Kinh sach

LUAÄN GIAÛI THI TUÏNG

MÖÔØI BÖÙC TRANH CHAÊN TRAÂU

H.T THÍCH THANH TÖØ

LÔØI TÖÏA TRANH CHAÊN TRAÂU

Xeùt bôûi, Phaät Toå ra ñôøi ñeàu nhaân vì mang naëng taâm nguyeän lôïi ích chuùng sanh vaø caûm saâu loøng thöông xoùt muoân vaät, neân môùi laäp baøy nhieàu moân. Duø noùi raèng, ngöôøi ngöôøi voán ñuû, moät taùnh saùng troøn, nhöng ñeàu do voâ minh voïng nieäm, neân chôït ñoù lieàn chòu luaân hoài chöa töøng tænh giaùc trôû laïi.

Baáy giôø, ñöùc Phaät Thích-ca Vaên boû hoaøng cung ñi thaúng vaøo nuùi Tuyeát, thò hieän saùu naêm khoå haïnh, sau ñoù môùi thuyeát phaùp lôïi sanh. Ngaøi môû roäng loøng töø to lôùn thöông taát caû, nhoå saïch goác reã toái taêm trong nhieàu kieáp. Moät taâm bi cuøng toät phaùt ra lôøi chaân thaät taän caû coäi nguoàn. Bôûi ngöôøi quaù meâ môø boû maát baûn taùnh, neân môùi coù giaùo phaùp ba thöøa, Phaät tuøy cô noùi ra töï taïi. Song ñoái vôùi dieäu ñaïo Nhaát thöøa, thì moät beà chæ thaúng laø ñoán, laø vieân. Hoaëc treân trôøi hay trong nhaân gian ñeàu chaúng traùi vôùi giaùo chæ. Hoaëc khoå thuù hay traàm luaân, vaãn caøng gaàn vôùi yù Phaät, khoâng ngaên caùch moät maûy traàn. Duø toái taêm che laáp cuõng troâng thaáy saùng ngôøi, moïi ñöùc troøn ñuû. Duø ngöôøi khoâng coù duyeân, cuõng ñeàu ñöôïc thu nhieáp trao cho.

Ñôïi ñeán Toå Ñaït-ma töø AÁn Ñoä sang, môû ra vieäc nhìn vaùch chín naêm. Sau ñoù duøng chæ thaúng truyeàn rieâng, laáy taâm aán taâm, laïi phaùt xuaát Nhò toå Thaàn Quang ñöùng trong tuyeát tham thænh, chaët tay caàu an taâm, neân noùi “ñöôïc ngöôøi tieáp noái”. Töø ñaây trôû xuoáng, Toå Toå noái tieáp nhau, hoaëc thöùc nguû hieän baøy chaân thaät, hoaëc ñeà cao ñöôøng giaùc, hoaëc noùi phaùp ngöõ, hoaëc cho tieåu tham, hoaëc khai thò, hoaëc caûnh saùch (ñaùnh thöùc khuyeân raên), hoaëc chaâm minh (ghi saâu nhaéc nhôû), moãi moãi thuùc ñaåy daãn duï cho ngöôøi tieán leân, neáu bieân goùp laïi thì coù raát nhieàu noùi khoâng theå heát.

Nay phaùp moân Tranh chaên traâu naøy, chöa bieát baét nguoàn töø tay ngöôøi naøo. Coù ñieàu cuõng phoûng theo kinh Phaät, roài keát tuï vôùi Toå giaùo maø saép xeáp thaønh möôøi muïc: ban ñaàu töø chöa chaên, sau cuøng maát caû hai. Con traâu, luùc ñaàu ñen roài traéng daàn, cho ñeán hoaøn toaøn traéng saïch. Thieàn sö Phoå Minh coøn duøng lôøi tuïng, tuïng theâm ôû moãi muïc. Veà tranh, thì hình aûnh roõ raøng, yù laïi saâu kín. Veà tuïng, thì lôøi gaàn maø yù chæ cao xa. Thaät laø aân hueä lôùn lao cho ngöôøi hoïc, coù boå ích raát nhieàu, phöông tieän cuõng quaù ñaày ñuû.

Theá nhöng, tranh aáy chính laø phaùp moân chæ thaúng, maø ñaùng tieác thieáu khoâng coù phaàn daãn thaúng. Toâi chaúng ngaïi söï keùm coûi cuûa mình, thaàm laáy nhöõng lôøi coù saün cuûa ngöôøi xöa, laïi choïn kyõ vaên kinh, gaïn xeùt chín chaén laøm y cöù, phuï xen vaøo moät hai yù mình, muoán taïm duøng ñeå buø vaøo choã thieáu soùt, ñaâu ñaùng goïi laø bieân soaïn! Ví nhö beänh khoâng phaûi chæ coù moät chöùng, thuoác khoâng haïn cuoäc moät phöông (toa); vì vaäy noùi: Beänh laønh thì thuoác quí, duø nöôùc tieåu cuõng laø cam loà. Chöùng beänh khaùc maø chaáp vaøo moät toa, thì duø nhaân saâm, phuïc linh cuõng trôû thaønh thuoác ñoäc. Haù cho ngoïc tieát, san-hoâ laø dieäu döôïc voâ thöôïng sao? Neáu nhö haøng sô cô ñeä töû Phaät, quí vieäc tu thaân thì haõy soi xeùt laïi mình. Keû thích theo cuoàng tueä, haún coù khinh thöôøng vaø seõ cheâ cöôøi toâi. Toâi cuõng khoâng baét eùp ai. Vaäy neân vieát thaønh lôøi töïa.

Nieân hieäu Vónh Thònh thöù 15 (1720) ngaøy Phaät thaønh ñaïo, muøng taùm thaùng Chaïp naêm Kyû Hôïi.

Kính ghi ôû Haûi Thieân Phaät Quoác.

GIAÛNG

Môû ñaàu Lôøi töïa Tranh Chaên Traâu, ngaøi Quaûng Trí ñi thaúng vaøo giaùo lyù: Lyù do Phaät Toå ra ñôøi nhaân vì mang naëng taâm nguyeän lôïi ích chuùng sanh vaø loøng thöông xoùt muoân vaät, neân laäp ra nhieàu phaùp moân, nhö trong kinh noùi coù taùm muoân boán ngaøn phaùp moân. Leõ ra Phaät daïy moät phaùp cho taát caû ngöôøi tu, vì sao Phaät laïi daïy nhieàu phaùp moân nhö vaäy? Laø vì chuùng sanh taâm nieäm sai bieät, keû trình ñoä cao, ngöôøi trình ñoä thaáp, keû thích thöù naøy, ngöôøi öa thöù kia, moãi ngöôøi moãi beänh khaùc nhau, neáu daïy moät phaùp thì khoâng theå naøo khaép ñöôïc caùc caên cô, theá neân Phaät môùi laäp baøy nhieàu phaùp moân ñeå ñoái trò.

“Duø noùi raèng, ngöôøi ngöôøi voán ñuû, moät taùnh saùng troøn, nhöng ñeàu do voâ minh voïng nieäm, neân chôït ñoù lieàn chòu luaân hoài chöa töøng tænh giaùc trôû laïi.” Trong kinh noùi: Ai ai cuõng coù saün taùnh giaùc troøn saùng, khoâng thieáu khoâng khuyeát, nhöng vì voâ minh voïng nieäm cho neân luaân hoài khoâng bieát tænh giaùc trôû laïi. Nhö vaäy trong kinh noùi roõ taát caû chuùng ta ai cuõng coù taùnh Phaät, maø taïi sao laïi laøm chuùng sanh? Taïi vì voâ minh voïng nieäm cho neân ñi theo luaân hoài sanh töû. Thaät ra treân theá gian ai cuõng thaáy mình töông ñoái laø khoân chôù khoâng phaûi daïi. Ñaâu coù ai noùi toâi daïi trieät ñeå, neáu coù daïi thì cuõng daïi böïc trung, vaäy laø daïi laém roài! Ai cuõng thaàm nghó mình laø khoân, nghó mình khoân maø khoâng chòu soáng vôùi taùnh giaùc, laïi ñi luaân hoài laøm chuùng sanh! Soáng vôùi taùnh giaùc laø Phaät, ñi luaân hoài laø chuùng sanh neân phaûi khoå! Taïi sao ñi trong luaân hoài, taïi sao laøm keû meâ, maø khoâng nhaän mình ngu? Phaät noùi chöõ “voâ minh” laø noùi nheï, voâ minh laø khoâng saùng, chôù khoâng noùi laø toái moø. Coøn noùi thaúng, noùi naëng thì noùi: ngu. Vì voâ minh neân phaûi chòu luaân hoài!

Theá naøo laø voâ minh? Chuùng toâi ñònh nghóa laïi cho taát caû ñöôïc roõ. Trong kinh Vieân Giaùc, Boà-taùt Vaên-thuø hoûi Phaät: Theá naøo laø voâ minh? Phaät giaûi thích: Ngöôøi naøo chaáp thaân töù ñaïi hoøa hôïp naøy laø thaân mình thaät, chaáp taâm suy nghó chaïy theo boùng daùng saùu traàn laø taâm mình thaät, ñoù laø ngöôøi voâ minh. Xin hoûi coù ngöôøi naøo luoân luoân thaáy thaân naøy laø giaû, thaáy taâm chaïy theo saùu traàn laø voïng töôûng hö doái chaêng? Hay thaáy thaân naøy laø thaät, taâm suy nghó theo saùu traàn laø taâm mình thaät, thaáy nhö vaäy laø voâ minh. Coøn neáu thaáy thaân naøy laø giaû, maø thaáy taâm suy nghó chaïy theo boùng daùng saùu traàn laø thaät, ñoù laø baùn phaàn voâ minh, töùc laø phaân nöûa voâ minh. Chuùng ta haõy töï kieåm xem chuùng ta coù voâ minh khoâng.

Nhö vaäy voâ minh laø goác meâ laàm cuûa taát caû chuùng sanh. Laø con ngöôøi, ai cuõng ñeàu thaáy thaân naøy laø thaân mình thaät, cho neân chaïy tìm kieám ñuû thöù ñeå thoûa maõn nhöõng nhu caàu noù ñoøi hoûi, naøo aên, naøo maëc, naøo danh voïng ñòa vò v.v..., vì vaäy maø suoát moät ñôøi khoâng bao giôø ngöøng ñöôïc. Chuùng ta nghó thoûa maõn caùi thaân laø ñeå noù soáng laâu chôù gì? Thí duï nhö moät böõa côm chuùng ta aên ñoä ba cheùn laø no, laø vöøa bao töû. Nhöng gaëp böõa côm ngon thì caùi löôõi muoán aên theâm, ñeå thoûa maõn noù neân bao töû bò khoå! Theá thì vì caûm giaùc cuûa löôõi maø chuùng ta ñi quaù ñaø, töôûng laøm thoûa maõn nhu caàu cuûa thaân, traùi laïi laøm cho noù mau baïi hoaïi! Do ñoù nhöõng ngöôøi ñi tieäc tuøng lieân mieân thì deã cheát sôùm, coøn nhöõng ngöôøi soáng treân nuùi röøng aên uoáng ñaïm baïc laïi soáng dai!

Ngöôøi ôû theá gian muoán thoûa maõn nhu caàu cuûa thaân, maø thaân naøy trong nhaø Phaät goïi laø muït gheû, noù khoâng bao giôø vöøa yù, ñöôïc moät noù ñoøi hai, ñöôïc hai noù ñoøi ba boán, noù ñoøi maõi khoâng thoâi. Thí duï böõa nay ñöôïc moùn aên ngon naøy, ngaøy mai noù ñoøi moùn aên ngon khaùc, noù ñoøi hoûi maõi khoâng bieát döøng! Nhö vaäy nhöõng ñoøi hoûi cuûa thaân, cuûa caûm giaùc quaù nhieàu, maø caøng theo noù thì caøng baïi hoaïi. Vì voâ minh chaáp thaân laø thaät, cho neân ngöôøi ta meâ chaïy theo nhu caàu cuûa noù ñeå thoûa maõn caûm giaùc, maø caûm giaùc laø khoâng thaät, trong nhaø Phaät goïi laø thoï, taát caû thoï ñeàu laø voâ thöôøng laø khoå.

Keá ñeán laø chaáp voïng töôûng laø taâm mình thaät, cho neân caû ngaøy soáng trong ñieân ñaûo, khoâng bao giôø ñöôïc an oån, yeân vui, ñoù laø goác ñau khoå töø voâ minh maø ra. Ai coøn bò chìm trong voâ minh thì ngöôøi ñoù coøn ñang ñau khoå.

Ngaøi Quaûng Trí laáy yù trong kinh ñeå chæ cho chuùng ta thaáy ai ai cuõng coù taùnh giaùc troøn ñaày trong saùng, nhöng vì voâ minh neân phaûi chòu ñi trong luaân hoài sanh töû maø khoâng thöùc tænh trôû laïi. Nhö hieän giôø taát caû Taêng Ni vaø Phaät töû coù maët ôû giaûng ñöôøng naøy, quí vò coù thöùc tænh trôû laïi hay chöa? Tuy chöa tænh troïn veïn nhöng cuõng coù tænh moät ít neân môùi ñeán ñaây ngoài nghe. Neáu khoâng thöùc tænh thì chaéc coøn chaïy ñi nôi naøy nôi kia ñeå thoûa maõn nhöõng ñoøi hoûi cuûa caùc giaùc quan mình.

Baáy giôø ñöùc Phaät Thích-ca Vaên boû hoaøng cung ñi thaúng vaøo nuùi Tuyeát, thò hieän saùu naêm khoå haïnh, sau ñoù môùi thuyeát phaùp lôïi sanh. Ngaøi môû roäng loøng töø to lôùn thöông taát caû, nhoå leân goác reã toái taêm trong nhieàu kieáp. Moät taâm bi cuøng toät phaùt ra lôøi chaân thaät toät caû coäi nguoàn. Bôûi ngöôøi quaù meâ môø boû maát baûn taùnh, neân môùi coù giaùo phaùp ba thöøa, Phaät tuøy cô noùi ra töï taïi. Song ñoái vôùi dieäu ñaïo Nhaát thöøa, thì moät beà chæ thaúng laø ñoán, laø vieân. Hoaëc treân trôøi hay trong nhaân gian ñeàu chaúng traùi vôùi giaùo chæ. Hoaëc khoå thuù hay traàm luaân, vaãn caøng gaàn vôùi yù Phaät, khoâng ngaên caùch moät maûy traàn. Duø toái taêm che laáp cuõng troâng thaáy saùng ngôøi, moïi ñöùc troøn ñuû. Duø ngöôøi khoâng coù duyeân, cuõng ñeàu ñöôïc thu nhieáp trao cho.

Ñoaïn naøy noùi toùm taét giaùo lyù cuûa Phaät trong cuoäc giaùo hoùa.

Tröôùc heát, “Ñöùc Phaät Thích-ca Vaên boû hoaøng cung ñi thaúng vaøo nuùi Tuyeát, thò hieän saùu naêm tu khoå haïnh, sau ñoù môùi thuyeát phaùp lôïi sanh”. Ñaây noùi ñöùc Phaät tu saùu naêm khoå haïnh ôû nuùi Tuyeát, cho neân coù töôïng ñöùc Phaät ngoài thaân theå gaày khoâ, ñoù laø töôïng khoå haïnh ôû nuùi Tuyeát. Nhöng khi ñeán AÁn Ñoä môùi bieát ñöùc Phaät ôû xöù Neùpal töùc laø mieàn Baéc AÁn gaàn nuùi Tuyeát (gaàn raëng Hy Maõ Laïp Sôn). Khi ñi tu, Ngaøi khoâng coù leân nuùi Tuyeát maø ñi trôû veà Trung AÁn beân caïnh soâng Haèng, töùc laø choã Boà-ñeà ñaïo traøng hieän nay, caùch xa nuùi Tuyeát ñeán maáy traêm caây soá. Noùi theo xöa laø Ngaøi leân Tuyeát Sôn tu khoå haïnh, nhöng ñoù laø laàm vì chuùng ta khoâng naém vöõng söû lieäu. “Thò hieän saùu naêm khoå haïnh, sau ñoù môùi thuyeát phaùp lôïi sanh.” Ñaây laø keå laïi thôøi gian ñi tu cuûa ñöùc Phaät.

“Ngaøi môû roäng loøng töø to lôùn thöông taát caû, nhoå saïch goác reã toái taêm trong nhieàu kieáp.” Do loøng töø, töùc laø loøng ban vui, Ngaøi thöông taát caû moïi ngöôøi, muoán cho taát caû ñeàu khoâng coøn toái taêm maø phaûi thöùc tænh, phaûi giaùc ngoä ñeå heát khoå ñau.

“Moät taâm bi cuøng toät phaùt ra lôøi chaân thaät toät caû coäi nguoàn.” Do loøng bi Ngaøi chæ chaân lyù, chæ leõ thaät cho chuùng ta nhaän chaân ñöôïc nguoàn coäi cuûa mình laø saün coù taùnh giaùc.

“Bôûi ngöôøi quaù meâ môø boû maát baûn taùnh, neân môùi coù giaùo phaùp ba thöøa, Phaät tuøy cô noùi ra töï taïi.” Bôûi vì chuùng ta meâ laàm boû queân taùnh giaùc cuûa mình, cho neân Phaät môùi noùi ra ba thöøa, töùc laø Thanh vaên thöøa, Duyeân giaùc thöøa vaø Boà-taùt thöøa. Phaät tuøy theo caên cô cuûa chuùng sanh, coù khi noùi Thanh vaên thöøa, coù khi noùi Duyeân giaùc thöøa, coù khi noùi Boà-taùt thöøa.

“Song ñoái vôùi dieäu ñaïo Nhaát thöøa, thì moät beà chæ thaúng laø ñoán, laø vieân.” Song ñoái vôùi ñaïo maàu nhieäm chæ coù moät thöøa, Ngaøi moät beà chæ thaúng giaùo lyù ñoán vieân. Noùi veà giaùo lyù ñoán vieân, caùc toâng phaùi ôû Trung Hoa nhö trong toâng Hoa Nghieâm thì ngaøi Hieàn Thuû phaùn giaùo, chia giaùo phaùp cuûa Phaät ra maáy phaàn nhö Tieåu thöøa giaùo, Ñaïi thöøa thuûy giaùo, Ñaïi thöøa chung giaùo, roài ñoán giaùo vieân giaùo. Ñoán laø nhanh choùng, vieân laø troøn ñuû. Ñoán giaùo vieân giaùo laø giaùo cao toät. Nhö vaäy, ñoái vôùi dieäu ñaïo Nhaát thöøa, Phaät chæ thaúng giaùo lyù nhanh choùng troøn ñuû, chôù khoâng coù caáp baäc thöù töï, cuõng khoâng phaûi chæ coù moät phaàn.

“Hoaëc treân trôøi hay trong nhaân gian ñeàu chaúng traùi vôùi giaùo chæ.” Duø laø chö thieân hay laø con ngöôøi, ai muoán tu cuõng ñeàu coù theå thöïc hieän ñöôïc giaùo lyù do ñöùc Phaät neâu baøy ra.

“Hoaëc khoå thuù hay traàm luaân, vaãn caøng gaàn vôùi yù Phaät, khoâng ngaên caùch moät maûy traàn.” Duø sanh trong caùc coõi ñòa nguïc ngaï quæ suùc sanh v.v... cuõng vaãn gaàn ñöôïc vôùi yù Phaät, chôù khoâng coù caùch xa. Taïi sao? Nhö con boø, con choù tuy coù hình thöùc khaùc vôùi con ngöôøi, nhöng chuùng vaãn coù caùi bieát, vaãn coù taùnh giaùc chôù chaúng phaûi khoâng. Tuy chuùng ñang ôû trong loaøi thaáp keùm ngu ñoän maø cuõng khoâng maát taùnh giaùc, vì vaäy maø noùi “khoâng ngaên caùch moät maûy traàn”.

“Duø toái taêm che laáp cuõng troâng thaáy saùng ngôøi, moïi ñöùc troøn ñuû.” Duø ai bò môø mòt toái taêm che laáp, nhöng taùnh giaùc cuûa hoï vaãn troøn ñuû chôù khoâng thieáu thoán.

“Duø ngöôøi khoâng coù duyeân, cuõng ñeàu ñöôïc thu nhieáp trao cho.” Duø ngöôøi khoâng coù duyeân ñeán vôùi Phaät phaùp, nhöng Phaät cuõng tuyeân boá raèng “Taát caû chuùng sanh ñeàu coù Phaät taùnh”, ñeàu coù taùnh giaùc. Theá thì coù ai ngoaøi ñaïo Phaät chaêng? Neáu coù taùnh giaùc töùc laø coù ñaïo Phaät. Duø ngöôøi ñoù theo ñaïo gì cuõng coù taùnh giaùc, thì cuõng laø Phaät, nhöng laø Phaät chöa thaønh. Ñaïo Phaät khoâng kyø thò ai, khoâng kyø thò toân giaùo naøo. Bôûi vì töø con ngöôøi cho ñeán suùc sanh, taát caû ñeàu coù taùnh giaùc, coù taùnh giaùc thì ñeàu ñoàng vôùi nhau. Ai bieát trôû veà ñeàu ñöôïc giaùc ngoä, giaùc ngoä thì nhö nhau. Nhö vaäy ñeå thaáy ñaïo Phaät khoâng coù moät caùi nhìn rieâng tö kyø thò, maø nhìn chung taát caû moïi ngöôøi ñeàu coù taùnh giaùc.

Ñoaïn treân daãn söï truyeàn baù cuûa Phaät, ñeán ñaây daãn söï keá thöøa cuûa chö Toå.

“Ñôïi ñeán Toå Ñaït-ma töø AÁn Ñoä sang, môû ra vieäc nhìn vaùch chín naêm.” Toå Ñaït-ma töø AÁn Ñoä sang Trung Hoa, leân chuøa Thieáu Laâm, chín naêm ngoài xaây maët vaøo vaùch.

“Sau ñoù duøng chæ thaúng truyeàn rieâng, laáy taâm aán taâm.” Ñeán khi truyeàn baù chaùnh phaùp Toå tuyeân boá caâu: “Tröïc chæ nhaân taâm, kieán taùnh thaønh Phaät”, cho neân goïi laø “chæ thaúng truyeàn rieâng, laáy taâm aán taâm”.

"Laïi phaùt xuaát Nhò toå Thaàn Quang ñöùng trong tuyeát tham thænh chaët tay caàu an taâm, neân noùi 'ñöôïc ngöôøi tieáp noái'." Ngaøi Thaàn Quang ñöùng trong tuyeát chaët tay caàu an taâm, neân töø ñoù môùi coù söï keá thöøa. Töø Toå Ñaït-ma laø ngöôøi AÁn Ñoä ñeán Toå Thaàn Quang laø ngöôøi Trung Hoa, söï truyeàn thöøa ñöôïc tieáp noái ôû Trung Hoa vaø maõi ñeán Vieät Nam. Ñoaïn naøy daãn cho chuùng ta thaáy roõ ñöôøng loái tu, treân laø Phaät keá laø Toå coù söï keá thöøa roõ raøng ñaày ñuû, chôù khoâng phaûi laø söï ngaãu nhieân.

Ñeán ñaây chuùng toâi nhaéc laïi caâu chuyeän Toå Thaàn Quang, trong söû thöôøng goïi laø Toå Hueä Khaû. Ngaøi Thaàn Quang laø moät vò Sö tu thieàn nhöng chöa ngoä ñöôïc lyù cuûa Thieàn toâng. Tuy tu thieàn maø Ngaøi luoân luoân thaáy taâm baát an. Nghe Toå Ñaït-ma sang ôû chuøa Thieáu Laâm, Ngaøi ñeán ñoù ñeå caàu hoïc. Khi aáy vaøo thaùng Chaïp muøa ñoâng, ôû mieàn Baéc Trung Hoa coù tuyeát rôi, Toå ngoài xaây maët vaøo vaùch, khoâng ñoaùi hoaøi ñeán, ngaøi Thaàn Quang khoâng bieát laøm sao thöa thænh. Ñeå toû loøng quyeát taâm caàu ñaïo, Ngaøi ñöùng ngoaøi tuyeát chaáp tay höôùng veà Toå. Töø ñaàu hoâm cho ñeán saùng, tuyeát rôi ngaäp ñaàu goái maø göông maët Ngaøi vaãn thaûn nhieân. Toå xaây ra nhìn thaáy thöông tình môùi hoûi: “OÂng ñeán ñaây caàu vieäc gì maø khoå haïnh nhö vaäy?” Ngaøi thöa: “Con ñeán ñaây caàu Hoøa thöôïng daïy phaùp moân cam loà”, hay noùi caùch khaùc laø phaùp moân giaûi thoaùt. Toå môùi quôû: “Xöa kia caùc Boà-taùt ñi caàu ñaïo coù khi phaûi boû thaân maïng, hoaëc cheû xöông laøm vieát, laáy maùu laøm möïc v.v... ñeå caàu ñaïo coøn chöa xöùng ñöôïc. Nay oâng duøng chuùt khoå haïnh ñoù laøm sao caàu ñöôïc phaùp moân giaûi thoaùt?”

Chuùng ta thaáy ngaøi Thaàn Quang ñöùng ngoaøi tuyeát suoát ñeâm maø maët maøy vaãn tænh, khoâng buoàn böïc, khoâng sôï haõi, theá maø cuõng bò Toå cheâ laø chuùt ít khoå haïnh. Coøn chuùng ta hieän nay ñeán chuøa caàu ñaïo thì theá naøo? Vaøo leã Hoøa thöôïng ba leã xin nhaäp chuùng, neáu baûo “khoâng ñöôïc” thì giaän ngay, phuûi aùo boû ñi. Coøn ngaøi Thaàn Quang ñöùng trong tuyeát suoát ñeâm maø bò cheâ laø chuùt ít khoå haïnh, cho neân Ngaøi vaøo nhaø sau möôïn dao chaët moät caùnh tay daâng leân Toå ñeå toû loøng thieát tha caàu ñaïo. Toå baûo: “Taâm caàu ñaïo nhö theá cuõng khaù” vaø nhaän Ngaøi laøm ñeä töû.

Caâu chuyeän chaët tay naøy cuõng hôi khoù hieåu, giaûng veà söû thì nhö theá. Nhöng khi chaët tay quì daâng leân Toå maø khoâng baêng boù, maùu tuoân ra laøm sao chòu noåi? Coù theå ñaây laø nguï yù Ngaøi tha thieát queân mình ñeå caàu ñaïo, cho neân Toå khen “ñöôïc” vaø nhaän laøm ñeä töû.

Moät hoâm ngaøi Thaàn Quang thöa: “Baïch Hoøa thöôïng taâm con khoâng an, xin Ngaøi daïy con phaùp an taâm.” Nhö vaäy caâu “chaët tay caàu an taâm” laø chaët tay ñeå caàu ñöôïc chaáp nhaän laøm ñeä töû vaø sau ñoù hoûi phaùp an taâm. Toå Ñaït-ma lieàn nhìn thaúng Ngaøi baûo: “Ngöôi ñem taâm ra ñaây, ta an cho.” Khi aáy Ngaøi chôùi vôùi, laøm sao ñem taâm ra ñöôïc! Nhö hieän nay neáu coù ngöôøi hoûi toâi: Taâm con laêng xaêng quaù, xin Thaày daïy con caùch an taâm. Toâi baûo: Ñem taâm ra, toâi an cho. Ngöôøi aáy coù chôùi vôùi khoâng? Bieát noù ôû ñaâu maø ñem! Nhöng vôùi tinh thaàn thieát tha caàu ñaïo, ngaøi Thaàn Quang lieàn xoay laïi tìm caùi taâm khoâng an ñoù xem noù ôû ñaâu ñaëng ñem ra. Tìm moät luùc noù maát tieâu, caøng tìm caøng vaéng boùng, Ngaøi khoâng coøn caùch naøo khaùc hôn laø thöa: “Baïch Hoøa thöôïng con tìm taâm khoâng ñöôïc.” Lôøi thöa heát söùc laø chaân thaønh! Toå baûo: “Ta an taâm cho ngöôi roài”, caâu ñaùp thaät laø nheï. Qua caâu “ta an taâm cho ngöôi roài”, ngaøi Thaàn Quang lieàn ngoä ñöôïc phaùp an taâm vaø ñöôïc ñoåi teân laø Hueä Khaû.

Ñaây laø choã khi xöa toâi ñoïc maáy phen, cöù nghó caùc Toå nhö ñuøa vôùi nhau, chôù khoâng daïy gì caû. Ngöôøi caàu an taâm raát laø tha thieát. Toå baûo: “Ñem taâm ra ta an cho.” Ngöôøi tìm taâm moät luùc khoâng thaáy, thöa: “Con tìm taâm khoâng ñöôïc.” Toå baûo: “Ta an taâm cho ngöôi roài.” An luùc naøo? An baèng caùch gì? Theá maø ngaøi Thaàn Quang bieát ñöôïc phöông phaùp an taâm. Chính choã ñoù, sau naøy khi laõnh hoäi ñöôïc, toâi môùi thaáy Thieàn toâng töø Toå Ñaït-ma sang Trung Hoa truyeàn tröïc tieáp cho Toå Hueä Khaû laø moät yeáu chæ maø chuùng ta khoâng theå naøo thaáy khaùc hôn ñöôïc. Yeáu chæ ñoù laø Phaûn quan. Baûo tìm taâm, thì phaûi laøm sao? Neáu ngoù ra thì laøm sao tìm, töùc phaûi quay laïi tìm xem caùi taâm laêng xaêng cuûa mình ôû ñaâu? Khi tìm thì khoâng thaáy noù, bôûi khi tìm thì noù maát. Khi caùi taâm laêng xaêng maát, luùc ñoù an chöa? Tìm laïi khoâng coøn thaáy laêng xaêng, töùc laø ñaõ an. Cho neân Toå baûo: “Ta an taâm cho ngöôi roài.” An taâm laø khoâng cho theâm caùi gì caû, maø baét phaûi quay laïi tìm caùi taâm laêng xaêng. Khi tìm, noù maát thì töï noù an chôù khoâng coù gì laï. Nhö vaäy cöûa vaøo nhaø thieàn raát laø ñôn giaûn.

Theá neân sau naøy chö Toå, nhö ngaøi Ñöùc Sôn thöôøng noùi caâu: “Toâng ta khoâng ngöõ cuù, khoâng moät phaùp cho ngöôøi.” Ñaâu coù phaùp gì ñeå cho, khoâng coù gì ñeå theâm. An taâm laø töï mình quay laïi ñeå thaáy roõ taâm laêng xaêng ñoù laø caùi gì? Vöøa tìm laïi thì noù maát, ñoù laø an taâm. Ngaøi Tueä Trung Thöôïng Só noùi: “Phaûn quan töï kyû boån phaän söï, baát tuøng tha ñaéc”, töùc laø soi saùng laïi chính mình, ñoù laø phaän söï chaùnh, khoâng phaûi töø ngoaøi maø ñöôïc. Phaûn quan laø caùi goác tìm taâm khoâng theå ñöôïc cuûa Toå Hueä Khaû. Chuùng ta thaáy töø AÁn Ñoä sang Trung Hoa, ngöôøi ñaàu tieân thöøa höôûng phaùp naøy laø Toå Hueä Khaû. ÔÛ Vieät Nam, ngaøi Tueä Trung Thöôïng Só laø moät cö só chæ cho vua Traàn Nhaân Toâng laø Sô toå Truùc Laâm cuõng caâu “Phaûn quan töï kyû”, nghóa laø quay laïi chính mình chôù khoâng coù vieäc gì khaùc, neáu töø ngoaøi maø ñöôïc laø sai, goác Thieàn toâng raát laø roõ raøng, raát laø cuï theå.

ÔÛ ñaây chuùng toâi daïy tu thieàn, nhöõng ngöôøi sô cô muoán phaûn quan khoâng bieát laøm sao, chuùng toâi khuyeân neân möôïn hôi thôû voâ ra, ñeám hoaëc theo hôi thôû, ñoù laø phöông tieän phaûn quan. Ñöôïc moät thôøi gian boû theo hôi thôû, chæ thaáy taâm mình, noù daáy leân nhìn coi noù ra sao, noù laø voïng roài noù maát.

Nhö vaäy tinh thaàn phaûn quan phaùt xuaát töø Toå Hueä Khaû ñeán ngaøi Tueä Trung Thöôïng Só vaø hieän giôø chuùng ta ñang öùng duïng. Noù coù heä thoáng roõ raøng, chôù khoâng phaûi chuyeän tu do töï yù mình ñaët ra, töï yù mình baøy neân. Vì theá khi Toå Hueä Khaû ngoä roài, töø ñoù veà sau “ñöôïc ngöôøi tieáp noái”, töùc laø ñöôïc ngöôøi thay cho Toå Boà-ñeà-ñaït-ma, töø ñoù truyeàn maõi veà sau.

“Töø ñaây trôû xuoáng, Toå Toå noái tieáp nhau, hoaëc thöùc nguû hieän baøy chaân thaät, hoaëc ñeà cao ñöôøng giaùc”. Hoaëc khi thöùc, hoaëc khi nguû, caùi chaân thaät khoâng bao giôø maát, hoaëc luoân luoân ñeà cao ñöôøng tænh giaùc.

“Hoaëc noùi phaùp ngöõ, hoaëc cho tieåu tham”, hoaëc duøng nhöõng caâu noùi phaùp, hoaëc laø cho tieåu tham.

“Hoaëc khai thò, hoaëc caûnh saùch (ñaùnh thöùc khuyeân raên), hoaëc chaâm minh (ghi saâu nhaéc nhôû), moãi moãi thuùc ñaåy daãn duï cho ngöôøi tieán leân, neáu bieân goùp laïi thì coù raát nhieàu noùi khoâng theå heát.” Chính nôi nhaø giaûng naøy chuùng toâi ñeå teân laø Tham Vaán Ñöôøng, töùc laø quí vò ñeán ñaây ñeå tham cöùu, thöa hoûi cho roõ veà yù nghóa tu thieàn. Nhöng vì chöa coù ai ñöôïc gioûi ñeå tham vaán, neân chuùng toâi giaûng töùc laø khai thò cho quí vò hieåu ñeå öùng duïng tu.

Möôøi böùc tranh chaên traâu naøy, khoâng bieát roõ phaùt xuaát töø quyeån kinh naøo hay töø tay ngöôøi naøo veõ ra, nhöng ñeàu laø phoûng theo trong kinh, thí duï nhö kinh Töù Thaäp Nhò Chöông v.v... Phaät daïy phaûi chaên traâu, roài keát hôïp vôùi Toå giaùo töùc laø lôøi daïy cuûa chö Toå, saép xeáp thaønh möôøi muïc.

Ban ñaàu töø chöa chaên, sau cuøng laø maát caû hai. Con traâu, luùc ñaàu ñen roài traéng daàn, cho ñeán hoaøn toaøn traéng saïch. Thieàn sö Phoå Minh coøn duøng lôøi tuïng, tuïng theâm ôû moãi muïc. Veà tranh, thì hình aûnh roõ raøng, yù laïi saâu kín. Veà tuïng, thì lôøi gaàn maø yù chæ cao xa. Thaät laø aân hueä lôùn lao cho ngöôøi hoïc, coù boå ích raát nhieàu, phöông tieän cuõng quaù ñaày ñuû.

Möôøi böùc tranh naøy, töø ban ñaàu chöa chaên cho tôùi cuoái cuøng laø maát caû traâu vaø chaên. Moãi böùc tranh coù moät baøi tuïng cuûa Thieàn sö Phoå Minh. Noùi roõ ra thì möôøi böùc tranh mang moät yù nghóa töôïng tröng ñeå chuùng ta töï quay laïi nhìn mình töøng chaëng cho deã nhôù deã tieán. Veà hình aûnh thì roõ raøng, nhöng yù nghóa laïi saâu kín. Phaàn tuïng laïi caøng raát hay, raát cao xa. Ñaây laø moät phöông tieän lôùn cho ngöôøi hoïc, coù theå nhôø ñoù maø deã thaáy ñöôïc taâm mình, deã thaáy ñöôïc söï tieán luøi treân ñöôøng tu cuûa chính mình.

Ñeán ñaây Ngaøi noùi roõ theâm, phaùp moân chaên traâu naøy laø phaùp moân chæ thaúng, nhöng Ngaøi than raèng thieáu choã daãn thaúng. Ngaøi boå tuùc baèng caùch xem vaên kinh, choïn kyõ laïi, roài theâm vaøi yù ñeå buø vaøo nhöõng choã thieáu soùt. Nhö vaäy chæ laø boå tuùc thoâi, chôù khoâng phaûi laø bieân soaïn, nhöng taïm goïi laø bieân soaïn.

Ngaøi noùi: “Ví nhö beänh khoâng phaûi chæ coù moät chöùng, thuoác khoâng haïn cuoäc moät toa.” Beänh thì moãi ngöôøi moãi beänh khaùc nhau, thuoác thì cuõng moãi toa moãi khaùc, giaù trò ôû choã “beänh laønh thì thuoác quí”, nghóa laø thuoác naøo trò ñöôïc beänh thì ñoù laø thuoác quí. Khoâng nhaát ñònh phaûi thöù thuoác ñaét tieàn hieám coù môùi laø quí, coát laø thuoác ñeå trò laønh beänh, duø thuoác taàm thöôøng maø trò heát beänh cuõng laø quí. “Duø nöôùc tieåu cuõng laø cam loà.” Gaàn ñaây ngöôøi ta coù noùi duøng nöôùc tieåu ñeå trò beänh, giaû söû nöôùc tieåu maø trò laønh beänh thì nöôùc tieåu cuõng laø quí. Khi xöa, ñaàu theá kyû XVII ñaõ bieát trò beänh baèng nöôùc tieåu. Hieän nay coù nhieàu baùc só cuõng noùi duøng nöôùc tieåu ñeå trò beänh. Theá thì giaù trò khoâng phaûi ôû thuoác maø ôû choã ñuùng beänh ñuùng thuoác.

Cho neân noùi: “Chöùng beänh khaùc maø chaáp vaøo moät toa”, nhö ngöôøi ñau ñaàu, ngöôøi ñau buïng maø uoáng moät toa thuoác, coù ñöôïc khoâng? Cuõng khoâng theå ñöôïc. “Thì duø nhaân saâm, phuïc linh cuõng trôû thaønh thuoác ñoäc. Haù cho ngoïc tieát san-hoâ laø dieäu döôïc voâ thöôïng sao?” Chuùng ta nghó ngoïc tieát san-hoâ laø quí, nhöng coù theå trò ñöôïc heát beänh cuûa con ngöôøi sao?

“Neáu nhö haøng sô cô ñeä töû Phaät, quí vieäc tu thaân thì haõy soi xeùt laïi mình. Keû thích theo cuoàng tueä, haún coù khinh thöôøng vaø seõ cheâ cöôøi toâi.” Ngöôøi naøo quyeát tu thì haõy quay laïi nhìn mình, xem caùc lôøi noùi ôû ñaây coù thích hôïp, coù ñuùng beänh mình hay khoâng, neáu ñuùng nhö vaäy thì coù lôïi ích. Coøn ai muoán noùi vaên chöông, noùi yù sieâu thoaùt maø cho raèng hay thì ngöôøi ñoù seõ coi thöôøng nhöõng lôøi daïy, nhöõng lôøi giaûi thích cuûa Ngaøi.

Ñeå keát thuùc, Ngaøi noùi: “Toâi cuõng khoâng baét eùp ai. Vaäy neân vieát thaønh lôøi töïa.”

Nieân hieäu Vónh Thònh thöù 15 (1720) ngaøy Phaät thaønh ñaïo, muøng taùm thaùng Chaïp naêm Kyû Hôïi.

Kính ghi ôû Haûi Thieân Phaät Quoác.

Haûi Thieân Phaät Quoác, Phaät Quoác laø nöôùc Phaät, Haûi Thieân laø goùc bieån, laø chaân trôøi, vì chuøa cuûa Ngaøi laø chuøa Traán Haûi, coù theå laø ôû ngoaøi goùc bieån.

Phaàn naøy laø Lôøi Töïa Tranh Chaên Traâu. Baét ñaàu vaøo trong baøi, Ngaøi noùi thaät laø caån thaän vaø ngöôøi hoïc cuõng caàn neân chaêm chuù laõnh hoäi ñöøng boû maát nhöõng yù hay.

	]

	THIỀN TÔNG VIỆT NAM