Kinh sach

PHAÀN I: LUAÄN THAÚNG VEÀ CHÖA CHAÊN

Bôûi taát caû tình meâ ñeàu nöông caùc kieán chaáp maø daáy leân. Giaãm vaøo ñoù thì khaùc chi röøng raäm, chìm trong ñoù naøo khaùc bieån soâi. Nhö taèm laøm keùn, caùi oå toát laø nhaân nhaän laáy troùi buoäc. Gioáng nhö con thieâu thaân lao vaøo ñeøn, theo aùnh saùng laøm goác huûy mình. Neân baäc thoâng suoát noùi: “Keû boû nhaø lang thang môùi caûm thoâng vôùi ngöôøi löõ khaùch, ngöôøi laïnh leõo coâ ñôn, môùi bieát roõ noãi khoå cuûa keû cuøng ñöôøng.” Khoâng phaùp gì cöùu ñöôïc. Ñoù laø caùi thaáy haún neân quôû traùch. Haõy thuaän lôøi Phaät, chôù theo lôøi daïy cuûa ma. Nay toâi noùi phaù raønh roõ, nhöng noùi phaù laïi bò ngöôøi gheùt. Ngöôøi xöa noùi: “Lôøi noùi ñuùng lyù chaúng sôï bò caét löôõi.” Do ñoù, toâi taïm neâu leân ôû coõi naøy trong haøng Taêng coù naêm haïng ñoïa, naêm haïng löôøi coäng chung thaønh möôøi haïng ngöôøi chöa chòu chaên.

1. Rôi vaøo cuoàng voïng buoâng thaû maø chaúng chòu chaên. Vì sao? Trong giaùo noùi: Coù nhöõng keû daân ma, chuyeân thích cuoàng tueä, chaúng chòu trì giôùi tu haønh, voïng chaáp nhöõng lôøi leõ töông töï trong kinh ñieån, nhö caâu: “Phieàn naõo töùc Boà-ñeà, daâm noä si töùc phaïm haïnh”, roài theo lôøi sanh hieåu, theo caùi hieåu laïi phaùt ñoäc, maëc tình noùi naêng ngoâng cuoàng, toäi loãi khoâng löôøng ñöôïc. Hoï chæ coù giaûi thoaùt treân moâi löôõi, thöøa vaø giôùi ñeàu maát heát, hoaøn toaøn chaúng tu haønh gì. Neân Hoøa thöôïng Vónh Minh noùi: “Coøn mang taäp khí vaãn bò nghieäp caûnh loâi ñi, hieän haønh ñaâu khoûi duyeân raøng buoäc.” Nhö noùi: “Hoïc hieåu ngaøn ngaøy, chaúng baèng trì giôùi moät böõa.” Taïi sao tham hö danh treân ngöõ giaûi, nhaän thaät hoïa nôi ñòa nguïc, doái mình löøa ngöôøi, cam bò chìm ñaém? Ñaáy chæ laø boïn suûa ngoâng cuoàng, thaät ñaùng thöông xoùt! Nhöõng ngöôøi haïng naøy töùc chaúng chòu chaên.

2. Rôi vaøo chia cheû maø chaúng chòu chaên. Vì sao? Toå sö noùi: Phaàn nhieàu ngöôøi coù thoâng minh, hoïc chaêm saên tìm nôi giaùo ñieån, ghi chuù chöông cuù, chaáp vaøo teân giaû Phaùp thaân, chia cheû raønh maïch treân danh töôùng, gom goùp choã naøy, vaù víu choã kia, suoát caû naêm thaùng. Moãi ngöôøi do tranh giaønh caùi thaáy cuûa mình, maø khoâng coù choã soáng thaät. Theá neân phaûi bieát, treû ñoùi ñi ngang qua haøng thòt, mieäng nhai ngoàm ngoaøm, chæ theâm loøng theøm khaùt, khoâng giuùp gì ñöôïc buïng ñoùi. Haïng ngöôøi naøy chæ lo noùi thieàn treân mieäng, duø ghi nhôù chöông cuù, chæ oâm loøng ngaõ maïn ñeå laán löôùt ngöôøi. Ñaây laø haïng thoâ haïnh thöù nhaát trong haøng Taêng. Huoáng nöõa, khoâng coù coâng phu tu haønh chaân thaät, luoáng theâm khaåu nghieäp, raát ñaùng thöông xoùt! Keû nhö theá neân chaúng chòu chaên.

3. Rôi vaøo si khoâng maø chaúng chòu chaên. Vì sao? Ngöôøi xöa noùi: Keû hoïc ñaïo doøm thaáy moät chuùt phaùp khoâng, roài nghe ngöôøi tuïng kinh, nieäm Phaät, leã baùi, thöïc haønh caùc thöù haïnh, lieàn baûo: “Phaùp lìa danh töï, neáu theo danh giaû thuyeát quyeàn, caøng theâm hö voïng.” Ñaây laø haïng ngöôøi trong taâm ngoaøi mieäng traùi nhau. Ñaâu chaúng thaáy kinh Laêng Nghieâm noùi: “Neáu ôû trong ñònh kia, caùc thieän nam thaáy saéc aám tieâu, thoï aám saùng toû, töï cho mình ñaõ ñuû, thì coù moät phaàn ñaïi ngaõ maïn, bò ma nhaäp taâm phuû. Hoï baûo, moät nieäm vöôït qua ba voâ soá kieáp, trong taâm coøn xem thöôøng caû möôøi phöông Nhö Lai, huoáng chi haøng Thanh vaên, Duyeân giaùc ôû baäc döôùi. Chaúng leã thaùp mieáu, khinh thöôøng kinh töôïng, cho ñaây laø ñoàng, vaøng, goã, ñaát. Vaø baûo nhuïc thaân laø chaân thöôøng maø chaúng töï cung kính, laïi ñi suøng moä goã ñaát, thaät laø ñieân ñaûo. Quaû laøm nghi laàm ngöôøi sau vaäy.”

Phaûi bieát, chaáp khoâng maø phaù töôùng nhö theá, ñeàu laø quyeán thuoäc cuûa ma. Maëc cho taát caû ñeàu khoâng, sanh khoâng, töû cuõng khoâng, nhöng vua Dieâm-la chaúng khoâng thì laøm sao ñaây? Thaät ñaùng thöông xoùt!

Haïng ngöôøi chaáp khoâng naøy töùc chaúng chòu chaên.

4. Rôi vaøo tuøy duyeân maø chaúng chòu chaên. Vì sao? Ngöôøi xöa noùi: “Tuøy duyeân tieâu nghieäp cuõ, hoàn nhieân maëc aùo xieâm.” Chæ thuaän theo thieân chaân, muoân haïnh töï troøn ñuû. Giôû chaân, haï chaân, caùi gì chaúng phaûi laø nghieäp thanh tònh, caàn chi nhieàu thöù taïo taùc?

Laïi baäc Tieân ñöùc noùi: “Töùc taâm töùc Phaät, ñaâu nhôø tu haønh?” Haïng ngöôøi naøy nhö con choù ñuoåi theo hoøn ñaát, chaúng bieát laø lôøi noùi nhaát thôøi trong cöûa Toå sö, nhaân beänh maø cho thuoác. Vì vaäy neân bieát “Tuøy duyeân, maëc tình”, chaúng phaûi laø khoâng laøm gì. Nhaän laàm cô Toå, naém ñaù soûi cho laø ngoïc, thaät ñaùng xoùt thöông!

Haïng hieåu sai laàm naøy, töùc chaúng chòu chaên.

5. Rôi vaøo dua nònh theo quyeàn theá maø chaúng chòu chaên. Vì sao? Chæ vì chaúng bieát xaáu hoå, cöù lo khoe khoang tieáng taêm, queân maát caû ñaïo ñöùc, boû beâ pheùp taéc luaät nghi, khoâng coøn gì laø chöøng möïc, buoâng lung theo tình rieâng maø ñeán noãi nhö vaäy.

Traùi laïi, hoï cheâ ngöôøi thaät thaø chaát phaùc laø queâ muøa, vaø ca ngôïi keû hueânh hoang töï ñaéc laø lanh lôïi. Do ñoù, cöù buoâng thaû tình duïc, chaúng bieát hoå theïn. Töï hay nònh hoùt keû theá löïc, nöông gaù nôi cöûa quyeàn quí ñeå möu laáy tieáng taêm, lôïi loäc. Thöôøng thì haïng ngöôøi naøy chaúng nhaän roõ goác ñaïo, ñaém ñuoái nôi soâng aùi, bieån duïc, ñaønh töï cam chòu chìm lòm. Moät mai hoïa ñaày phöôùc heát, bò ngöôøi trôøi chaùn boû, thaày baïn chòu laây.

Haïng ngöôøi nhö theá neân chaúng chòu chaên.

6. Thaân tuy xuaát gia maø chaúng chòu an taâm vaøo ñaïo, laïi thuaän theo phaùp roãng, chæ lo giöõ gìn thaân huyeãn, trau chuoát daùng veû beà ngoaøi, bieáng nhaùc maø chaúng chòu chaên. Vì sao? Hoøa thöôïng Thieân Nhö noùi: Thôøi gaàn ñaây coù moät haïng xuaát gia, tuy noùi lìa tuïc, maø thoùi tuïc chaúng tröø. Troïn noùi xuaát traàn maø duyeân traàn chaúng caét ñöùt. Kinh giaùo voán khoâng roõ bieát, tham thieàn laïi chaúng nhaän hieåu. Taâm vöôïn chaïy maõi, yù ngöïa ruoåi rong, thaønh baày thaønh ñoäi, oàn aøo caû ngaøy. Chaúng nhöõng luoáng hao cuûa tín thí, cuõng laø choân vuøi taùnh linh chính mình. Ñeán khi nhaém maét, ñöôøng tröôùc chaúng bieát ñi ñaâu, thaät laø uoång vaøo nôi cöûa khoâng, soáng ñaõ voâ ích, cheát laïi laïc loaøi.

Haïng ngöôøi nhö treân, laø vì côm aùo, vì caàu an vui. Xuaát gia nhö vaäy, thaät ñaùng ñau xoùt! Ñaâu chaúng bieát kinh Baûo Tích noùi: “Quaùn nôi thaân coù boán möôi thöù loãi laàm, hoaëc noùi noù laø nguïc tuø tham duïc, haèng bò phieàn naõo troùi coät, laø hoá nhô nhôùp, luoân bò caùc truøng ruùc ræa. Tôï nhaø xí vôùi naêm ñieàu baát tònh. Nhö tuùi luûng vôùi chín loã thöôøng chaûy ra. Raén ñoäc noùng giaän daáy leân thì laøm haïi taâm vaø thöông toån tueä maïng. Quæ La-saùt ngu si, chaáp ngaõ kieán maø nhai nuoát trí thaân. Gioáng nhö giaëc döõ, caû theá gian ñeàu muoán traùnh. Ñoàng vôùi choù cheát, caùc Thaùnh Hieàn ñeàu xa boû. Chaúng beàn chaéc nhö caây chuoái, hoøn boït v.v... Voâ thöôøng nhö löûa nhaùng, ñieän chôùp. Duø cho noù aên uoáng maø trôû laïi thaønh thuø ñòch. Thöôøng ñem ñoà nuoâi döôõng maø khoâng bieát ñeàn ôn v.v...” Ñieàu ñaùng cheâ traùch raát nhieàu, khoù noùi ñuû heát. Neáu chaúng xeùt kyõ loãi laàm saâu naëng naøy, beøn lo boài boå giöõ kyõ laáy noù. Meâ ñieàu naøy, vì ñoù maø chaúng tieán tu thì seõ thieáu keùm caû hai trí vaø haïnh, maát caû hai lyù vaø söï. Caàn tröôùc heát chaùn gheùt, bieát quaáy, löûa ham muoán seõ ngaàm tieâu döùt. Neáu thieát tha ñoái trò taän goác, thì caùi chaân thaät voán saün töï hieän.

Thöôøng haïng naøy ñeàu bôûi beân trong khoâng coù trí saùng soi, boû goác chaïy theo ngoïn, saùng chieàu toaøn theo nhöõng thöù ñoäng maø laøm roái maát nguoàn chaân môø ñuïc nöôùc taùnh.

Haïng ngöôøi nhö treân ñaây, haún chaúng chòu chaên.

7. Ñuoåi theo baùm víu vieäc ñôøi, ngaøy caøng tinh chuyeân, taâm ñoäng maø chaúng chòu chaên. Vì sao? Kinh Phaùp Cuù Thí Duï noùi: “Nhö giaáy goùi höông, daây buoäc caù”. Vaät voán trong saïch, ñeàu bôûi duyeân maø daáy thaønh toäi phöôùc. Baïn hieàn minh thì ñaïo nghóa ngaøy theâm ñaày. Baïn ngu toái thì ngaøy caøng gom tuï hoïa öông. Gioáng nhö giaáy vaø daây, gaàn höông thì thôm, gaàn hoâi thì tanh. Noù thaám daàn trôû thaønh thoùi quen, ñeàu chaúng töï hay bieát. Neân baäc Tieân ñöùc noùi: “Döøng döøng döøng, kíp tu mau. Trôøi trong chaúng chòu ñi, ñôïi ñeán möa öôùt ñaàu.”

Haïng ngöôøi treân ñaây, thuaän theo baùnh xe nghieäp, chính mình boû maát goác ñaïo neân chaúng chòu chaên.

8. Ñem Phaät phaùp laøm theo tình ñôøi, taâm ñoäng maø chaúng chòu chaên. Vì sao? Nhaân vì taøi trí chaúng ñuû, thaáy bieát chaúng saùng maø ñeán nhö theá! Hoøa thöôïng Duï hieäu Phaät Trí noùi: “Ngöïa hay chaïy nhanh maø chaúng daùm thaû chaân böôùc caøn, laø nhôø daây cöông keàm cheá. YÙ thöùc troâi noåi maø chaúng daùm vin theo duyeân, laø nhôø söùc giaùc chieáu.” Than oâi! Ñem Phaät phaùp laøm theo tình ñôøi, quaû laø keû ngoaét ñuoâi caàu xin thöông xoùt. Ñoù laø khoâng coù giaùc chieáu vaäy.

Haïng ngöôøi nhö treân neân chaúng chòu chaên.

9. Ngu ñieác, giaûi ñaõi, bieáng nhaùc caàu an maø chaúng chòu chaên. Vì sao? Chæ vì töï phuï, töï boû neân nhö theá. Baäc Tieân ñöùc noùi: “Choã taøi naêng chöùa ñöïng cuûa con ngöôøi töï coù lôùn nhoû, thaät khoâng theå daïy.” Neân noùi: “Giaáy nhoû chaúng goùi ñöôïc vaät lôùn, daây keùo nöôùc ngaén chaúng theå muùc ñöôïc saâu. Chim cuù ban ñeâm vaïch baét boï cheùt, thaáy roõ töøng sôïi loâng tô, nhöng saùng ra thì maét môø chaúng thaáy goø nuùi, voán ñaõ phaân ñònh roài vaäy.” Ngöôøi nhö treân laø töï chaáp cho mình ñaõ ñuû, neân khoâng thaáy tröôùc thaät xa. Soáng ñaõ khoâng ích gì hieän taïi, cheát cuõng khoâng tieáng taêm veà sau.

Noùi chung, haïng ngöôøi nhö theá neân chaúng chòu chaên.

10. Côø baïc voâ duïng, tuï nhoùm thaønh beø thaønh luõ, bieáng nhaùc neân chaúng chòu chaên. Vì sao? Chæ mong lôïi nhoû tröôùc maét maø oâm loøng tính toaùn caåu thaû. Laïi noùi raèng, vieäc caàu ñaïo quaù vieån voâng, chaúng baèng caàu lôïi thöïc teá hôn. Do ñoù hoï ñua theo thoùi phuø hoa, so ño nhoû nhaët. Bôûi vaäy, khoâng ai chòu toan tính troïn naêm, huoáng laø lo nghó ñeán sanh töû? Ñoù laø lyù do hoïc ñaïo ngaøy caøng teä, phaùp moân ngaøy caøng xuoáng doác.

Noùi chung, haïng ngöôøi nhö theá neân chaúng chòu chaên.

Möôøi haïng ngöôøi treân ñaây, tuy noùi laø xuaát gia maø khoâng coù haïnh döùt khoûi traàn tuïc. Luoáng mang thaân nam töû maø khoâng coù chí tröôïng phu. Neân Toå Qui Sôn noùi: “Ñaùng tieác moät ñôøi qua suoâng, gaëp vieäc thì ngoù vaùch.” Chæ vì troïn ngaøy laêng xaêng, caû ñeâm meâ meät. Rôi vaøo haàm voâ tri, ngoài trong nguïc haéc aùm. Chaúng thoâng suoát yù chæ töùc söï töùc lyù. Chæ nhôù suoâng lôøi phaù beänh phaù chaáp. Ngöôøi trí raát thöông haïi, keû ngu laïi baét chöôùc theo. Ñaõ thaønh loái moøn, muoán döùt boû nhanh ñi caøng raát khoù! Vì vaäy môùi daãn roäng ra.

Thaâm taâm cuûa Phaät Toå ñaõ baøy roõ ñuû heát ñaïi yù kinh luaän. Mong ngöôøi chöøa boû nhöõng chaáp cuõ, ñeå söûa ñoåi ñieàu sai quaáy tröôùc, maø ñoàng böôùc theo daáu veát cuûa baäc Tieân Thaùnh coøn ñeå laïi, vaø cuøng chung laõnh nhaän lôøi raên baûo cuûa ñöùc Phaät. Nhö theá môùi khoâng khuyeát toån baûn chí, khoûi coâ phuï boán aân, cuøng nhau böôùc leân cöûa giaûi thoaùt vaø tieán vaøo ñöôøng thaúng taét tu haønh chaân thaät, thaønh töïu ñaïo nghieäp cuûa chö Phaät, ñaày ñuû ñaïi Boà-ñeà. Ngaên bít neûo taø maø môû ra loái chaùnh, vöõng nieàm tin maø nhoå baät gai chaáp tröôùc. Vöôït beán khoå nôi ba coõi, vaøo nguyeän haûi Phoå Hieàn. Qua caûnh leânh ñeânh nôi phaùp giôùi, tieán vaøo thaønh lôùn Nieát-baøn.

Ngöôõng mong maét Phaät chöùng cho chuùt loøng thaønh vaø khaép vì ngöôøi ñöông thôøi, xin kính daãn taäp naøy.

GIAÛNG

Bôûi taát caû tình meâ ñeàu nöông caùc kieán chaáp maø daáy leân. Daãm vaøo ñoù thì khaùc chi röøng raäm, chìm trong ñoù naøo khaùc bieån soâi. Nhö taèm laøm keùn, caùi oå toát laø nhaân nhaän laáy troùi buoäc. Gioáng nhö con thieâu thaân lao vaøo ñeøn, theo aùnh saùng laøm goác huûy mình. Neân baäc thoâng suoát noùi: “Keû boû nhaø lang thang môùi caûm thoâng vôùi ngöôøi löõ khaùch, ngöôøi laïnh leõo coâ ñôn, môùi bieát roõ noãi khoå cuûa keû cuøng ñöôøng.” Khoâng phaùp gì cöùu ñöôïc. Ñoù laø caùi thaáy haún neân quôû traùch. Haõy thuaän lôøi Phaät, chôù theo lôøi daïy cuûa ma. Nay toâi noùi phaù raønh roõ, nhöng noùi phaù laïi bò ngöôøi gheùt. Ngöôøi xöa noùi: “Lôøi noùi ñuùng lyù chaúng sôï bò caét löôõi.” Do ñoù, toâi taïm neâu leân ôû coõi naøy, trong haøng Taêng coù naêm haïng ñoïa, naêm haïng löôøi coäng chung thaønh möôøi haïng ngöôøi chöa chòu chaên.

Trong baøi naøy, Thieàn sö Quaûng Trí noùi nhöõng lôøi raát laø thaúng thaén ñeå cho moïi ngöôøi hieåu maø töï söûa.

Tröôùc tieân Ngaøi noùi: “Bôûi taát caû tình meâ ñeàu nöông caùc kieán chaáp maø daáy leân.” Taát caû caùi meâ cuûa chuùng ta ñeàu goác töø caùc kieán chaáp sai laàm, chôù khoâng phaûi boãng döng maø coù. “Giaãm vaøo ñoù thì khaùc chi röøng raäm, chìm trong ñoù naøo khaùc bieån soâi.” Nhöõng ai oâm nhieàu kieán chaáp thì nhö ngöôøi laïc trong röøng raäm, nhö ngöôøi chìm trong bieån nöôùc soâi, khoå sôû voâ cuøng voâ taän.

“Nhö taèm laøm keùn, caùi oå toát laø nhaân nhaän laáy troùi buoäc”, nhö con taèm laøm keùn, caùi oå keùn caøng toát thì con taèm caøng bò troùi chaët hôn, laïi coøn bò boû vaøo nöôùc soâi! Nhö vaäy ñieàu laøm chuùng ta khoå khoâng phaûi do ai khaùc maø do chính chuùng ta töï taïo roài töï chòu laáy khoå.

“Gioáng nhö con thieâu thaân lao vaøo ñeøn, theo aùnh saùng laøm goác huûy mình.” Thöû hoûi con thieâu thaân, khi chuùng ta ñoát ñeøn coù phaûi ñeå cho noù bay vaøo ñeå cheát khoâng? Chuùng ta ñoát ngoïn ñeøn saùng ñeå laøm vieäc, traùi laïi con thieâu thaân thaáy aùnh saùng lieàn nhaøo vaøo roài cheát. Nhö vaäy noù cheát laø vì ñuoåi theo aùnh saùng, maø queân ñi aùnh saùng laø caùi côù ñeå gieát noù. Cuõng nhö vaäy, hieän giôø nhöõng ngöôøi ham xì ke ma tuùy thuoác phieän, bieát ñoù laø choã cheát maø cöù lao mình vaøo roài cheát. Xì ke ma tuùy thuoác phieän khi coøn ôû ngoaøi coù laøm cho ai cheát khoâng? Taïi vì ngöôøi ta thích noù, muoán thöû noù neân môùi nhaøo voâ roài cheát, gioáng heät nhö con thieâu thaân vaäy.

“Neân baäc thoâng suoát noùi: 'Keû boû nhaø lang thang môùi caûm thoâng vôùi ngöôøi löõ khaùch, ngöôøi laïnh leõo coâ ñôn môùi bieát roõ noãi khoå cuûa keû cuøng ñöôøng.' ” Nhöõng baäc thoâng suoát tröôùc kia coù noùi ai ôû trong caûnh môùi caûm thoâng ñöôïc caùi khoå cuûa ngöôøi trong caûnh. Coøn ngöôøi ngoaøi caûnh thì khoâng theá naøo caûm thoâng ñöôïc. Ngaøi Quaûng Trí daãn caâu naøy yù muoán noùi Ngaøi laø moät tu só, ôû trong caûnh tu só môùi hieåu ñöôïc caùi laàm chaáp cuûa ngöôøi tu, neáu ôû ngoaøi thì ñaâu coù thaáy, ñaâu coù bieát. Ngaøi daãn theâm: “Khoâng phaùp gì cöùu ñöôïc”, ngöôøi meâ laàm nhö vaäy, coá chaáp nhö vaäy thì khoâng theå cöùu ñöôïc. “Ñoù laø caùi thaáy haún neân quôû traùch”, neáu caùi thaáy ñoù maø khoâng quôû khoâng traùch thì hoï chìm luoân. Vì vaäy maø phaûi quôû traùch. Caên cöù vaøo ñaâu quôû traùch? “Haõy thuaän lôøi Phaät, chôù theo lôøi daïy cuûa ma.” Chuùng ta phaûi soáng phaûi tu theo lôøi Phaät, chôù ñöøng theo lôøi ma. Theo lôøi Phaät thì ñuùng, theo lôøi ma thì laïc ñöôøng taø.

“Nay toâi noùi phaù raønh roõ, nhöng noùi phaù laïi bò ngöôøi gheùt.” Nay Ngaøi noùi phaù moät caùch raønh roõ cho moïi ngöôøi nghe, noùi phaù töùc laø chæ trích. Chæ trích ngöôøi coù loãi, ngöôøi ta gheùt, cho neân noùi “nhöng noùi phaù laïi bò ngöôøi gheùt”. Ñoù laø moät leõ thaät ôû theá gian.

“Ngöôøi xöa noùi: 'Lôøi noùi ñuùng lyù chaúng sôï bò caét löôõi.' ” Ngaøi daãn caâu naøy ñeå thaáy vieäc laøm ñuùng, thì duø coù ai muoán haïi, mình cuõng khoâng sôï. Neáu chuùng ta bieát ñieàu ñoù laø sai, bieát chaéc nhö vaäy khoâng nghi ngôø, maø khoâng noùi, töùc laø chuùng ta coù loãi a dua theo caùi sai. Coøn neáu thaáy sai, chuùng ta noùi thaúng ñoù laø sai, thì duø ngöôøi coù gheùt nhöng loøng mình ñöôïc yeân. Caùi gì bieát, chuùng ta ñaõ noùi ñaõ chæ chôù khoâng giaáu, cuõng khoâng boû qua. Coù noùi coù chæ maø ngöôøi ta khoâng söûa thì ñoù laø loãi taïi ngöôøi, chôù khoâng phaûi taïi mình. Vì vaäy ngöôøi tu, neáu coù can ñaûm, bieát vieäc ñoù laø sai laø loãi maø khoâng chæ khoâng nhaéc cho nhau, laø ñieàu khoâng theå chaáp nhaän ñöôïc.

Vì theá Thieàn sö Quaûng Trí ôû gaàn cuoái ñôøi Leâ thaáy nhöõng ñieàu teä trong giôùi tu haønh, Ngaøi khoâng theå naøo laøm thinh ñöôïc, cho neân Ngaøi noùi “Do ñoù, toâi taïm neâu leân ôû coõi naøy, trong haøng Taêng coù naêm haïng ñoïa, naêm haïng löôøi, coäng chung thaønh möôøi haïng ngöôøi chöa chòu chaên”. Nghe Ngaøi noùi chuùng ta cuõng ñau xoùt, thöû nhìn laïi xem trong möôøi haïng Taêng, chuùng ta coù naèm trong haïng naøo hay khoâng, ñeå roài raùng maø tu chænh laïi. Coù taát caû laø möôøi haïng Taêng chöa chòu chaên traâu, töùc laø chöa chòu tu. Ñaây laø caùi nhìn cuûa ngaøi Quaûng Trí ôû cuoái theá kyû XVII ñaàu theá kyû XVIII. Coøn chuùng ta hieän giôø laø ôû cuoái theá kyû XX so laïi coi chuùng ta coù tieán boä ñöôïc nhieàu ít, maø tieán boä veà maët naøo saùnh vôùi khi xöa.

Coù möôøi haïng Taêng chöa chòu chaên traâu:

Ñaây laø beänh naëng. Cuoàng voïng laø caùi hieåu bieát cuoàng voïng, roài khoâng chòu tu. Laïi daãn kinh laøm chöùng ñeå cho raèng caùi khoâng tu cuûa mình laø ñuùng. “Chuyeân thích cuoàng tueä maø chaúng chòu trì giôùi tu haønh, voïng chaáp nhöõng lôøi leõ töông töï trong kinh ñieån nhö caâu: 'Phieàn naõo töùc Boà-ñeà, daâm noä si töùc phaïm haïnh.'” Caâu naøy xuaát xöù töø kinh Vieân Giaùc, kinh Duy-ma-caät, kinh Laêng-giaø... Leõ ra ngöôøi tu chuùng ta, nhö cö só taïi gia thì giöõ naêm giôùi, tu só xuaát gia thì giöõ möôøi giôùi caên baûn hoaëc hai traêm naêm möôi giôùi, song chuùng ta thoï giôùi maø khoâng chòu giöõ, laâu laâu laïi coù tham saân si (daâm laø tham, noä laø saân), laïi cho tham saân si laø phaïm haïnh, laø haïnh trong saïch, ñoù laø vì hieåu quaù laàm laãn.

Ñeán caâu “Phieàn naõo töùc Boà-ñeà”. Caâu naøy chaéc Phaät töû ai cuõng thuoäc loøng. Nhöng chuùng ta coù “töùc Boà-ñeà” chöa? Nhö khi nghe ai noùi traùi tai thì noåi giaän, luùc ñoù phieàn naõo coù töùc Boà-ñeà chöa, hay phieàn naõo laø si meâ?

Taïi sao trong kinh laïi noùi phieàn naõo töùc Boà-ñeà? Chuùng toâi cho moät thí duï, quí vò theo doõi ñeå hieåu. Nhö ôû treân baøn, chuùng ta ñeå moät töôïng Phaät raát ñeïp, keá beân ñeå moät töôïng quæ raát quaùi dò. Ñoái tröôùc hai töôïng, chuùng ta ñeå moät caùi göông, khi nhìn vaøo göông chuùng ta thaáy gì? Thaáy trong göông töôïng Phaät ñeïp ñeõ trang nghieâm, töôïng quæ quaùi dò ñaùng sôï. Nhöng chuùng ta duøng trí quaùn saùt thì coù sôï khoâng? Phaät vaø quæ ôû trong göông ñeàu laø caùi boùng, quæ laø boùng, Phaät cuõng laø boùng. Quæ laø duï cho phieàn naõo, Phaät laø duï cho Boà-ñeà. Phieàn naõo Boà-ñeà noùi treân ngoân töø cuõng laø caùi boùng, laø boùng thì ñaâu coù khaùc nhau. Theá thì phieàn naõo töùc Boà-ñeà, Boà-ñeà töùc phieàn naõo laø nhö vaäy. Phaät laø boùng, quæ cuõng laø boùng vì khoâng thaät, nhö vaäy ñeå thaáy Phaät quæ khoâng khaùc, quæ töùc laø Phaät, Phaät töùc laø quæ vì ñeàu laø boùng khoâng thaät. Ñoù laø chaëng thöù nhaát.

Qua chaëng thöù hai, deïp caùi göông ñi, quan saùt kyõ töôïng Phaät töôïng quæ laøm baèng gì? Töôïng Phaät laøm baèng thaïch cao, töôïng quæ cuõng laøm baèng thaïch cao. Töôïng Phaät töôïng quæ cuõng töø thaïch cao naën leân, Phaät thaïch cao, quæ cuõng thaïch cao thì quæ töùc laø Phaät, Phaät töùc laø quæ vì theå noù khoâng hai.

Ñeán chaëng thöù ba laø caùi töôûng töôïng cuûa ngöôøi ngheä só ñaép töôïng. Khi muoán ñaép töôïng, ngöôøi ngheä só cuõng duøng bao nhieâu thöù thaïch cao, maøu saéc ñeå ñaép vaø veõ thaønh töôïng Phaät ñeïp ñeõ trang nghieâm, roài cuõng ñaép vaø veõ thaønh töôïng quæ laï luøng kinh sôï. Nhö vaäy hai töôïng ñöôïc ñaép vaø veõ thaønh hình goác töø caùi töôûng töôïng cuûa ngöôøi ngheä só, theá thì caùi töôûng töôïng ñoù coù thaät khoâng? Töôïng quæ cuõng laø töôûng töôïng, töôïng Phaät cuõng laø töôûng töôïng, hai caùi ñeàu laø töôûng töôïng thì “töùc” vôùi nhau chôù gì. Phaät töùc laø quæ, quæ töùc laø Phaät. Nhö theá Boà-ñeà phieàn naõo coù khaùc nhau khoâng? Thaáu suoát ñöôïc leõ ñoù môùi thaáy phieàn naõo Boà-ñeà khoâng khaùc. Neáu chöa thaáu suoát thaáy töôïng Phaät laø thaät, töôïng quæ laø thaät, thaáy töôïng Phaät thì möøng laïy, thaáy töôïng quæ thì run sôï thì khi aáy Boà-ñeà phieàn naõo laø hai. Nhö vaäy trong kinh Phaät noùi phieàn naõo töùc Boà-ñeà, Boà-ñeà töùc phieàn naõo, laø nhaém thaúng caùi theå khoâng thaät treân taùnh giaùc. Noùi Boà-ñeà, noùi phieàn naõo laø hai loái noùi, laø hai caùi ñoái ñaõi, maø ñoái ñaõi laø khoâng thaät. Taát caû söï vaät ôû theá gian naøy ñeàu khoâng thaät, bôûi do khoâng thaät cho neân noù “töùc” vôùi nhau.

“Daâm noä si töùc phaïm haïnh” nghóa laø tham saân si töùc laø haïnh thanh tònh, vì ñöùng veà maët theå noù laø hö doái, vì hö doái cho neân caùi naøy cuõng töùc laø caùi kia, caùi kia cuõng töùc laø caùi naøy. Coøn chuùng ta khi noåi saân, luùc ñoù thaáy laø doái hay laø thaät? Neáu khi noåi saân bieát laø doái thì töï cöôøi chôù khoâng coù giaän. Coøn neáu ñang noåi saân maø thaáy saân laø thaät thì cuøng vôùi phaïm haïnh laøm sao gioáng ñöôïc, hai caùi khaùc nhau.

Theá neân lôøi Phaät daïy caùc vò Boà-taùt laø ñeán choã cöùu kính, theå cuûa caùc phaùp khoâng khaùc. Chuùng ta laø phaøm phu ñuû taát caû caùc taät xaáu, thaáy caùi gì cuõng thaät, sao laïi laáy caâu cuûa Phaät Toå noùi ñeå che loãi mình? Thí duï nhö chuùng ta tu maø bò ai choïc giaän thì noåi saân la loái, coù ngöôøi Phaät töû ñöùng gaàn beân thöa: “Thaày tu maø sao coøn saân nhö vaäy?” Thaày lieàn noùi: “Phieàn naõo töùc Boà-ñeà maø.” Thoâi thì ngöôøi Phaät töû chòu thua, heát nhaéc noåi. Ñoù laø beänh. Nhö ngöôøi tu giöõ giôùi luaät khoâng ñöôïc pheùp ngoài quaùn uoáng röôïu, nhöng moät hoâm thaáy ngöôøi tu ngoài quaùn uoáng röôïu, Phaät töû tôùi thöa: “Thöa Thaày, theo giôùi luaät thì ngöôøi tu ñaâu coù ñöôïc ngoài quaùn, ñaâu coù ñöôïc uoáng röôïu. Taïi sao Thaày ngoài quaùn uoáng röôïu?” Thaày noùi: “Daâm noä si laø phaïm haïnh maø, Phaät töû noùi gì vaäy.” Ngöôøi tu daãn kinh ñeå noä laïi, ngöôøi Phaät töû ñaønh chòu thua. Nhö vaäy coù ñuùng khoâng? Caùi ñoù laø lôøi noùi cuûa ma! Lôøi Phaät noùi coù tính caùch khaùc, lôøi ma noùi coù tính caùch khaùc. Ma noùi ñeå doïa, ñeå aùp ñaûo theá gian, coøn Phaät noùi ñeå chæ cho chuùng ta thaáy choã toät cuøng chaân thaät. Nhöõng keû ma lôïi duïng lôøi Phaät noùi ñeå doïa naït ngöôøi raèng mình hieåu kinh hieåu luaät vaø ñeå gaït löøa thieân haï. Ñoù laø beänh raát traàm troïng, theá maø hieän nay coù vaøi ngöôøi tu laøm nhö vaäy vaø noùi nhö vaäy. Khi xöa hoài theá kyû XVII coù vieäc ñoù, ñeán cuoái theá kyû XX naøy chaéc cuõng khoâng khaùc bao nhieâu, thænh thoaûng coù xaûy ra söï vieäc nhö vaäy, ngaøi Quaûng Trí goïi ñoù laø beänh heát söùc traàm troïng.

Cho neân Ngaøi môùi noùi: “Roài theo lôøi sanh hieåu, theo hieåu laïi phaùt ñoäc, maëc tình noùi naêng ngoâng cuoàng, toäi loãi khoâng löôøng ñöôïc.” Hoï phaùt nhöõng lôøi noùi ñoäc haïi: Khoâng caàn tu, khoâng caàn chöùng, tu chöùng laø chaáp töôùng. Ñoù laø loái noùi ngoâng cuoàng, toäi loãi khoâng theå löôøng ñöôïc.

Hoï chæ coù giaûi thoaùt treân moâi löôõi, thöøa vaø giôùi ñeàu maát heát, hoaøn toaøn chaúng tu haønh gì. Neân Hoøa thöôïng Vónh Minh noùi: “Coøn mang taäp khí vaãn bò nghieäp caûnh loâi ñi, hieän haønh ñaâu khoûi duyeân raøng buoäc.” Nhö noùi: “Hoïc hieåu ngaøn ngaøy, chaúng baèng trì giôùi moät böõa.”

“Hoï chæ coù giaûi thoaùt treân moâi löôõi, thöøa vaø giôùi ñeàu maát heát, hoaøn toaøn chaúng tu haønh gì.” Hoï chæ coù giaûi thoaùt treân ñaàu moâi choùt löôõi, roài noùi toâi laø ngöôøi quyeát taâm caàu giaûi thoaùt, nhöng noùi ngoaøi mieäng chôù khoâng haønh trong taâm. Thöøa laø giaùo lyù, giôùi laø giôùi luaät, ñeàu maát heát, giaùo lyù khoâng thoâng, giôùi luaät khoâng giöõ, hoaøn toaøn chaúng tu haønh gì caû, chæ coù noùi doái ñeå gaït ngöôøi thoâi.

“Neân Hoøa thöôïng Vónh Minh noùi: 'Coøn mang taäp khí vaãn bò nghieäp caûnh loâi ñi.' ” Theo lôøi ngaøi Vónh Minh noùi neáu ngöôøi tu duø coù hieåu ñöôïc ñoâi chuùt giaùo lyù, nhöng taäp khí muoân ñôøi cuûa mình vaãn coøn naëng, neáu khoâng chòu tu thì laøm sao deïp ñöôïc, maø khoâng deïp ñöôïc taäp khí thì vaãn bò nghieäp caûnh loâi ñi. “Hieän haønh ñaâu khoûi duyeân raøng buoäc”, trong caùi hieän haønh cuûa mình töùc laø caùi coâng duïng treân vieäc laøm haèng ngaøy khoù maø traùnh khoûi caùc duyeân raøng buoäc.

Nhö vaäy tuy chuùng ta tu raát caån thaän, raát chín chaén, duø coù thaáy ñaïo, coù hieåu ñaïo, song nhöõng lôøi cuûa Phaät cuûa Toå noùi chuùng ta phaûi deø daët khoâng neân duøng noù ñeå che loãi mình, khoâng neân duøng noù ñeå doïa naït ngöôøi. Chuùng ta phaûi kính caån lôøi Phaät lôøi Toå roài raùng tu haønh deïp saïch taäp khí vaø deïp heát nghieäp ñeå khoûi bò noù loâi keùo vaøo trong ba ñöôøng aùc.

“Nhö noùi: 'Hoïc hieåu ngaøn ngaøy, chaúng baèng trì giôùi moät böõa.' ” Ñaây Ngaøi muoán daãn caùi hieåu vôùi caùi haønh. Hieåu laø do hoïc, hoïc ñöôïc hieåu nhieàu, nhöng giôùi luaät khoâng giöõ thì caùi hieåu ñoù khoâng ñi tôùi ñaâu. Cuõng nhö coù moät soá Phaät töû ngaøy nay hoïc ñaïo hieåu ñaïo, roài bieát noùi nhöõng lôøi raát hay raát ñuùng vôùi Phaät Toå, nhöng naêm giôùi khoâng chòu giöõ, gaëp röôïu thì ngoài vaøo baøn, noùi toaøn chuyeän treân trôøi treân maây maø röôïu thì khoâng boû noåi. Nhö vaäy ñöôïc chöa? Hieåu ñaïo maø giôùi khoâng giöõ cuõng chöa xöùng ñaùng vôùi caùi hieåu. Ngöôøi tu caøng caån thaän hôn, duø chuùng ta hieåu, noùi ngöôøi ta hoan ngheânh, ngöôøi ta höôûng öùng, nhöng haønh ñoäng cuûa mình, giôùi luaät cuûa mình khoâng giöõ, thì caùi hieåu ñoù chöa cöùu ñöôïc mình.

Taïi sao tham hö danh treân ngöõ giaûi, nhaän thaät hoïa nôi ñòa nguïc, doái mình löøa ngöôøi, cam bò chìm ñaém? Ñaáy chæ laø boïn suûa ngoâng cuoàng, thaät ñaùng thöông xoùt! Nhöõng ngöôøi haïng naøy töùc chaúng chòu chaên.

Ngaøi ñaët caâu hoûi “Taïi sao tham hö danh treân ngöõ giaûi”, nghóa laø tham hö danh treân lôøi noùi, treân söï hieåu bieát maø “nhaän thaät hoïa nôi ñòa nguïc” töùc laø caùi hoïa thaät ôû ñòa nguïc. “Doái mình löøa ngöôøi, cam bò chìm ñaém”, doái mình löøa ngöôøi suoát moät ñôøi, cuoái cuøng bò xuoáng ñòa nguïc. Nhö vaäy laø hay hay dôû? Töôûng ñaâu noùi cao noùi gioûi laø hay, nhöng noùi cao noùi gioûi ñaâu thoaùt khoûi ñöôïc hoïa ñòa nguïc!

“Ñaáy chæ laø boïn suûa ngoâng cuoàng, thaät ñaùng thöông xoùt!” Ngaøi quôû thaät chaúng neå lôøi: “Ñaáy chæ laø boïn suûa ngoâng cuoàng”, nghóa laø noùi caøn noùi böôùng gioáng nhö choù ñieân suûa baäy khoâng coù leõ thaät, khoâng coù giaù trò gì. “Thaät ñaùng thöông xoùt!” Lôøi quôû naøy cuõng khaù naëng, nhöng beänh naëng thì phaûi coù thuoác maïnh, thuoác yeáu thì beänh naëng khoù laønh.

“Nhöõng ngöôøi haïng naøy töùc chaúng chòu chaên.” Nhöõng ngöôøi haïng nhö vaäy thì khoâng bao giôø chòu chaên traâu, töùc laø khoâng chòu tu. Ñoù laø haïng thöù nhaát.

Chuùng ta khoâng chæ nghe thoâi, maø phaûi kieåm nghieäm laïi, nhìn laïi noäi taâm mình, nhaát laø ngöôøi tu, xem chuùng ta coù vöôùng nhöõng beänh nhö vaäy hay khoâng. Neáu coù thì phaûi trò ngay ñöøng ñeå thaønh beänh. Roài nhìn laïi nhöõng ngöôøi cuøng giôùi tu haønh, thaáy ai coù beänh nhö vaäy thì raùng trò giuøm, neáu trò khoâng ñöôïc thì chæ thuoác giuøm, chæ thuoác khoâng ñöôïc thì chaáp tay xaù roài lui chôù ñöøng coù lyù luaän.

Haïng bò ñoïa thöù nhaát, rôi vaøo cuoàng voïng buoâng thaû, coøn haïng thöù hai laø rôi vaøo chia cheû.

2. Rôi vaøo chia cheû maø chaúng chòu chaên. Vì sao? Toå sö noùi: Phaàn nhieàu ngöôøi coù thoâng minh, hoïc chaêm saên tìm nôi giaùo ñieån, ghi chuù chöông cuù, chaáp vaøo teân giaû phaùp thaân, chia cheû raønh maïch treân danh töôùng, gom goùp choã naøy, vaù víu choã kia, suoát caû naêm thaùng. Moãi ngöôøi do tranh giaønh caùi thaáy cuûa mình, maø khoâng coù choã soáng thaät. Theá neân phaûi bieát, treû ñoùi ñi ngang qua haøng thòt, mieäng nhai ngoàm ngoaøm, chæ theâm loøng theøm khaùt, khoâng giuùp gì ñöôïc buïng ñoùi. Haïng ngöôøi naøy chæ lo noùi thieàn treân mieäng, duø ghi nhôù chöông cuù, chæ oâm loøng ngaõ maïn ñeå laán löôùt ngöôøi. Ñaây laø haïng thoâ haïnh thöù nhaát trong haøng Taêng. Huoáng nöõa, khoâng coù coâng phu tu haønh chaân thaät, luoáng theâm khaåu nghieäp, raát ñaùng thöông xoùt! Keû nhö theá neân chaúng chòu chaên.

“Rôi vaøo chia cheû maø chaúng chòu chaên.” Chia cheû töùc laø hoïc ñaïo maø cöù lo phaân tích caâu lôøi, löïa caâu cho hay, lôøi cho kheùo v.v... maø khoâng chòu tu.

“Vì sao? Toå sö noùi: Phaàn nhieàu ngöôøi coù thoâng minh, hoïc chaêm saên tìm nôi giaùo ñieån, ghi chuù chöông cuù, chaáp vaøo teân giaû phaùp thaân, chia cheû raønh maïch treân danh töôùng, gom goùp choã naøy, vaù víu choã kia, suoát caû naêm thaùng.” Cöù ngoài ñoù maø vaïch quyeån kinh quyeån saùch ra phaân tích chia cheû caùi naøy thuoäc veà Töôùng toâng, caùi kia thuoäc veà Taùnh toâng, phaân chia nghe raønh reõ töôûng nhö mình thoâng minh tuyeät vôøi, nhöng söï thaät chæ laø phaân tích treân danh töôùng maø khoâng chòu tu.

“Moãi ngöôøi do tranh giaønh caùi thaáy cuûa mình, maø khoâng coù choã soáng thaät.” Cho neân ngöôøi naøy noùi hoaëc vieát ra, ngöôøi kia choáng laïi roài thaønh buùt chieán caõi qua caõi laïi, roát cuoäc khoâng chòu tu haønh gì caû. Xeùt kyõ treân theá gian naøy hieän giôø chaéc coù nhöõng ngöôøi nhö vaäy.

“Theá neân phaûi bieát, treû ñoùi ñi ngang qua haøng thòt, mieäng nhai ngoàm ngoaøm, chæ theâm loøng theøm khaùt, khoâng giuùp gì ñöôïc buïng ñoùi.” Ngaøi duøng thí duï nghe raát laø ñau. Treû ñoùi töùc laø maáy ñöùa con nít ñoùi buïng ñi ngang qua haøng thòt thaáy ngöôøi ta aên, noù cuõng baét chöôùc nhai. Ngöôøi ta aên ngöôøi ta no, coøn noù nhai mieäng khoâng, khoâng coù thòt khoâng coù caù, coù no khoâng? Noù nhai mieäng ngoàm ngoaøm, chæ theâm loøng theøm khaùt khoâng giuùp gì ñöôïc buïng ñoùi. Thí duï naøy cho chuùng ta thaáy ngöôøi ñöôïc moùn aên, ngöôøi ta aên thì no, mình khoâng ñöôïc moùn aên cuõng giaû boä nhai thì laøm sao no ñöôïc!

Chö Toå ngaøy xöa, caùc ngaøi tu hoïc ñeán nôi ñeán choán, thaáy ñöôïc leõ thaät neân caùc ngaøi noùi ra, giaû söû coù söûa nhöõng caùi sai cuûa keû khaùc, cuõng laø vì loøng chaân thaät, vì taâm töø bi. Coøn chuùng ta hieän giôø noùi ra ñieàu gì, neáu coù ai choáng laïi thì noåi giaän tranh luaän, cuõng noùi raèng mình phaù taø hieån chaùnh, song roát cuoäc roài chæ taêng theâm caùi danh haõo huyeàn thoâi chôù khoâng coù thaät.

“Haïng ngöôøi naøy chæ lo noùi thieàn treân mieäng, duø ghi nhôù chöông cuù, chæ oâm loøng ngaõ maïn ñeå laán löôùt ngöôøi.” Nhöõng ngöôøi naøy noùi thieàn treân mieäng, chôù khoâng phaûi thieàn ôû trong taâm. Noùi caâu naøy daãn caâu kia, noùi thuoäc loøng nghe raát hay, ñoù laø ñeå laán löôùt ngöôøi, thoûa maõn loøng ngaõ maïn cuûa mình maø thoâi.

“Ñaây laø haïng thoâ haïnh thöù nhaát trong haøng Taêng.” Trong haøng Taêng, ñaây laø haïnh thoâ thöù nhaát.

“Huoáng nöõa, khoâng coù coâng phu tu haønh chaân thaät, luoáng theâm khaåu nghieäp, raát ñaùng thöông xoùt.” Noùi phaù ngöôøi naøy, chæ trích ngöôøi kia, daãn kinh daãn saùch raát hay, nhöng chæ coù ngoaøi mieäng chôù trong loøng thì khoâng tu. Nhö vaäy chæ taêng theâm khaåu nghieäp, ñoù laø haïng ngöôøi raát ñaùng thöông xoùt.

“Keû nhö theá neân chaúng chòu chaên.” Ngöôøi nhö theá neân khoâng chòu tu, cöù lo vaïch kinh naøy saùch kia tìm kieám ñeå pheâ bình chæ trích thieân haï, maø mình thì khoâng tu. Ñaây laø beänh cuûa haïng ngöôøi thöù hai, rôi vaøo chia cheû maø chaúng chòu chaên, beänh naøy thuoäc veà beänh ñoïa chôù khoâng phaûi nheï.

Haïng ngöôøi chaáp khoâng naøy töùc chaúng chòu chaên.

Ñeán haïng ngöôøi thöù ba: “Rôi vaøo si khoâng maø chaúng chòu chaên. Vì sao? Ngöôøi xöa noùi: Keû hoïc ñaïo doøm thaáy moät chuùt phaùp khoâng, roài nghe ngöôøi tuïng kinh, nieäm Phaät, leã baùi, thöïc haønh caùc thöù haïnh, lieàn baûo: 'Phaùp lìa danh töï, neáu theo danh giaû thuyeát quyeàn, caøng theâm hö voïng.' ” Caâu naøy chuùng ta caàn phaûi nghieäm xeùt. Hieän nay coù moät soá ngöôøi tu maéc beänh naøy cuõng khaù naëng, do hieåu ñöôïc moät chuùt “khoâng”, roài chaáp caùi “ khoâng” ñoù, cho neân goïi laø “si khoâng”. Nghe ai tuïng kinh, nieäm Phaät, leã baùi v.v... thì cheâ traùch noùi: “Phaùp lìa danh töï, neáu theo danh giaû thuyeát quyeàn, caøng theâm hö voïng.” Hoï noùi taát caû phaùp laø lìa danh töï, neáu theo danh giaû thuyeát quyeàn töùc laø thuyeát taïm thì caøng theâm hö voïng. Hoï noùi nhö vaäy laø ñeå cheâ traùch ngöôøi tuïng kinh, ngöôøi nieäm Phaät vaø ngöôøi leã baùi.

"Ñaây laø haïng ngöôøi trong taâm ngoaøi mieäng traùi nhau", nghóa laø trong taâm thì khoâng chòu tu maø ngoaøi mieäng thì daãn lôøi Phaät daïy ñeå cheâ ngöôøi khaùc tu.

“Ñaâu chaúng thaáy kinh Laêng Nghieâm noùi: 'Neáu ôû trong ñònh kia, caùc thieän nam thaáy saéc aám tieâu, thoï aám saùng toû, töï cho mình ñaõ ñuû, thì coù moät phaàn ñaïi ngaõ maïn, bò ma nhaäp taâm phuû. Hoï baûo, moät nieäm vöôït qua ba voâ soá kieáp, trong taâm coøn xem thöôøng caû möôøi phöông Nhö Lai, huoáng chi haøng Thanh vaên, Duyeân giaùc ôû baäc döôùi. Chaúng leã thaùp mieáu, khinh thöôøng kinh töôïng, cho ñaây laø ñoàng, vaøng, goã, ñaát. Vaø baûo nhuïc thaân laø chaân thöôøng maø chaúng töï cung kính, laïi ñi suøng moä goã ñaát, thaät laø ñieân ñaûo. Quaû laøm nghi laàm ngöôøi sau vaäy.'” Ngaøi Quaûng Trí daãn kinh Laêng Nghieâm ñeå chöùng minh cho lôøi Ngaøi quôû traùch ôû ñaây. Trong kinh Laêng Nghieâm, Phaät baûo: Neáu ôû trong ñònh kia, caùc thieän nam töùc laø ngöôøi ñang nhaäp ñònh, thaáy saéc aám tieâu laø phaù ñöôïc saéc aám, thoï aám ñöôïc saùng toû, töï cho mình ñaõ ñuû. Môùi phaù ñöôïc saéc aám, qua ñeán thoï aám thì cho mình ñaõ ñaït cöùu kính, “thì coù moät phaàn ñaïi ngaõ maïn, bò ma nhaäp taâm phuû”. Vöøa khôûi taâm ñaïi ngaõ maïn thì bò ma nhaäp trong taâm phuû, taâm phuû töùc laø taâm can luïc phuû. Khi bò ma nhaäp taâm roài thì “Hoï baûo, moät nieäm vöôït qua ba voâ soá kieáp, trong taâm coøn xem thöôøng caû möôøi phöông Nhö Lai, huoáng chi haøng Thanh vaên, Duyeân giaùc ôû baäc döôùi”. Cho neân hoï khoâng leã thaùp mieáu, khinh thöôøng kinh töôïng, cho ñaây laø ñoàng, vaøng, goã, ñaát. “Vaø baûo nhuïc thaân laø chaân thöôøng maø chaúng töï cung kính, laïi ñi suøng moä goã ñaát, thaät laø ñieân ñaûo.” Hoï baûo thaân thòt cuûa mình laø thaân thaät, laø thaân Phaät, mình phaûi cung kính. Coøn nhöõng thaân Phaät baèng vaøng baèng goã baèng ñaát laø baèng caùc thöù beân ngoaøi, taïi sao cung kính? Roài khuyeân ngöôøi baûo ñöøng laøm ñieàu ñoù, cho laøm nhö vaäy laø ñieân ñaûo.

“Quaû laøm nghi laàm ngöôøi sau vaäy.” Nhöõng keû naøy laøm cho ngöôøi sau sanh ra nghi laàm khoâng bieát caùi naøo ñuùng caùi naøo sai. Ñoù laø daãn lôøi trong kinh.

“Phaûi bieát, chaáp khoâng maø phaù töôùng nhö theá, ñeàu laø quyeán thuoäc cuûa ma. Maëc cho taát caû ñeàu khoâng, sanh khoâng töû cuõng khoâng, nhöng vua Dieâm-la chaúng khoâng thì laøm sao ñaây? Thaät ñaùng thöông xoùt!” Môùi hoïc veà lyù Baùt-nhaõ moät chuùt maø phaù töôùng nhö vaäy, ñoù laø baø con cuûa ma chôù khoâng phaûi laø thaät. Noùi raèng taát caû ñeàu khoâng, sanh khoâng töû khoâng, Nieát-baøn khoâng, Boà-taùt khoâng, Thanh vaên khoâng, nhöng cuoái cuøng vua Dieâm-la chaúng khoâng, cho neân phaûi xuoáng döôùi Dieâm ñaøi ngoài. Ñoù laø nhöõng ngöôøi ñaït lyù chöa ñeán nôi, tu haønh chöa ñeán cöùu kính, maø töï sanh ngaõ maïn roài khinh thöôøng taát caû kinh töôïng, khinh thöôøng taát caû caùc quaû vò Thanh vaên, Duyeân giaùc v.v... Nhöõng ngöôøi naøy sai laàm, roài daãn ngöôøi khaùc ñeán choã sai laàm. Thaät ñaùng thöông xoùt!

“Haïng ngöôøi chaáp khoâng naøy töùc chaúng chòu chaên.” Vì hoï chaáp khoâng, cho neân ñaâu coù chòu chaên traâu. Chuùng ta ôû ñaây hoïc lyù ñaïo, bieát Phaät noùi caùc phaùp khoâng thaät, nhöng toái naøo cuõng phaûi saùm hoái, cuõng phaûi leã Phaät. Khoâng phaûi cho caùc phaùp khoâng thaät, roài khoâng laøm gì caû, thì ñoù laø chaáp laø beänh. Beänh thöù ba naøy thuoäc veà loaïi ñoïa, ñoïa ñòa nguïc, cho neân noùi “Vua Dieâm-la chaúng khoâng”.

	]

	THIỀN TÔNG VIỆT NAM