Kinh sach

PHAÀN I: NOÙI THAÚNG VEÀ CHÖA CHAÊN

Kính leã baäc Giaùc bieát cuøng khaép,

Nöông veà kinh Phaùp möôøi hai boä,

Nam-moâ möôøi phöông caùc Thaùnh Hieàn,

Ñoàng chaán uy quang soi xeùt ñeán.

Töøng baûo: Thuoác, khoâng haún saâm, linh, ñan, thaïch, heát beänh laø thuoác hay. Lôøi khoâng haún baøn gioûi, luaän thoâng, môû saïch ñieàu meâ laø lôøi kheùo. Vì theá, choã thaày thuoác taàm thöôøng boû ñi, chính laø choã Loâ Bieån thu laáy. Ñieàu haïng dôû coi khinh, chính laø ñieàu baäc trí quí troïng. Môùi bieát, laäp ngoân chaúng quí baøn suoâng voâ ích, maø thaät quí laø lôøi caûnh tænh ñöôïc ngöôøi. Ngöôøi xöa noùi: Do nghi môùi ñeán hoûi, kieám baùu rôøi khoûi voû vì cheùm vieäc baát bình; daãn lôøi ñaùp ñeå phaù nghi, linh ñôn ra khoûi ñænh (bình), laø muoán trò laønh beänh vaäy.

Caùc nhaân giaû! Moãi ngöôøi haõy ngay ñaây ñònh tænh tinh thaàn, moät nieäm hoài quang, thì roãng toang töï soi saùng. Khaùc chi vaàng hoàng trong hö khoâng, moät mình vaän haønh voâ tö. Hay nhö minh chaâu treân maâm, chaúng ñaåy maø töï laên. Luùc naøy neáu chaúng xeùt toät coäi nguoàn, lieàn ñôïi veà sau hoûi ñöùc Di-laëc, sao quaù chaäm vaäy?

Toâi duø toái doát, hoïc vaán sô saøi, haïnh giaûi moûng manh, cuõng thaáy ñöôïc nhöõng lôøi tuïng tranh chaên traâu, chính laø vieäc treân boån phaän cuûa ngöôøi hoïc ñaïo. Song vaên ít maø nghóa saâu, yù thaâm maø hình aûnh roõ raøng, neân trong moät nieäm phaán khôûi, toâi lieàn taïm vieát lôøi chuù giaûi, ñeå moïi ngöôøi cuøng roõ bieát. Theo lôøi trình baøy treân giaáy möïc, laïi coù theâm phaàn noùi thaúng, löôïc daãn ít ñieàu. Neáu nhö lyù toät chöa ñöôïc saùng toû, baøn laàm nghóa sai traùi, mong cho toâi ñöôïc saùm hoái. Hoaëc giaû lôøi leõ ñuùng lyù, xin cho roäng löu thoâng, ñeå khoûi coâ phuï chí nguyeän naøy.

Lôøi raèng: “Thaùnh nhaân luoáng phí taâm laõo baø, tri aâm naøo phaûi keâu noùi maõi.” Giôø ñaây ñoái vôùi muïc ban ñaàu chöa chaên, xin haõy taïm neâu ra.

Chæ vì khi meâ caàn nhôø coù giaùo lyù ba thöøa. Sau khi ngoä môùi bieát moät chöõ cuõng khoâng. Xöa ñöùc Thích-ca Nhö Lai ñi thaúng vaøo nuùi Tuyeát, boû caû söï vinh hoa, phuù quí ôû ñôøi, chòu saùu naêm ñoùi laïnh, ñeán ñeâm muøng taùm thaùng Chaïp thaáy sao Mai moïc lieàn thaønh Chaùnh giaùc, caûm than raèng: “Laï thay! Coù taâm laø coù Phaät. Chæ vì taát caû chuùng sanh coù ñuû ñöùc töôùng trí tueä Nhö Lai, nhöng ñeàu do voïng töôûng chaáp tröôùc maø chaúng chöùng ñöôïc.” Do ñoù, ôû ñaïo traøng Boà-ñeà, Ngaøi noùi kinh Hoa Nghieâm, chính laø phaùp moân “Nhaát thöøa vieân ñoán vi dieäu”, môû baøy cho chuùng sanh thaáy taùnh thaønh Phaät. Ñoù thaät laø kinh ñieån bí yeáu.

Laïi, saùch Ñaïi Hoïc cuûa hoï Khoång ñeå laïi, noùi: “Töø thieân töû cho ñeán daân thöôøng, thaûy ñeàu laáy vieäc tu thaân laøm goác.” Song phaùp moân naøy, tröôùc noùi chöa chaên, gioáng nhö noùi chöa giaùc. Chöa giaùc töùc laø chöa tu, maø chöa tu chính laø chöa chaên. Nhö trong lôøi treân: “Töø thieân töû cho ñeán daân thöôøng” coù theå bieát ñaõ ngaàm neâu heát nhöõng haøng vöông haàu, coâng khanh só ñaïi phu v.v... ôû trong ñoù.

Töø baäc thieân töû chöa chaên, nghóa laø sao? Ñaây laø thaân ôû caûnh phuù quí, con trai, con gaùi, luïa ngoïc, traân baùu, kho taøng, haøng ngaøy öùng tieáp muoân vieäc, ñaâu raûnh maø hoài quang phaûn tænh ñeå chaên cho ñöôïc?

Ñeán nhö ngoâi vò vöông haàu chöa chaên, laø sao? Cuõng ñeàu do con caùi, luïa ngoïc theâ thieáp dính baän nôi taâm, laïi coù quyeàn haønh ñi ñaùnh deïp, möu tính xaâm laêng, nhaân ñoù neân khoâng theå chaên.

Tôùi haøng coâng khanh, só ñaïi phu v.v... thì a dua theo quyeàn theá, say söa vôùi boång loäc, khoe khoang tieáng taêm, hoaëc lo höôûng aân hueä treân tröôùc ngöôøi daân, chæ möu quí hieån moät thaân mình, nhaân ñoù khoâng theå chaên.

Coøn haïng hoïc troø, thì lao taâm khoå chí, lo laáy coâng danh vinh hieån, ñaâu raûnh maø chaên?

Cho ñeán keû ruoäng vöôøn, thôï thaày, buoân baùn, heát thaûy moïi ngöôøi laøm aên kieám soáng, gieo gioáng caáy maï, gaùnh nöôùc böûa cuûi, giaët nhuoäm may vaù, deät vaûi, gaët, phôi, xay, giaõ, naém baét taïo baøy, khoå nhoïc chaêm lo, beà boän roän raøng ñeå kieám duøng haèng ngaøy. Sôùm toái nghó suy, traêm phöông ngaøn keá; neáu noùi vieäc ngay trong nhaø thoâi, thì cuõng bieát bao thöù nhoû nhaët, buùt khoâng theå cheùp heát. Chæ vì nghieäp caên saâu naëng, laêng xaêng caû ngaøy, theá naøo chaên ñöôïc?

Treân töø vua chuùa, döôùi ñeán daân thöôøng, haõy gaùc laïi chôù baøn. Ngay nhö xöù naøy, haøng boán chuùng ñeä töû Phaät, voán ñaõ coù chuùt ít duyeân laønh ñôøi tröôùc ñöôïc sanh laøm ngöôøi, may coøn gaëp neà neáp töø xöa truyeàn laïi, ñöôïc ñi xuaát gia, caïo toùc maëc aùo nhuoäm, laïm nhaän söï cung kính, cöù “aên roài tuï ñaàu noùi chuyeän oàn aøo, chæ noùi toaøn chuyeän theá gian taïp nhaïp. Ham aên ham uoáng qua ngaøy, laàn löïa ôû trong ñôøi, beøn thaønh queâ doát”. Roài trôû laïi ñi theo cuùng tuïng ñeå lo lôïi döôõng, queân maát taâm ban ñaàu, thaät laø coâ phuï chí xuaát gia vaäy. Bao giôø môùi döøng yù queân duyeân, hoài quang phaûn tænh maø chòu chaên? Cöù suy theo ñoù thì thaûy ñeàu laø chöa chaên heát.

GIAÛNG

Kính leã baäc Giaùc bieát cuøng khaép,

Nöông veà kinh Phaùp möôøi hai boä,

Nam-moâ möôøi phöông caùc Thaùnh Hieàn,

Ñoàng chaán uy quang soi xeùt ñeán.

Môû ñaàu baøi tuïng ngaøi Quaûng Trí kính leã Tam Baûo:

“Kính leã baäc Giaùc bieát cuøng khaép” laø kính leã Phaät.

“Nöông veà kinh Phaùp möôøi hai boä” laø kính leã Phaùp.

“Nam-moâ möôøi phöông caùc Thaùnh Hieàn” laø kính leã Thaùnh Hieàn Taêng.

“Ñoàng chaán uy quang soi xeùt ñeán”, caàu Tam Baûo soi xeùt ñeán nhöõng lôøi chæ daïy nhaéc nhôû cuûa Ngaøi cho moïi ngöôøi cuøng thaáy cuøng bieát.

Ngaøi baûo: Ngöôøi ta thöôøng noùi thuoác khoâng phaûi laø saâm, laø linh, ñan, thaïch, mieãn thuoác naøo trò heát beänh, ñoù laø thuoác hay. Coøn lôøi khoâng haún laø baøn gioûi luaän thoâng, mieãn lôøi noùi ñeå ngöôøi môû saïch ñöôïc ñieàu meâ laø lôøi kheùo.

Vì theá ôû ñaây môùi daãn chöùng “Choã thaày thuoác taàm thöôøng boû ñi, chính laø choã Loâ Bieån thu laáy”. Loâ Bieån laø oâng Bieån Thöôùc ôû ñaát Loâ, laøm thaày thuoác noåi tieáng ôû Trung Hoa. Choã nhöõng thaày thuoác taàm thöôøng cheâ, chính laø choã thaày thuoác noåi danh duøng laáy.

“Ñieàu haïng dôû coi khinh, chính laø ñieàu baäc trí quí troïng.” Ñieàu maø nhöõng keû dôû xem thöôøng, chính laø ñieàu ngöôøi trí thaáy hay.

“Môùi bieát, laäp ngoân chaúng quí baøn suoâng voâ ích, maø thaät quí laø lôøi caûnh tænh ñöôïc ngöôøi.” Noùi nhieàu, noùi hay, vaên chöông löu loaùt maø khoâng dính daáp ñeán söï tu haønh, khoâng ñuùng vôùi beänh cuûa ngöôøi thì cuõng khoâng lôïi ích gì, cho neân lôøi noùi ñeå ngöôøi thöùc tænh laø lôøi quí.

“Ngöôøi xöa noùi: Do nghi môùi ñeán hoûi, kieám baùu rôøi khoûi voû vì cheùm vieäc baát bình.” Do nghi môùi ñeán hoûi, duï nhö kieám baùu ruùt ra khoûi voû vì coù nhöõng vieäc baát bình ôû ngoaøi caàn saùt phaït. Cuõng nhö vaäy, vì oâm aáp caùi nghi trong loøng cho neân môùi ñeán caùc thieän tri thöùc ñeå thöa hoûi.

“Daãn lôøi ñaùp ñeå phaù nghi, linh ñôn ra khoûi ñænh (bình) laø muoán trò laønh beänh vaäy.” Lôøi ñaùp laïi cuûa thieän tri thöùc laø ñeå phaù caùi nghi cuûa ngöôøi hoûi, gioáng nhö vieân thuoác linh ñôn truùt ra khoûi bình laø ñeå trò beänh cho ngöôøi. Nhö vaäy Thieàn khaùch ñeán thöa hoûi vôùi thieän tri thöùc laø gioáng nhö caây kieám ôû trong voû tuoát ra ñeå giaûi quyeát vieäc baát bình. Coøn thieän tri thöùc ñaùp giaûi nghi cho ngöôøi hoûi gioáng nhö thuoác linh ñôn ôû trong bình truùt ra ñeå trò beänh. Hai hình aûnh naøy raát laø roõ raøng.

Caâu naøy Ngaøi ñaùnh thöùc chuùng ta. “Caùc nhaân giaû” laø taát caû chuùng ta. “Moãi ngöôøi haõy ngay ñaây ñònh tænh tinh thaàn”, töùc laø mình ñònh tænh tinh thaàn laïi. “Moät nieäm hoài quang” laø moät caùi nhìn quay laïi thì “roãng toang töï soi saùng”. Cuõng nhö Toå Hueä Khaû quay laïi tìm taâm, tìm taâm thì taâm laëng, ñoù laø roãng toang töï soi saùng. Khi ñoù “khaùc chi vaàng hoàng trong hö khoâng, moät mình vaän haønh voâ tö”. Khi quay laïi nhìn thì nhöõng nieäm laêng xaêng laëng, chæ coøn moät taâm theå troøn saùng gioáng nhö vaàng maët trôøi ñi töï taïi trong hö khoâng. “Hay nhö minh chaâu treân maâm, chaúng ñaåy maø töï laên”, nhö haït minh chaâu troøn ñeå treân maâm thì laên, töùc laø noù tôùi lui töï taïi.

Ñoaïn naøy Ngaøi muoán chæ cho chuùng ta ai ai cuõng saün coù taùnh giaùc, chæ caàn quay laïi soi saùng ñeå nhöõng yù nieäm laëng ñi thì taùnh giaùc hieän tieàn, gioáng nhö maët trôøi ñi giöõa hö khoâng, nhö haït chaâu laên treân maâm vaäy.

“Luùc naøy neáu chaúng xeùt toät coäi nguoàn”, ngay ñaây maø khoâng chòu tu, khoâng chòu quaùn saùt trôû laïi, “lieàn ñôïi veà sau hoûi ñöùc Di-laëc, sao quaù chaäm vaäy?” Hieän nay coù nhieàu ngöôøi tu laïi nghó: Thoâi mình tu ñeå gieo nhaân chôø ñöùc Phaät Di-laëc ra ñôøi, gaëp Phaät mình tu, Phaät chæ thaúng cho mình giaùc ngoä. Coù neân chôø nhö vaäy khoâng? Chuùng ta ñaõ coù saün taùnh giaùc maø khoâng lo quay trôû laïi, chôø ñeán ñöùc Di-laëc ra ñôøi laâu quaù, sao khoâng tieác thôøi giôø? “Sao quaù chaäm vaäy”, ñoù laø lôøi traùch.

Tröôùc tieân Ngaøi khieâm toán noùi: “Toâi duø toái doát, hoïc vaán sô saøi, haïnh giaûi moûng manh”, Ngaøi noùi Ngaøi toái doát, hoïc vaán sô saøi haïnh giaûi yeáu ôùt, nhöng “cuõng thaáy ñöôïc nhöõng lôøi tuïng tranh chaên traâu” chính laø boån phaän cuûa mình, caàn phaûi giuùp cho nhöõng ngöôøi hoïc ñaïo cuøng bieát.

“Song vaên ít maø nghóa saâu, yù thaâm maø hình aûnh roõ raøng, neân trong moät nieäm phaán khôûi, toâi lieàn taïm vieát lôøi chuù giaûi, ñeå moïi ngöôøi cuøng roõ bieát.” Nhìn nhöõng böùc tranh chaên traâu, ñoïc nhöõng lôøi tuïng, Ngaøi laõnh hoäi ñöôïc neân môùi vieát lôøi chuù giaûi ñeå trình ra ñaây cho moïi ngöôøi cuøng roõ.

“Theo lôøi trình baøy treân giaáy möïc, laïi coù theâm phaàn noùi thaúng, löôïc daãn ít ñieàu. Neáu nhö lyù toät chöa ñöôïc saùng toû, baøn laàm nghóa sai traùi, mong cho toâi ñöôïc saùm hoái.” Neáu nhö lôøi giaûi thích lyù cao toät chöa ñöôïc saùng toû, roài baøn giaûi sai laàm, ñoù laø loãi cuûa Ngaøi, Ngaøi xin saùm hoái. “Hoaëc giaû lôøi leõ ñuùng lyù, xin cho roäng löu thoâng, ñeå khoûi coâ phuï chí nguyeän naøy.” Neáu lôøi leõ hay ñuùng thì cho löu thoâng ñeå hôïp chí nguyeän cuûa Ngaøi muoán lôïi ích cho nhieàu ngöôøi.

Lôøi raèng: “Thaùnh nhaân luoáng phí taâm laõo baø, tri aâm naøo phaûi keâu noùi maõi.” Giôø ñaây ñoái vôùi muïc ban ñaàu chöa chaên, xin haõy taïm neâu ra.

Ñeán ñaây Ngaøi daãn: “Lôøi raèng” laø lôøi cuûa moät vò Thaùnh tröôùc. “Thaùnh nhaân luoáng phí taâm laõo baø”, caùc baäc Thaùnh nhaân thöông chuùng sanh nhö taâm cuûa meï giaø thöông con, luùc naøo cuõng nhôù con khoâng nôõ queân. Thaùnh nhaân vì thöông chuùng sanh cho neân luùc naøo cuõng muoán nhaéc nhôû, maø ngöôøi khoâng löu taâm, khoâng ñeå yù thì lôøi nhaéc nhôû ñoù laø phí coâng voâ ích.

“Tri aâm naøo phaûi keâu noùi maõi”, neáu laø ngöôøi tri aâm, chæ noùi vaøi caâu thì ñaõ laõnh hoäi. Laõnh hoäi roài thì öùng duïng thöïc haønh. Cuõng nhö Baù Nha Töû Kyø, ngöôøi naøy khaûy ñaøn ngöôøi kia nghe, laõnh hoäi ñöôïc lieàn thoâng caûm nhau. Neáu ngöôøi nghe khoâng phaûi laø tri aâm thì taâm laõo baø phí toån raát nhieàu. Noùi khoâ moâi raùt coå naêm naøy thaùng kia, maø laâu laâu nhìn laïi thì beänh thieân haï cuõng y nguyeân, ñoù laø phí taâm laõo baø! Nhöõng caâu naøy noùi ra ñeå chuùng ta hieåu ngöôøi lôùn ñoái vôùi ngöôøi nhoû nhö theá naøo!

“Giôø ñaây ñoái vôùi muïc ban ñaàu chöa chaên, xin haõy taïm neâu ra.” Baây giôø noùi ñeán vieäc chöa chaên.

Ñoaïn naøy Ngaøi daãn kinh ñeå chöùng minh. Ngaøi noùi khi xöa ñöùc Phaät ñi tu, ñaõ töø boû taát caû söï vinh hoa phuù quí, chòu khoå haïnh ñoùi laïnh, ñeán ngaøy muøng taùm thaùng Chaïp khi sao Mai moïc, Ngaøi thaønh ñaïo. Theo kinh Hoa Nghieâm, hai möôi moát ngaøy ñaàu, ôû taïi coäi boà-ñeà, ñöùc Phaät noùi kinh Hoa Nghieâm, coù ñoaïn noùi raèng: “Laï thay! Coù taâm laø coù Phaät. Chæ vì taát caû chuùng sanh coù ñuû ñöùc töôùng trí tueä Nhö Lai, nhöng ñeàu do voïng töôûng chaáp tröôùc maø chaúng chöùng ñöôïc.” Nhö vaäy kinh noùi “Ai coù taâm laø coù Phaät”. Nay thöû hoûi coù ngöôøi naøo khoâng coù taâm chaêng? Ai cuõng coù taâm, thì ai cuõng coù Phaät. Theá maø chuùng ta cöù maûi lo chuyeän theá gian, khoâng nhôù ñeán Phaät. Coù Phaät maø boû queân Phaät, neân trong kinh noùi: Chuùng ta boû Phaät, chôù Phaät khoâng boû chuùng sanh. “Chæ vì taát caû chuùng ta coù ñuû ñöùc töôùng trí tueä Nhö Lai, nhöng ñeàu do voïng töôûng chaáp tröôùc maø chaúng chöùng ñöôïc.” Chuùng ta do voïng töôûng chaáp tröôùc, cho neân ñöùc töôùng trí tueä Nhö Lai bieán maát, ñieàu naøy ñöôïc xaùc nhaän roõ raøng trong kinh Hoa Nghieâm.

“Do ñoù ôû ñaïo traøng Boà-ñeà, Ngaøi noùi kinh Hoa Nghieâm, chính laø phaùp moân 'Nhaát thöøa vieân ñoán vi dieäu', môû baøy cho chuùng sanh thaáy taùnh thaønh Phaät. Ñoù thaät laø kinh ñieån bí yeáu.” Kinh Hoa Nghieâm chæ thaúng cho moïi ngöôøi thaáy mình coù saün taâm Phaät, coù saün taùnh giaùc, ñeå tu thaønh Phaät. Vaäy kinh Hoa Nghieâm cuõng khoâng khaùc vôùi Thieàn toâng, chæ roõ choã chí yeáu cho taát caû chuùng ta. Ñoaïn keá tieáp Ngaøi daãn saùch Nho ñeå chöùng minh.

Saùch Ñaïi Hoïc cuûa Khoång Töû noùi: “Töø thieân töû cho ñeán daân thöôøng thaûy ñeàu laáy vieäc tu thaân laøm goác.” Töø thieân töû cho ñeán daân thöôøng laø goàm caû vöông haàu coâng khanh v.v... cho ñeán thöù daân keû laøm ruoäng ngöôøi buoân baùn, ai cuõng phaûi laáy vieäc tu thaân laøm goác.

Ñaây chæ lyù do vì sao baäc thieân töû chöa chaên: Vì thaân ôû trong caûnh phuù quí, coù con trai con gaùi, coù luïa ngoïc traân baùu kho taøng, haøng ngaøy lo öùng tieáp muoân vieäc, ñaâu raûnh maø hoài quang phaûn chieáu, vì vaäy maø goïi laø chöa chaên.

Ñeán caùc quan voõ khoâng coù chaên, töùc laø khoâng coù tu thaân, laø taïi sao? Laø cuõng do coù con caùi, luïa laø chaâu ngoïc, theâm theâ thieáp vöôùng baän, laïi coù quyeàn haønh ñi ñaùnh giaëc, vì vaäy ñaâu coù raûnh maø chaên, cho neân chöa chaên.

Ñeán caùc quan vaên maø khoâng chaên laø taïi sao? Vì a dua theo quyeàn theá, say söa vôùi boång loäc, khoe khoang tieáng taêm, lo höôûng aân hueä treân tröôùc ngöôøi daân, möu söï hieån vinh cho thaân mình, nhaân ñoù maø khoâng theå chaên.

Treân ñaây ñaõ keå ra ba haïng chöa chaên: vua chuùa, quan voõ, quan vaên.

Coøn haïng hoïc troø, thì lao taâm khoå chí, lo laáy coâng danh vinh hieån, ñaâu raûnh maø chaên?

Ñeán hoïc troø cuõng khoâng chaên, vì baän lao taâm khoå chí hoïc haønh thi cöû, gaày döïng coâng danh söï nghieäp, neân ñaâu coù raûnh maø chaên!

Ñaây keå chung taát caû, nhöõng ngöôøi laøm ruoäng vöôøn, laøm thôï thaày, laøm taát caû ngaønh ñeå kieám côm sanh soáng, laêng xaêng suoát ngaøy, roát cuoäc roài cuõng khoâng chaên.

Theá laø töø vua chuùa ñeán quan voõ quan vaên khoâng chaên, cho ñeán hoïc troø vaø thöôøng daân cuõng khoâng chaên!

Ñeán phaàn keát thuùc:

Phaàn keát thuùc naøy nghe buoàn laøm sao! Roát cuoäc roài toaøn laø chöa ai chòu chaên caû, chöa chaên töùc laø chöa tu!

Ñoaïn treân Ngaøi neâu naøo laø vua chuùa, roài tôùi keû noâng phu, ngöôøi thôï thaày v.v... vì baän roän quaù khoâng ai chaên ñöôïc.

Ñeán phaàn keát thuùc, Ngaøi noùi thaúng “Boán chuùng ñeä töû Phaät”. Boán chuùng ñeä töû Phaät laø ai? Laø nhöõng ngöôøi coù caên duyeân trong ñaïo: Cao ôû treân laø Tyø-kheo, keá laø Tyø-kheo ni, keá ñeán laø Sa-di vaø Sa-di-ni. Coù choã noùi boán chuùng laø: chö Taêng, chö Ni, Öu-baø-taéc, Öu-baø-di. Nhöõng ngöôøi naøy ñaõ coù chuùt duyeân trong ñaïo, cho neân “ñöôïc sanh laøm ngöôøi, may coøn gaëp neà neáp töø xöa truyeàn laïi, ñöôïc ñi xuaát gia, caïo toùc maëc aùo nhuoäm, laïm nhaän söï cung kính”, chöõ naøy hôi ñau moät chuùt, “laïm nhaän söï cung kính”, noùi theo theá thöôøng laø laïm duïng söï cung kính cuûa ngöôøi. “AÊn roài tuï ñaàu noùi chuyeän oàn aøo, chæ noùi toaøn chuyeän theá gian taïp nhaïp. Ham aên ham uoáng qua ngaøy, laàn löïa ôû trong ñôøi, beøn thaønh queâ doát”, ñaây laø daãn lôøi trong Qui Sôn Caûnh Saùch quôû naëng vì khoâng chòu chaên.

Sau ñaây laïi quôû theâm: “Roài trôû laïi ñi theo cuùng tuïng ñeå lo lôïi döôõng”, lo ñi cuùng tuïng ñeå ñöôïc thuø lao chuùt ít, roài “queân maát taâm ban ñaàu”. Chuùng ta ñi tu laø ñeå thaønh moät ngöôøi xuaát gia tu ñaïo giaûi thoaùt, chôù ñaâu phaûi ñi tu ñeå trôû thaønh ngöôøi laøm ra tieàn ñeå soáng. Theá maø chuùng ta “queân maát taâm ban ñaàu, thaät laø coâ phuï chí xuaát gia vaäy”. Thaät laø chuùng ta ñaõ boû maát yù chí xuaát gia cuûa mình, nhö vaäy thì “bao giôø môùi döøng yù queân duyeân, hoài quang phaûn tænh maø chòu chaên?”

Ngay baây giôø coù chòu chaên hay chöa? “Döøng yù queân duyeân” laø laëng yù khoâng chaïy theo duyeân beân ngoaøi. “Hoài quang phaûn tænh” laø xoay aùnh saùng laïi phaûn tænh nôi mình. Nhö theá môùi laø ngöôøi bieát chaên.

“Cöù suy theo ñoù thì thaûy ñeàu laø chöa chaên heát.” Nhö vaäy keå caû theá gian vaø ngöôøi tu hình nhö chöa ai chòu chaên heát.

Ñaây laø noùi toång quaùt veà chöa chòu chaên.

	]

	THIỀN TÔNG VIỆT NAM