Kinh sach

PHAÀN I: LUAÄN THAÚNG VEÀ MÔÙI ÑIEÀU PHUÏC

Xeùt bôûi, tình traàn töø bao thuôû, bieån aùi trong nhieàu ñôøi. Gioáng heät hoa reâu baùm vaøo kieám, töïa buøn nhô nuoát hoøn ngoïc; khoâng coù ñaù maøi thì chaúng nhaû ra, tröø boû bôïn nhô thì môùi saùng soi. Muoán ñöôïc taâm thanh tònh, khoâng gì hôn laø saïch heát caáu ueá. Ngöôøi ngoä caàn luoân giaùc quaùn, keû meâ sieâng gia coâng chieát phuïc. Coøn nhö ñoái vôùi goâng cuøm tham aùi, cuõng phaûi heát loøng mieân maät suoát caû naêm thaùng. Neân Khoång Töû noùi: “Khoán cuøng maø chaúng chòu hoïc, ñaây laø haïng thaáp keùm vaäy.” Taát caû baäc Hieàn Thaùnh ñeàu xöùng vôùi taâm maø laøm. Phaùp taùnh khoâng bôø meù, bieån haïnh khoù ño löôøng. Vì vaäy, hoaëc trong moät saùt-na haønh ñuû voâ soá kieáp, hoaëc haèng haø sa kieáp chöa heát moät nieäm. Ñeàu bôûi ngöôøi coù hieàn ngu, caên cô coù lôïi ñoän, maø ngoä coù chaäm mau vaäy. Hoaëc ñaõ ngoä nhaäp thoâi döùt quaù sôùm, trí chaúng vaøo tôùi ñaïo vi dieäu, thì khoù thaéng noåi taäp khí. Neáu moät nieäm chaúng heát saïch, töùc laø coäi goác sanh töû, seõ bò gioù nghieäp loâi ñi, trôû laïi vaøo trong baøo thai thaân sau. Nhö Toâ Ñoâng Pha laø thaân sau cuûa Nguõ Toå Giôùi, Thaûo Ñöôøng Thanh trôû laïi laøm Loã Coâng. Sau khi ñaõ taïo neân caùi nhaân thì theo duyeân maø löu chuyeån. Neân noùi: Ñaïo coù tieâu maø khoâng coù lôùn, nghieäp coù theâm maø khoâng coù bôùt. Hoaëc keû coù duyeân saâu vôùi Baùt-nhaõ chaúng rôi vaøo ba ñöôøng döõ maø ra thai vaøo thai cuõng raát khoå nhoïc. Huoáng chi ngöôøi thôøi maït phaùp hieän nay, caên khí phaàn nhieàu thaáp keùm, nhaân vì khoù khoå maø ñi xuaát gia, phaùt taâm ñaõ khoâng chaân chaùnh, coâng phu laïi chaúng tinh thuaàn. Moät phen tình côø ôû nôi cô phong cuûa Phaät Toå hieåu bieát ñöôïc ngoân ngöõ, hoaëc ngoä ñöôïc choã xöa nay thaønh Phaät, choã ngay ñoù töùc phaûi, choã yù thöùc nghó chaúng ñeán, ngoân ngöõ noùi chaúng kòp, choã taát caû chaúng theå ñöôïc, töùc caùi chaúng theå ñöôïc cuõng chaúng theå ñöôïc, ñem hoøa hoäi vôùi caâu noùi cuûa ngöôøi xöa thaûy ñeàu töông tôï. Ñaõ ñöôïc caùi hieåu töông tôï, lieàn toû veû laï luøng noùi: Rong ruoåi tìm kieám ñaõ thoâi döùt, ta laø ñaïo nhaân voâ söï. Bieát ñöôïc phieàn naõo laø huyeãn, thì cöù buoâng tình ñeå cho phieàn naõo töï do. Bieát ñöôïc tu haønh voán khoâng, lieàn thaû yù ñeå laøm hö hoûng vieäc tu haønh. Baûo raèng boá thí voán khoâng, traùi laïi boû boá thí maø giöõ laáy keo kieát. Baûo raèng nhaãn nhuïc voán khoâng, traùi laïi thuaän theo tình maø boû nhaãn. Hoaëc noùi ñeán giôùi thì noùi: Voán khoâng trì phaïm, caàn gì troïng trì maø khinh phaïm. Hoaëc noùi ñeán thieàn thì noùi: Voán khoâng ñònh loaïn, caàn gì boû loaïn maø giöõ laáy ñònh. Thuaän theo tình yù, baøn luaän coù khoâng. Haõy noùi, löûa yeâu gheùt, khen cheâ vöøa chaïm ñeán lieàn boác cao, gioù sanh giaø beänh cheát thoåi nheï qua ñaõ ñoäng, tranh nhaân tranh ngaõ, noùi phaûi noùi quaáy. Ñeán noãi laáy taùnh noùng laøm khí phaùch, laáy ngaõ maïn laøm thöøa ñöông, laáy xaûo quyeät laøm cô duïng, laáy voïng ngöõ laøm phöông tieän, laáy buoâng lung laøm du hí, laáy lôøi thoâ laøm gôõ dính, ca ngôïi keû phaù giôùi luaät khoâng coù coâng haïnh gì, khinh lôøn baäc maãu möïc coù thöïc haønh. Chæ nghieâng veà moät beân lyù, neân ñoái vôùi choã cuøng huyeàn cöïc dieäu (choã toät cuûa ñaïo), khoâng coù daáu veát gì. Döùt boû saïch beân cöûa thöïc haønh, neân buoâng thaû taâm yù, khoâng coøn qui cuû. Mieäng noùi nieäm Phaät, tuïng kinh, leã laïy laø Tieåu thöøa chaáp töôùng; daïy ngöôøi tu taäp, coøn chính mình thì ngoài chôi. Hoaëc suoát naêm chaúng laïy moät vò Phaät, chaúng moät laàn leã saùm hoái, chaúng tuïng moät boä kinh. Traùi laïi, nhöõng saùch vôû theá gian khoâng caàn thieát thì ghi cheùp, haïnh ngöôøi tu khoâng neân laøm vieäc theá tuïc maø laøm, xöng laø baùc hoïc. Khinh reû quaû Phaät chaúng chòu tu, cuõng khoâng caàn laøm moät chuùt ñieàu laønh. Khieán cho treû nhoû haäu sanh ra veû thoâng minh, chæ tìm kieán giaûi, vöøa coù choã hieåu bieát lieàn cho laø moät nhaûy thaúng vaøo, coøn gì phaûi noùi. Roài ngoâng cuoàng ngaïo maïn, coáng cao tröøng trôïn, mieäng noùi böøa baõi, thaân khoâng choïn baïn. Chaúng nghó ñeán tình duïc theá gian vaãn ñaày traøn khoâng ngaèn meù, theá naøo laïi duøng lôøi hoaït baùt maø phaù vôõ cöûa nhaân quaû! Töï laàm laøm laàm moïi ngöôøi, ñaâu traùnh khoûi bò chìm ñaém. Neáu chaúng bò ma thaâu nhieáp, nhaát ñònh phaûi ñoïa maõi nôi tam ñoà, chòu caûnh nuùi ñao röøng kieám ñeå ñeàn laïi caùi nhaân tröôùc kia, vaø mang loâng ñoäi söøng ñeå ñaùp traû caùi quaû sau ñoù.

Chôù noùi “Ta laø ngöôøi ñaõ giaùc xong, giaûi ngoä roài, nghieäp khoâng theå troùi buoäc”. Noùi nghieäp khoâng theå troùi buoäc, chaúng phaûi noùi coù maø thaønh khoâng, chính do khoâng maø töï khoâng. Soáng ñaõ theo caûnh lieàn ñoäng, khi cheát laøm sao chaúng theo nghieäp thoï sanh? Neân noùi: Tröôùc maét moät nieäm hieän töôùng saân, chính laø hình aûnh con raén döõ. Tröôùc maét moät nieäm hieän töôùng tham, chính laø gioáng noøi ngaï quæ. Caùi nhaân nieäm khoâng hình töôùng thì raát nhoû, maø quaû baùo coù hình töôùng laïi raát lôùn. Söï nhoû nhieäm cuûa moät nieäm ñöôïc giöõ gìn trong ruoäng thöùc, duø traûi qua ngaøn muoân kieáp vaãn khoâng maát. Neân Coå ñöùc noùi: “Baäc hieàn trieát ngaøy tröôùc chí to taùt, taâm tinh thuaàn, xeùt lyù mieân maät khoâng queân moät thôøi khaéc naøo, ngaàm thöïc haønh thaàn linh cuõng khoù löôøng; sôùm toái nhö ñi vaøo vöïc saâu, ñaïp treân baêng moûng, heïn kyø chöùng ngoä, thì töï nhieân ñuû cöùu ñöôïc mình; troïng thaät chaúng troïng roãng, quí laøm maø chaúng quí noùi, ñi qua coù maø chaúng truï coù, thöïc haønh khoâng maø chaúng keït khoâng; töø ñieàu thieän nhoû maø chöùa thaønh coâng ñöùc thuø thaéng nöông caùi nhaân tí xíu maø ñöôïc thaønh caùi quaû to lôùn.” Huoáng laïi, ngöôøi hieän nay voâ minh phieàn naõo höøng maïnh coøn nguyeân, maø muoán ñem caùi kieán giaûi töông tôï ñeå laøm tieâu heát nghieäp döõ kia, mong ra khoûi tam ñoà, thaät khoâng coù leõ ñoù. Nhaèm giuùp cho haïng ngöôøi naøy, chaúng theå laáy chuùt ít cho laø ñuû, thöôøng theo nhö lôøi noùi maø tu haønh, troïn chaúng ñuoåi theo haïng thieàn treân ñaàu moâi.

Neáu ñem choã thaáy hieåu töông tôï maø lo noùi cho söôùng mieäng, thì nhö truøng ñuïc caây ngaãu nhieân thaønh chöõ, hay tôï con chim hoïc noùi roãng, hoaøn toaøn khoâng coù yù nghóa gì. Phieàn naõo ñaõ chaúng bôùt, ngaõ maïn laïi theâm cao. Ñoù laø chaáp baäy taø khoâng, chaúng phaûi kheùo ñaït phaùp theå. Huoáng moät maïch soáng nôi cöûa ngoä hieän nay, tuy noùi laø chaúng döùt, maø baäc Thieàn hoïc ôû Trung Quoác nhö luùa, meø, tre, lau nhöng ngöôøi ñöôïc dieäu ngoä coù maáy ngöôøi? Nhö noùi töø ñôøi Ñöôøng, Toáng tröôùc kia ñeán nay coù vaøi ba vò cö só taïi gia, loái ñi ngay thaúng ñaùng duøng ñeå löu thoâng phaùp naøy. Song ñaõ laø cö só thì chaúng ñoàng vôùi haøng Sa-moân Thích töû, coøn coù giôùi luaät giöõ chaët mình, môùi ñem thaân vaøo trong nhaø löûa, ñöa taâm vaøo bieån phieàn naõo. Coøn hoï tuy thoâng thaïo vieäc ñôøi, hoaëc coù keû beân trong loaùng thoaùng ñöôïc moät cöûa vaøo, nhöng ñaïo löïc raát caïn. Hoaëc coù keû gioûi taøi vaên chöông, raát möïc phong löu nhö Hoaøng Loã Tröïc, Baïch Laïc Thieân, Toâ Töû Chieâm; hoïc ñaïo nhö Hoà Khang Haàu, Tröông Töû Thieàu... ñeàu ñöôïc xeáp vaøo Truyeàn Ñaêng. Noùi chung nhoùm ngöôøi treân ñaây, chöa noùi laø ñöôïc taát caû voâ ngaïi. Huoáng nöõa, vôùi keû cuoàng giaûi thôøi nay, keït danh chaáp töôùng, chính laø phaøm phu höõu laäu, neáu baøi baùc nhaân quaû, thì ñuùng laø haïng ngoaïi ñaïo chaáp khoâng.

Hoaëc coù keû, töï mình chöôùng saâu tueä caïn, thaày truyeàn daïy cho maø chaúng saùng, bò taø nhaäp ñeán taän xöông tuûy, boû maát chaân thaät.

Hoaëc coù keû, giôùi phaùp sô saøi, cöông thöôøng loän xoän, phaïm ñeán nhöõng ñieàu ngaên caám.

Hoaëc coù keû, giaùo lyù chöa saùng toû, baøn baäy nghóa sai laàm, rôi vaøo ngoaïi ñaïo.

Hoaëc coù keû, haïnh nguyeän ñeàu chaúng tu, meâ môø vaøo neûo taø, ñoïa nôi chaáp tröôùc cuûa ma.

Than oâi! Muoán cho ngöôøi khoâng meâ laàm thaät khoù! Toâi tuy khoâng phaûi ngöôøi maãn tieäp maø thaät tình thöông xoùt hoï laém! Song toâi cuõng ñaønh chòu vaäy thoâi! Ngöôøi xöa noùi: “Naém tay keùo ngöôøi ñi chaúng ñöôïc, chæ ngöôøi töï chòu ñi môùi töông öng.” Neân Toå Qui Sôn môû yù cho raèng: “Kính mong haõy daáy chí quyeát lieät, môû loøng thoâng suoát, ñoäng duïng caàn nhìn leân baäc treân, chôù chuyeân theo haïng taàm thöôøng. Ñôøi nay phaûi quyeát ñoaùn ngay, toan tính chaúng do ngöôøi khaùc.” Hoaëc choã phoàn hoa, huyeân naùo phaûi traùnh xa; hoaëc choã quaùn röôïu, laàu ca, choã aân nghóa quen thuoäc daïo chôi, choã thi ñaøn, vaên xaõ, hôn thua chöõ nghóa, chæ trích xöa nay, so saùnh hay dôû; hoaëc choã ñaïo hoïc giaûng noùi ñaâu ñaâu khoâng yù nghóa gì, choã nhaø nghóa giaûi ñua tranh danh töôùng, khoe khoang tieåu trí, choã cuoàng giaûi veà toâng thöøa, voïng baøn ñoán ngoä maø xem thöôøng giôùi luaät, moãi moãi ñeàu phaûi traùnh xa. Vì sao? Vì nhöõng nôi ñoù laøm cho roái ñaïo, cuøng vôùi ma khaùc gì. Traùnh xa nhöõng choã nhö treân thì taát caû ñaïo nghieäp seõ thaønh töïu xong.

Laïi ngöôøi xöa cuõng noùi: “Taát caû cô ngoä, chaúng phaûi baïn laønh thì chaúng phaùt ñöôïc. Taát caû phaùp aùc, chaúng phaûi baïn laønh thì chaúng ngaên döøng ñöôïc.” Nhö nhaø Nho noùi: “Do vaên maø gaëp baïn, do baïn maø giuùp cho loøng nhaân”, laø yù ñoù. Ví nhö taùnh gioù tuy roãng, töø röøng chieân-ñaøn thoåi muøi höông tôùi, thì gioù coù muøi thôm laï; hoaëc do thoåi qua ñaùm phaân nhô maø bay tôùi, thì gioù lieàn hoâi thuùi. Vôùi baïn thì cuõng nhö vaäy. Do ñoù ngöôøi tu haønh tìm baïn, phaûi phaân bieät thaät kyõ giöõa nhô vaø saïch: Moät laø baïn beø ôû choán röøng nuùi thaûnh thôi, vì hay ngaên ñöôïc taâm noùng böùc. Hai laø baïn beø giöõ kyõ giôùi luaät, vì hay lôït laït veà nguõ duïc. Ba laø baïn beø trí tueä roäng lôùn, vì hay ra khoûi beán meâ. Boán laø baïn beø nhôù gioûi hieåu roäng, vì hay giaûi quyeát nhöõng nghi ngôø naïn vaán. Naêm laø baïn beø soáng yeân vaéng khaéc khoå, vì hay nöông nhôø ñeå tieán thuû. Saùu laø baïn beø khieâm haï nhaãn nhuïc, vì hay laøm tieâu moøn ngaõ maïn. Baûy laø baïn beø loøng thaúng noùi ngay, vì hay ñeø beïp caùc loãi. Taùm laø baïn beø doõng maõnh tinh taán, vì hay thaønh töïu ñaïo quaû. Chín laø baïn beø xem nheï cuûa caûi öa boá thí, vì hay phaù loøng keo kieät to. Möôøi laø baïn beø nhaân töø che truøm caùc vaät, vì hay xoâ deïp nhöõng chaáp ngaõ nhaân.

Neáu khoâng coù baïn trong saïch nhö theá, töùc phaûi lui veà ôû moät mình, töï lo cho xong ñaïo nghieäp. Duøng töôïng Phaät laøm thaày, duøng kinh luaän laøm baïn, ngoaøi ra nhöõng keû ñuøa chôi khaùc, thaø döùt tuyeät chôù keát giao. Nhö vaøo trong vöôøn, duø khoâng coù hoa ñeïp, cuõng chaúng troàng thöù coû hoâi, khoâng ích gì cho taâm thöôûng ngoaïn, chæ luoáng theâm söï chaùn gheùt thoâi. Neân Hoøa thöôïng Vónh Minh noùi: “Thaân ôû trong bieån khoå, caäy coù Thieát La-haùn. Ñaõ ra khoûi bieån khoå, thì boû beø leân bôø kia.” Neân noùi: “Neáu ngöôøi beân trong mang Thaùnh thai thì noùi ra lôøi quaû caûm, khaùc thöôøng, lôøi noùi khoâng do döï.”

Hoaëc giaû coù ngöôøi xem qua luaän naøy, cho lôøi toâi noùi laø xaùc ñaùng, thì choùng neân aên naên söûa ñoåi, sanh loøng raát hoå theïn, phaùt ñaïi doõng maõnh, töï nhaän gaùnh vaùc laáy. Ñôøi nay chaúng roõ xong, coøn ñôïi ñeán bao giôø? Neân noùi: “Töø phaøm vaøo Thaùnh chöa coù ai chaúng tu maø ñöôïc.” Neáu muoán saùng ñöôïc vieäc treân boån phaän, ñôøi nay chaúng nhaän laáy xong xuoâi, thì haõy xem vaên döôùi ñaây, giaûi thaúng möôøi baøi tuïng raønh reõ caû ñaàu ñuoâi.

GIAÛNG

Ngöôøi môùi ñieàu phuïc phaûi theá naøo? Phaûi nhôù raèng: “Tình traàn töø bao thuôû, bieån aùi trong nhieàu ñôøi”, chuùng ta dính maéc vôùi traàn caûnh khoâng bieát töø bao giôø, laën chìm trong bieån aùi khoâng bieát bao nhieâu kieáp. Nhö vaäy tình traàn bieån aùi laøm ñaém chìm chuùng ta töø bao thuôû bao ñôøi.

“Gioáng heät hoa reâu baùm vaøo kieám, töïa buøn nhô nuoát hoøn ngoïc; khoâng coù ñaù maøi thì chaúng nhaû ra, tröø boû bôïn nhô thì môùi saùng soi.” Ñaây duøng thí duï: Nhö caây kieám beùn ñeå döôùi soâng döôùi bieån laâu ngaøy bò reâu baùm vaøo, thì kieám coøn beùn khoâng? Nhö hoøn ngoïc saùng bò laáp döôùi vuõng buøn, thì ngoïc coøn saùng khoâng? Cho neân tuy coù kieám beùn, tuy coù ngoïc quí nhöng kieám beùn bò reâu baùm, ngoïc quí bò buøn phuû, thì ñeàu khoâng coù giaù trò. Caàn phaûi coù ñaù maøi thì kieám môùi nhaû heát rong reâu, caàn phaûi gaït boû buøn ñaát thì hoøn ngoïc môùi saùng. Cuõng theá, ngöôøi tu tuy nhaän ra nôi mình coù taùnh thaät, coù taâm chaân, nhöng neáu khoâng kheùo tu, khoâng kheùo maøi giuõa thì taùnh thaät taâm chaân gioáng nhö kieám beùn bò hoa reâu bao phuû, nhö ngoïc quí bò buøn nhô nuoát laáp.

Muoán ñöôïc taâm thanh tònh, khoâng gì hôn laø saïch heát caáu ueá. ÔÛ ñaây noùi raát laø cuï theå, nghóa laø caùi thanh tònh vôùi caùi caáu ueá khoâng coù dung nhau. Neáu trong taâm ñaày caáu ueá thì khoâng thanh tònh. Muoán thanh tònh thì phaûi saïch heát caáu ueá. Caáu ueá töùc laø taâm ñieân ñaûo voïng töôûng cuûa mình.

Ngöôøi ngoä caàn luoân giaùc quaùn, keû meâ sieâng gia coâng chieát phuïc. Ngöôøi ñaõ ngoä ñöôïc Baûn taùnh roài, cuõng caàn phaûi luoân luoân giaùc quaùn, keû coøn meâ chöa ngoä thì phaûi sieâng naêng gia coâng chieát phuïc nhöõng voïng töôûng cuûa mình.

Coøn nhö ñoái vôùi goâng cuøm tham aùi, cuõng phaûi heát loøng mieân maät suoát caû naêm thaùng. Beänh tham aùi cuûa con ngöôøi gioáng nhö goâng cuøm, noù xieàng xích khoâng cho mình töï do. Muoán deïp noù thì phaûi mieân maät tu haønh suoát caû naêm thaùng, neân Ngaøi daãn lôøi cuûa Khoång Töû: “Khoán cuøng maø chaúng chòu hoïc, ñaây laø haïng thaáp keùm vaäy.”

Taát caû baäc Hieàn Thaùnh ñeàu xöùng vôùi taâm maø laøm. Nhöõng baäc Hieàn Thaùnh, taâm nhö theá naøo thì caùc ngaøi öùng duïng thöïc haønh ñuùng nhö theá aáy, goïi laø xöùng vôùi taâm maø laøm.

Phaùp taùnh khoâng bôø meù, bieån haïnh khoù ño löôøng. Phaùp taùnh cuûa moïi loaøi chuùng sanh theânh thang khoâng bôø meù. Cho neân ngöôøi tu phaûi duøng coâng haïnh nhieàu nhö bieån khoâng theå löôøng ñöôïc môùi coù theå phuø hôïp.

Vì vaäy, hoaëc trong moät saùt-na haønh ñuû voâ soá kieáp, hoaëc haèng haø sa kieáp chöa heát moät nieäm. Ñeàu bôûi ngöôøi coù hieàn ngu, caên cô coù lôïi ñoän, maø ngoä coù chaäm mau vaäy. Coù nhöõng vò ñaõ laøm Boà-taùt haïnh nhieàu ñôøi, cho neân khi ra ñôøi chæ trong choác laùt coù theå haønh ñuû voâ soá kieáp. Coù ngöôøi haønh voâ soá kieáp cuõng chæ baèng trong moät nieäm cuûa ngöôøi. Taïi sao? Bôûi vì ngöôøi coù hieàn coù ngu, caên cô coù lôïi vaø ñoän, neân khi ngoä khi haønh coù chaäm vaø mau.

Hoaëc ñaõ ngoä nhaäp thoâi döùt quaù sôùm, trí chaúng vaøo tôùi ñaïo vi dieäu, thì khoù thaéng noåi taäp khí. Ñaây Ngaøi noùi rieâng nhöõng ngöôøi ñaõ ngoä ñaïo roài, nhöng chöa saïch heát taäp khí, maø ngang ñoù töï thaáy mình ñuû, neân thoâi döùt quaù sôùm, töùc laø boû khoâng haønh coâng phu nöõa. Theá neân trí chöa tôùi choã vi dieäu, thì khoù thaéng noåi taäp khí, bò taäp khí loâi ñi khoâng laøm chuû ñöôïc.

Neáu moät nieäm chaúng heát saïch, töùc laø coäi goác sanh töû, seõ bò gioù nghieäp loâi ñi, trôû laïi vaøo trong baøo thai thaân sau. Ngöôøi naøo ngoä roài maø thoâi döùt quaù sôùm, trí khoâng vaøo tôùi choã ñaïo vi dieäu thì khoâng choáng ñôõ noåi taäp khí. Neáu trong taâm coøn moät nieäm chöa heát saïch, ñoù töùc laø coäi goác sanh töû. Coøn coäi goác sanh töû thì seõ bò gioù nghieäp loâi ñi, trôû laïi vaøo trong baøo thai thaân sau.

Ñeán ñoaïn naøy, Ngaøi daãn:

Nhö Toâ Ñoâng Pha laø thaân sau cuûa Nguõ Toå Giôùi, Thaûo Ñöôøng Thanh trôû laïi laøm Loã Coâng. Sau khi ñaõ taïo neân caùi nhaân thì theo duyeân maø löu chuyeån. Neân noùi: Ñaïo coù tieâu maø khoâng coù lôùn, nghieäp coù theâm maø khoâng coù bôùt.

Ngaøi giaûi thích: Neáu ngoä ñaïo maø chöa tôùi choã cöùu kính saïch heát muoân nieäm thì cuõng vaãn coøn phaûi taùi sanh.

“Nhö Toâ Ñoâng Pha laø thaân sau cuûa Nguõ Toå Giôùi.” Trong nhaø thieàn hay noùi oâng Toâ Ñoâng Pha ñôøi Toáng laø thaân sau cuûa Nguõ Toå Giôùi, töùc laø Thieàn sö Giôùi ôû nuùi Nguõ Toå [Thieàn Sö Trung Hoa taäp II]. Nguõ Toå Giôùi ngoä ñaïo roài maø chöa saïch nieäm, cho neân phaûi taùi sanh laøm Toâ Ñoâng Pha.

OÂng Toâ Ñoâng Pha laøm quan Noäi haøn, teân laø Toâ Thöùc, töï laø Töû Chieâm noåi tieáng vaên hay ñôøi Toáng, sau oâng cuõng ngoä ñaïo vaø tu.

“Thaûo Ñöôøng Thanh trôû laïi laøm Loã Coâng.” Thaûo Ñöôøng Thanh töùc laø Thieàn sö Thieän Thanh ôû Thaûo Ñöôøng trôû laïi laøm Loã Coâng. Thaûo Ñöôøng Thanh sanh naêm 1057, tòch naêm 1142, hieäu laø Thaûo Ñöôøng teân laø Thieän Thanh, noái phaùp ngaøi Hoái Ñöôøng Toå Taâm doøng Laâm Teá. Ngaøi coù ñeå laïi quyeån Thaûo Ñöôøng Thieän Thanh Hoøa Thöôïng Ngöõ Yeáu.

Loã Coâng teân laø Hoaøng Ñình Kieân, töï laø Loã Tröïc, laøm chöùc Thaùi söû ôû Sôn Coác, oâng vieát vaên raát hay. Sau oâng gaëp Thieàn sö Hoái Ñöôøng, Hoái Ñöôøng hoûi:

- OÂng coù nghe muøi thôm hoa queá chaêng?

- Thöa nghe.

- Ta khoâng giaáu gieám oâng gì caû.

Ngay ñoù oâng chôït tænh ngoä.

Nhöõng söï tích naøy cho chuùng ta bieát raèng nhöõng vò tuy laø Thieàn sö ngoä ñaïo, nhöng vì chöa saïch heát nieäm cho neân coøn phaûi taùi sanh, ngöôøi laøm Toâ Ñoâng Pha, ngöôøi laøm Loã Tröïc. Caùc vò naøy ñeàu laø nhöõng ngöôøi vaên hay chöõ toát, ra laøm quan, nhöng cuoái cuøng khi ngoä trôû laïi, cuõng ñeàu ñi tu.

“Sau khi ñaõ taïo neân caùi nhaân thì theo duyeân maø löu chuyeån”, nghóa laø khi coøn moät chuùt nhaân thì phaûi theo duyeân ñeå löu chuyeån.

“Neân noùi: Ñaïo coù tieâu maø khoâng coù lôùn, nghieäp coù theâm maø khoâng coù bôùt”, nhö vaäy ñaïo khoâng taêng tröôûng maø nghieäp laïi coøn nguyeân veïn.

Hoaëc keû coù duyeân saâu vôùi Baùt-nhaõ chaúng rôi vaøo ba ñöôøng döõ maø ra thai vaøo thai cuõng raát khoå nhoïc. Ñaây noùi nhöõng ngöôøi tu haønh coù duyeân vôùi Baùt-nhaõ töùc laø ñaõ coù trí tueä Baùt-nhaõ, tuy chaúng rôi vaøo ba ñöôøng döõ, nhöng coøn ra vaøo trong sanh töû thì coøn phaûi khoå nhoïc.

Huoáng chi ngöôøi thôøi maït phaùp hieän nay, caên khí phaàn nhieàu thaáp keùm, nhaân vì khoù khoå maø ñi xuaát gia, phaùt taâm ñaõ khoâng chaân chaùnh, coâng phu laïi chaúng tinh thuaàn. Ngaøi cheâ nhöõng ngöôøi thôøi maït phaùp hieän nay, caên khí phaàn nhieàu thaáp keùm, vì khoù khoå maø ñi xuaát gia, tæ duï nhö vì thieáu côm aên aùo maëc roài chaùn vaøo chuøa tu. Nhö vaäy söï phaùt taâm ñaõ khoâng chaân chaùnh, maø coâng phu laïi chaúng tinh thuaàn, thì laøm sao tu cho coù keát quaû!

Moät phen tình côø ôû nôi cô phong cuûa Phaät Toå hieåu bieát ñöôïc ngoân ngöõ, hoaëc ngoä ñöôïc choã xöa nay thaønh Phaät, choã ngay ñoù töùc phaûi, choã yù thöùc nghó chaúng ñeán, ngoân ngöõ noùi chaúng kòp, choã taát caû chaúng theå ñöôïc, töùc caùi chaúng theå ñöôïc cuõng chaúng theå ñöôïc, ñem hoøa hoäi vôùi caâu noùi cuûa ngöôøi xöa thaûy ñeàu töông tôï. Ñaõ ñöôïc caùi hieåu töông tôï, lieàn toû veû laï luøng noùi: Rong ruoåi tìm kieám ñaõ thoâi döùt, ta laø ñaïo nhaân voâ söï. Thôøi maït phaùp hieän nay coù ngöôøi ngoä ñöôïc nhöõng caâu Phaät Toå noùi, hoï thaáy nhö vaäy bieát nhö vaäy, vaø ñem so saùnh vôùi lôøi ngöôøi xöa thaáy cuõng ñuùng, lieàn noùi: Phaàn rong ruoåi tìm ñaïo tôùi ñaây döùt nghæ roài, khoâng coøn tìm kieám nöõa. Ta laø ñaïo nhaân voâ söï, thaûnh thôi ñi chôi. Beänh ñaïo nhaân voâ söï naøy cuõng thöôøng gaëp laém!

Bieát ñöôïc phieàn naõo laø huyeãn, thì cöù buoâng tình ñeå cho phieàn naõo töï do. Bieát ñöôïc phieàn naõo laø huyeãn, thoâi cöù maëc keä, phieàn naõo coù gì quan troïng ñaâu! Neáu ai hoûi: Sao Thaày tu maø coøn phieàn naõo? Thì ñaùp: Phieàn naõo laø huyeãn maø! Ñoù laø theâm moät beänh.

Bieát ñöôïc tu haønh voán khoâng, lieàn thaû yù ñeå laøm hö hoûng vieäc tu haønh. Thaáy ñaïo roài neân bieát ñöôïc vieäc tu haønh voán khoâng. Ñöùng veà maët Theå taùnh thì khoâng theâm khoâng bôùt, laøm gì coù tu haønh, cho neân noùi tu haønh voán khoâng. Roài maëc tình thaû cho yù mình chaïy laøm hö hoûng caû vieäc tu haønh.

Baûo raèng boá thí voán khoâng, traùi laïi boû boá thí maø giöõ laáy keo kieát. Noùi boá thí voán laø khoâng, caùi gì cuõng khoâng, roài khoâng boá thí maø giöõ keo kieát.

Baûo raèng nhaãn nhuïc voán khoâng, traùi laïi thuaän theo tình maø boû nhaãn. Noùi nhaãn nhuïc voán laø khoâng, nhöng ai ñoäng ñeán thì noåi saân la loái.

Hoaëc noùi ñeán giôùi thì noùi: Voán khoâng trì phaïm, caàn gì troïng trì maø khinh phaïm. Veà giôùi luaät thì noùi raèng giôùi khoâng coù trì phaïm, ñaõ khoâng trì phaïm thì caàn gì troïng trì giôùi, khinh phaïm giôùi.

Hoaëc noùi ñeán thieàn thì noùi: Voán khoâng ñònh loaïn, caàn gì boû loaïn maø giöõ laáy ñònh. Thuaän theo tình yù, baøn luaän coù khoâng. Haõy noùi, löûa yeâu gheùt, khen cheâ vöøa chaïm ñeán lieàn boác cao, gioù sanh giaø beänh cheát thoåi nheï qua ñaõ ñoäng, tranh nhaân tranh ngaõ, noùi phaûi noùi quaáy. Ñeán noãi laáy taùnh noùng laøm khí phaùch, laáy ngaõ maïn laøm thöøa ñöông, laáy xaûo quyeät laøm cô duïng, laáy voïng ngöõ laøm phöông tieän, laáy buoâng lung laøm du hí, laáy lôøi thoâ laøm gôõ dính, ca ngôïi keû phaù giôùi luaät khoâng coù coâng haïnh gì, khinh lôøn baäc maãu möïc coù thöïc haønh.

Ñoaïn naøy Ngaøi quôû traùch nhöõng ngöôøi tu chöa tôùi maø cöù noùi lyù, boû heát taát caû coâng haïnh, mieäng noùi thì hay, nhöng gaëp vieäc thì dôû. Nhö vaäy laø töï mình ñaøo huyeät choân mình chôù khoâng ñi tôùi ñaâu, nhö noùi: “Voán khoâng ñònh loaïn, caàn gì boû loaïn maø giöõ laáy ñònh.”

“Thuaän theo tình yù baøn luaän coù khoâng. Haõy noùi, löûa yeâu gheùt, khen cheâ vöøa chaïm ñeán lieàn boác cao, gioù sanh giaø beänh cheát thoåi nheï qua ñaõ ñoäng”, nghóa laø tuy noùi nhö vaäy maø ai cheâ thì noåi giaän, khi giaø beänh cheát tôùi thì hoaûng hoát sôï haõi. Caùi gì cuõng noùi khoâng maø “tranh nhaân tranh ngaõ”, nghóa laø tranh caõi ñeå giaønh phaàn hôn veà mình. “Noùi phaûi noùi quaáy” laø loái noùi doái gaït chôù khoâng coù leõ thaät.

“Ñeán noãi laáy taùnh noùng laøm khí phaùch”, nghe ai noùi traùi tai lieàn noåi noùng la leân, noùi: “Toâi thaúng taùnh laém, thaáy laø noùi, giaän thì la chôù khoâng coù ñeø khoâng coù giaáu. Ai nghe traùi tai maø raùng nhòn raùng daèn laø yeáu, khoâng thaúng taùnh.” Môùi nghe döôøng nhö hay nhöng roát cuoäc laïi laø dôû.

“Laáy ngaõ maïn laøm thöøa ñöông”, soáng trong cuoäc ñôøi thì töï cao töï ñaïi, khoâng chòu nhöôøng nhòn moät ai.

“Laáy xaûo quyeät laøm cô duïng, laáy voïng ngöõ laøm phöông tieän”, hieän nay nhöõng vieäc naøy coù raát nhieàu.

“Laáy buoâng lung laøm du hí” laø aên chôi töï do.

“Laáy lôøi thoâ laøm gôõ dính”, duøng nhöõng lôøi thoâ thaùo ñeå ñaùp laïi caâu hoûi cuûa ngöôøi cho ñoù laø gôõ chaáp phaù chaáp cho hoï.

“Ca ngôïi keû phaù giôùi luaät khoâng coù coâng haïnh gì, khinh lôøn baäc maãu möïc coù thöïc haønh.” Khen keû phaù giôùi luaät, thong thaû chôi bôøi, cheâ ngöôøi maãu möïc tu haønh.

Chæ nghieâng veà moät beân lyù, neân ñoái vôùi choã cuøng huyeàn cöïc dieäu (choã toät cuûa ñaïo), khoâng coù daáu veát gì. Döùt boû saïch beân cöûa thöïc haønh, neân buoâng thaû taâm yù, khoâng coøn qui cuû. Mieäng noùi nieäm Phaät, tuïng kinh, leã laïy laø Tieåu thöøa chaáp töôùng; daïy ngöôøi tu taäp, coøn chính mình thì ngoài chôi. Daïy ngöôøi phaûi tu taäp, ngoài thieàn, coøn mình cho laø xong roài, thaûnh thôi töï do. Ñaây laø beänh, caàn phaûi nhôù thaät kyõ.

Hoaëc suoát naêm chaúng laïy moät vò Phaät, chaúng moät laàn leã saùm hoái, chaúng tuïng moät boä kinh. Coù nhöõng ngöôøi tu khi ñöôïc chuùt ít ñaïo lyù, roài coá chaáp khoâng chòu tu haønh, laïi tìm lyù naøy leõ kia ñeå khoâng tuïng kinh laïy Phaät, khoâng ngoài thieàn, maø cöù rong chôi töï do.

Traùi laïi, nhöõng saùch vôû theá gian khoâng caàn thieát thì ghi cheùp, haïnh ngöôøi tu khoâng neân laøm vieäc theá tuïc maø laøm, xöng laø baùc hoïc. Beänh naøy hieän giôø coù raát nhieàu trong nhaø chuøa. Nhöõng kinh ñieån thieát yeáu caàn hoïc hieåu ñeå tu thì khoâng hoïc, traùi laïi saùch vôû theá gian nhö tieåu thuyeát hay nhöõng chuyeän ñaâu ñaâu thì thích ñoïc. Nhöõng vieäc laøm trong ñaïo thì khoâng laøm, coøn nhöõng haïnh theá tuïc khoâng neân laøm thì laøm, coøn xöng laø baùc hoïc, laø ngöôøi thoâng minh hoïc roäng.

Khinh reû quaû Phaät chaúng chòu tu, cuõng khoâng caàn laøm moät chuùt ñieàu laønh. Nhöõng ngöôøi naøy coi thöôøng quaû Phaät, noùi raèng Phaät hieän taïi ñaây, ñaâu phaûi tìm caàu coá gaéng, cho neân khoâng noã löïc tu, cuõng khoâng chòu laøm nhöõng ñieàu laønh.

Khieán cho treû nhoû haäu sanh ra veû thoâng minh, chæ tìm kieán giaûi, vöøa coù choã hieåu bieát lieàn cho laø moät nhaûy thaúng vaøo, coøn gì phaûi noùi. Nhöõng keû haäu hoïc chöa coù hieåu gì, laâu laâu ñoïc moät ñoaïn kinh, hoaëc nghe moät ñoaïn söû, nhaän cho laø ñaïo lyù thaáu ñaùo, ñem trình kieán giaûi, noùi laø ñuû roài, vaäy thì nhaûy thaúng vaøo khoâng coøn vieäc gì phaûi noùi.

Roài ngoâng cuoàng, ngaïo maïn, coáng cao tröøng trôïn, mieäng noùi böøa baõi, thaân khoâng choïn baïn. Töï cho mình ñaõ hieåu ñöôïc chuùt phaàn ñaïo lyù, roài ngoâng cuoàng noùi baäy laøm caøn, khoâng keå gì laø haïnh cuûa ngöôøi tu, laø ñöùc cuûa ngöôøi hoïc ñaïo. Laïi ngaïo maïn coi thöôøng taát caû haøng Toân tuùc. “Coáng cao tröøng trôïn, mieäng noùi böøa baõi” ai ñoäng tôùi thì trôïn maét laøm döõ, khoâng noùi nhöõng lôøi ñöùc haïnh, laïi noùi nhöõng lôøi theá tuïc laøm cho ai naáy khoâng muoán baøn chuyeän vôùi hoï. Nhöõng ngöôøi aáy laïi khoâng bieát choïn baïn toát ñeå gaàn guõi cho neân hö thaân moät ñôøi.

Chaúng nghó ñeán tình duïc theá gian vaãn ñaày traøn khoâng ngaèn meù, theá naøo laïi duøng lôøi hoaït baùt maø phaù vôõ cöûa nhaân quaû! Bôûi vì ôû theá gian, taâm tham ñaém duïc laïc khoâng ngaèn meù, cho neân giaønh giöït nhau, cheùm gieát nhau khoâng sôï toäi loãi. Theá maø laïi baùc nhaân quaû! Neáu con ngöôøi coøn hieåu bieát nhaân quaû thì coøn bieát choã tu ñeå traùnh nhaân döõ, laøm nhaân laønh, do ñoù maø traùnh toäi aùc, ñöôïc phöôùc laønh. Nay neáu baùc nhaân quaû thì coøn gì ñeå tu, coøn gì ñeå laøm!

Töï laàm laøm laàm moïi ngöôøi, ñaâu traùnh khoûi bò chìm ñaém. Neáu chaúng bò ma thaâu nhieáp, nhaát ñònh phaûi ñoïa maõi nôi tam ñoà, chòu caûnh nuùi ñao röøng kieám ñeå ñeàn laïi caùi nhaân tröôùc kia vaø mang loâng ñoäi söøng ñeå ñaùp traû caùi quaû sau ñoù. Nhöõng ngöôøi baøi baùc nhaân quaû töï mình ñaõ laàm, roài laøm laàm ngöôøi khaùc, ñaâu traùnh khoûi bò chìm ñaém.

Lôøi ngaøi Quaûng Trí raên nhaéc raát laø chí tình chí thieát. Taát caû chuùng ta tu neáu khoâng bieát deø daët, khoâng bieát boøn moùt coâng ñöùc thì söï tu haønh deã bò thoái chuyeån, deã bò ñoå ngaõ. Do ñoù khi phaùt taâm tu phaûi caån thaän, lôøi laønh thì noùi, lôøi döõ thì chöøa, ñieàu laønh duø nhoû cuõng coá gaéng laøm, ñieàu döõ duø nhoû cuõng phaûi coá traùnh, nhö vaäy môùi goïi laø ngöôøi bieát tu. Traùi laïi noùi nhöõng ñieàu ñeå phaù loøng tin nhaân quaû cuûa ngöôøi laøm cho ngöôøi phaûi chòu toäi loãi ñoïa trong tam ñoà, thì mình ñaõ laàm, coøn laøm cho nhieàu ngöôøi khaùc phaûi laàm. Bôûi vaäy neân coù caâu chuyeän Toå Baù Tröôïng keå laïi: Moät hoâm Toå Baù Tröôïng thöôïng ñöôøng daïy chuùng. Maõn buoåi giaûng, chuùng ra heát, chæ coøn moät oâng giaø ôû laïi. Toå hoûi: OÂng laø ngöôøi gì, sao khoâng ra veà? OÂng giaø thöa: Con khoâng phaûi laø ngöôøi, con laø hoà tinh bieán thaønh ngöôøi. Thuôû xöa con laøm Taêng tu ôû nuùi naøy. Nhaân coù ngöôøi hoûi: Ngöôøi ñaïi tu haønh coù rôi vaøo nhaân quaû khoâng? Con ñaùp: Khoâng rôi vaøo nhaân quaû. Do ñoù phaûi ñoïa laøm thaân choàn naêm traêm kieáp.

Ngöôøi ñaïi tu haønh töùc laø ngöôøi tu haønh cao, coù rôi vaøo nhaân quaû khoâng? Chæ moät caâu ñaùp: “Ngöôøi tu haønh cao khoâng coøn rôi vaøo nhaân quaû”, maø phaûi ñoïa laøm thaân choàn naêm traêm kieáp. Huoáng nöõa laø hieän ñôøi naøy mình laïi baøi baùc lyù nhaân quaû thì ñoïa chöøng bao nhieâu kieáp? Chaéc cuõng gaáp ñoâi gaáp ba laàn! Cho neân chuùng ta phaûi caån thaän deø daët chôù xem thöôøng luaät nhaân quaû.

Ñaây laø lôøi raên nhaéc nhöõng ngöôøi tu, neáu coù ñöôïc chuùt ít phöôùc ñöùc, hieåu ñöôïc moät vaøi lyù leõ cao sieâu cuûa Phaät, nhöng taäp khí coøn saâu daøy, thì phaûi laëng leõ coá gaéng tu, ñöøng baøi baùc nhaân quaû, roài noùi nhöõng lôøi cao xa maø khi ai ñoäng ñeán thì saân haän ñuû ñieàu. Khoâng tuïng kinh, khoâng leã Phaät, roài noùi Phaät ôû treân baøn laø Phaät goã, Phaät xi maêng, laïi ñem Phaät thaät cuûa mình laïy Phaät goã, Phaät xi maêng, nhö vaäy coù phaûi toäi khoâng? Thöû hoûi khi chuùng ta laïy Phaät laø ñem Phaät thaät laïy hay ñem Phaät giaû laïy? Thaät ra thaân naøy laø giaû, ñem thaân giaû laïy Phaät giaû thì coù toäi gì maø khoâng laïy. Ñoù laø do löôøi bieáng roài tìm caùch noùi cho hay ñeå tín ñoà neå mình laø cao sieâu, chôù söï thaät ñoù laø toäi loãi. Nhaéc laïi caâu chuyeän khi xöa, ngaøi Hoaøng Baù moät hoâm vaøo chuøa laïy Phaät. Vò thô kyù hoûi Ngaøi: Coøn laïy Phaät nöõa sao? Ngaøi baûo: Phaät maø khoâng laïy thì laïy ai? Vò thô kyù noùi: Nhö vaäy cuõng coøn chaáp töôùng. Ngaøi lieàn taùt moät caùi. Chuùng ta cöù nghó tu hieåu ñaïo roài khoâng caàn laïy Phaät, khoâng caàn aên chay, khoâng caàn laøm laønh..., ñoù laø sai laàm lôùn. Duø chuùng ta ngoä ñaïo tôùi ñaâu, nhöng laïy Phaät vaãn laïy, aên chay phaûi aên, laøm laønh coá gaéng laøm, nhöõng ñieàu phaûi ñieàu toát khoâng boû moät chuùt nhoû naøo, ñoù môùi laø ngöôøi ñaïo ñöùc thaät. Coøn ngöôøi môùi hieåu chuùt ít roài noùi caøn noùi böôùng khoâng chòu tu haønh, ñoù laø ngöôøi lôïi duïng lôøi cuûa Phaät cuûa Toå, noùi lyù ñaïo cao sieâu ñeå che laáp loãi laàm cuûa mình, ñoù laø toäi lôùn.

Chôù noùi “Ta laø ngöôøi ñaõ giaùc xong, giaûi ngoä roài, nghieäp khoâng theå troùi buoäc”. Ñöøng noùi raèng ta ñaõ giaùc ngoä roài, nghieäp khoâng theå naøo troùi buoäc ñöôïc.

Noùi nghieäp khoâng theå troùi buoäc, chaúng phaûi noùi coù maø thaønh khoâng, chính do khoâng maø töï khoâng. Trong kinh coù noùi: Nghieäp khoâng theå troùi buoäc nhöõng ngöôøi ñaït ñaïo. Taïi sao? ÔÛ ñaây môùi giaûi thích: “Chaúng phaûi noùi coù maø thaønh khoâng, chính do khoâng maø töï khoâng.” Nghóa laø khoâng phaûi nghieäp tröôùc coù thaät roài sau do mình tu maø nghieäp bieán thaønh khoâng. Bôûi vì nghieäp tröôùc khoâng coù thaät, cho neân noùi chính do khoâng maø töï khoâng. Nghieäp töø ñaâu maø coù? Töø yù nieäm, maø yù nieäm laø thaät coù hay thaät khoâng? Theå cuûa voïng töôûng, cuûa nieäm khôûi, baûn chaát noù laø khoâng. Nhö chuùng ta ñang ngoài, boãng nhôù chuyeän hoâm qua, nhìn laïi xem caùi nhôù ñoù ôû ñaâu? Vöøa nhìn laïi thì noù tan maát. Nhö vaäy caùi nhôù ñoù, theå noù laø coù hay khoâng? Neáu laø coù thì caùi nhôù laïi hieän cuï theå, ñaày ñuû. Nhöng nhìn noù thì noù maát tieâu, noù tan hoang. Theá thì theå cuûa noù laø khoâng cho neân môùi noùi: Khoâng phaûi tröôùc coù sau môùi thaønh khoâng, chính do theå noù laø khoâng cho neân noù töï khoâng. Bieát roõ theå cuûa voïng töôûng laø khoâng maø voïng töôûng laø nhaân taïo nghieäp, nhaân khoâng thì quaû cuõng khoâng. Nhöng neáu caùi nhaân khoâng maø chuùng ta theo noù, nuoâi döôõng noù thì theá naøo? Ngaøi Khueâ Phong noùi: “Theå khoâng maø thaønh söï.” Voïng nieäm laø theå khoâng, nhöng theo noù thì thaønh söï. Ví duï nhö ñang noùi chuyeän, vöøa nghe ai kích baùc mình moät caâu thì noåi giaän ngay. Tröôùc khi nghe kích baùc nieäm noåi giaän coù hay khoâng? Noù khoâng coù. Nhöng sau khi nghe kích baùc noù lieàn noåi daäy. Ngay khi aáy, chuùng ta bieát chieáu soi laïi, nhìn noù moät luùc thì noù tan, noù thaønh khoâng. Neáu nieäm giaän vöøa daáy khôûi, chuùng ta nghó phaûi tröøng phaït ngöôøi kích baùc mình, töùc thì mieäng noùi quaáy, tay laøm quaáy. Ngöôøi ta khoâng tha mình, ngöôøi ta tröøng phaït laïi, theá laø hai beân ñeàu bò thöông tích. Ñoù laø “theå khoâng maø thaønh söï”, töùc laø thaønh coù maát roài. Ñaây laø choã chí yeáu ñeå chuùng ta tu.

Toùm laïi nieäm khôûi theå noù laø khoâng, song neáu chuùng ta nuoâi döôõng theo noù thì noù thaønh söï, thaønh nghieäp. Neáu ngay khi nieäm vöøa khôûi, chuùng ta bieát quaùn chieáu ngaên chaän thì noù maát, töùc laø theå khoâng trôû veà khoâng, thì khoâng thaønh nghieäp. Nhö vaäy ñeå bieát khi noåi giaän chuùng ta quaùn chieáu xem caùi giaän töø ñaâu coù, tìm moät luùc noù maát, thoâi thì hoøa, khoâng laøm gì ai, khoâng haïi ai, thì khoâng ai haïi mình, moïi vieäc ñeàu eâm xuoâi, ñoù laø tu.

Tu luùc naøo, tu laøm sao? Ngaøy ñeâm ngoài thieàn ñöôïc saùu tieáng, saùu tieáng ngoài thieàn laø saùu tieáng tu, coøn ngoaøi saùu tieáng ngoài thieàn ra, ai ñoäng tôùi thì noåi giaän gaây söï, coù phaûi laø tu chöa?

Ñaâu phaûi chæ saùu tieáng ngoài thieàn môùi laø tu, maø chính khi laøm vieäc gì, ñöùng ôû ñaâu, tieáp xuùc vôùi ai, luùc naøo cuõng laø luùc tu. Vì bieát tu cho neân nhöõng phaûn öùng hoaëc giaän hoaëc thöông hoaëc gheùt vöøa daáy leân thì chuùng ta chaän ñöùng lieàn, nhö theá môùi döøng ñöôïc nghieäp, ñoù môùi thaät laø tu. Coøn neáu ngoaøi giôø ngoài thieàn ra gaëp vieäc gì thì theo vieäc aáy, nghóa laø gaëp vieäc giaän thì giaän, gaëp vieäc thöông thì thöông, gaëp vieäc gheùt thì gheùt, nhö vaäy chöa phaûi laø thaät tu. Saùu giôø ngoài thieàn laø saùu giôø duïng coâng mieân maät, ngoaøi ra taát caû caùc giôø khaùc cuõng phaûi tu, tuy coù hôi yeáu nhöng luoân luoân laø phaûi tu.

Neáu laø tu só, nhö khi ñi ñöôøng nghe ai noùi naëng mình moät caâu, vöøa muoán phaûn öùng cöï laïi, lieàn chaän ngay laøm cho noù tieâu maát, ñoù laø ñang ñi maø vaãn tu.

Coøn Phaät töû thì theá naøo? Ngaøy naøo aên chay thì ngaøy ñoù tu, giôø naøo tuïng Kinh nieäm Phaät thì giôø ñoù tu. Coøn ngoaøi caùc giôø ñoù ra thì ai sao mình vaäy, phaûi khoâng? Neáu tu caùch ñoù thì chaéc Phaät cuõng laéc ñaàu. Tröôùc baøn Phaät thì raát trang nghieâm, laïy Phaät tuïng Kinh raát thaønh kính, nhöng ra ngoaøi gaëp ai noùi traùi tai thì noåi noùng la to. Nhö vaäy tröôùc baøn Phaät laø ñeä töû Phaät, maø ra ngoaøi noåi saân la aàm, luùc ñoù laø ñeä töû cuûa ma maát roài. Theá neân chuùng ta tu chaúng nhöõng trong giôø tuïng Kinh nieäm Phaät, maø tu trong taát caû coâng taùc hoaït ñoäng, moät phaûn öùng naøo vöøa xaûy ra ôû noäi taâm, chuùng ta lieàn chaän ñöùng laïi. Nhôø ñoù maø coù theå traùnh ñöôïc nhöõng tai hoïa baát traéc vaø chuùng ta ñöôïc an oån.

Vôùi ngöôøi tu, giôø naøo cuõng laø giôø tu, ngöôøi xuaát gia tu raát chín chaén mieân maät. Ngöôøi taïi gia tuy khoâng teá nhò baèng, nhöng cuõng phaûi tu, khoâng neân noùi raèng giôø naøo raûnh nieäm Phaät tuïng Kinh laø giôø tu, coøn giôø laøm aên thì khoâng tu ñöôïc. Neáu laøm aên maø khoâng tu thì taïo toäi raát nhieàu, tuïng moät thôøi Kinh khoâng bieát coù troâi heát toäi khoâng? Neáu coù troâi chaéc ñoä phaân nöûa, coøn laïi phaân nöûa mình phaûi laõnh chòu. Theá neân ngöôøi Phaät töû trong giôø raûnh roãi tuïng Kinh nieäm Phaät, phaûi chí thaønh doàn taâm löïc maø tu, ñeå khi ra laøm caùc coâng vieäc cuõng nhôù tu, traùnh lôøi noùi döõ, traùnh haønh ñoäng döõ ñeå khoâng taïo nghieäp aùc.

	]

	THIỀN TÔNG VIỆT NAM