng Ni ñeàu bieát Luïc hoøa roài, nhöng ôû ñaây toâi cuõng xin nhaéc laïi töøng phaàn ñeå quyù vò thaáy ñöôïc choã thaáu ñaùo Phaät daïy.

1. Thaân hoøa ñoàng truï:

Ñieàu naøy vaøo thôøi ñöùc Phaät thöïc hieän raát deã, nhöng thôøi chuùng ta ngaøy nay hôi khoù moät chuùt. Bôûi vì soáng chung moät chuøa, moät Tinh xaù thì chö Taêng hoaëc chö Ni cuøng aên, cuøng ôû, cuøng laøm, cuøng tu nhö nhau khoâng khoù. Taát caû neáp soáng, coâng taùc, haïnh kieåm tu haønh haèng ngaøy ñeàu nhö nhau, goïi laø thaân hoøa ñoàng truï. Trong tröôøng hôïp moãi thaày, moãi coâ ôû moãi chuøa thì vieäc hoøa hôi khoù. Vì vaäy thaân hoøa ñoàng truï laø chæ cho moät taäp theå chung soáng moät choã, chöù khoâng chæ cho nhöõng ngöôøi soáng rôøi raïc. Cho neân caùc vò soáng rieâng tö phaûi chòu thieät thoøi naøy.

Chuùng ta soáng trong chuøa hay thieàn vieän thì thöïc hieän thaân hoøa ñoàng truï deã. Bôûi vì khoâng ôû rieâng, khoâng coù quyeàn lôïi rieâng neân laøm cuøng laøm, aên cuøng aên, maëc cuøng maëc, moïi coâng taùc hay giôø tu haønh ñeàu nhòp nhaøng vôùi nhau. Hoøa hôïp nhö vaäy thì neáp soáng ñaïo ñöùc raát toát. Ñoù laø noùi veà thaân hoøa ñoàng truï.

2. Khaåu hoøa voâ traùnh:

Töùc mieäng cuøng hoøa hôïp nhau, khoâng gaây goå, khoâng noùi nhöõng lôøi döõ, lôøi naëng neà, khoâng tranh hôn thua vôùi nhau. Taêng Ni thaáy ñieàu naøy deã hay khoù? Nhaát laø phaùi nöõ soáng chung vôùi nhau moät chuøa, coù caõi khoâng? Coù, neân ñieàu naøy raát khoù. ÔÛ ñaây toâi nhaéc chung cho caû caùc Phaät töû taïi gia. Chuùng ta soáng laøm sao ñöôïc khaåu hoøa voâ traùnh, töùc laø mieäng noùi nhöõng lôøi hoøa nhaõ, nheï nhaøng, deã meán, chôù khoâng caõi laãy, raày la lôùn tieáng. Nhöng e raèng coù vò laøm Truï trì hoaëc Tri söï noùi: “Sai laøm maø khoâng laøm, khoâng raày sao ñöôïc? Môùi nghe thaáy coù lyù nhöng treân tinh thaàn ñaïo ñöùc thì khaùc.

Chuùng ta laâu nay coù quan nieäm, nhöõng gì mình nghó ñeàu cho laø ñuùng, ai noùi khaùc hôn mình khoâng vui, maø khoâng vui thì coù caõi. Ví duï coù hai ngöôøi, moät ngöôøi khen hoa hoàng ñeïp, moät ngöôøi cheâ xaáu. Ngöôøi khen hoa hoàng ñeïp bò ngöôøi kia cheâ: “Noùi baäy, noù xaáu nhö vaäy maø noùi ñeïp, ñeïp ôû choã naøo?” Baáy giôø ngöôøi khen hoa hoàng ñeïp chaéc khoù nín ñöôïc. Khi mình noùi ñeïp, ngöôøi khaùc cheâ xaáu thì böïc boäi neân caõi nhau. Caû hai ñeàu khoâng bieát ñieàu ñoù ñuùng hay khoâng? Moãi ngöôøi coù quyeàn nhìn, coù quyeàn nhaän ñònh rieâng. Ta thaáy ñeïp, ñoù laø nhaän ñònh rieâng cuûa mình. Ngöôøi khaùc thaáy xaáu, ñoù laø nhaän ñònh rieâng cuûa hoï. Cho neân muoán khoûi caõi nhau, chuùng ta laéng nghe Phaät daïy trong kinh A-haøm: Ngöôøi bieát toân troïng chaân lyù laø khi noùi ñieàu gì, chæ noùi “ñaây laø caùi nghó cuûa toâi”. Ngang ñoù thoâi, khoâng theâm chöõ “ñuùng”. Neáu noùi toâi nghó ñuùng thì sanh chuyeän ngay. Moãi ngöôøi coù quyeàn nhaän ñònh rieâng, hoa hoàng khoâng caõi ñeïp xaáu, maø mình caõi vôùi nhau laøm chi? Noù laø noù thoâi. Taïi vì ta cho nhaän ñònh cuûa mình laø ñuùng, ngöôøi khaùc noùi ngöôïc laïi thì noåi saân leân. Maø nhaän ñònh cuûa mình coù ñuùng chaân lyù chöa? Dó nhieân laø chöa.

Toâi thöôøng ví duï, hoâm tröôùc toâi ngoài treân nuùi, thaáy höôùng Nam coù cuïm maây ñen, gioù thoåi ñuøa qua, moät laùt möa xuoáng aøo aøo. Hoâm nay toâi thaáy cuïm maây ñen nhö theá, nghó theá naøo cuõng möa neân baûo quí thaày ñem ñoà voâ. Neáu thaày naøo khoâng nghe lôøi toâi seõ giaän vaø raày la. Ñoù laø do toâi laáy kinh nghieäm hoâm tröôùc ñaët cho hoâm nay. Nhöng khoâng ngôø moät laùt gioù ñoåi höôùng, maây tan, trôøi khoâng möa. Luùc ñoù sao? Mình keâu ngöôøi ta ñem ñoà voâ, nhöng trôøi khoâng möa, mình coù xin loãi khoâng? Lôõ roài laøm thinh, khoâng ai nhaéc tôùi thì thoâi, thoâng qua luoân. Quyù vò laøm Truï trì, Tri chuùng hay vaáp phaûi loãi naøy laém.

Treân theá gian, moïi söï vieäc xaûy ra ñeàu tuøy duyeân. Hoâm qua duyeân khaùc hoâm nay duyeân khaùc. Vaäy taát caû suy nghó cuûa chuùng ta coù ñuùng khoâng? Ñuùng moät phaàn thoâi, chöù chöa phaûi tuyeät ñoái. Nhöng khi suy nghó ñieàu gì, ta thöôøng cho ñoù laø ñuùng tuyeät ñoái, ai laøm khaùc thì noåi giaän lieàn. Do noåi giaän neân gaây aùc khaåu, noùi baäy, noùi nhöõng lôøi voâ nghóa, khieán cho ngöôøi ta ñau buoàn. Ñoù laø phaïm loãi khaåu hoøa voâ traùnh.

Taêng Ni phaûi nhôù, soáng sao cho ngöôøi ñeán chuøa, Tinh xaù khoâng nghe moät tieáng la heùt naøo heát. Nhö theá môùi toát, môùi vui hoøa. Neáu vaøo chuøa laùt nghe coâ naøy la, coâ kia cöï thì coù hoøa khoâng? Ngöôøi tu coøn khoâng hoøa, laøm sao daïy Phaät töû soáng hoøa vui ñöôïc. Cho neân Phaät baét buoäc chuùng ta phaûi laáy chöõ “Hoøa” laøm neàn taûng tu vaø daïy ngöôøi. Phaûi hieåu nhaän ñònh cuûa mình chæ ñuùng phaàn naøo thoâi, chôù khoâng baûo ñaûm traêm phaàn ñeàu ñuùng. Neân khi trình baøi yù kieán cuûa mình vôùi ngöôøi khaùc, chæ neân noùi “caùi hieåu cuûa toâi nhö theá, anh chò coù theå nghó khaùc” thì khoâng coù loãi, chôù ñöøng voäi caõi vaõ. Nhieàu khi ta caõi tröôùc khi söï vieäc ñeán. Ñoù laø ñieàu khoâng coù toát trong ñaïo. Cho neân Taêng Ni phaûi töï kieåm ñeå bieát nhöõng gì sai laàm cuûa mình, maø chænh laïi cho ñuùng.

3. YÙ hoøa ñoàng duyeät:

YÙ cuûa chuùng ta hoøa hôïp, vui veû vôùi nhau. Hoøa thì vui. Muoán hoøa vui thì phaûi laøm sao? Phaûi ñöøng cho caùi nghó cuûa mình laø ñuùng. Ta thích ñieàu ñoù maø ngöôøi khaùc khoâng laøm, khoâng giuùp, coøn ngaên caûn thì mình coù giaän khoâng? Chaéc chaén laø giaän. Nhöng quí vò thöû nghieäm laïi xem, huynh ñeä soáng chung, taát caû yù nieäm, suy gaãm ñeàu gioáng heät hay moãi ngöôøi moãi yù? Haàu heát laø moãi ngöôøi moãi yù, khoâng ai gioáng ai. Neáu gioáng heät Phaät khoâng baét chuùng ta hoøa laøm chi. Ngöôøi nghó theá naøy, ngöôøi nghó theá noï, khoâng gioáng nhau thì soáng chung coù vui khoâng? Soáng göôïng thoâi chôù khoâng vui. Ngöôøi tu maø böïc boäi, khoâng vöøa loøng maõn yù thì soáng naêm möôøi ngöôøi, hai ba chuïc ngöôøi hoaëc caû traêm ngöôøi thì chaéc loän xoän laém. Bôûi vaäy neân caùi hoøa cuûa yù heát söùc quan troïng.

Baây giôø muoán yù hoøa chuùng ta phaûi laøm sao? Phaät daïy muoán hoøa thuaän vôùi nhau, tröôùc heát khoâng neân baùm giöõ, coá chaáp yù rieâng cuûa mình. Taïi sao? Vì yù laø caùi suy nghó luoân luoân sanh dieät. Maø suy nghó thì khoâng bao giôø ñuùng 100%, möôøi phaàn truùng ñöôïc naêm ba phaàn thoâi. Coù sai neân bieát yù mình chöa toaøn veïn, chöa baûo ñaûm, laøm sao coá chaáp ñöôïc. Neáu treân theá gian, suy nghó caùi gì ñuùng caùi aáy thì ngöôøi ta coù ngheøo khoå khoâng? Chaéc khoâng ai ngheøo khoå heát. Bôûi vì suy nghó ñaâu ñuùng ñoù, thì thieân haï ñeàu laøm giaøu heát roài. Trong ñaïo cuõng vaäy, neáu ta nghó gì ñeàu ñaït heát thì ngaøy nay chuøa naøo cuõng to, Phaät cuõng lôùn, moïi ngöôøi ñeàu quy höôùng veà mình, nhöng söï thaät khoâng phaûi vaäy. YÙ nghó khoâng hoaøn toaøn maø ta coá chaáp, baûo veä, ñoù laø sai laàm. Töø sai laàm naøy sanh ra tranh caõi, böïc boäi vôùi nhau, ñi ñeán choã khoâng coøn tình, khoâng coøn nghóa gì caû. Neân bieát Phaät daïy ngöôøi tu soáng giöõ yù hoøa ñoàng duyeät ñeå cuoäc soáng hoøa vui, chôù khoâng buoàn giaän, oaùn hôøn nhau.

Thöïc teá ôû trong chuøa hay thieàn vieän, taát caû Taêng Ni ñeàu hoaøn toaøn haøi loøng, vui veû heát hay raùng nhòn nhau? Raùng nhòn nhau môùi yeân, chôù khoâng ai baèng loøng ai. Ñoù laø chuyeän thöôøng. Trong vieäc tu haønh, chuùng ta phaûi xeùt thaät kyõ, tu laø ñeå giaûi thoaùt sanh töû, cöùu ñoä chuùng sanh. Neáu trong chuùng naêm möôøi ngöôøi, moãi ngöôøi nghó khaùc, ai cuõng coá chaáp yù nghó cuûa mình laø ñuùng thì cuoäc soáng coù hoøa vui khoâng? Naêm möôøi ngöôøi ñaõ khoâng hoøa ñöôïc, noùi gì ñoä chuùng sanh! Chaúng leõ ñoä cho nhieàu ñeå caõi cho laém sao? Cho neân quí vò thu ñeä töû, phaûi kheùo hoøa hôïp chuùng, khoâng ñeå coù nhöõng yù nieäm rieâng tö.

Soáng ñöôïc hoøa vui nhö vaäy, ai ñeán chuøa cuõng thaáy nieàm vui toaùt ra caû, khoâng coù gì khoù chòu heát. Ngöôïc laïi neáu noäi boä trong chuøa khoâng hoøa vui, yù Taêng Ni khoâng hôïp, Phaät töû baét gaëp nhöõng baát bình cuûa mình, khieán hoï kinh sôï, khoâng daùm ñeán chuøa nöõa. Theá neân quan troïng laø chuùng ta phaûi hoøa vui vôùi nhau. Ñieàu naøy khoâng theå thieáu ñöôïc ôû moät ngöôøi tu.

4. Kieán hoøa ñoàng giaûi:

Töùc nhöõng thaáy bieát cuûa mình, chuùng ta cuøng ñem ra giaûi thích ñeå huynh ñeä cuøng hieåu, cuøng thoâng caûm vôùi nhau.

5. Giôùi hoøa ñoàng tu:

Chuùng ta cuøng giöõ giôùi vôùi nhau, khoâng daùm sai phaïm ñeå cuøng an vui tu taäp.

6. Lôïi hoøa ñoàng huaân:

ÔÛ trong chuøa hay Tinh xaù, neáu coù ai cuùng döôøng thì Taêng Ni cuøng chia ñoàng ñeàu nhau, khoâng ñöôïc ngöôøi nhieàu, keû ít. Nhöng beänh cuûa Phaät töû baây giôø thaáy thaày, coâ naøo deã thöông thì cuùng nhieàu, thaày coâ naøo quí vò khoâng thích thì cuùng ít hoaëc khoâng cuùng. Ngöôøi ñöôïc nhieàu cuõng khoâng daùm chia cho ngöôøi ít, sôï boån ñaïo bieát ñöôïc buoàn. Do ñoù sau moät thôøi gian trong chuøa coù ngöôøi giaøu, keû ngheøo. Ngöôøi ngheøo khoâng coù xu con, ngöôøi giaøu dö daõ xaøi khoâng heát. Nhö vaäy ñaâu theå goïi laø lôïi hoøa ñoàng huaân.

Bôûi theá, muoán thöïc hieän ñieàu naøy toâi baét buoäc Taêng Ni trong caùc thieàn vieän khoâng ñöôïc nhaän tieàn rieâng. Ai cuùng thì cuùng chung cho taäp theå, Ban quaûn chuùng nhaän roài duøng cho nhöõng nhu caàu chung, chia ñeàu toaøn chuùng, khoâng ñöôïc thöông ngöôøi naøy chia nhieàu, gheùt ngöôøi kia chia ít.

Toùm laïi, trong saùu ñieàu “hoøa” cuûa nhaø Phaät, chuùng ta xeùt thaät kyõ ñeå öùng duïng tu haønh. Neáu chö Taêng, chö Ni soáng chung trong moät chuøa hoaëc Tinh xaù hoøa hôïp nhö vaäy, thì Phaät phaùp truyeàn baù raát deã daøng. Ta khoûi caàn thuyeát phaùp cho Phaät töû nghe, chæ caàn nhìn thaáy neáp soáng cuûa mình, treân döôùi hoøa thuaän vui veû thì hoï lieàn quyù meán. Quí vò thuyeát phaùp hay, ngöôøi ta môùi nghe thì phuïc, nhöng tôùi chuøa mình thaáy luïc ñuïc, keû phieàn ngöôøi giaän taát nhieân Phaät töû seõ thoái Boà-ñeà taâm.

Theá neân troïng taâm cuûa ngöôøi tu, duø khoâng gioûi nhöng kheùo soáng ñuùng vôùi tinh thaàn luïc hoøa cuûa ñaïo Phaät thì vieäc tu taäp seõ ñöôïc tieán trieån ñeàu, ñoàng thôøi giuùp cho tín taâm Phaät töû ngaøy caøng saâu ñoái vôùi Tam baûo, nhaát laø Taêng baûo. Taêng Ni trong muøa an cö kieát haï, quyù vò coá gaéng taäp soáng theo tinh thaàn luïc hoøa. Duø chöa troïn veïn nhöng chuùng ta coá taäp, töø töø cuõng seõ ñöôïc hoaøn bò. Coù theá vieäc  tu môùi lôïi laïc. Neáu chuùng ta khoâng taäp soáng luïc hoøa thì söï tu chæ coù hình thöùc thoâi, nieàm an vui lôïi laïc khoâng ñöôïc bao nhieâu. Ñoù laø toâi noùi rieâng veà Taêng Ni.

Tieáp theo, toâi noùi qua giôùi Phaät töû. Quí vò ai cuõng muoán coù cuoäc soáng vui hoøa nhöng thaät ra raát khoù. Nhö naêm 1996 toâi coù qua Myõ, moät soá Phaät töû ôû Cali ham tu thieàn, hoï xin laäp ñaïo traøng khoaûng ba, boán chuïc vò. Toâi nhôù chö Taêng thì giöõ luïc hoøa, neân Phaät töû giöõ tam hoøa ñöôïc roài. Neáu Phaät töû ôû taïi gia ñình maø giöõ ñöôïc tam hoøa laø ñaõ tieán boä laém. Tam hoøa laø gì? Laø thaân hoøa, khaåu hoøa, yù hoøa. Thaân hoøa thì deã roài coøn khaåu hoøa, yù hoøa deã hay khoù? Phaàn nhieàu Phaät töû taïi gia ít ñöôïc khaåu hoøa. Taïi sao? Vì quí vò luoân luoân nghó mình ñuùng, neân noùi gì ngöôøi khaùc khoâng nghe theo thì giaän. Trong buïng giaän roài thì thoát ra lôøi noùi khoù chòu, naëng neà. Ngöôøi nghe lôøi noùi naëng cuõng khoâng chòu nhòn, sôï thua neân sanh ra ñoâi choái, caõi vaõ, thaønh ra khoâng hoøa.

Ví nhö chuùng ta ra ñöôøng, bò ai ñoù coù aùc yù chöûi “Cha chò”. Luùc ñoù mình giaän khoâng? Noåi giaän lieàn. Nhöng neáu khi ngöôøi ta noùi “Cha chò”, mình lieàn thöa: “Caùm ôn anh, caùm ôn chò ñaõ nhaéc tôùi cha toâi”. Vaäy thoâi. Mình queân ngöôøi ta nhaéc laïi cho nhôù, noåi giaän laøm gì? Hoaëc giaû söû ta laøm traùi yù ai, hoï maéng mình laø con boø. Khi aáy ta neân noùi theá naøy “Daï phaûi, toâi coù uoáng söõa boø”. Uoáng söõa boø thì teá baøo boø coù trong mình, caõi laøm chi, coù xaáu hoå gì ñaâu. Nhöng nghe noùi con boø thì quí vò giaän ñuøng ñuøng leân, roài hung döõ vôùi nhau. Neáu xeùt theo leõ thaät, ñaâu coù gì ñaùng keå. Hieåu vaäy Phaät töû cöôøi hoaøi khoâng giaän gì heát.

Khi trí tueä khoâng saùng, ngöôøi ta böïc boäi noùi lôøi voâ nghóa, mình chaáp lôøi voâ nghóa kia ñeå giaän theâm thì caû hai ñeàu voâ nghóa heát. Theá neân ngöôøi bieát tu phaûi taäp ñöùc nhu hoøa. Chuùng ta thaáy ñaâu phaûi nhöõng vò coù ñöùc haïnh khoâng ai daùm chöûi, ngöôøi lôùn cuõng bò chöûi nhö thöôøng. Keå caû ñöùc Phaät cuõng theá, nhöng khi bò chöûi Ngaøi xöû söï khaùc chuùng ta.

Coù laàn Phaät ñi khaát thöïc vaøo xoùm cuûa Baø-la-moân. Caùc ñeä töû Baø-la-moân thaáy Phaät khaát thöïc, hoï ñem côm cuùng döôøng. Ngaøi ñeán döôùi coäi caây ngoài aên, sau ñoù thuyeát phaùp cho hoï nghe. Keát quaû hoï xin quy y theo Phaät heát. Qua ñoâi ba laàn, xoùm ñoù töø töø chuyeån thaønh Phaät töû heát. Caùc thaày Baø-la-moân töùc quaù, chôø ñöùc Phaät vaøo laøng khaát thöïc, hoï theo sau keâu teân Phaät chöûi raát thaäm teä. Chöûi thì chöûi Phaät cuõng cöù ñi töø töø, khoâng traû lôøi chi heát. Chòu heát noåi, vò thaày Baø-la-moân kia chaën ñaàu Ngaøi hoûi:

- Coà-ñaøm, coù nghe toâi chöûi khoâng?

Phaät noùi:

- Nghe.

- Nghe sao khoâng traû lôøi?

Phaät ñaùp:

- Nhö nhaø oâng coù ñaùm gioã môøi thaân quyeán tôùi döï. Khi cuùng kính xong, quaø coøn nhieàu neân oâng phaân chia ñeå taëng hoï. Nhöõng thaân quyeán khoâng nhaän, vaäy nhöõng moùn quaø ñoù thuoäc veà ai?

- Toâi taëng maø ngöôøi ta khoâng nhaän thì noù thuoäc veà toâi, chôù veà ai?

Phaät noùi:

- Cuõng vaäy, oâng chöûi maø ta khoâng nhaän thì nhöõng lôøi aáy thuoäc veà ai?

Baây giôø quyù Phaät töû nghe ngöôøi ta chöûi coù nhaän khoâng? Nhaän, neân töùc toái phieàn naõo hoaøi. Coøn Phaät khoâng nhaän neân Ngaøi chaúng dính daùng gì. Ngöôøi chöûi töï nhôù, töï chòu, töï khoå. Ngaøy nay chuùng ta quyù troïng ñöùc Phaät ôû choã Ngaøi cuõng bò ngöôøi ta chöûi, nhöng bình thaûn khoâng dao ñoäng, chôù ñaâu phaûi Ngaøi khoâng bò chöûi. Chaúng nhöõng ñöùc Theá Toân khoâng giaän, khoâng buoàn maø coøn thöông ngöôøi chöûi nöõa, vì bieát hoï noùi baäy.

Phaät töû ñöøng noùi chöûi, vöøa thaáy ai noùi leùn nhoû nhoû sau löng ñaõ laéng nghe roài. Laéng nghe ñeå nhaän. Ñöùc Phaät bò keâu teân chöûi coøn khoâng maøng, neân baây giôø chuùng ta môùi laïy Ngaøi. Neáu Theá Toân cuõng nhö mình thì ngaøy nay laøm gì coù ñaïo Phaät. Chính vì Phaät khoâng nhaän neân Ngaøi khoâng buoàn khoâng giaän. Vì vaäy Ngaøi traû lôøi moät caùch töï nhieân “OÂng chöûi ta khoâng nhaän thì lôøi ñoù thuoäc veà oâng.” Ngoaïi ñaïo nghe theá töï xaáu hoå boû ñi. Chính nhôø taâm saùng suoát, töø bi aáy maø baây giôø chuùng ta môùi laïy Ngaøi.

Roài moät laàn nöõa, Phaät ñi khaát thöïc cuõng moät thaày Baø-la-moân keâu teân Ngaøi chöûi, Phaät vaãn ung dung ñi. Cuoái cuøng Baø-la-moân kia chaïy leân chaën ñöôøng Phaät:

- Coà-ñaøm, oâng thua toâi chöa?

Phaät lieàn noùi baøi keä:

            Ngöôøi hôn thì theâm oaùn,

            Keû thua nguû khoâng yeân.

            Hôn, thua hai ñeàu xaû,

            AÁy ñöôïc yeân oån nguû.

Ngöôøi naøo khoâng nghó hôn thua môùi nguû yeân. Neáu thaáy mình thua thì oaùn hôøn ngöôøi hôn, töùc quaù nguû khoâng yeân. Coøn hôn ngöôøi thì bò ngöôøi oaùn. Vì vaäy ñöùc Phaät daïy: “Hôn thua hai ñeàu xaû, AÁy ñöôïc yeân oån nguû”. Sôû dó chuùng ta cung kính quyù troïng ñöùc Phaät, vì ñöùng tröôùc ngang traùi Ngaøi luoân nhaãn nhòn ñöôïc.

Ngaøy nay chuùng ta tu muoán ngöôøi quyù troïng mình, maø ñoäng tôùi saân si ñuû thöù thì ai kính phuïc ñöôïc? Neân ngöôøi thaät tu khoâng giaønh hôn, khoâng cho thaéng ngöôøi laø thaønh coâng. Hôn thaéng nhö theá laø meâ. Chuùng ta tænh saùng phaûi giöõ thaùi ñoä an bình, hoøa nhaõ, khoâng giaän hôøn.

Toâi thöôøng ví duï, nhö chuùng ta vaøo beänh vieän taâm thaàn thaêm ngöôøi thaân trong ñoù. Khi vaøo mình khoâng choïc gheïo ai heát, nhöng hoï xuùm quanh chöûi mình, luùc ñoù chuùng ta nghó sao? Neân giaän hay neân thöông? Ngöôøi beänh taâm thaàn khoâng bieát phaûi quaáy neân chöûi mình, ta bieát hoï beänh neân thöông, chôù khoâng giaän. Cuõng theá, chuùng ta soáng vôùi moïi ngöôøi chung quanh, coù khi mình khoâng laøm vieäc xaáu quaáy maø hoï cöù ñoå cho ta xaáu quaáy, nhö vaäy ngöôøi ñoù tænh saùng hay beänh? Vieäc khoâng maø noùi coù, ñoù laø beänh. Hoï cuõng gioáng ngöôøi beänh taâm thaàn, neân ta thöông chôù ñaâu coù giaän. Neáu gaëp ngöôøi beänh taâm thaàn chöûi, ta chöûi laïi, keû baøng quan seõ noùi sao? OÂng kia ñieân gaëp chò noï khuøng, phaûi khoâng? Neáu khoâng ñieân thì khi hoï chöûi, mình ñöøng chöûi laïi, ñöøng giaän maø thöông hôn.

Ngöôøi bieát tu, gaëp keû meâ ta phaûi tænh, ngöôøi kia ñieân chuùng ta phaûi saùng suoát, chôù khoâng ai aên thua vôùi ngöôøi ñieân. Ñoù laø ñieàu quan troïng maø theá gian khoâng bieát. Nhieàu khi nghe moät lôøi noùi heát söùc voâ nghóa maø ta laïi noåi noùng, caõi nhau thaønh vieäc lôùn. Töø ñoù laøm khoå nhau, töø caùi khoå naøy keùo ñeán caùi khoå noï. Trong ñaïo cuõng vaäy, nhieàu chuyeän raát nhoû maø do khoâng kheùo hoøa vôùi nhau neân thaønh lôùn. Nhieàu ngöôøi vì caõi thua, töùc quaù muoán töï töû, thaät heát söùc daïi khôø.

Vöøa roài coù moät Phaät töû nöõ ñeán thöa vôùi toâi: “Thaày laøm ôn veà caàu sieâu giuøm ngöôøi baïn cuûa con”. Toâi hoûi: “Baïn cuûa con laøm sao, phaûi caàu sieâu?” Coâ ta thöa: “Anh aáy tinh thaàn khoâng ñöôïc saùng, töï töû baèng caùch thaét coå cheát trong vöôøn nhaø. Sau khi anh cheát hai ba hoâm, con naèm moäng thaáy anh veà ñöùng ngoaøi saân keâu hoaøi: “Laïnh quaù, laøm sao cho anh bôùt laïnh”. Con ñem meàn ra baûo ñaép, anh noùi “khoâng ñöôïc”. Traûi qua maáy hoâm nhö vaäy”.

Chuùng ta thaáy keû meâ cheát lieàu lónh nhö theá phaûi sanh vaøo loaøi ngaï quyû, lang thang khoå sôû, chôù ñaâu phaûi cheát laø heát. Cheát khoâng phaûi laø heát, caøng cheát oan chöøng naøo vong linh caøng lang thang khoå sôû chöøng ñoù. Neân ngöôøi bieát tu, duø coù xaûy ra chuyeän buoàn phieàn maáy cuõng boû qua, phaûi saùng suoát tu haønh. Ñoù laø cöùu mình, coøn lieàu cheát baäy baï chaúng nhöõng khoâng cöùu mình maø coøn töï haïi mình nöõa. Chuùng ta neân nhôù töï töû cheát laø moái nguy hieåm nhaát, vì nhö theá chaúng nhöõng khoâng giaûi thoaùt maø coøn laøm mình luaân hoài trieàn mieân, khoå sôû voâ cuøng. Khoå cho baûn thaân mình vaø khoå laây cho nhieàu ngöôøi khaùc nöõa.

Chuùng ta tu khoâng chæ tuïng kinh, nieäm Phaät, toïa thieàn laø ñuû, maø phaûi soáng ñuùng vôùi taâm cuûa ngöôøi hieåu ñaïo. Moïi vieäc hôn thua, phaûi quaáy cuûa caùc huynh ñeä ñeàu laø chuyeän nhoû, khoâng coù gì quan troïng heát. Vieäc lôùn cuûa chuùng ta laø laøm sao thoaùt ly sanh töû, ñoù môùi laø cao sieâu, laø muïc ñích chuùng ta nhaém ñeán. Muoán thoaùt ly sanh töû tröôùc heát soáng vôùi huynh ñeä, chuùng ta phaûi hoøa nhaõ, thuaän thaûo, vui töôi. Nhôø söï hoøa vui ñoù loøng ta yeân oån, vieäc tu haønh ñöôïc nheï nhaøng.

Neáu tôùi giôø nieäm Phaät, ngoài thieàn maø cöù nhôù vieäc caõi vaõ hoài chieàu, nhôù caâu ngöôøi ta chöûi mình hoaøi, thì nieäm Phaät ngoài thieàn coù yeân khoâng? Dó nhieân laø khoâng. Nhôù lôøi qua tieáng laïi hoaøi, roát cuoäc mình chòu thieät thoøi. Neân ngöôøi bieát tu phaûi soáng ñuùng tinh thaàn luïc hoøa. Duø chöa giaûi thoaùt nhöng giöõ ñöôïc luïc hoøa thì treân ñöôøng tu chuùng ta seõ an oån. Nieäm Phaät ñöôïc nhaát taâm, toïa thieàn deã ñònh. Ñoù laø thaønh coâng roài. Neáu khoâng nhö vaäy, chuùng ta seõ bò nhieàu khoå luïy, tu maø khoâng giaûi thoaùt, ngöôïc laïi coøn traàm luaân!

Vì vaäy toâi thaáy vaán ñeà luïc hoøa raát thieát yeáu, raát quan troïng ñoái vôùi cuoäc soáng tu haønh cuûa chuùng ta. Hoâm nay ñuû duyeân gaëp quyù thaày quyù coâ tieáp ñoùn vaø xin nghe phaùp, chuùng toâi ñem heát taâm tö cuûa mình, khuyeán nhuû Taêng Ni soáng ñuùng theo tinh thaàn Luïc hoøa cuûa Phaät daïy, ñeå ñôøi tu cuûa chuùng ta xöùng ñaùng.

Quí vò neân nhôù chuøa to, Phaät lôùn, ñeä töû bao nhieâu cuõng laø troø chôi thoâi, quan troïng laø taâm mình an oån thanh tònh, khoâng coøn vöôùng baän nhöõng troùi buoäc cuûa theá tuïc nöõa. Ñoù laø nhaân giaûi thoaùt. Chuùng ta ñaõ gieo nhaân giaûi thoaùt, phaûi raùng nuoâi troàng noù cho tôùi ngaøy ñaït ñöôïc quaû giaûi thoaùt, ñöøng naûn chí boû nöûa chöøng. Ñoù laø lôøi tha thieát cuûa chuùng toâi, mong taát caû Taêng Ni coá gaéng thöïc hieän tu haønh cho tôùi ngaøy vieân maõn.

]

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM