Kinh sach

PHAÀN I: NOÙI THAÚNG VEÀ MÔÙI ÑIEÀU PHUÏC (Ñoaïn tieáp)

Ñaây laø phaùp chæ thaúng taâm ngöôøi, raát roõ raøng xaùc thaät, chaët thaúng laøm sao! Giaûn dò laøm sao! Chæ hay chaêm lo coäi nguoàn quaùn chieáu con traâu naøy, laâu roài thì töï nhieân taâm khoâng, meânh moâng loùng ñöùng, laëng leõ chaúng ñoäng, vaéng baët chaúng nghó, roãng toang taâm môû, toû suoát thaáy taùnh. Ñaây laø choã noùi: Da moûng da daøy ñeàu rôùt saïch, moät Theå chaân thaät hieän tieàn.

Ngaøi noùi: “Ñaây laø phaùp chæ thaúng taâm ngöôøi” töùc laø tröïc chæ nhaân taâm, “raát roõ raøng xaùc thaät, chaët thaúng laøm sao! Giaûn dò laøm sao!” Bôûi vì phaùp naøy ñi thaúng khoâng quanh co, maø ñaõ ñi thaúng thì noù raát giaûn dò khoâng phieàn toaùi. Vì vaäy neân ôû ñaây noùi chaët thaúng, giaûn dò. Nhö chuùng ta öùng duïng tu ñoái vôùi phaùp Thieàn toâng chæ thaúng nôi taâm mình, neân laø chaët thaúng, cho thaáy roõ taâm naøo chaân thaät, taâm naøo hö doái, chuùng ta khoâng theo nhöõng voïng töôûng hö doái, ñoù laø ñôn giaûn voâ cuøng khoâng coù gì laï ôû beân ngoaøi.

“Chæ hay chaêm lo coäi nguoàn quaùn chieáu con traâu naøy.” Chuùng ta tu laø phaûi nhìn thaúng nguoàn goác ñeå quaùn chieáu töôøng taän, maø quaùn chieáu caùi gì? “Quaùn chieáu con traâu naøy.” Nhö vaäy con traâu naøy töùc nôi taâm mình coù nhöõng nieäm daáy khôûi chaïy theo saùu traàn, thì nhöõng nieäm daáy khôûi chaïy theo saùu traàn ñoù goïi laø con traâu ñi aên luùa maï cuûa ngöôøi. Ngay ñoù chuùng ta döøng khoâng ñi theo, laø chaêm lo coäi nguoàn, chaän ñöùng ôû noäi taâm chôù khoâng ñôïi noù dính vôùi caûnh roài môùi chaän.

“Laâu roài thì töï nhieân taâm khoâng.” Nghóa laø khi nieäm khôûi chuùng ta khoâng theo, taäp nhö vaäy laâu roài töï nhieân taâm ñöôïc an oån neân noùi taâm khoâng. Khoâng ôû ñaây laø khoâng daáy nieäm chôù khoâng phaûi khoâng ngô.

“Meânh moâng loùng ñöùng.” Khi taâm laëng leõ roài thì noù khoâng coù choã nôi, khoâng chöøng möïc neân noùi noù meânh moâng. Choã naøy coù tu môùi thaáy roõ ñöôïc. Khi chuùng ta ngoài thieàn maø noäi taâm daáy khôûi thì noù meânh moâng hay gom laïi moät phaàn nhoû? Thí duï khôûi nghó nhôù moùn ñoà thì noù nhoû baèng moùn ñoà, nghó nhôù con ngöôøi noù gom laïi baèng con ngöôøi, coøn khi khoâng nghó, khoâng nhôù thì taâm khoâng moät chuùt giôùi haïn naøo neân goïi ñoù laø meânh moâng, khoâng chöøng möïc naøo heát.

“Laëng leõ chaúng ñoäng.” Khi noù khoâng daáy thì laëng, maø laëng thì khoâng ñoäng.

“Vaéng baët chaúng nghó, roãng toang taâm môû.” Khi taâm laëng leõ khoâng nghó khoâng töôûng thì noù vaéng baët, noù roãng toang. Roãng toang töùc laø môû roäng khoâng coù gì ngaên caùch.

“Toû suoát thaáy taùnh.” Noù saùng toû thaáu suoát ñöôïc Baûn taùnh cuûa mình neân thaáy ñöôïc taùnh. Nhö vaäy chöõ thaáy taùnh naøy phaûi nghó laøm sao maø thaáy. Ví nhö taâm chuùng ta cöù daáy ñoäng nghó chuyeän naøy chuyeän kia lieân mieân, thì luùc ñoù chuùng ta chæ bieát vieäc noù nghó, theo vieäc noù nghó maø khoâng thaáy ñöôïc Baûn taùnh cuûa taâm. Khi taâm laëng yeân trong saùng maø mình haèng giaùc haèng tri, thì caùi haèng tri haèng giaùc nhaän roõ noù laø Baûn taùnh cuûa mình. Nhö vaäy boû taâm sanh dieät chôït coøn chôït maát, ñeå nhaän Baûn taùnh saùng suoát haèng nhieân roãng khaép, laø boû moät caùi nhoû ñeå nhaän moät caùi lôùn. Neáu nhaän nieäm khôûi laø taâm mình laø nhaän taâm nhoû, maø nieäm khôûi laø töôùng sanh dieät, laø taâm taïm bôï, khi nieäm khôûi laëng thì taát caû nhöõng laêng xaêng ñeàu yeân tónh heát, luùc ñoù môùi thaáy taâm mình theânh thang, trong saùng haèng giaùc haèng tri, taâm mình voâ giôùi haïn. Theá neân noùi ngöôøi hoïc Phaät laø boû caùi nhoû ñeå ñaït ñöôïc caùi lôùn hay boû caùi giaû ñeå nhaän chaân caùi thaät cuûa chính mình, chôù khoâng phaûi cuûa ai ñem ñeán ban cho. Ñoù laø moät leõ thaät, chæ khi naøo taâm mình an ñònh môùi thaáy roõ, neân noùi toû suoát thaáy taùnh.

“Ñaây laø choã noùi: Da moûng da daøy ñeàu rôùt saïch, moät Theå chaân thaät hieän tieàn.” Nhö ngöôøi bò nhöõng lôùp da bao boïc, che phuû, baây giôø nhöõng lôùp da ñoù tan hoang raõ rôøi, chæ coøn caùi chaân thaät hieän tieàn. Nhö vaäy ñeå thaáy ngöôøi tu Phaät hay noùi ñôn giaûn hôn laø tu thieàn, khoâng mong caàu caùi gì xa laï ôû beân ngoaøi, maø chæ caàn gôõ nhöõng moái guùt ñang laøm cho taâm xaùo ñoäng môø mòt, khoâng cho daáy ñoäng nöõa. Taâm khoâng daáy ñoäng, khoâng môø mòt thì töï nhieân noù trong saùng. Töø taâm trong saùng môùi nhaän ra ñöôïc Theå chaân thaät cuûa mình. Moïi yù nieäm, moïi nghó suy daáy leân cöù che môø, gioáng nhö da moûng da daøy ñang phuû che caùi chaân thaät ôû trong. Baây giôø nhöõng thöù ñoù raõ rôøi ra thì caùi chaân thaät hieän tieàn. Ñoù laø ñeå chæ cho chuùng ta bieát tu ñeán luùc naøo thaønh coâng, ñeán luùc naøo ñaït ñöôïc keát quaû, chôù khoâng phaûi nhö nhieàu ngöôøi hieåu laàm tu cöù mô maøng, cöù troâng ñôïi Phaät Toå ban cho caùi naøy caùi kia, maø ñaây laø leõ thaät quay veà mình.

Coâng phu ñeán ñaây thì töï nhieân tinh thaàn saùng toû, trí tueä thoâng suoát, taâm taùnh linh thoâng, khaép ñöôïc ñaïi töï taïi.

Ngöôøi tu ñeán choã taâm roãng rang trong saùng thì töï nhieân tinh thaàn ñöôïc saùng toû, trí tueä ñöôïc thoâng suoát, taâm taùnh ñöôïc linh thoâng, khaép ñöôïc töï taïi. Nhö vaäy caùi thoâng minh saùng suoát laø do taâm phieàn naõo voïng töôûng loùng döøng roài caùi trí tueä saùng suoát hieän. Khi trí tueä saùng suoát hieän laø mình ñöôïc ñaïi töï taïi. Vì theá vieäc tu laø moät leõ thaät chæ quay laïi mình ñeå deïp nhöõng meâ môø, ñöa ñeán caùi saùng suoát cuûa chính mình, chôù khoâng phaûi ai ñaâu xa khaùc.

Môùi bieát, taát caû chö Thaùnh ñeàu töø phaùp moân taâm ñòa naøy, phöông tieän maø vaøo, seõ ñöôïc thaønh Phaät, laøm Toå, laøm thaày trôøi ngöôøi, phaøm phu khoâng theå chöùng ñeán.

Nhö vaäy chuùng ta môùi bieát roõ chö Thaùnh töùc laø caùc baäc töø baäc Hieàn leân baäc Thaùnh ñeàu töø phaùp moân taâm ñòa naøy, phöông tieän maø vaøo. Phaùp moân tu thieàn naøy cuõng goïi laø phaùp moân Taâm ñòa. Taïi sao goïi laø Taâm ñòa? Taâm ñòa coù nghóa laø ñaát taâm. Bôûi vì taát caû caây coái, nhaø cöûa v.v... coù caùi naøo ngoaøi maët ñaát maø moïc, maø sanh ñöôïc khoâng? Nhö vaäy taát caû muoân söï, muoân vaät treân theá gian naøy ñeàu töïa treân maët ñaát. Cuõng vaäy taát caû phaùp laønh phaùp döõ ñeàu töø nôi taâm maø ra, chôù khoâng caùi naøo rieâng coù. Maø ñaõ töø taâm ra thì phaùp tu trôû veà taâm goïi laø Taâm ñòa. Vì noù laø choã saûn sanh muoân phaùp, maø trôû veà töùc laø duøng phöông tieän maø vaøo. Ñi vaøo baèng nhöõng phöông tieän roài seõ ñöôïc thaønh Phaät, laøm Toå, laøm thaày caû trôøi ngöôøi, phaøm phu khoâng theå chöùng ñeán. Bôûi vì khi tu ñeán keát quaû thaønh Phaät thaønh Toå, thì luùc ñoù seõ laøm thaày caû trôøi ngöôøi. Coøn chuùng ta hieän nay tu laïi mong moûi ñöôïc chö thieân uûng hoä, maø neáu chö thieân uûng hoä thì mình laø baïn beø vôùi chö thieân, chôù khoâng ñöôïc laøm thaày, vì laøm thaày thì khoâng caàn uûng hoä, caàn uûng hoä thì khoâng phaûi laø thaày hoï, coù khi ngöôïc laïi. Cuõng nhö coù ngöôøi ñi caàu quæ thaàn uûng hoä thì ngöôøi ñoù laø thaày cuûa quæ thaàn hay laø ñoà ñeä cuûa quæ thaàn. Ñaây toâi noùi moät caùch thoâng thöôøng, nhö coù ai môùi tu hoaëc tu ít ít ñeán vôùi toâi thì hoï noùi: Nhôø Thaày thöông xoùt uûng hoä cho chuùng con tu haønh ñeán nôi ñeán choán. Neáu toâi uûng hoä hoï thì hoï baèng toâi chöa? Chaéc chöa. Neáu baèng thì chaéc hoï khoâng phaûi xin uûng hoä. Cuõng nhö vaäy, neáu ai muoán ñöôïc quæ thaàn uûng hoä töùc laø baïn beø hay ñaøn em chaùu cuûa quæ thaàn, coøn ai muoán ñöôïc chö thieân uûng hoä, ñoù laø huynh ñeä cuûa chö thieân, coù leõ laøm ñeä laø ñuùng hôn. Coøn ôû ñaây neáu chuùng ta tu ñeán choã cuoái cuøng, laø laøm thaày cuûa chö thieân nöõa ñoù. Vì vaäy neân khi Phaät thaønh ñaïo thì chö thieân ñeán qui y thænh Phaät veà cung trôøi giaûng phaùp v.v... Nhö vaäy coù phaûi laø thaày chöa? Nhö Toå Öu-ba-cuùc-ña khi bò caùc loaøi thieân ma ñeán phaù, Ngaøi chinh phuïc ñöôïc roài, thieân ma xin qui y, kính Ngaøi laøm thaày. Nhö vaäy Phaät Toå ñeàu laøm thaày cuûa caû trôøi ngöôøi, chôù khoâng phaûi chæ laøm thaày cho ngöôøi thoâi. Bôûi vaäy trong leã qui y coù caâu, qui y Phaät khoâng qui y thieân thaàn quæ vaät. Vaäy maø hieän nay coù nhieàu ngöôøi tuy ñaõ qui y Phaät roài, nhöng thieân hoï vaãn kính, thaàn hoï vaãn thôø, quæ hoï vaãn neå. Nhö vaäy nhöõng ngöôøi ñoù chöa hieåu ñöôïc giaù trò thaät cuûa Phaät, cuûa Toå. Ñoù laø choã chuùng ta phaûi hieåu cho thaät roõ. Khoâng phaûi chuùng ta ngaïo maïn, nhöng vì ñöùc Phaät vaø chö Toå ñuû khaû naêng ñeå daïy baûo höôùng daãn cho chö thieân tu haønh, thì chö thieân ñoái vôùi Phaät laø ñeä töû, chuùng ta cuõng laø ñeä töû Phaät. Nhö vaäy chö thieân vôùi chuùng ta cuõng khoâng khaùc bao nhieâu, chæ coù phöôùc hôn chuùng ta thoâi. Cuõng nhö ngöôøi giaøu coù qui y vôùi thaày, ngöôøi ngheøo khoå qui y vôùi thaày, tuy giaøu, ngheøo coù khaùc nhöng cuøng qui y moät thaày maø moät thaày töùc laø ñoàng sö. Vaäy ñieàu voâ lyù laø ñoàng sö maø trôû laïi qui y vôùi hoï. Bôûi vaäy chuùng ta phaûi hieåu roõ yù nghóa thieân nhaân chi sö laø thaày caû trôøi ngöôøi laø theá aáy. Giaû söû kính trôøi coøn khaû dó vì phöôùc cao hôn mình, coøn quæ thaàn maø kính thì thaät laø khoù hieåu. Neáu noùi quæ chaéc ít ai kính, chæ sôï thoâi, nhö nhöõng quæ lang thang ñoùi reùt, goïi laø ngaï quæ, laø quæ ñoùi. Coøn thaàn ñoái trong nhaø Phaät goïi laø ñaïi löïc quæ, laø quæ coù theá löïc. Thí duï oâng töôùng naøo ñoù cheát traän coù theå hoï hay phaù phaùch ngöôøi, neân goïi laø thaàn nhöng nhaø Phaät cuõng goïi laø quæ, chæ laø quæ coù theá löïc. Noùi nhö vaäy ñeå chuùng ta hieåu roõ khoâng coøn laàm laãn.

Do ngöôøi chaúng nhaän bieát töï taâm, neân kinh Phaät noùi: “Taát caû chuùng sanh töø voâ löôïng kieáp ñeán nay meâ muoäi ñieân ñaûo Baûn taâm chaúng töï giaùc ngoä, voïng nhaän boán ñaïi laøm thaân, duyeân löï laøm taâm. Ví nhö boû ñi traêm ngaøn bieån caû chæ nhaän laáy moät hoøn boït nhoû.”

Ñaây laø ñoaïn daãn trong kinh Laêng Nghieâm. Ñoaïn naøy khi hoïc kinh Laêng Nghieâm toâi thaém thieát nhaát. Bôûi vì trong kinh Phaät noùi: “Taát caû chuùng sanh töø voâ löôïng kieáp ñeán nay meâ muoäi ñieân ñaûo Baûn taâm chaúng töï giaùc ngoä.” Taát caû chuùng sanh töø voâ löôïng kieáp laø khoâng bieát bao nhieâu kieáp maø noùi. “Meâ muoäi ñieân ñaûo Baûn taâm” hay noùi caùch khaùc laø ñoái vôùi Baûn taâm mình meâ muoäi, ñieân ñaûo. Bôûi meâ muoäi ñieân ñaûo Baûn taâm neân khoâng töï giaùc ngoä, maø khoâng töï giaùc ngoä roài nhaän caùi gì laøm mình. “Voïng nhaän” töùc laø doái nhaän “boán ñaïi laøm thaân, duyeân löï laøm taâm”. Coù ai khoâng nhaän vaäy khoâng? Khi noùi tôùi mình thì töï xöng toâi, xöng ta, maø töï xöng töùc chæ cho thaân töù ñaïi, thaân töù ñaïi laø toâi, laø hình töôùng laáy töù ñaïi laøm mình, roài duyeân löï laøm taâm töùc caùi nghó töôûng laêng xaêng ôû trong cho laø taâm mình. Vaäy taát caû chuùng ta nhìn laïi xem coù ngöôøi naøo thaáy khaùc khoâng? Hay ai cuõng thaáy thaân töù ñaïi laø mình. Taâm nghó töôûng laêng xaêng laø taâm mình. Nhö vaäy laø ñaõ nhaän laàm thaân, nhaän laàm taâm roài. Baây giôø toâi noùi thaúng, chæ thaúng, thaân töù ñaïi naøy do duyeân hôïp, noùi gaàn laø boán thöù ñaát, nöôùc, gioù, löûa. Saùng nguû thöùc daäy söûa sang ñoâi chuùt roài lo ñieåm taâm saùng. Ñieåm taâm laø gì? Ñem moät ít ñaát, moät ít nöôùc vaøo cho noù an ôû trong. Ñeán tröa cuõng ñem moät soá ñaát nöôùc doàn voâ. Roài chieàu neáu nheø nheï cuõng moät ít ñaát nöôùc voâ nöõa. Nhöng ñem voâ roài noù coù ôû trong luoân khoâng? Phaûi cho ra. Cöù ñem voâ cho ra, ñem voâ cho ra, caùi naøy ñoåi caùi kia, caùi kia ñoåi caùi khaùc nöõa, töø gioù roài ñaát, nöôùc, löûa cöù thay ñoåi, thay ñoåi lieân tuïc. Tuy thay ñoåi lieân tuïc vaäy maø thieáu noù mình khoâng an. Ñoâi khi toâi cuõng töùc cöôøi, coù nhöõng luùc baän coâng vieäc hoaëc ñi ñaâu lôõ böõa, ñoùi ñi khoâng muoán noåi, neáu ai cho cuû khoai nhai voâ moät luùc laïi ñi noåi. Nhö vaäy cuû khoai laø mình hay laø gì maø sao noù coù söùc maïnh laï thöôøng vaäy. Neáu mình laø thaät, mình laø chuû thì coù cuû khoai hay khoâng coù cuû khoai, mình cuõng laøm chuû, mình cöù ñi, chôù sao thieáu noù mình ñi khoâng noåi. Vaäy cuû khoai coù phaûi laø mình khoâng? Nhö vaäy ñeå thaáy roõ töù ñaïi naøy noù khoâng töï toàn taïi maø phaûi nhôø töù ñaïi ngoaøi boài boå, thieáu söï boài boå cuõng nhö caùi maùy thieáu xaêng, thieáu daàu khoâng theå chaïy ñöôïc. Thaân taïm bôï vay möôïn maø mình chaáp laø thaân mình, nhöng neáu thaân naøy laø thaân mình coù hai tröôøng hôïp: Nhö khi thaân chuùng ta treân da thòt bò ung nhoït, ngöôøi ta caét boû, vaäy caùi caét boû ra coøn laø mình, cuûa mình nöõa khoâng? Hoaëc coù moät phaàn da thòt bò hö, caét boû chuùng ta coù tieác giöõ noù laïi ñeå trong bình ngoïc, bình ngaø, vì caùi ñoù laø mình maø tieác khoâng, hay ñem choân cho roài sôï noù hoâi thuùi chòu khoâng noåi. Nhö vaäy caùi mình thaät, thaät laø mình noù phaûi ra sao chöù! Chaúng leõ caùi mình sao maø dôû quaù vaäy! Cuõng nhö thaân naøy khi hôi aám ñaõ maát, con ngöôøi laïnh daàn roài töø töø raõ naùt. Khi noù raõ naùt luùc ñoù, neáu mình laøm khaùch ñöùng nhìn thaây cheát cuûa mình, mình coù gôùm khoâng? Caùi mình ñoù sao teä quaù phaûi khoâng? Hoâi haùm khoâng ai chòu noåi, vaäy maø ai cuõng quí. Coù ngöôøi naøo xem thöôøng noù khoâng? Choã naøy trong kinh Phaät noùi do meâ muoäi, do ñieân ñaûo môùi doái nhaän laøm thaân mình, roài taâm duyeân löï laøm taâm mình. Taâm duyeân löï laø taâm nghó töôûng laêng xaêng. Khi ngoài thaáy trong ñaàu noù nhaûy caùi naøy, nhaûy caùi kia ñuû thöù yù, ñuû thöù nghó, nhöng nhöõng yù nghó ñoù goác töø ñaâu maø ra, hình daùng ra sao? Khi tìm laïi thì noù maát tieâu. Caùi nghó laø boùng daùng khoâng thaät do duyeân theo saùu traàn maø coù nieäm khôûi, neân caùi duyeân löï, nghó töôûng khoâng thaät coù. Nhö vaäy nhaän thaân khoâng thaät, taâm khoâng thaät laø mình, thì mình thaät hay mình khoâng thaät. Laáy caùi khoâng thaät laøm mình thì töï nhieân mình giaû doái, chôù khoâng thaät ñöôïc. Vì vaäy khi nhaän thaân naøy laø mình, nhaän taâm duyeân löï laø mình thì ñaõ queân maát caùi Taâm theå chaân thaät. Taâm theå chaân thaät laø caùi theå roäng lôùn theânh thang maø queân, chæ nhaän moät soá töù ñaïi hoïp laïi vaø moät ít duyeân löï laêng xaêng laøm taâm mình, neân queân maát caùi to lôùn theânh thang kia. Theá neân Phaät duøng thí duï: “Ví nhö boû ñi traêm ngaøn bieån caû chæ nhaän laáy moät hoøn boït nhoû.” Khoâng noùi traêm ngaøn bieån caû maø chæ moät bieån caû thoâi, thaáy maët bieån theânh thang maø mình khoâng nhaän, chæ nhìn hoøn boït noåi treân maët bieån cho laø maët bieån. Ngöôøi nhìn hoøn boït noùi laø maët bieån, thì ngöôøi ñoù khoân thöôïng thaëng hay ngu toät ñoä? Nhìn nhaän hoøn boït cho laø maët bieån, ai nghe cuõng töùc cöôøi thoâi, vì sao ngu moät caùch ñaùo ñeå vaäy! Chuùng ta hieän nay nhaän caùi thaân naøy, nhaän caùi suy nghó naøy laø mình, cuõng gioáng nhö ngöôøi ngu nhìn treân maët bieån chæ nhìn hoøn boït cho laø bieån. Cuõng vaäy bieån caû theânh thang cuõng nhö taâm mình theânh thang maø khoâng nhaän, laïi nhaän caùi laêng xaêng, nhaän caùi töôùng sanh dieät taïm bôï cho laø mình, nhö vaäy mình coù ñaùng thöông khoâng? Taïi sao mình ñaùng thöông? ÔÛ ñaây duøng töø laø meâ muoäi, ñieân ñaûo, coøn noùi theo töø goïn cuûa theá gian laø ngu meâ. Sao mình laïi ngu meâ ñaùo ñeå vaäy! Mình coù caùi roäng lôùn, caùi chaân thaät khoâng chòu nhaän, laïi nhaän caùi taïm bôï giaû doái nhö vaäy. Ñaây Phaät noùi traêm ngaøn maët bieån maø toâi chæ noùi moät maët bieån thoâi. Nhö ôû Vieät Nam chuùng ta nhìn ra meù bieån laø bieån Thaùi Bình Döông, chæ moät bieån Thaùi Bình Döông so vôùi hoøn boït thì sao, noù coù thaám vaøo ñaâu khoâng? Vaäy maø haøi loøng nhaän moät hoøn boït cho laø bieån thì heát töôûng noåi caùi ngu cuûa mình. Cuõng nhö vaäy caùi Taâm theå theânh thang maø ngöôøi ta khoâng nhaän, laïi nhaän caùi thaân töù ñaïi vôùi caùi taâm laêng xaêng naøy laø mình, cuõng töông töï nhö ngöôøi ngu nhaän hoøn boït laøm maët bieån vaäy. Nhö vaäy xeùt kyõ chuùng ta thoâng minh ñeán böïc naøo roài, neân Phaät noùi chuùng sanh si meâ laø choã ñoù. Khoâng phaûi Phaät cheâ mình maø Phaät chæ traùch mình coù caùi quí khoâng chòu nhaän, laïi nhaän caùi taàm thöôøng nhoû khoâng ñaùng keå, ñoù laø chuyeän ñaùng thöông, neân Phaät noùi phaùp maõi laø theá aáy.

Do ñaây treân meâ theâm moät lôùp meâ, trong voïng theâm moät lôùp voïng, theo caûnh maø löu chuyeån, ñeå maét sanh tình, muoân ñieàu laáy boû, khoâng luùc naøo taïm raûnh.

Nhöõng caâu naøy laø caâu traùch “Do ñaây” laø do caùi meâ laàm treân ñoù maø “treân meâ theâm moät lôùp meâ, trong voïng theâm moät lôùp voïng”. Treân meâ theâm moät lôùp meâ, trong voïng theâm moät lôùp voïng laø sao? Nhaän thaân naøy vaø taâm löï laêng xaêng laø mình, ñoù laø meâ roài, nhöng baây giôø theâm moät lôùp meâ nöõa laø caùi gì, theâm moät lôùp voïng nöõa laø caùi gì? Töùc laø “theo caûnh maø löu chuyeån”. Ñaõ nhaän thaân naøy laø thaân mình thaät, caùi nghó suy laø taâm mình thaät, ñoù laø ñaïi meâ roài, maø coøn chaïy theo caûnh cho laø ñeïp laø xaáu, coù phaûi theâm moät lôùp meâ nöõa khoâng? Nhö vaäy treân meâ theâm moät lôùp meâ, trong voïng theâm moät lôùp voïng. Roài cöù suoát ngaøy theo caûnh maø löu chuyeån töùc laø theo caûnh maø troâi ñi luoân luoân. “Ñeå maét sanh tình.” Thaáy caùi gì cuõng chuù yù roài khen caùi naøy toát, cheâ caùi kia xaáu. Nhö vaäy suoát caû ngaøy bò caùi ñeïp, xaáu, khen, cheâ phuû heát. Mình ñaõ hö doái, taïm bôï nhaän mình thaät laø ngu si roài, coøn caûnh cuõng taïm bôï giaû doái laïi bò noù chi phoái, loâi daãn ñi nöõa. Nhö vaäy coù phaûi laø si meâ quaù chöøng khoâng? Cho neân noùi “theo caûnh maø löu chuyeån, ñeå maét sanh tình, muoân ñieàu laáy boû”. Caùi gì toát muoán laáy, caùi gì xaáu muoán boû, cöù theá suoát ñôøi laáy boû, laáy boû. Coù ñöôïc caùi nhaø, laâu laâu thaáy nhaø mình xöa cuõ quaù, muoán caát theo kieåu hieän ñaïi môùi thích, roài theo caùi môùi boû caùi cuõ. Do ñoù töø nhaø cöûa, xe coä cho ñeán aên maëc cuõng theá, cöù nhö vaäy maø “khoâng luùc naøo taïm raûnh” laø suoát ñôøi chaïy theo noù neân khoâng raûnh ñöôïc.

Ñaây toâi nhaéc laïi moät laàn nöõa. Bôûi vì chuùng ta ñaõ meâ laàm nhaän thaân töù ñaïi laø mình, nhaän taâm duyeân löï laøm taâm mình. Caû hai thaân vaø taâm naøy ñeàu hö doái, Phaät ví duï nhö nhaän hoøn boït laøm bieån caû, laø ñaõ quaù si meâ. Ñoàng thôøi nhaän caûnh beân ngoaøi cho laø ñeïp laø xaáu, roài cöù chaïy theo caûnh, suoát ngaøy suoát thaùng, suoát naêm. Meâ thaân, meâ taâm, meâ caûnh, ba boán thöù meâ ñoù roài chaïy maõi löu chuyeån khoâng cuøng, cho ñeán ngaøy taét thôû laø xong moät ñôøi khoâng bieát quay trôû laïi, khoâng bieát thöùc tænh. Ngöôøi nhö vaäy thaät ñaùng thöông. Neáu chuùng ta tænh thaáy hoï meâ nhö vaäy chaéc thöông laém, toäi nghieäp quaù phaûi khoâng? Cöù huïp laën treân maáy löôïn soùng, heát chuïp boït naøy, ñeán chuïp boït kia maø khoå sôû. Mình ñöùng treân bôø thaáy thaät laø ñaùng thöông, vaäy ñoù maø ngöôøi ta vaãn haøi loøng, vaãn thoûa maõn.

Ñeán ñoãi khieán cho daáy leân meâ laàm taïo nghieäp, laån quaån trong saùu ñöôøng, chaúng ra khoûi ñöôïc.

Bôûi chaïy theo caûnh, ñaém ñuoái theo caûnh neân meâ laàm taïo nghieäp, maø taïo nghieäp roài laån quaån trong saùu ñöôøng luaân hoài khoâng ra khoûi ñöôïc. Nhö vaäy heát ñòa nguïc leân ngaï quæ, heát ngaï quæ leân suùc sanh, roài leân coõi ngöôøi, coõi trôøi, coõi a-tu-la, cöù nhaøo leân loän xuoáng, chaïy maõi khoâng döøng ñöôïc, laån quaån trong saùu ñöôøng sanh töû luaân hoài khoâng ra khoûi ñöôïc.

Roát cuøng caùi môø mòt ban ñaàu (minh sô) ñeàu do caùi loãi moät thoaùng voïng meâ chaân vaäy.

Caùi gì laø “caùi môø mòt ban ñaàu”? Chæ laø moät thoaùng chuùt voïng khôûi leân roài queân caùi chaân, ñoù laø goác. Theá neân chuùng ta tu thieàn, vöøa daáy nieäm leân mình bieát laø ñaõ che caùi chaân roài. Nghóa laø noù vöøa daáy leân laø caùi chaân thaät bò khuaát. Vì vaäy môùi baûo buoâng boû voïng töôûng laø choã ñoù, vì noù daáy leân laø ñaõ che môø caùi chaân. Nhö toâi thöôøng duï, caùi göông saùng maø vöøa coù taám giaáy hay vaät gì ñöa ngang qua laø noù bò khuaát saùng, neáu vaät ñöa qua lieân tuïc maõi thì göông saùng khoâng bao giôø thaáy saùng. Chuùng ta cuõng theá, töø moät nieäm daáy leân laøm cho caùi chaân bò môø ñi, laø goác taïo ra ñuû thöù nghieäp luaân hoài trong saùu ñöôøng. ÔÛ ñaây toâi khuyeân daïy tu laø boû nhöõng nieäm voïng töôûng daáy ñoäng che laáp caùi chaân, ñoù laø deïp caùi ban ñaàu. Neáu toâi chæ khuyeân boû nhöõng lôøi noùi aùc, haønh ñoäng aùc ñeå noùi nhöõng lôøi laønh, laøm nhöõng vieäc laønh, chöa phaûi laø chæ caùi goác. Vieäc ñoù laø ñeå chæ chuùng ta khoâng taïo nhöõng nghieäp aùc ñeå ñoïa ba ñöôøng aùc, taïo nghieäp laønh ñeå sanh nôi ba ñöôøng laønh. Nhöng sanh nôi ba ñöôøng laønh cuõng ôû trong voøng luaân hoài, neân khi heát nghieäp laønh laïi rôi xuoáng döõ. Vì vaäy, chöa phaûi laø cöùu kính, muoán ñeán choã cöùu kính phaûi tìm taän caùi ban ñaàu. Nhöng caùi ban ñaàu laø gì? Töùc laø moät nieäm vöøa daáy leân laøm che khuaát Chaân taùnh. Ñoù laø vieäc chuùng ta caàn phaûi chuù taâm gaït boû noù qua.

Neân bieát, ba coõi chæ coù taâm, keû meâ thì ngoaøi taâm chaïy tìm phaùp, ngöôøi trí thì thaáy caûnh chính laø taâm.

Nhöõng caâu naøy raát khoù hieåu, nhöng thaät ra ñoù laø caùi caên baûn.

“Neân bieát, ba coõi chæ coù taâm.” Nghóa laø tam giôùi duy taâm, taïi sao vaäy? Vì taâm laø caùi bieát. Thí duï nhö nuùi röøng, caây coái, nhaø cöûa v.v... noù coù, nhöng neáu khoâng coù taâm mình thì noù coù, coù nghóa gì khoâng? Noù coù, khoâng ai bieát noù thì noù coù cuõng nhö khoâng coù. Chæ coù taâm môùi coù theå bieát ñöôïc taát caû, maø bieát ñöôïc taát caû neân noù môùi thaønh taát caû, ñaët teân laø nuùi, laø röøng, laø soâng, laø bieån... Coøn neáu khoâng coù taâm thì taát caû nhöõng caùi ñoù coù cuõng nhö khoâng coù, laø khoâng coù nghóa lyù gì heát. Cho neân töø taâm maø taïo thaønh nghieäp coù ba coõi, cuõng töø taâm maø bieát ba coõi, khoâng coù taâm thì khoâng bieát. Vì vaäy neân noùi ba coõi chæ coù taâm.

“Keû meâ thì ngoaøi taâm chaïy tìm phaùp.” Ngöôøi meâ khoâng bieát quay veà taâm mình cöù chaïy ra ngoaøi tìm phaùp naøy phaùp kia.

“Ngöôøi trí thì thaáy caûnh chính laø taâm.” Cho neân noùi kieán saéc minh taâm, laø thaáy caûnh töùc laø taâm. Vì sao thaáy caûnh töùc laø taâm? Nhö chuùng ta ñang ngoài ñaây nhìn ra kia thaáy coù caây thoâng, caây thoâng coù phaûi taâm mình khoâng? Neáu caây thoâng laø taâm mình, coù ai beû moät nhaùnh mình coù ñau khoâng? Nhöõng ngöôøi ngoaïi cuoäc khoâng ñau, chôù toâi ñau, vì toâi troàng neân ai beû toâi ñau. Vaäy thaáy ñöôïc caây thoâng, bieát ñöôïc caây thoâng, neáu khoâng coù taâm thì thaáy ñöôïc, bieát ñöôïc khoâng? Nhö vaäy bieát caây thoâng ñoù laø taâm, neân noùi thaáy saéc töùc laø bieát ñöôïc taâm, chôù khoâng coù gì khaùc. Neáu khoâng taâm thì laøm sao thaáy saéc, bieát saéc, vì vaäy neân noùi kieán saéc laø minh taâm. Nghóa laø thaáy ñöôïc hình töôùng lieàn roõ ñöôïc taâm, neáu khoâng coù taâm laøm sao bieát ñöôïc hình töôùng, thaáy ñöôïc hình töôùng. Ñoù laø nhöõng caâu raát khoù hieåu, nhöng kheùo tu roài seõ nhaän ra ñöôïc leõ ñoù. Neáu thaáy saéc bieát ñöôïc taâm thì mình coøn thaáy saéc naøo quan troïng khoâng, vì caùi naøo cuõng töø taâm mình heát thì coøn gì nöõa maø quan troïng. Cho neân ôû ñaây noùi “Ngöôøi trí thaáy caûnh chính laø taâm”. Caûnh naøo cuõng khoâng ngoaøi taâm mình, neáu ngoaøi taâm mình thì mình khoâng bieát, maø mình bieát thì khoâng theå ngoaøi taâm mình ñöôïc. Theá neân choã naøy ñoâi khi toâi noùi coù nhieàu ngöôøi thaáy khoù hieåu. Ñaây toâi noùi nhö toâi thaáy ñöôïc caùi ly thì caùi ly coù ngoaøi phaïm vi caùi thaáy cuûa toâi khoâng? Neáu ngoaøi phaïm vi caùi thaáy, toâi coù thaáy noù khoâng? Noù cuøng caùi söùc thaáy cuûa toâi, neáu ngoaøi söùc thaáy cuûa toâi thì toâi ñaâu thaáy noù, maø toâi thaáy noù thì noù ôû trong caùi thaáy cuûa toâi. Vaäy toâi thaáy caùi ly thì caùi ly ñoù chính laø toâi thaáy, caùi thaáy cuûa toâi truøm caû caùi ly roài. Ñoù laø thaáy saéc töùc laø thaáy taâm, nghóa laø caùi ly laø saéc nhöng bieát raèng caùi saéc naøy khoâng ngoaøi taâm mình, neáu ngoaøi taâm mình thì mình khoâng thaáy. Nhö vaäy caû baàu trôøi, caû nuùi non mình ñeàu thaáy tôùi, khoâng coù caùi naøo ngoaøi mình heát, neáu ngoaøi mình thì mình khoâng thaáy, mình thaáy thì khoâng phaûi ngoaøi mình. Ñoù laø caùi thaáy, coøn caùi bieát nöõa. Nhö chuùng ta bieát ñeán cung traêng, thì cung traêng coù ngoaøi caùi bieát cuûa mình khoâng? Roài taát caû nhöõng choã khaùc mình bieát, thì caùi gì mình bieát ñöôïc noù, noù khoâng ngoaøi taâm mình. Theá neân caùi thaáy caùi bieát cuûa mình ñeán ñaâu thì caûnh vaät ñoù ñeàu khoâng ngoaøi taâm mình heát. Vì vaäy neân hieåu taát caû söï vaät khoâng coù gì ngoaøi taâm.

Caûnh töùc laø caûnh cuûa taâm, taâm töùc laø taâm cuûa caûnh.

Nhö vaäy caûnh khoâng ngoaøi taâm neân caûnh töùc laø taâm, maø töø taâm mình bieát ñöôïc caûnh cho neân taâm cuõng töùc laø caûnh. Caûnh vôùi taâm khoâng rôøi nhau.

Ñoái caûnh chaúng meâ, gaëp duyeân chaúng ñoäng, naêng sôû laøm thaønh laãn nhau, moät theå khoâng khaùc.

Ñaây laø choã ñaëc bieät cuûa ngöôøi tu. “Ñoái caûnh chaúng meâ” laø sao? Töùc laø gaëp caûnh maø mình khoâng queân. Vaäy khoâng queân caùi gì? Bieát caûnh khoâng ngoaøi taâm laø khoâng meâ, coøn thaáy caûnh ôû ngoaøi taâm ñoù laø meâ. Maø neáu thaáy caûnh khoâng ngoaøi taâm thì “gaëp duyeân chaúng ñoäng”, vì coù caûnh naøo, ñeïp xaáu gì cuõng khoâng ngoaøi taâm, thì duø ñeïp cuõng khoâng daáy ñoäng, xaáu cuõng khoâng daáy ñoäng, neân “gaëp duyeân chaúng ñoäng”.

“Naêng sôû laøm thaønh laãn nhau.” Naêng laø mình, laø taâm, sôû laø caûnh, hai caùi ñoù laøm thaønh laãn nhau.

“Moät theå khoâng khaùc.” Taâm caûnh khoâng hai. Toâi thaáy caùi ly thì caùi ly vaø caùi thaáy cuûa toâi khoâng hai phaûi khoâng? Neáu laø hai thì taùch rôøi, maø taùch rôøi thì khoâng thaáy, khoâng bieát. Nhö vaäy laø loái nhìn töôøng taän.

Neáu hay ñaït caûnh chæ laø taâm, lieàn ñoù ngoä taâm thaønh ñaïo.

Neáu ngöôøi thaáu suoát ñöôïc caûnh chæ laø taâm, khoâng coù caûnh ngoaøi taâm, lieàn ñoù ngoä taâm thaønh ñaïo. Khi ñoù môùi thaáy taâm mình truøm khaép, noù khoâng coøn giôùi haïn nhö caùi taâm suy nghó laêng xaêng, nhö thaân töù ñaïi naøy nöõa. Nhö vaäy thaáy caûnh vaø taâm khoâng hai laø ñaït ñaïo.

Giaùc toät voïng nieäm töø voâ thuûy, nhieáp thu caûnh trôû veà taâm, chaân nhö ra khoûi troùi coät (xuaát trieàn), lìa caáu nhieãm ñöôïc giaûi thoaùt.

“Giaùc toät voïng nieäm töø voâ thuûy.” Giaùc ngoä toät cuøng taát caû voïng nieäm töø voâ thuûy.

“Nhieáp thu caûnh trôû veà taâm.” Nghóa laø taát caû caûnh ñeàu thaáy khoâng ngoaøi taâm, töùc laø gom noù trôû veà taâm.

“Taâm chaân nhö ra khoûi troùi coät.” Nhö vaäy taâm chaân nhö khoâng bò troùi coät nöõa.

“Lìa caáu nhieãm ñöôïc giaûi thoaùt.” Sôû dó chuùng ta ngaøy nay nhieãm laø nhieãm caùi gì? Nhieãm taâm hay nhieãm caûnh. Haàu heát laø nhieãm caûnh vì thaáy caûnh coù ngoaøi taâm, neân noùi caûnh naøy ñeïp, caûnh kia xaáu, caûnh naøy mình öa thích, caûnh kia mình khoâng öa v.v... Taát caû caùi öa thích hay khoâng öa thích ñoù goïi laø caáu nhieãm, maø nhöõng caáu nhieãm mình bieát khoâng ngoaøi mình maø coù, thì töï nhieân öa caûnh laø öa taâm phaûi khoâng? Vì noù khoâng ngoaøi mình coù, caûnh töùc laø taâm maø taâm cuõng töùc laø caûnh, thì coøn gì nöõa maø phaûi theo caûnh, meâ caûnh. Khoâng theo caûnh, khoâng meâ caûnh thì caûnh laøm gì troùi buoäc mình ñöôïc, neân khoâng bò saùu traàn loâi keùo, maø saùu traàn khoâng loâi keùo thì mình ñöôïc giaûi thoaùt sanh töû. Thaät ñôn giaûn! Nhö vaäy cuõng moät caùi nhìn, nhöng neáu nhìn thaáy caûnh coù ngoaøi mình, ngoaøi taâm thì deã bò caûnh loâi cuoán. Coøn thaáy caûnh khoâng ngoaøi taâm thì caûnh khoâng loâi cuoán mình ñöôïc. Neáu caûnh loâi cuoán thì daãn mình ñi luaân hoài sanh töû, neáu thu nhieáp ñöôïc caûnh laø mình thoaùt ly sanh töû.

Haèng hôïp vôùi thanh tònh baûn nhieân, thì chaúng coøn sanh trôû laïi.

Neáu mình hôïp vôùi taâm thanh tònh saün vaäy thì chaúng coøn trôû laïi sanh töû hay traàn lao naøy nöõa.

Vaø nuùi soâng, quaû ñaát, moïi töôùng höõu vi, nhö vaøng ra khoûi quaëng, troïn chaúng coøn dính buïi ñaát.

Neáu thaáy taát caû caûnh ñeàu khoâng ngoaøi taâm, thì caûnh khoâng coøn gì ñeå quyeán ruõ loâi cuoán taâm, maø khoâng quyeán ruõ loâi cuoán taâm thì moïi caûnh khoâng coù gì laøm dính baän hay laøm mình roái loaïn. Do ñoù cuõng gioáng nhö vaøng ra khoûi quaëng laø vaøng roøng neân khoâng coøn dính buïi ñaát.

Döôøng nhö caây ñaõ chaùy thaønh tro, ñaâu coù moïc caønh laù laïi nöõa.

Ñöôïc nhö vaäy cuõng gioáng nhö caây ñaõ chaùy thaønh tro thì khoâng coøn moïc leân caønh laù nöõa ñöôïc.

Moät phen ñöôïc laø ñöôïc maõi, toät ñeán meù vò lai thoaùt haún caûnh giam giöõ, ôû maõi nôi coõi Thaùnh vaäy.

Neáu ai nhìn ngöôøi, nhìn vaät ñeàu bieát khoâng ngoaøi mình, khoâng ngoaøi taâm mình maø coù, thì ngöôøi ñoù khoâng bò caûnh loâi keùo, ngöôøi ñoù seõ ñöôïc töï taïi, ñöôïc giaûi thoaùt. Vaø khi ñöôïc moät laàn laø ñöôïc maõi khoâng maát. Ñoù laø lôøi giaûi thích raát saâu xa cuûa Ngaøi.

Song ñaïi ñaïo Nhaát thöøa toái thöôïng naøy, neáu ngöôøi caên khí lanh lôïi, moät nhaûy lieàn thaúng vaøo ñaát Nhö Lai.

Choã ñaïi ñaïo Nhaát thöøa toái thöôïng naøy töùc laø Thieàn toâng. Neáu ngöôøi caên khí lanh lôïi thì chæ moät caùi nhaûy laø thaúng vaøo ñaát Nhö Lai, chôù khoâng coù caùi nöûa chöøng.

Neáu ngöôøi caên khí chaäm luït thì phaûi laøm theá naøo? Haún phaûi do coâng phu hoïc töø döôùi leân treân, thöù lôùp daãn vaøo phaùp moân, môùi coù theå ñöôïc.

Nhöõng ngöôøi chaäm luït thì phaûi do coâng phu hoïc töø döôùi laàn laàn leân treân, cöù thöù töï maø vaøo phaùp moân môùi coù theå ñöôïc.

Khieán cho hoï ñi moät böôùc töï coù hieäu nghieäm moät böôùc, leân moät caáp töï coù khuoân khoå moät caáp. Ñoù cuõng chính laø yù ñi xa thì töø gaàn, leân cao thì töø thaáp.

Ñaây chính laø choã maø hieän giôø toâi coù traùch nhieäm phaûi höôùng daãn. Nhö noùi veà Thieàn toâng coù daïy chuùng ta tu ñeám hôi thôû khoâng? Ñaâu coù, chæ caàn nhaûy moät nhaûy lieàn thaúng vaøo ñaát Nhö Lai roài. Coøn baây giôø toâi daïy ñeám hôi thôû chæ laø phöông tieän ñeå ñi töø thaáp leân cao. Choã nhaûy moät nhaûy lieàn vaøo, ñoù laø tröôøng hôïp nhö ngaøi Hueä Khaû khi ñöôïc Toå Boà-ñeà-ñaït-ma baûo, ñem taâm ra ta an cho. Ngaøi xoay laïi tìm toät cuøng khoâng thaáy, thöa con tìm taâm khoâng ñöôïc. Toå Ñaït-ma baûo ta ñaõ an taâm cho ngöôi roài. Ngay ñoù Ngaøi bieát ñöôïc ñöôøng vaøo. Ñoù laø choã nhaûy moät nhaûy ñöôïc vaøo, khoâng caàn duøng phöông tieän. Nhöng chuùng ta ngaøy nay, ngöôøi ñeán hoïc tu thieàn maø noùi nhö theá hoï ñaâu bieát sao maø tu. Vì vaäy phaûi baét hoï ngoài nghieâm chænh ñeám hôi thôû, hít voâ thôû ra ñeám moät, hít voâ thôû ra ñeám hai... laâu daàn taâm hoï môùi yeân. Roài töø töø tieán leân boû phaùp naøy chuyeån sang phaùp khaùc cho ñeán luùc naøo ñoù nieäm khôûi khoâng theo. Nhö vaäy ñi töø baäc töø baäc, nhöng trong ñaây coù noùi moãi baäc ñeàu coù khuoân khoå cuûa noù, coù hieäu nghieäm cuûa noù. Thí duï nhö ñeám hôi thôû phaûi laøm ñuùng pheùp ñeám hôi thôû, töø ñeám hôi thôû luùc ban ñaàu coøn loaïn, coøn laêng xaêng, nhöng laàn laàn ñöôïc an ñònh, heát loaïn, khi aáy coù hieäu nghieäm laø khoâng queân soá nöõa, töùc laø coù keát quaû, töø coù keát quaû ñoù môùi böôùc qua phaùp khaùc. Nhö vaäy töøng böôùc töøng böôùc ñeàu coù hieäu nghieäm, ñeàu coù keát quaû, roài ñi thaúng vaøo môùi ñöôïc, chôù khoâng phaûi ai cuõng ñeàu nhaûy moät caùi laø tôùi nôi heát. Cho neân phöông phaùp daïy ñoù cuõng nhö chính laø yù muoán ñi xa thì phaûi töø gaàn, muoán leân cao phaûi töø thaáp. Khoâng coù thaàn thoâng maø muoán leo leân choùt nuùi thì phaûi töø döôùi ñaát baèng ñi töø töø leân, leân maõi roài seõ ñeán choùt nuùi. Coøn ngöôøi coù thaàn thoâng chæ caàn nhaûy moät caùi ñaõ ñeán choùt nuùi, tæ duï nhö Toân Ngoä Khoâng chaúng haïn. Mình khoâng theå bì khi thaáy ngöôøi ta nhaûy moät caùi ñaõ tôùi nuùi, coøn mình phaûi ñi töøng böôùc töøng böôùc döôùi chaân nuùi ñi leân coù tuûi thaân khoâng? Tuy mình ñi töøng böôùc töøng böôùc leân nhöng cuoái cuøng cuõng leân ñeán choùt nuùi, coøn ngöôøi nhaûy moät nhaûy tôùi nôi thì cuõng ñeán choùt nuùi vaäy thoâi, khaùc nhau chæ coù nhanh vaø chaäm. Duø cho chaäm maø coá gaéng ñi cuõng tôùi nôi, chôù ñöøng thaáy ngöôøi ta nhaûy moät caùi, coøn mình ñi laâu quaù roài buoàn khoå, thaát chí khoâng neân. Phaûi töï hieåu, aø anh coù thaàn thoâng cöù nhaûy leân tröôùc, toâi khoâng thaàn thoâng cöù ñi töø töø roài cuõng tôùi. Nhö vaäy ai cuõng laøm ñöôïc, chôù ñöøng thaáy ngöôøi ta theá aáy mình bì khoâng noåi roài thaát chí, thoái lui laø khoâng hay, khoâng phaûi.

Neáu chaúng bieát ra tay thöïc haønh coâng phu vaøo cöûa thì ñaâu hay choùng ñeán ñòa vò xong xuoâi toät baäc.

Neáu chuùng ta khoâng bieát caùch tu ñeå tieán vaøo cöûa, maø khoâng vaøo cöûa ñöôïc thì laøm sao ñeán ñöôïc ñòa vò cöùu kính.

Neáu chöa theå taän taâm, thì ñaâu hay roõ taùnh.

Taän taâm nghóa laø sao? Thöôøng chuùng ta hay noùi taän taâm taän löïc, nghóa laø mình duøng heát söùc, nhöng ôû ñaây khoâng phaûi vaäy. Taän taâm laø toät cuûa taâm, töùc laø taát caû nhöõng taâm laêng xaêng voïng töôûng heát saïch, khi ñoù mình môùi roõ ñöôïc taùnh chaân thaät cuûa mình. Neáu taâm laêng xaêng chöa saïch, chöa toät thì taùnh mình cuõng khoâng thaáu roõ ñöôïc.

Chöa theå minh taâm, thì ñaâu hay kieán taùnh.

Chöõ taän taâm laø moät loái noùi khaùc vôùi minh taâm. Neáu mình chöa saùng ñöôïc taâm thì ñaâu coù theå thaáy ñöôïc taùnh. Nhö chuùng ta tu, neáu chöa bieát caùi nghó suy, caùi taâm voïng löï laø hö doái, thì chuùng ta coù theå nhaän ra ñöôïc Baûn taùnh chaân thaät khoâng? Caùi hö doái, khoâng bieát noù hö doái thì khoâng bao giôø nhaän ñöôïc caùi thaät. Vì vaäy tröôùc mình phaûi thaáy roõ taâm hö doái, khoâng laàm, khoâng theo thì töø töø noù môùi yeân laëng, khi noù laëng thì taùnh chaân thaät môùi hieån baøy. Cho neân noùi “Chöa theå minh taâm, thì ñaâu hay kieán taùnh”. Kieán taùnh laø phaûi thaáy roõ ñöôïc taâm roài sau môùi bieát ñöôïc taùnh, chôù khoâng phaûi böôùc vaøo laø lieàn thaáy taùnh. Thaät ra noùi taâm, noùi taùnh döôøng nhö hai maø khoâng phaûi hai. Taâm coù khi noù truøm caû taâm voïng vaø taâm chaân, neân noùi taâm mang caû hai maët voïng vaø chaân. Coøn taùnh laø chæ cho caùi chaân thaät baát di baát dòch. Neáu noùi thaät traéng ra thì taâm laø caùi bieát cuûa mình, caùi bieát do suy nghó vaø caùi bieát töï nhieân, vì vaäy neân noùi taâm laãn caû voïng vaø chaân. Caùi bieát do suy nghó laø caùi bieát do laêng xaêng trong ñaàu, coøn caùi bieát töï nhieân laø thaáy ngöôøi bieát ngöôøi, nghe tieáng ñaøn bieát tieáng ñaøn, tieáng troáng bieát tieáng troáng, caùi bieát ñoù khoâng coù suy nghó. Nhö vaäy saùu caên mình ñeàu coù caùi bieát töï nhieân, roài trong ñoù coù caùi bieát suy nghó. Caùi bieát suy nghó ñoù goïi laø voïng thöùc hay voïng taâm, caùi bieát naøy coù laêng xaêng, coøn caùi bieát töï nhieân khoâng laêng xaêng. Coù ai thaáy caùi bieát töï nhieân naøy ra laøm sao khoâng? Noù coù boùng coù hình gì khoâng? Noù khoâng coù boùng hình, coøn caùi bieát suy nghó thì coù boùng. Suy nghó veà caùi caây thì coù boùng caùi caây, suy nghó veà con ngöôøi thì coù boùng con ngöôøi. Caùi bieát töï nhieân khoâng coù boùng daùng naøo heát, töï noù hieän tieàn saün vaäy. Caùi bieát suy nghó laø caùi boùng sanh dieät, vaäy maø khi noùi taâm laø mình nhaän caùi suy nghó theo boùng ñoù, chôù khoâng nhaän ra caùi bieát töï nhieân. Vì vaäy maø caùi bieát suy nghó laø caùi bieát hö doái, khoâng thaät, coøn caùi bieát chaân thaät khoâng coù boùng, bôûi khoâng coù boùng neân noù thaät, bôûi khoâng suy nghó neân noù khoâng sanh dieät. Neáu nhaän ra thì caùi bieát naøy laø taùnh, coøn caùi bieát laêng xaêng laø caùi bieát truøm caû taâm vaø taùnh hay laø taâm chaân taâm voïng ôû trong ñoù. Cho neân noùi taâm laø kieâm caû chaân voïng, noùi taùnh laø chæ cho caùi taâm chaân thaät.

Toùm laïi, ñoaïn naøy Ngaøi muoán noùi cho taát caû chuùng ta hieåu raèng ngöôøi tu thieàn ñuùng ra nhöõng baäc tuùc duyeân ñaày ñuû, nghe moät caâu, moät haønh ñoäng cuûa caùc Thieàn sö lieàn ngoä, lieàn thaáy, cho neân noùi “moät nhaûy lieàn thaúng vaøo ñaát Nhö Lai”. Coøn chuùng ta ngaøy nay vì khoâng ñuû duyeân nhieàu ñôøi neân phaûi ñi thöù töï töø thaáp laàn leân. Neáu chuùng ta coù yù chí, coù quyeát taâm, thì chuùng ta cuõng ñeán nôi ñeán choán ñöôïc vaäy.

Neân bieát, minh taâm chính laø maùi cheøo trí tueä trong bieån sanh töû, kieán taùnh chính laø thuoác hay trong beänh phieàn naõo.

Hai caâu naøy heát söùc quan troïng.

“Minh taâm chính laø maùi cheøo trí tueä trong bieån sanh töû.” Con thuyeàn ñi trong bieån sanh töû neáu khoâng coù maùi cheøo, ñoù laø noùi theo ngaøy xöa, coøn baây giôø phaûi noùi laø neáu khoâng coù maùy noå thì seõ bò soùng gioù doàn daäp, chaéc khoâng bao giôø ñeán ñöôïc ñích caû. Muoán ñeán ñöôïc ñích phaûi coù maùi cheøo, môùi cheøo con thuyeàn ñöa mình ñi ñeán nôi töùc laø ra khoûi sanh töû. Nhö vaäy minh taâm laø thaáy toät ñöôïc leõ thaät cuûa taâm mình, bieát caùi naøo voïng caùi naøo chaân, ñoù laø caùi goác ñeå ñöa mình vöôït ra khoûi bieån sanh töû.

“Kieán taùnh chính laø thuoác hay trong beänh phieàn naõo.” ÔÛ treân laø trong bieån sanh töû, ôû döôùi laø trong beänh phieàn naõo, lyù ñaùng phaûi noùi trong röøng phieàn naõo, vì noùi beänh phieàn naõo noù khoâng hôïp vôùi chöõ bieån sanh töû. Kieán taùnh chính laø thuoác hay trong röøng phieàn naõo. Bôûi phieàn naõo ñoái vôùi chuùng ta quaù nhieàu, neáu mình khoâng kieán taùnh thì khoâng bieát chöøng naøo môùi saïch heát röøng phieàn naõo naøy. Neáu phieàn naõo khoâng saïch thì khoâng bao giôø chuùng ta thoaùt khoûi sanh töû. Nhö vaäy muoán trò beänh phieàn naõo phaûi nhôø kieán taùnh, muoán ra khoûi bieån sanh töû phaûi nhôø minh taâm. Nhöng taïi sao kieán taùnh trò beänh phieàn naõo. Neáu taát caû buoàn thöông giaän gheùt laø chuùng ta, thì chuùng ta soáng vôùi taâm naøo? Nghóa laø neáu khoâng coù nghó töôûng suy tính thì ñaâu coù buoàn thöông giaän gheùt. Buoàn thöông giaän gheùt laø do caùi nghó töôûng suy tính, ñoù laø soáng vôùi taâm voïng. Bôûi soáng vôùi taâm voïng neân chuùng ta sanh ra taát caû caùc thöù phieàn naõo. Ngaøy nay chuùng ta kieán taùnh töùc laø nhaän ra ñöôïc Baûn taùnh hay nhaän ra ñöôïc taâm chaân thaät truøm khaép, thì chuùng ta ñaâu coù suy tính nghó töôûng nöõa maø coøn phieàn naõo, cho neân môùi trò ñöôïc beänh phieàn naõo. Nhö vaäy ngöôøi tu muoán ra khoûi sanh töû thì nhôø minh taâm, muoán saïch heát phieàn naõo phaûi nhôø kieán taùnh.

Neáu nhö sau khi ñöôïc minh taâm kieán taùnh roài, luùc ñoù môùi duøng caûnh giôùi trò saïch töï taâm, duøng tinh taán laøm cho töï taâm kieân coá, duøng nhaãn nhuïc laøm cho töï taâm phaúng laëng, duøng giaùc chieáu laøm cho töï taâm trong saïch, duøng trí tueä laøm cho töï taâm beùn nhaïy saùng suoát, duøng Tri kieán Phaät laøm cho töï taâm môû baøy, duøng bình ñaúng Phaät laøm cho töï taâm roäng lôùn.

Ngaøi daïy sau khi chuùng ta tu ñöôïc minh taâm kieán taùnh roài, ñöøng nghó ngang ñoù laø xong, maø coøn phaûi duøng caûnh giôùi trò saïch töï taâm. Duøng caûnh giôùi trò saïch töï taâm laø sao? Nhö ôû treân ñaõ noùi, khoâng coù caûnh ôû ngoaøi taâm, cuõng nhö khoâng coù taâm naøo ngoaøi caûnh, caûnh töùc laø taâm neân thaáy caûnh töùc laø thaáy taâm. Luùc ñoù taâm mình ñaâu coù duyeân löï maø laøm cho phieàn naõo, cho neân noùi “duøng caûnh giôùi trò saïch töï taâm”.

“Duøng tinh taán laøm cho töï taâm kieân coá.” Tuy raèng ñaõ minh taâm kieán taùnh maø vaãn phaûi tinh taán ñeå cho taâm caøng kieân coá, chôù khoâng phaûi noùi minh taâm kieán taùnh roài ñi noùi doùc cho nhieàu, thaáy ñoù laø toát, laø ñuû roài, maø phaûi luoân luoân tinh taán, nhöng tinh taán khoâng cuõng chöa ñöôïc maø phaûi “duøng nhaãn nhuïc laøm cho töï taâm phaúng laëng”. Nghóa laø duø cho mình coù minh taâm kieán taùnh nhöng neáu coù ai bieát, hoï muoán choïc phaù chôi neân noùi: Thaày ñoù noùi doùc chôù minh taâm kieán taùnh gì, noùi ñeå loøe thieân haï, löøa bòp thieân haï vaäy thoâi. Nghe hoï noùi nhö vaäy roài mình daáy phieàn naõo leân, taâm mình bò xaùo ñoäng. Cho neân maëc keä hoï noùi gì, cheâ gì mình vaãn nhaãn nhuïc boû qua heát thì taâm mình môùi phaúng laëng, môùi yeân oån. Neáu khoâng kheùo, taâm mình cuõng soâi ñoäng leân roài cuõng phieàn naõo. Nhö vaäy tuy minh taâm kieán taùnh maø vaãn phaûi “duøng nhaãn nhuïc laøm cho töï taâm phaúng laëng”.

“Duøng giaùc chieáu laøm cho töï taâm trong saïch.” Nhö thaáy caûnh, thaáy ngöôøi maø coù nhöõng gì laøm cho mình hôi baän roän thì phaûi giaùc chieáu roõ raøng caûnh khoâng thaät, ngöôøi khoâng thaät, khoâng ngoaøi taâm mình coù, luoân luoân nhaéc nhö vaäy khieán cho töï taâm mình trong saïch, khoâng nhieãm, khoâng nhô.

“Duøng trí tueä laøm cho töï taâm beùn nhaïy saùng suoát.” Luùc naøo cuõng duøng trí ñeå quaùn chieáu, nhìn söï vaät, khoâng neân boû cho noù lu môø.

“Duøng Tri kieán Phaät laøm cho töï taâm môû baøy.” Phaûi nhaän ra nôi mình coù Tri kieán Phaät, maø thaáy ñöôïc mình coù Tri kieán Phaät thì taâm mình caøng môû baøy, caøng roäng.

“Duøng bình ñaúng Phaät laøm cho töï taâm roäng lôùn.” Taâm Phaät laø taâm bình ñaúng roäng khaép, cho neân nhôø taâm bình ñaúng naøy maø laàn laàn taâm mình caøng môû roäng, khoâng bò haïn cuoäc.

Neáu saùng toû ñöôïc taâm naøy, thì choùng vöôït khoûi sanh töû, vieân chöùng Nieát-baøn.

Neáu ngöôøi naøo saùng toû ñöôïc taâm naøy töùc laø taâm theânh thang roäng lôùn baát sanh baát dieät, thì ngöôøi ñoù choùng vöôït khoûi sanh töû, ñeàu vieân chöùng Nieát-baøn töùc laø troøn chöùng ñöôïc quaû vò Nieát-baøn.

Neáu meâ môø taâm naøy thì luaân hoài maõi maõi, boû maát taùnh chaân.

Neáu ngöôøi naøo ñoái vôùi taâm chaân thaät cuûa mình maø meâ môø khoâng bieát, thì ngöôøi ñoù phaûi luaân hoài maõi maõi, ngöôøi ñoù boû maát taùnh chaân thaät cuûa chính mình.

Cho neân troïn chaúng ra ngoaøi taâm naøy.

Roát cuoäc chaúng ra ngoaøi taâm naøy.

Neáu lìa taâm naøy thì khoâng rieâng coù huyeàn dieäu vaäy. Veà sau, duø coù coâng phu thöù lôùp, chaúng qua chính laø thaønh töïu “caùi aáy” maø thoâi.

Neáu rôøi taâm chaân thaät cuûa chính mình thì khoâng coù caùi gì goïi laø huyeàn dieäu heát. Veà sau duø coâng phu thöù lôùp mình tu ñeå tieán, nhöng roát cuoäc tieán ñeán choã cuoái cuøng chæ laø caùi taâm naøy thoâi chôù khoâng coù gì khaùc. Ñoù laø choã roõ raøng.

Nhöõng lôøi treân ñaây chính laø phöông phaùp tu haønh, laø yeáu thuaät thaønh tieân chöùng Thaùnh, laø cöûa troøn ñuû vaøo ñaïo, vaøo ñöùc.

Ñaây toâi thaáy ngaøi Quaûng Trí noùi raát roõ, nhöng laâu laâu Ngaøi cuõng thích tieân moät chuùt, chôù leõ ra thì thaønh Phaät chöùng Thaùnh hay thaønh Boà-taùt chöùng Thaùnh, coøn Ngaøi noùi thaønh tieân chöùng Thaùnh. Bôûi ngaøy xöa aûnh höôûng ñaïo Nho, ñaïo Laõo nhieàu. Nhö vaäy nhöõng lôøi treân ñaây töùc laø lôøi chæ thaúng cho chuùng ta ñöôøng loái tu thaáu suoát taâm taùnh, ñoù laø yeáu thuaät cho mình thaønh Phaät, thaønh Toå, laø cöûa troøn ñuû vaøo ñaïo ñöùc.

Xöa ngaøi A-nan nhôù gioûi khoâng soùt ñieàu gì (ña vaên toång trì) nhöng traûi nhieàu naêm maø chaúng leân ñöôïc Thaùnh quaû. Khi döøng duyeân chieáu soi trôû laïi, lieàn chöùng voâ sanh. Bôûi taâm phaøm phu troïn ngaøy cöù chaïy ra ngoaøi, thì moãi luùc caøng xa, caøng traùi ñoù thoâi.

Ñeán ñaây Ngaøi nhaéc chuùng ta bieát tu laø phaûi quay laïi, phaûi nhìn saâu taän ôû nôi mình, chôù khoâng neân chaïy ra ngoaøi. Vì vaäy ngaøi môùi daãn “Xöa ngaøi A-nan nhôù gioûi khoâng soùt ñieàu gì (ña vaên toång trì)”. Nhö trong kinh dieãn taû Phaät thuyeát phaùp ngaøi A-nan nghe, gioáng nhö nöôùc trong bình naøy roùt qua bình kia, khoâng rôi ra ngoaøi moät gioït. Roùt bình naøy bao nhieâu qua bình kia ñuû baáy nhieâu khoâng maát moät gioït. Nhö vaäy söùc nhôù cuûa Ngaøi theá naøo? Nghóa laø Phaät noùi bao nhieâu Ngaøi nghe heát baáy nhieâu khoâng soùt moät chöõ naøo. Vaäy maø nhieàu naêm cuõng khoâng chöùng ñöôïc quaû A-la-haùn. Ngaøi thoâng minh theá aáy maø cuõng khoâng chöùng quaû laø taïi sao? Bôûi vì caùi ñoù chæ nhaän beân ngoaøi chôù khoâng quay veà mình. Ñeán khi Phaät nhaäp Nieát-baøn, ngaøi Ca-dieáp môùi ñöùng ra trieäu taäp naêm traêm vò chöùng quaû A-la-haùn ñeán, ñeå ñoïc nhöõng lôøi Phaät daïy keát taäp kinh ñieån laàn thöù nhaát. Khi trieäu taäp laïi, caùc ngaøi ñoàng yù cöû A-nan ñeå noùi laïi nhöõng baøi phaùp cuûa Phaät. Choã naøy coù ngöôøi ñaõ nghi, bôûi vì noùi raèng ngaøi A-nan thuyeát laïi nhöõng lôøi cuûa Phaät daïy töø ñaàu ñeán cuoái, nhöng thaät tình khi Phaät thaønh ñaïo thì ngaøi A-nan môùi sanh, teân laø Khaùnh Hæ nghóa laø möøng. Vaäy Phaät thaønh ñaïo roài ñi thuyeát phaùp ñaõ laâu ngaøi A-nan môùi ñöôïc theo, nhö vaäy khoaûng tröôùc ñoù ngaøi A-nan khoâng coù maët laøm sao Ngaøi nghe ñöôïc. Nhöng trong kinh coù caâu chuyeän theá naøy. Khi choïn ngöôøi laøm Thò giaû thì luùc ñoù Phaät ñaõ yeáu roài, neân caùc vò ñeä töû lôùn môùi ñeà nghò, nay Theá Toân ñaõ lôùn tuoåi, ñi ñöùng moät mình cuõng khoù khaên, phaûi coù ngöôøi giuùp ñôõ. Vaäy phaûi choïn ngöôøi laøm Thò giaû. Khi aáy ngaøi Muïc-kieàn-lieân, ngaøi Xaù-lôïi-phaát ñeàu xin Phaät laøm Thò giaû, nhöng Phaät ñeàu töø choái noùi caùc oâng coù theå coøn yeáu hôn toâi nöõa. Cuoái cuøng caùc vò ñeà nghò ngaøi A-nan laøm Thò giaû thì Phaät chòu. Phaät choïn ngaøi A-nan laøm Thò giaû, vì luùc ñoù Ngaøi môùi hai möôi laêm tuoåi. Nhöng khi hoûi A-nan thì Ngaøi khoâng chòu vì Ngaøi baûo toâi chöa thoâng suoát nhöõng gì Phaät daïy. Neáu Phaät muoán duøng toâi laøm Thò giaû thì xin cho toâi naêm ñieàu thoûa maõn toâi môùi laøm. Trong naêm ñieàu ñoù coù moät ñieàu laø nhöõng baøi kinh ñöùc Phaät ñaõ noùi tröôùc maø toâi chöa ñöôïc nghe, nay xin Phaät noùi laïi cho toâi nghe, toâi môùi chòu laøm Thò giaû. Vì vaäy sau naøy nhöõng lôøi kinh maø Phaät ñaõ noùi tröôùc ñeàu nhaéc laïi cho ngaøi A-nan nghe, neân khi keát taäp môùi ñaày ñuû, chôù moãi ngöôøi nhôù moät ít thì laøm sao gom laïi heát ñöôïc. Bôûi leõ ñoù laø phöông tieän ngaøi A-nan nghó ñeán vieäc keát taäp kinh ñieån sau naøy neân Ngaøi xin Phaät coù ñieàu kieän. Chuùng ta thaáy ñoái vôùi ngaøi A-nan laø moät con ngöôøi thoâng minh maø tu ñeán khi Phaät nhaäp Nieát-baøn Ngaøi chöa chöùng quaû A-la-haùn. Nhö vaäy chæ nhôù lôøi Phaät khoâng, khoâng phaûi ñöôïc chöùng ñaïo, vì lôøi Phaät ôû ngoaøi maø mình nhôù, thì caùi nhôù ñoù chæ gioûi veà vaên töï chôù khoâng theå chöùng ñaïo. Khi caùc vò trong buoåi hoïp ñeà cöû ngaøi A-nan phaûi keát taäp kinh töùc laø thuaät laïi caùc baøi kinh Phaät ñaõ noùi Ngaøi nghe vaø thuoäc, nhöng coù moät soá vò trong ñoù coù ngaøi Ca-dieáp khoâng ñoàng yù. Bôûi vì ngaøi A-nan luùc ñoù chöa chöùng quaû A-la-haùn, neân khoâng cho vaøo trong hoäi. Khi aáy ngaøi A-nan tuûi quaù, vì Ngaøi thuoäc heát kinh Phaät noùi maø khoâng ñöôïc döï keát taäp. Buoàn quaù, Ngaøi ñi vaøo nuùi trong moät ñoäng ngoài thieàn suoát ñeâm, ñeán khuya Ngaøi chöùng quaû A-la-haùn. Saùng ra taát caû nhöõng vò ñöôïc döï hoïp vaøo trong hang nuùi Kyø-xaø-quaät roài ñoùng cöûa hang laïi. Ngaøi A-nan ñeán sau goõ cöûa xin cho vaøo, ngaøi Ca-dieáp trôû ra noùi, neáu oâng chöùng ñöôïc A-la-haùn thì oâng töï vaøo caàn gì phaûi môû cöûa. Luùc baáy giôø ngaøi A-nan môùi duøng thaàn thoâng ñeå qua ñöôïc cöûa hang. Nhö vaäy chuùng ta thaáy roõ trong hoäi keát taäp laàn ñaàu chæ toaøn laø baäc A-la-haùn, khoâng coù ngöôøi phaøm phu naøo chen vaøo. ÔÛ ñaây daãn ñeå thaáy raèng duø bao nhieâu naêm ngaøi A-nan theo Phaät, hoïc nhôù heát maø khoâng chöùng quaû, chæ moät ngaøy ñeâm ngoài quay laïi lieàn chöùng A-la-haùn. Nhö vaäy mình thaáy giaù trò cuûa ngöôøi hoïc vaø cuûa ngöôøi tu khaùc nhau choã naøo. Bôûi vì hoïc laø caùi mình löôïm laët ôû ngoaøi, maø toâi thöôøng goïi laø Höõu sö trí, coøn ngoài laïi ñònh taâm ñeå Trí voâ sö phaùt ra, maø Trí voâ sö laø trí chaân thaät cho neân chöùng quaû chôù khoâng coù gì laï. Theá neân ngöôøi ngoài tu caûm thaáy nhö mình doát, maø thaät coù doát khoâng? Neáu chöùng quaû thì ñaâu coù doát. Coù oâng Phaät, hay A-la-haùn naøo khoâng bieát thuyeát phaùp khoâng? Chæ sôï tu khoâng thaønh Phaät, khoâng chöùng quaû A-la-haùn thoâi. Neáu chöùng quaû A-la-haùn thaønh Phaät thì noùi caùi gì cuõng thaønh phaùp heát. Coøn ñi hoïc, hoïc maõi khoâng bieát bao giôø xong, hoïc oâng naøy roài hoïc oâng kia, hoïc trieát ñoâng laïi sang trieát taây, hoïc ñuû thöù, hoïc suoát ñôøi cuõng khoâng roài, maø khoâng chöùng gì heát. Coøn ôû ñaây ngoài tu, chæ caàn quay laïi tìm cho ra caùi gì thaät mình, tìm ra ñöôïc caùi ñoù thì chöùng quaû, maø chöùng quaû roài noùi caùi gì cuõng thaønh phaùp caû. Nhö vaäy caùi naøo gaàn hôn. Noùi theá khoâng coù nghóa laø xuùi ñöøng ñi hoïc.

“Khi döøng duyeân chieáu soi trôû laïi, lieàn chöùng voâ sanh.” Chöùng voâ sanh laø chöùng A-la-haùn. Ngaøi A-nan chæ döøng duyeân chieáu soi trôû laïi trong moät ñeâm laø chöùng ñöôïc A-la-haùn.

“Bôûi taâm phaøm phu troïn ngaøy cöù chaïy ra ngoaøi, thì moãi luùc caøng xa, caøng traùi ñoù thoâi.” Ñoù laø ñieàu ñaùng thöông. Taâm phaøm phu troïn ngaøy cöù chaïy ra ngoaøi, coøn chuùng ta troïn ngaøy coù chaïy ra ngoaøi hay troïn ngaøy xoay voâ trong. Neáu Taêng Ni thôøi nay khoâng baét ngoài thieàn thì cuõng khoù maø xoay trôû laïi phaûi khoâng? Vì vaäy ôû ñaây khaét khe moät chuùt laø baét ngaøy ñeâm phaûi saùu giôø xoay laïi. Giôø ñoù muoán thaáy cuõng khoâng thaáy gì, muoán nghe cuõng khoâng nghe ñöôïc gì, buoäc phaûi xoay laïi ñeå phaûn chieáu. Neáu coøn chaïy ra ngoaøi thì caøng chaïy caøng xa, caøng xa caøng traùi maát caùi chaân thaät cuûa mình, roài khoâng bieát chöøng naøo bieát quay laïi, chöøng naøo thaáy ñöôïc chính mình môùi laø quan troïng.

Laø baäc hoïc ñaïo, chaúng lo gì khoâng thaønh töïu, chæ lo chaúng sieâng naêng.

Caâu naøy Ngaøi khuyeán khích ngöôøi hoïc ñaïo. Hoïc ñaïo chaúng lo gì khoâng thaønh töïu, maø lo chaúng sieâng naêng. ÔÛ ñaây coù caùi beänh muoán cho thaønh töïu, muoán laøm sao ñöôïc ngoä ñaïo, laøm sao ñöôïc chöùng quaû maø khoâng chòu coá gaéng tu. Nhö vaäy mong muoán ñoù coù haõo huyeàn khoâng? Cho neân ñieàu caên baûn laø phaûi sieâng naêng, caàn maãn laø treân heát. Phaûi sieâng naêng caàn maãn thì taát caû coâng phu tu haønh ñeå ñaït ñaïo seõ ñeán. Khoâng sieâng naêng caàn maãn duø cho coù mong moûi cuõng voâ ích.

Neáu hay roøng raëc vaø sieâng naêng, thì chöa coù ai tham thieàn maø chaúng ngoä.

Chuùng ta phaûi nhôù caâu naøy cho kyõ.

Giaû söû laäp chí chaúng vöõng, nieàm tin ñaïo chaúng maïnh, sôùm laøm chieàu laïi ñoåi thay, môùi ñaàu sieâng naêng ñeán giöõa chöøng thì buoâng nghæ, thích trong choác laùt, laïi chaùn vôùi thôøi gian laâu daøi.

Ñaây laø noùi beänh cuûa nhöõng ngöôøi tu hieän nay. Laäp chí thì choâng cheânh chöa vöõng, nieàm tin ñaïo thì chaúng maïnh, chí khoâng vöõng, tin khoâng maïnh.

“Sôùm laøm chieàu laïi ñoåi thay.” Saùng laøm ra veû haêng haùi laém, tính ngaøy nay mình tu thaät hay, tu thaät gioûi. Nhöng saùng tính nhö vaäy maø chieàu oâm boà ñoaøn leân roài thoâi keä tu töø töø coù gaáp gì phaûi khoâng?

“Môùi ñaàu sieâng naêng ñeán giöõa chöøng thì buoâng nghæ.” Ban ñaàu thì sieâng laém, ñeán nöûa chöøng thì thaû troâi.

“Thích trong choác laùt, laïi chaùn vôùi thôøi gian laâu daøi.” Neáu tu chöøng ba böõa ñaït ñaïo thì haêng laém, nhöng noùi möôøi naêm, hai möôi naêm thì ngaùn quaù, neân ñoù laø moät beänh. Nhö vaäy treân ñöôøng tu muoán thaønh coâng chuùng ta phaûi ngöôïc laïi nhöõng ñieàu naøy. Nghóa laø phaûi laäp chí cho vöõng, nieàm tin ñaïo phaûi cho maïnh, sôùm chieàu ñeàu nhö moät khoâng ñoåi thay, môùi ñaàu sieâng cuoái cuøng cuõng vaãn sieâng, duø noùi thôøi gian bao laâu cuõng khoâng chaùn. Ñöôïc nhö vaäy chuùng ta seõ thaønh coâng.

Nhö theá maø mong moûi ñöôïc cuøng laøm baïn vôùi chö Toå, thaät laø ngoâng cuoàng thay! Lôøi nhaéc nhôû naøy thaät laø quí giaù ñeå cho chuùng ta tu. Muoán saùnh vai vôùi chö Toå thì chuùng ta phaûi laøm nhöõng ñieàu ngöôïc laïi beänh ôû treân. Neáu mang beänh ñoù maø ñoøi ngang haøng vôùi chö Toå laø ñieàu ngoâng cuoàng khoâng bao giôø coù.

Moät phaùp môùi ñieàu phuïc naøy, taïm trình baøy ít lôøi, ñeå laïi cho ngöôøi ñoàng chí höôùng soi roïi.

Ñaây Ngaøi noùi phaùp môùi ñieàu phuïc naøy Ngaøi taïm trình baøy chuùt ít ñeå ngöôøi ñoàng chí höôùng tu haønh raùng soi laïi cho kyõ.

Ñöôïc vaäy môùi mong chaúng rôi vaøo khoâng, keït theo taø kieán, thì phaùp moân raát laø may laém! Maø toâi cuõng may laém!

Neáu ngöôøi nghe nhöõng lôøi trình baøy naøy maø soi roïi ñöôïc saùng toû, tu haønh ñöôïc tieán boä thì môùi khoâng rôi vaøo khoâng, khoâng keït vaøo taø kieán. Khoâng rôi vaøo khoâng, khoâng keït vaøo taø kieán thì phaùp moân naøy raát laø may laém, maø toâi (ngaøi Quaûng Trí) cuõng may laém, vì ñaõ giuùp ñôõ vaø chæ baûo cho ngöôøi khoûi laïc laàm.

Chæ moät baøi ñieàu phuïc traâu naøy, ñaïi khaùi laø nhö vaäy, hoïc giaû caàn bieát roõ. Noùi xong!

Nhö vaäy baøi naøy chöa noùi gì ñeán traâu, Ngaøi chæ phaùc hoïa cho chuùng ta bieát vieäc chuaån bò ñieàu phuïc traâu phaûi coù nhöõng tö caùch nhö theá naøy.

	]

	THIỀN TÔNG VIỆT NAM