Kinh sach

PHAÀN I: LUAÄN THAÚNG VEÀ MÔÙI ÑIEÀU PHUÏC (Ñoaïn tieáp)

Soáng ñaõ theo caûnh lieàn ñoäng, khi cheát laøm sao chaúng theo nghieäp thoï sanh? Soáng chaïy theo caûnh neân taâm daáy ñoäng, thì khi cheát nhaát ñònh phaûi theo nghieäp thoï sanh. Neáu taâm daáy ñoäng laønh thì thoï sanh choã laønh, daáy ñoäng döõ thì thoï sanh choã döõ, chôù khoâng traùnh khoûi ñöôïc.

Neân noùi: Tröôùc maét moät nieäm hieän töôùng saân, chính laø hình aûnh con raén döõ. Tröôùc maét moät nieäm hieän töôùng tham, chính laø gioáng noøi ngaï quæ. Caùi nhaân nieäm khoâng hình töôùng thì raát nhoû, maø quaû baùo coù hình töôùng laïi raát lôùn.

“Tröôùc maét moät nieäm hieän töôùng saân, chính laø hình aûnh con raén döõ.” Tröôùc maét chuùng ta daáy leân moät nieäm saân, ñoù laø chuùng ta hieän töôùng saân, töùc laø hieän hình aûnh con raén ñoäc. Khi noåi saân leân thì caùi gì cuõng daùm laøm, duøng tay ñaùnh, duøng mieäng chöûi, gioáng nhö raén ñoäc haïi ngöôøi, neân noùi laø hình aûnh con raén döõ.

“Tröôùc maét moät nieäm hieän töôùng tham, chính laø gioáng noøi ngaï quæ”, moät nieäm tham daáy leân hieän ra töôùng tham, chính laø gioáng noøi ngaï quæ hay quæ ñoùi, gaëp thöùc aên thì giaønh giöït nhau cuõng gioáng nhö nhöõng ñöùa treû ham aên, khi cuùng coâ hoàn xong lieàn nhaøo vaøo giaønh giöït, ñoù laø hieän töôùng quæ ñoùi.

“Caùi nhaân nieäm khoâng hình töôùng thì raát nhoû, maø quaû baùo coù hình töôùng laïi raát lôùn.” Nhö caùi nhaân khôûi tham hay khôûi noùng giaän thì raát nhoû, noù khoâng hình töôùng, nhöng neáu chuùng ta theo noù thì taïo thaønh quaû coù hình töôùng raát laø lôùn. Nhö noùi taâm saân thì xuoáng ñòa nguïc, taâm tham thì laøm ngaï quæ, ñoù laø thaáy xa. Giôø ñaây noùi thí duï gaàn hôn. Nhö coù ngöôøi ñi chieác xe ñaïp môùi ra chôï, döïng xe ñi mua thöùc caàn duøng. Moät chuù nhoû nhìn thaáy chieác xe ñaïp môùi lieàn khôûi nieäm thích muoán laáy. Nieäm thích ñoù khoâng coù lôùn, neáu ngay ñoù maø bieát chaän laïi thì moïi vieäc eâm xuoâi, khoâng coù chuyeän gì xaûy ra. Nhöng vöøa khôûi nieäm thích roài nghó ñi ñöôïc xe ñaïp môùi naøy thì sung söôùng laém, lieàn giöït chieác xe ñaïp chaïy, ngöôøi ta tri hoâ leân, chuù nhoû bò baét. Nhö vaäy caùi nhaân khôûi thích chieác xe ñaïp raát nhoû, nhöng khi bò baét daãn voâ khaùm thì thaønh quaû lôùn, coù theå bò ôû tuø. Caùi nhaân nhoû chuùt xíu, neáu khoâng chaän ñöôïc thì thaønh quaû raát to.

Cuõng nhö vaäy, nieäm saân khi môùi daáy khôûi, chæ coù chuùt xíu, neáu kheùo ñieàu hoøa vaø tieâu hoùa noù ñi thì raát deã, moïi vieäc ñeàu eâm xuoâi. Nhöng neáu ñeå noåi saân leân roài mieäng noùi quaáy, tay laøm quaáy, thì ngöôøi loã ñaàu ngöôøi daäp muõi, coøn va chaïm maïnh hôn nöõa coù khi ngöôøi cheát, ngöôøi bò tuø suoát ñôøi. Nhö vaäy ñeå chuùng ta thaáy raèng, neáu ñuoåi theo caùi nhaân tham, caùi nhaân noùng giaän thì taïo thaønh nghieäp, nhaân thì nhoû maø quaû raát laø to.

Söï nhoû nhieäm cuûa moät nieäm ñöôïc giöõ gìn trong ruoäng thöùc, duø traûi qua ngaøn muoân kieáp vaãn khoâng maát. Moät nieäm khôûi xaáu hay toát, ñöôïc nuoâi trong ruoäng thöùc cuûa mình, tuy laø nhoû nhöng raát khoù tieâu hoùa. Taïi sao? Thí duï nhö chuùng ta coù nieäm gheùt ai hay hôøn ai, nieäm ñoù khoâng phaûi laø lôùn, nhöng noù ñöôïc choân trong ruoäng thöùc cuûa mình, cho neân naêm möôøi ngaøy, hoaëc ñoâi ba thaùng sau, khi gaëp laïi ngöôøi ñoù thì göông maët mình khoâng vui. Taïi sao? Bôûi vì caùi nhaân gheùt hôøn coøn choân ôû trong ruoäng thöùc, neân khi gaëp laïi ngöôøi ñoù thì noù lieàn hieän ra nôi neùt maët, nôi cöû chæ. Neáu chuùng ta khoâng bieát tìm caùch tieâu hoùa noù thì coù khi choân noù suoát caû ñôøi trong ruoäng thöùc.

Neân Coå ñöùc noùi: “Baäc hieàn trieát ngaøy tröôùc chí to taùt, taâm tinh thuaàn, xeùt lyù mieân maät khoâng queân moät thôøi khaéc naøo, ngaàm thöïc haønh thaàn linh cuõng khoù löôøng; sôùm toái nhö ñi vaøo vöïc saâu, ñaïp treân baêng moûng, heïn kyø chöùng ngoä, thì töï nhieân ñuû cöùu ñöôïc mình; troïng thaät chaúng troïng roãng, quí laøm maø chaúng quí noùi, ñi qua coù maø chaúng truï coù, thöïc haønh khoâng maø chaúng keït khoâng; töø ñieàu thieän nhoû maø chöùa thaønh coâng ñöùc thuø thaéng, nöông caùi nhaân tí xíu maø ñöôïc thaønh caùi quaû to lôùn.”

Ngöôøi xöa noùi: “Baäc hieàn trieát ngaøy tröôùc chí to taùt, taâm tinh thuaàn”, nghóa laø ngöôøi tu hay laø baäc hieàn trieát ñeàu nuoâi döôõng yù chí to taùt, taâm tinh thuaàn töùc laø taâm luoân luoân gaïn loïc, loùng laëng cho tinh thuaàn. Chí thì to, taâm thì thuaàn, hai ñieàu naøy raát quan troïng.

“Xeùt lyù mieân maät khoâng queân moät thôøi khaéc naøo” laø luoân luoân khi thaáy nghe hoaëc luùc daáy nieäm ñeàu xeùt töôøng taän khoâng ñeå noù loâi daãn mình ñi.

“Ngaàm thöïc haønh thaàn linh cuõng khoù löôøng.” Ngöôøi thaàm laëng tu, thaàn linh cuõng khoâng bieát. Ngöôøi xöa tu maø khoâng ai hay bieát. Coøn chuùng ta hieän giôø tu maø hay khoe nhö noùi hoâm ñoù toâi raùng nhòn ñöôïc, neáu khoâng thì toâi taùt tai ngöôøi aáy roài. Chuùng ta tu maø laøm ñöôïc chuùt ít ñieàu toát thì khoe, coøn laøm ñieàu xaáu thì che giaáu maát. Vì hay khoe ñieàu toát, töôûng nhö mình laøm nhieàu ñieàu thieän neân khoâng laøm theâm nöõa, coøn giaáu kín ñieàu xaáu khoâng cho ai bieát, neân cöù laøm ñieàu xaáu hoaøi. Roát cuoäc suoát ñôøi coäng laïi thì ñieàu xaáu nhieàu hôn ñieàu toát, keát quaû laø ñi ñöôøng khoå, chôù khoù ñi ñöôøng vui.

Caùc ngaøi khi xöa tu maø quæ thaàn coøn khoâng bieát huoáng nöõa laø ngöôøi thöôøng. Caùc ngaøi tu: “Sôùm toái nhö ñi vaøo vöïc saâu, ñaïp treân baêng moûng, heïn kyø chöùng ngoä, thì töï nhieân ñuû cöùu ñöôïc mình.” “Sôùm toái nhö ñi vaøo vöïc saâu,” ñi vaøo vöïc saâu bôø thaúm, luùc naøo cuõng phaûi caån thaän neân khoâng bò teù. Caùc ngaøi tu cuõng nhö vaäy, sôùm toái gì cuõng raát deø daët, raát caån thaän, laøm moät vieäc gì, noùi moät lôøi naøo cuõng deø daët, khoâng taïo buoàn khoå cho ngöôøi.

“Ñaïp treân baêng moûng.” ÔÛ caùc xöù laïnh, vaøo muøa ñoâng, treân maët hoà nöôùc ñoùng thaønh baêng. Choã naøo baêng moûng thì ngöôøi ñi phaûi nhoùn chaân cho nheï khoâng daùm ñaïp maïnh sôï baêng luûng mình rôi xuoáng nöôùc. Cuõng nhö vaäy, ngöôøi tu luùc naøo cuõng deø daët caån thaän nhö ñi treân baêng moûng, khoâng ñeå soùt moät loãi nhoû, khoâng ñeå sô saåy moät chuùt laïc laàm, nhö vaäy vieäc tu môùi coù keát quaû, môùi “heïn kyø chöùng ngoä”, tu nhö vaäy môùi mong coù ngaøy chöùng ngoä. “Thì töï nhieân ñuû cöùu ñöôïc mình”, chöùng ngoä roài môùi cöùu ñöôïc mình.

Ñoaïn treân coù noùi nhöõng nieäm ñöôïc choân saâu trong taâm thöùc raát khoù dieät, neáu tu khoâng caån thaän, thieáu mieân maät thì noù khoâng tieâu ñöôïc. Moät nieäm vöøa moáng leân laø phaûi tieâu dieät ngay thì noù môùi heát, coøn thaû cho noù töï do thì khoâng bao giôø heát ñöôïc.

“Troïng thaät chaúng troïng roãng, quí laøm maø chaúng quí noùi.” “Troïng thaät chaúng troïng roãng”, nghóa laø caàn leõ thaät, chôù khoâng caàn nhöõng caùi roãng. Roãng töùc laø caùi tu ngoaøi mieäng. Nhö mình tu sô sô maø gaëp ai thì noùi toâi luùc naøy mieân maät laém, khoâng coù phí thì giôø. Nhöng khaùch ñi roài thì ôû ñaây giôõn chôi, ñoù laø roãng chôù khoâng phaûi thaät. “Quí laøm maø chaúng quí noùi”, nghóa laø mình phaûi tu thaät chôù khoâng phaûi chæ tu baèng ngoân ngöõ, noùi toaøn nhöõng lôøi ñaïo ñöùc thaâm traàm maø khoâng laøm ñöôïc gì caû.

“Ñi qua coù maø chaúng truï coù, thöïc haønh khoâng maø chaúng keït khoâng.” Taát caû nhöõng söï vaät hieän coù chuùng ta ñeàu khoâng dính khoâng maéc, goïi laø ñi qua coù maø chaúng truï coù. “Thöïc haønh khoâng maø chaúng keït khoâng”, nghóa laø ñaït ñöôïc lyù khoâng cuûa Baùt-nhaõ, bieát roõ caùc phaùp töï taùnh laø khoâng, maø khoâng keït vaøo chaáp khoâng. Theá laø khoâng dính coù, chaúng keït khoâng, töùc laø khoâng maéc keït ôû hai beân.

“Töø ñieàu thieän nhoû maø chöùa thaønh coâng ñöùc thuø thaéng.” Moät vieäc thieän nhoû xíu laø caùi coù raát nhoû maø chuùng ta cuõng vaãn laøm chôù khoâng daùm boû qua, nhôø vaäy laâu ngaøy tích luõy thaønh coâng ñöùc lôùn. “Nöông caùi nhaân tí xíu maø ñöôïc thaønh caùi quaû to lôùn”, töø moät vieäc nhoû maø chuùng ta bieát laøm cho toát, nghó cho toát thì laâu ngaøy thaønh quaû lôùn.

Huoáng laïi, ngöôøi hieän nay voâ minh phieàn naõo höøng maïnh coøn nguyeân, maø muoán ñem caùi kieán giaûi töông tôï ñeå laøm tieâu heát nghieäp döõ kia, mong ra khoûi tam ñoà, thaät khoâng coù leõ ñoù.

Ngaøi Quaûng Trí quôû: Huoáng laïi, ngöôøi hieän nay töùc laø ngöôøi ñöông thôøi, voâ minh phieàn naõo höøng maïnh coøn nguyeân laø voâ minh phieàn naõo luùc naøo cuõng höøng höïc trong loøng, coøn nguyeân veïn khoâng thieáu moät chuùt naøo. “Maø muoán ñem caùi kieán giaûi töông tôï ñeå laøm tieâu heát nghieäp döõ kia”, kieán giaûi töông tôï töùc laø caùi thaáy bieát hôi gioáng gioáng, noùi raèng hieåu vaäy laø heát nghieäp, ñoù laø chuyeän voâ lyù. “Mong ra khoûi tam ñoà, thaät khoâng coù leõ ñoù”, hoï nghó raèng coù ñöôïc chuùt kieán giaûi roài seõ ra khoûi ba ñöôøng aùc, ñòa nguïc ngaï quæ suùc sanh, thaät khoâng coù leõ ñoù.

Nhaèm giuùp cho haïng ngöôøi naøy, chaúng theå laáy chuùt ít cho laø ñuû, thöôøng theo nhö lôøi noùi maø tu haønh, troïn chaúng ñuoåi theo haïng thieàn treân ñaàu moâi.

Nhaèm giuùp ñôõ cho haïng ngöôøi naøy, cho neân Ngaøi baûo hoï ñöøng thaáy ñöôïc chuùt ít cho laø ñuû, phaûi thöôøng theo nhö lôøi noùi maø tu haønh, noùi ñöôïc thì phaûi laøm ñöôïc. “Troïn chaúng ñuoåi theo haïng thieàn treân ñaàu moâi” laø ñöøng baét chöôùc theo nhöõng ngöôøi noùi thieàn ôû ngoaøi mieäng, chæ noùi lyù treân trôøi treân maây maø tu haønh thì khoâng ra gì, gaëp röôïu thì uoáng röôïu, gaëp thòt thì aên thòt. Neáu coù ai noùi gì thì baûo: “Vaäy chôù Tueä Trung Thöôïng Só ñoù, gaëp caù thòt thì gaép caù thòt, gaëp chay thì aên chay, vaäy coù loãi gì?” Nhö vaäy laø laáy söï vieäc cuûa ngöôøi xöa laøm caùi côù ñeå bao che caùi tham lam meâ theo duïc laïc cuûa mình. Nhöõng haïng ngöôøi ñoù laø haïng thieàn treân ñaàu moâi.

Qua ñoaïn naøy chuùng ta thaáy lôøi raên nhaéc cuûa Thieàn sö Quaûng Trí raát laø tha thieát, khoâng muoán ñeå cho chuùng ta khi tu coù ñöôïc chuùt ít coâng phu roài töï haøi loøng thoûa maõn chaáp vaøo ñoù maø khoâng chòu coá gaéng ñi cho ñeán nôi ñeán choán, traùi laïi do chaáp maø trôû thaønh beänh, roài noùi nhöõng ñieàu khoâng ñuùng leõ thaät, laøm nhöõng vieäc khoâng ñuùng chaân lyù, maø taïo thaønh nghieäp chòu khoå. Cho neân Ngaøi khuyeân phaûi raùng söûa, raùng haønh, chôù ñöøng baét chöôùc haïng thieàn treân ñaàu moâi.

Neáu ñem choã thaáy hieåu töông tôï maø lo noùi cho söôùng mieäng, thì nhö truøng ñuïc caây ngaãu nhieân thaønh chöõ, hay tôï con chim hoïc noùi roãng, hoaøn toaøn khoâng coù yù nghóa gì.

Neáu chuùng ta ñem caùi thaáy hieåu töông tôï töùc laø gioáng gioáng thoâi chôù khoâng phaûi thaät maø noùi cho söôùng mieäng khoe mình ñuû thöù, thì gioáng nhö maáy con moái aên caây ngaãu nhieân thaønh chöõ, chôù khoâng coù yù nghóa gì. “Hay tôï nhö con chim hoïc noùi roãng”, mình keâu cha noù cuõng keâu cha, noùi moâ Phaät noù cuõng moâ Phaät, mình noùi sao noù cuõng noùi laïi nhö vaäy, duø cho noù coù chöûi mình cuõng khoâng giaän, vì noù noùi roãng, hoaøn toaøn khoâng coù yù nghóa gì caû. Neáu chuùng ta chæ noùi maø khoâng chòu tu thì duø coù noùi hay bao nhieâu cuõng laø voâ nghóa.

Phieàn naõo ñaõ chaúng bôùt, ngaõ maïn laïi theâm cao. Khoe hay noùi gioûi thì phieàn naõo ôû mình khoâng bôùt maø ngaõ maïn laïi theâm cao, vì thaáy ta hôn ngöôøi!

Ñoù laø chaáp baäy taø khoâng, chaúng phaûi kheùo ñaït phaùp theå. Ngöôøi nhö vaäy laø ngöôøi chaáp baäy theo taø khoâng töùc laø chaáp khoâng, chôù chaúng phaûi thaáu suoát ñöôïc phaùp theå.

Huoáng moät maïch soáng nôi cöûa ngoä hieän nay, tuy noùi laø chaúng döùt, maø baäc Thieàn hoïc ôû Trung Quoác nhö luùa, meø, tre, lau nhöng ngöôøi ñöôïc dieäu ngoä coù maáy ngöôøi?

Ngaøi noùi raèng: Maïch thieàn töø xöa maõi ñeán ngaøy nay lieân tuïc khoâng döùt. Nhöõng baäc Thieàn hoïc ôû Trung Quoác nhieàu nhö luùa, meø, tre, lau nhöng ñöôïc dieäu ngoä coù maáy ngöôøi? Tu thì raát nhieàu maø dieäu ngoä khoâng coù bao nhieâu.

Nhö noùi töø ñôøi Ñöôøng, Toáng tröôùc kia ñeán nay coù vaøi ba vò cö só taïi gia, loái ñi ngay thaúng ñaùng duøng ñeå löu thoâng phaùp naøy. Ñôøi Ñöôøng ñôøi Toáng coù nhieàu vò cö só taïi gia tu cuõng ngoä ñaïo ñaùng ñeå truyeàn baù phaùp thieàn.

Song ñaõ laø cö só, thì chaúng ñoàng vôùi haøng Sa-moân Thích töû, coøn coù giôùi luaät giöõ chaët mình, môùi ñem thaân vaøo trong nhaø löûa, ñöa taâm vaøo bieån phieàn naõo.

Theo caùi nhìn cuûa ngaøi Quaûng Trí, duø cho cö só tu ñöôïc nhö vaäy, nhöng ñaõ laø cö só thì khoâng ñoàng vôùi haøng Sa-moân Thích töû, töùc laø nhöõng ngöôøi xuaát gia. Taïi sao? Bôûi vì ngöôøi xuaát gia coøn coù giôùi luaät giöõ chaët mình, nghóa laø luoân luoân laáy giôùi luaät laøm neàn taûng baûo ñaûm cho mình khoâng phaïm loãi, khoâng gaây toäi. “Coù giôùi luaät giöõ chaët mình, môùi ñem thaân vaøo trong nhaø löûa, ñöa taâm vaøo bieån phieàn naõo.” Ngaøi noùi nhö vaäy nhöng nhìn laïi thì cuõng phaûi deø daët. Ñuùng ra, giôùi luaät ngöôøi xuaát gia thì nghieâm nhaët hôn ngöôøi cö só taïi gia. Cö só taïi gia giöõ naêm giôùi, coøn ngöôøi xuaát gia toái thieåu cuõng phaûi giöõ möôøi giôùi. Nhö vaäy ngöôøi xuaát gia giöõ giôùi baèng hai ngöôøi cö só thì phaûi tu baèng hai hoaëc baèng ba baèng boán. Thí duï ngöôøi Phaät töû giöõ giôùi khoâng ñöôïc uoáng röôïu, röôïu maïnh khoâng ñöôïc uoáng, nhöng röôïu nheï nheï nhö bia thì thænh thoaûng cuõng uoáng chuùt chuùt. Coøn ngöôøi tu só giöõ giôùi baèng hai thì caám röôïu maïnh, maø röôïu nheï cuõng phaûi caám luoân. Thaät ra ngöôøi tu phaûi giöõ giôùi luaät, giöõ ñaïo ñöùc baèng naêm baèng möôøi laàn ngöôøi cö só môùi hôïp lyù. Xuaát gia roài ñaâu coù quyeàn baèng ngöôøi cö só, nhaát ñònh phaûi hôn thoâi. Vì theá ngaøi Quaûng Trí noùi raèng “haøng Sa-moân Thích töû coøn coù giôùi luaät giöõ chaët mình, môùi ñem thaân vaøo trong nhaø löûa, ñöa taâm vaøo bieån phieàn naõo”. Khoâng bieát hieän nay haøng Sa-moân Thích töû chuùng ta coù vaøo nhaø löûa hay vaøo bieån phieàn naõo ñöôïc khoâng? Ngöôøi cö só khoâng daùm vaøo nhaø löûa vì coøn phaûi nuoâi soáng gia ñình, khoâng daùm vaøo bieån phieàn naõo vì hoï chöa heát phieàn naõo. Coøn ngöôøi tu khoâng coù gia ñình thì coù theå hi sinh vaøo nhaø löûa ñeå cöùu chuùng sanh, hoaëc vaøo bieån phieàn naõo maø khoâng sôï bò ñaém chìm neáu mình ñaõ saïch phieàn naõo. Vieäc naøy ñoái vôùi ngöôøi tu khi xöa khoâng bieát theá naøo, chôù hieän giôø thaáy hôi khoù.

Coøn hoï tuy thoâng thaïo vieäc ñôøi, hoaëc coù keû beân trong loaùng thoaùng ñöôïc moät cöûa vaøo, nhöng ñaïo löïc raát caïn. Hoaëc coù keû gioûi taøi vaên chöông, raát möïc phong löu nhö Hoaøng Loã Tröïc, Baïch Laïc Thieân, Toâ Töû Chieâm; hoïc ñaïo nhö Hoà Khang Haàu, Tröông Töû Thieàu... ñeàu ñöôïc xeáp vaøo Truyeàn Ñaêng. Noùi chung nhoùm ngöôøi treân ñaây, chöa noùi laø ñöôïc taát caû voâ ngaïi. Huoáng nöõa, vôùi keû cuoàng giaûi thôøi nay, keït danh chaáp töôùng, chính laø phaøm phu höõu laäu, neáu baøi baùc nhaân quaû, thì ñuùng laø haïng ngoaïi ñaïo chaáp khoâng.

Noùi toùm laïi, ngöôøi cö só vaø ngöôøi xuaát gia hai beân coù khaùc, ngöôøi cö só tuy coù hieåu, coù ñöôïc chuùt ít ñaïo löïc nhöng chöa saâu, chöa lôùn. Coøn ngöôøi tu thì coù leõ cao hôn.

Ñeán ñaây Ngaøi daãn chöùng nhöõng ngöôøi vaên chöông taøi gioûi nhö Hoaøng Loã Tröïc, Baïch Laïc Thieân, Toâ Töû Chieâm.

Hoaøng Loã Tröïc töùc laø Loã Coâng, toâi ñaõ giaûng ôû ñoaïn tröôùc.

Baïch Laïc Thieân laø oâng Baïch Cö Dò, töï laø Baïch Laïc Thieân, sanh naêm 772 tòch naêm 846 ñôøi Ñöôøng. OÂng Baïch Cö Dò thaâm hieåu veà ñaïo cho neân söï tích cuûa oâng coù ghi trong caùc quyeån saùch cuûa nhaø Phaät nhö:

- Phaät Toå Thaùnh Kyù, quyeån 42.

- Phaät Toå Lòch Ñaïi Thoâng Taûi quyeån 15-16.

Toâ Töû Chieâm töùc laø oâng Toâ Ñoâng Pha, ñaõ giaûng ôû ñoaïn tröôùc.

Ngaøi Quaûng Trí daãn theâm nhöõng vò hoïc ñaïo nhö: Hoà Khang Haàu, Tröông Töû Thieàu.

Hoà Khang Haàu töùc laø Hoà An Quoác, sanh naêm 1074 tòch naêm 1138 töï laø Khang Haàu, hieäu laø Thaûo Am cö só, ngöôøi queâ ôû Suøng An, Kieán Ninh nay thuoäc tænh Phöôùc Kieán. OÂng ñoã Tieán só nieân hieäu Thieäu Thaéng, töøng nhaäm chöùc Thaùi hoïc baùc só caáp söï trung thö xaù nhaân kieâm Thò giaûng baûo vaên caùc hoïc só. Khi maát ñöôïc teân thuïy laø Vaên Ñònh. OÂng töøng tham thieàn vaø ñöôïc yeáu chæ nôi Thieàn sö Tuù ôû Thöôïng Phong.

Tröông Töû Thieàu töùc laø Tröông Cöûu Thaønh sanh naêm 1092 tòch naêm 1159 töï laø Töû Thieàu, ngöôøi queâ ôû Tieàn Ñöôøng thôøi Nam Toáng, nay laø Haøn Chaâu tænh Chieát Giang, hieäu laø Hoaønh Phoá cö só. Voán laø ñeä töû nhaø Lyù hoïc ñöông thôøi. Ñoã Tieán só nieân hieäu Thieân Höng thöù hai, töøng laøm quan Tröù taùc lang phong chaùnh thieáu khanh, quyeàn Leã boä thò lang. Do phaûn ñoái nghò hoøa vôùi quaân Kim, bò Taàn Coái ñaøy ra Nam An Quaän möôøi boán naêm. Sau khi Taàn Coái cheát, oâng ñöôïc trôû veà. OÂng töøng tham thieàn vaø ngoä ñaïo vôùi Thieàn sö Ñaïi Hueä Toâng Caûo.

Nhö vaäy nhöõng vò naøy laø nhöõng ngöôøi vaên hay chöõ gioûi, tham thieàn ngoä ñaïo coù ghi trong söû. Nhöng vôùi caùi nhìn cuûa ngaøi Quaûng Trí cuõng chöa phaûi laø nhöõng ngöôøi ñeán nôi ñeán choán.

Hoaëc coù keû, töï mình chöôùng saâu tueä caïn, thaày truyeàn daïy cho maø chaúng saùng, bò taø nhaäp ñeán taän xöông tuûy, boû maát chaân thaät. Coù nhöõng ngöôøi tu maø nghieäp chöôùng saâu daøy, trí tueä caïn moûng, thaày coù truyeàn daïy maø khoâng thaáu hieåu, bò nhöõng phaùp taø ñi saâu trong xöông tuûy, cho neân tu khoâng ñuùng chaùnh phaùp, boû maát caùi chaân thaät.

Hoaëc coù keû, giôùi phaùp sô saøi, cöông thöôøng loän xoän, phaïm ñeán nhöõng ñieàu ngaên caám. Coù nhöõng ngöôøi tu maø giôùi luaät quaù sô saøi, laïi laøm nhöõng vieäc toäi loãi, phaïm ñeán nhöõng ñieàu ngaên caám trong giôùi luaät.

Hoaëc coù keû, giaùo lyù chöa saùng toû, baøn baäy nghóa sai laàm, rôi vaøo ngoaïi ñaïo. Nhöõng ngöôøi tu khoâng hieåu roõ giaùo lyù, baøn nghóa sai laàm, rôi vaøo ngoaïi ñaïo.

Hoaëc coù keû, haïnh nguyeän ñeàu chaúng tu, meâ môø vaøo neûo taø, ñoïa nôi chaáp tröôùc cuûa ma. Coù nhöõng ngöôøi haïnh nguyeän ñeàu khoâng chòu tu, meâ môø vaøo ñöôøng taø, ñoïa vaøo choã chaáp tröôùc cuûa ma. Toùm laïi ñaây ñeàu laø nhöõng ngöôøi beänh.

Than oâi! Muoán cho ngöôøi khoâng meâ laàm thaät khoù! Toâi tuy khoâng phaûi ngöôøi maãn tieäp maø thaät tình thöông xoùt hoï laém! Song toâi cuõng ñaønh chòu vaäy thoâi!

“Than oâi! Muoán cho ngöôøi khoâng meâ laàm thaät khoù!” Muoán chæ cho ngöôøi tu ñi ñuùng chaùnh phaùp, ñöøng coù meâ laàm, thaät laø chuyeän heát söùc khoù! “Toâi tuy khoâng phaûi ngöôøi maãn tieäp maø thaät tình thöông xoùt hoï laém!” Ngaøi töï thaáy mình khoâng phaûi laø ngöôøi taøi ba nhanh nheïn, nhöng thaáy keû sai laàm Ngaøi raát laø thöông xoùt. “Song toâi cuõng ñaønh chòu vaäy thoâi.” Tuy laø thöông nhöng khoâng bieát laøm sao! Mình daïy maø hoï chaúng nghe, mình baûo maø hoï khoâng laøm, vaäy bieát laøm sao!

Ngöôøi xöa noùi: “Naém tay keùo ngöôøi ñi chaúng ñöôïc, chæ ngöôøi töï chòu ñi môùi töông öng.” Baây giôø vì thöông, bieát ñöôøng ñoù laø laàm, naém tay loâi hoï baûo ñöøng ñi, nhöng buoâng tay ra hoï cuõng trôû laïi ñöôøng ñoù nöõa! Chæ coù caùch laø ngöôøi ñoù töï chòu ñi môùi töông öng, nghóa laø hoï töï bieát loãi ñi ñöôøng ñoù laø sai, roài hoï ñi theo mình, nhö theá môùi töông öng, töùc laø môùi thích hôïp, môùi ñöôïc keát quaû.

Neân Toå Qui Sôn môû yù cho raèng: “Kính mong haõy daáy chí quyeát lieät, môû loøng thoâng suoát, ñoäng duïng caàn nhìn leân baäc treân, chôù chuyeân theo haïng taàm thöôøng. Ñôøi nay phaûi quyeát ñoaùn ngay, toan tính chaúng do ngöôøi khaùc.”

Ñaây laø daãn lôøi caûnh saùch cuûa Toå Qui Sôn. Mong cho moãi Taêng moãi Ni tu haønh phaûi khôûi chí quyeát lieät, môû roäng taâm thoâng suoát, ñoäng duïng caàn nhìn leân baäc treân, nghóa laø taát caû caùc haønh ñoäng cuûa mình ñeàu baét chöôùc nhöõng ngöôøi hôn mình, chôù ñöøng hoïc theo nhöõng keû thua mình. Nhö ôû trong chuùng, chuùng ta thích hoïc theo ngöôøi treân mình, hay hoïc theo ngöôøi döôùi? Thí duï ngöôøi treân tu haønh mieân maät, ngaøy giôø raát khít khao. Coøn moät hai ngöôøi döôùi khi raûnh thì cöôøi giôõn noùi doùc. Kieåm tra laïi coi chuùng ta thích hoïc theo ngöôøi nghieâm chænh tu haønh hay ngöôøi ñuøa côït ca haùt? Ngoài yeân tu coù veû cöïc quaù, luùc naøo bò keàm cheá baét tu thì tu, buoâng ra thì nhaäp vaøo ñaùm ca haùt deã hôn, beänh cuûa chuùng ta laø ôû choã ñoù. Lyù ñaùng chuùng ta phaûi hoïc vôùi ngöôøi treân, chôù khoâng theo keû taàm thöôøng. Nhìn theo ngöôøi treân ñeå hoïc nhöõng ñieàu hay thì nhaát ñònh chuùng ta seõ tieán leân. Coøn neáu nhìn theo keû taàm thöôøng thì chaéc laø ñi xuoáng. Ngöôøi treân ngoaøi giôø tu chaùnh, khi raûnh thì ngoài thieàn, ñoù laø ngöôøi hôn mình. Coøn ngöôøi taàm thöôøng, ngoaøi giôø ngoài thieàn baét buoäc thì tìm choã vaéng ñeå cöôøi giôõn noùi doùc, chuùng ta chôù neân baét chöôùc.

“Ñôøi nay phaûi quyeát ñoaùn ngay, toan tính chaúng do ngöôøi khaùc.” Toå Qui Sôn nhaéc chuùng ta tu, ngay ñôøi naøy phaûi quyeát ñoaùn cho xong, khoâng ñeå chaàn chôø keùo daøi nhieàu ñôøi, toan tính chaúng do ngöôøi khaùc maø chính chuùng ta phaûi quyeát ñònh, chôù khoâng caàu cöùu vôùi ai ñöôïc.

Hoaëc choã phoàn hoa, huyeân naùo phaûi traùnh xa; hoaëc choã quaùn röôïu, laàu ca, choã aân nghóa quen thuoäc daïo chôi, choã thi ñaøn, vaên xaõ, hôn thua chöõ nghóa, chæ trích xöa nay, so saùnh hay dôû; hoaëc choã ñaïo hoïc giaûng noùi ñaâu ñaâu khoâng yù nghóa gì, choã nhaø nghóa giaûi ñua tranh danh töôùng, khoe khoang tieåu trí, choã cuoàng giaûi veà toâng thöøa, voïng baøn ñoán ngoä maø xem thöôøng giôùi luaät, moãi moãi ñeàu phaûi traùnh xa. Vì sao? Vì nhöõng nôi ñoù laøm cho roái ñaïo, cuøng vôùi ma khaùc gì. Traùnh xa nhöõng choã nhö treân thì taát caû ñaïo nghieäp seõ thaønh töïu xong.

Ñeán ñaây ngaøi Quaûng Trí giaûi thích theâm. Chuùng ta caàn phaûi traùnh: moät laø choã phoàn hoa ñoâ hoäi, hai laø choã huyeân naùo oàn aøo. Keá ñoù laø traùnh quaùn röôïu laàu ca, choã aân nghóa quen thuoäc daïo chôi töùc laø choã tieäc tuøng ñaõi ñaèng beø baïn laâu ngaøy gaëp laïi. Cuõng caàn traùnh choã thi ñaøn vaên xaõ, choã hôn thua chöõ nghóa, chæ trích xöa nay laø chæ trích ngöôøi xöa ngöôøi nay, ai mình cuõng cheâ cuõng chæ trích, so saùnh hay dôû töùc laø so saùnh ngöôøi naøy hay ngöôøi kia dôû v.v...

“Hoaëc choã ñaïo hoïc giaûng noùi ñaâu ñaâu khoâng yù nghóa gì” töùc laø giaûng daïy ñaïo maø noùi treân trôøi treân maây khoâng ñuùng vôùi nghóa ñaïo. “Choã nhaø nghóa giaûi ñua tranh danh töôùng” laø nhöõng ngöôøi hoïc kinh hoïc saùch roài ñem caùc danh töø ra chia cheû theo danh töôùng laøm cho roái bôøi leân. “Khoe khoang tieåu trí” laø khoe khoang trí thoâng minh cuûa mình.

“Choã cuoàng giaûi veà toâng thöøa, voïng baøn ñoán ngoä maø xem thöôøng giôùi luaät.” Nhöõng ngöôøi tu thieàn coù nhöõng cuoàng giaûi vaø cho raèng toâi ngoä neân khoâng caàn giöõ giôùi luaät gì caû.

“Moãi moãi ñeàu phaûi traùnh xa”, nhöõng nôi ñoù ngöôøi tu phaûi traùnh xa. “Vì sao? Vì nhöõng nôi ñoù laøm cho roái ñaïo, cuøng vôùi ma khaùc gì?” Nghóa laø nhöõng nôi ñoù laøm cho taâm mình baän roän ñieân ñaûo, nhö vaäy chuùng ta cuõng khoâng khaùc gì ma. “Traùnh xa nhöõng choã nhö treân thì taát caû ñaïo nghieäp seõ thaønh töïu xong.” Bieát traùnh xa nhöõng choã ñoù thì deã thaønh töïu ñaïo nghieäp. Baèng khoâng traùnh thì ñaïo nghieäp seõ tan hoang.

Laïi ngöôøi xöa cuõng noùi: “Taát caû cô ngoä, chaúng phaûi baïn laønh thì chaúng phaùt ñöôïc. Taát caû phaùp aùc, chaúng phaûi baïn laønh thì chaúng ngaên döøng ñöôïc.”

Ngöôøi xöa coù noùi: Taát caû cô ngoä neáu chaúng phaûi thieän höõu tri thöùc höôùng daãn thì khoù maø ngoä ñöôïc. Coøn taát caû nhöõng phaùp aùc neáu khoâng phaûi thieän höõu tri thöùc gaàn guõi ñeå nhaéc nhôû thì cuõng khoù maø ngaên döøng ñöôïc. Cho neân goïi thieän höõu tri thöùc laø ngöôøi baïn laønh.

Nhö nhaø Nho noùi: “Do vaên maø gaëp baïn, do baïn maø giuùp cho loøng nhaân”, laø yù ñoù. Do ñöôïc nghe giaûng giaûi veà saùch vôû maø gaëp ñöôïc baïn laønh. Do baïn laønh giuùp cho mình taêng tröôûng loøng thöông yeâu, laø lyù do ñoù.

Ví nhö taùnh gioù tuy roãng, töø röøng chieân-ñaøn thoåi muøi höông tôùi, thì gioù coù muøi thôm laï; hoaëc do thoåi qua ñaùm phaân nhô maø bay tôùi, thì gioù lieàn hoâi thuùi. Vôùi baïn thì cuõng nhö vaäy.

Nhö gioù coù muøi gì? Neáu töø choã thôm thoåi tôùi thì coù muøi thôm, töø choã hoâi thoåi tôùi thì coù muøi hoâi. Gioù nguyeân khoâng coù muøi, mieãn thoåi qua choã naøo thì noù mang muøi cuûa choã ñoù ñi. “Vôùi baïn thì cuõng nhö vaäy.” Khi tröôùc chuùng ta chöa huaân taäp caùi toát hay caùi xaáu. Neáu baây giôø gaàn ñöôïc baïn laønh thì chuùng ta huaân taäp ñöôïc caùi toát, gaàn baïn döõ thì chuùng ta huaân taäp caùi xaáu. Theá thì baïn laønh hay baïn döõ coù taùc duïng chuyeån chuùng ta töø xaáu thaønh toát hay töø toát thaønh xaáu. Ngaøi raên nhaéc theâm:

Do ñoù ngöôøi tu haønh tìm baïn phaûi phaân bieät thaät kyõ giöõa nhô vaø saïch. Ngaøi chæ baïn laønh coù raát nhieàu haïng:

Moät laø baïn beø ôû choán röøng nuùi thaûnh thôi, vì hay ngaên ñöôïc taâm noùng böùc. Hai laø baïn beø giöõ kyõ giôùi luaät, vì hay lôït laït veà nguõ duïc. Ba laø baïn beø trí tueä roäng lôùn, vì hay ra khoûi beán meâ. Boán laø baïn beø nhôù gioûi hieåu roäng, vì hay giaûi quyeát nhöõng nghi ngôø naïn vaán. Naêm laø baïn beø soáng yeân vaéng khaéc khoå, vì hay nöông nhôø ñeå tieán thuû. Saùu laø baïn beø khieâm haï nhaãn nhuïc, vì hay laøm tieâu moøn ngaõ maïn. Baûy laø baïn beø loøng thaúng noùi ngay, vì hay ñeø beïp caùc loãi. Taùm laø baïn beø doõng maõnh tinh taán, vì hay thaønh töïu ñaïo quaû. Chín laø baïn beø xem nheï cuûa caûi öa boá thí, vì hay phaù loøng keo kieät to. Möôøi laø baïn beø nhaân töø che truøm caùc vaät, vì hay xoâ deïp nhöõng chaáp ngaõ nhaân.

“Moät laø baïn beø ôû choán röøng nuùi thaûnh thôi, vì hay ngaên chaän ñöôïc taâm noùng böùc.” Nhöõng ngöôøi ôû choán röøng nuùi thaûnh thôi, neáu chuùng ta ôû gaàn nhöõng baïn laønh naøy thì hoï coù theå ngaên chaän ñöôïc taâm noùng böùc cuûa mình.

“Hai laø baïn beø giöõ kyõ giôùi luaät, vì hay lôït laït veà nguõ duïc.” Nhöõng ngöôøi kheùo giöõ giôùi luaät, gaàn guõi nhöõng ngöôøi baïn naøy chuùng ta seõ ñöôïc hoï nhaéc nhôû maø lôït laït ñoái vôùi nguõ duïc theá gian.

“Ba laø baïn beø trí tueä roäng lôùn, vì hay ra khoûi beán meâ.” Nhöõng ngöôøi baïn coù trí tueä roäng lôùn luoân luoân nhaéc chuùng ta kheùo tu ñeå ra khoûi choã meâ laàm, böôùc leân bôø giaùc.

“Boán laø baïn beø nhôù gioûi hieåu roäng, vì hay giaûi quyeát nhöõng nghi ngôø naïn vaán.” Gaàn guõi ñöôïc ngöôøi hieåu roäng nhôù nhieàu thì nhöõng gì chuùng ta nghi ngôø ñeàu ñöôïc hoï chæ cho giaûi quyeát khoâng coøn nghi ngôø nöõa.

“Naêm laø baïn beø soáng yeân vaéng khaéc khoå, vì hay nöông nhôø ñeå tieán thuû.” Nhöõng ngöôøi soáng khaéc khoå nôi vaéng veû khoâng coù buoâng lung laø ngöôøi baïn toát, gaàn hoï thì caøng ngaøy chuùng ta caøng tieán theâm.

“Saùu laø baïn beø khieâm haï nhaãn nhuïc, vì hay laøm tieâu moøn ngaõ maïn.” Trong chuùng neáu thaáy ngöôøi naøo khieâm haï nhaãn nhuïc thì chuùng ta phaûi laøm baïn thaân, vì gaàn nhöõng ngöôøi ñoù thì ngaõ maïn cuûa mình laàn laàn tieâu moøn.

“Baûy laø baïn beø loøng thaúng noùi ngay, vì hay ñeø beïp caùc loãi.” Trong chuùng coù nhöõng ngöôøi baïn loøng thaúng noùi ngay, thaáy caùi gì dôû thì raày, thaáy caùi gì sai thì nhaéc, khoâng vò neå, cuõng khoâng boû qua. Gaàn nhöõng vò naøy laàn laàn nhöõng loãi laàm cuûa mình bò ñeø beïp, bò söûa ñoåi heát.

“Taùm laø baïn beø doõng maõnh tinh taán, vì hay thaønh töïu ñaïo quaû.” Trong chuùng coù nhöõng ngöôøi tu haønh doõng maõnh tinh taán, luoân luoân chuyeân caàn, neáu chuùng ta gaàn guõi laøm baïn vôùi nhöõng vò aáy thì laàn laàn cuõng ñöôïc thaønh töïu ñaïo quaû.

“Chín laø baïn beø xem nheï cuûa caûi öa boá thí, vì hay phaù loøng keo kieät to.” ÔÛ trong chuùng, ngöôøi baïn naøo coi nheï cuûa caûi, thích laøm vieäc boá thí, gaàn ñöôïc hoï thì laâu ngaøy loøng keo kieät cuûa mình cuõng heát.

“Möôøi laø baïn beø nhaân töø che truøm caùc vaät, vì hay xoâ deïp nhöõng chaáp ngaõ nhaân.” Nhöõng ngöôøi baïn hieàn laønh nhaân töø, ñoái vôùi moïi ngöôøi trong chuùng, hoï ñeàu thöông meán giuùp ñôõ, khoâng phaân bieät kia ñaây. Gaàn ñöôïc hoï laâu ngaøy thì phaù ñöôïc caùi chaáp ngaõ chaáp nhaân cuûa mình.

Ngaøi Quaûng Trí nhaéc baûo chuùng ta ôû trong chuùng tu haønh phaûi löïa nhöõng ngöôøi baïn laønh trong möôøi haïng nhö vöøa keå. Gaàn ñöôïc nhöõng ngöôøi naøy chuùng ta deã thaønh töïu ñaïo quaû.

Neáu khoâng coù baïn trong saïch nhö theá, töùc phaûi lui veà ôû moät mình, töï lo cho xong ñaïo nghieäp. Neáu khoâng choïn ñöôïc baïn laønh thì toát hôn ôû moät mình cho yeân. Nhö vaäy thì hay, nhöng khoâng kheùo thaønh dôû. Neáu khoâng coù ngöôøi hôn mình, chæ baèng mình hay döôùi mình thì ôû gaàn laâu ngaøy mình tuoät xuoáng doác. Cho neân ngöôøi coù yù chí thaø ôû moät mình ñeå giöõ nguyeân vò trí cuûa mình, coøn neáu ngöôøi khoâng coù yù chí maø ñi ôû rieâng moät mình thì moät thôøi gian sau ma daãn ñi luùc naøo khoâng hay. Ñaây laø ñieàu phaûi raát deø daët.

Duøng töôïng Phaät laøm thaày, duøng kinh luaän laøm baïn, ngoaøi ra nhöõng keû ñuøa chôi khaùc, thaø döùt tuyeät chôù keát giao. Neáu tröôøng hôïp ôû moät mình thì phaûi duøng töôïng Phaät laøm thaày, duøng kinh luaän laøm baïn, ngoaøi ra nhöõng keû ñuøa chôi khaùc, thaø döùt tuyeät chôù keát giao.

Nhö vaøo trong vöôøn, duø khoâng coù hoa ñeïp, cuõng chaúng troàng thöù coû hoâi, khoâng ích gì cho taâm thöôûng ngoaïn, chæ luoáng theâm söï chaùn gheùt thoâi. Nhö ôû trong vöôøn neáu khoâng troàng ñöôïc hoa ñeïp thì thoâi, coøn coû hoâi thì troàng laøm chi cho voâ ích.

Neân Hoøa thöôïng Vónh Minh noùi: “Thaân ôû trong bieån khoå, caäy coù Thieát La-haùn. Ñaõ ra khoûi bieån khoå, thì boû beø leân bôø kia.” Neân noùi: “Neáu ngöôøi beân trong mang Thaùnh thai thì noùi ra lôøi quaû caûm, khaùc thöôøng, lôøi noùi khoâng do döï.”

Ngaøi daãn lôøi cuûa Hoøa thöôïng Vónh Minh: Thaân mình ñang lang thang trong bieån khoå, caäy coù Thieát La-haùn töùc laø La-haùn saét. Nghóa laø neáu chuùng ta ñang ôû trong bieån khoå thì caàn phaûi coù yù chí quaû caûm cuõng nhö töôïng La-haùn saét moït moái khoâng ñuïc noåi. Theá neân, neáu chuùng ta khoâng coù baïn beø, maø ñang trong hoaøn caûnh tu haønh khoù khaên, chuùng ta phaûi laäp chí vöõng chaéc nhö Thieát La-haùn thì khoâng caùi gì phaù mình ñöôïc.

“Ñaõ ra khoûi bieån khoå thì boû beø leân bôø kia.” Khi chuùng ta ra khoûi bieån khoå thì môùi boû beø, vì ñaõ ñeán ñöôïc bôø kia.

“Neân noùi: Neáu ngöôøi beân trong mang Thaùnh thai, thì noùi ra lôøi quaû caûm, khaùc thöôøng, lôøi noùi khoâng do döï.” Neáu chuùng ta coù ñöôïc thai Thaùnh ôû trong roài thì noùi lôøi khaúng ñònh, chôù khoâng coù do döï. Ngöôøi naøo coøn noùi do döï, deø daët, ñoù laø hoï chöa coù caùi thaät ôû trong. Ngaøi baøn theâm:

Hoaëc giaû coù ngöôøi xem qua luaän naøy, cho lôøi toâi noùi laø xaùc ñaùng, thì choùng neân aên naên söûa ñoåi, sanh loøng raát hoå theïn, phaùt ñaïi doõng maõnh, töï nhaän gaùnh vaùc laáy. Ñôøi nay chaúng roõ xong, coøn ñôïi ñeán bao giôø? Neân noùi: “Töø phaøm vaøo Thaùnh chöa coù ai chaúng tu maø ñöôïc.” Neáu muoán saùng ñöôïc vieäc treân boån phaän, ñôøi nay chaúng nhaän laáy xong xuoâi, thì haõy xem vaên döôùi ñaây, giaûi thaúng möôøi baøi tuïng raønh reõ caû ñaàu ñuoâi.

Töø tröôùc ñeán ñaây laø phaàn “Luaän Thaúng Veà Môùi Ñieàu Phuïc” cuûa Thieàn sö Quaûng Trí, chôù chöa giaûi thaúng Möôøi baøi tuïng tranh chaên traâu.

Qua baøi luaän naøy, chuùng ta thaáy roõ ngaøi Quaûng Trí chí tình noùi vôùi ngöôøi tu phaûi raùng tu cho chaân chaùnh, ñöøng tu löøng chöøng, ñöøng tu ôû mieäng maø khoâng coù trong loøng. Tu nhö vaäy thì khoâng ñeán ñaâu chaúng lôïi cho mình, coøn haïi cho ngöôøi khaùc, cho neân phaûi raùng tu cho ñuùng. Ñoàng thôøi phaûi raùng tìm baïn laønh baïn toát ñeå nöông caäy. Neáu khoâng coù baïn laønh baïn toát hôn mình thì phaûi laäp chí cho vöõng, tu haønh cho ñeán nôi ñeán choán, nhö vaäy môùi thaønh töïu ñöôïc keát quaû toát ñeïp.

	]

	THIỀN TÔNG VIỆT NAM