Kinh sach

BAØI TUÏNG VII: BUOÂNG MAËC TÌNH.

Tuyeàn thaïch töï ngu - THEO CUOÄC (NHAÄM VAÄN)

AÂm:

Lieãu ngaïn xuaân ba tòch chieáu trung,

Ñaïm yeân phöông thaûo luïc nhung nhung.

Cô xan khaùt aåm tuøy thôøi quaù,

Thaïch thöôïng sôn ñoàng thuøy chaùnh nuøng.

Taïm dòch:

Soùng xuaân bôø lieãu laëng soi trong,

Khoùi nhaït xanh rôøn vôùi coû thôm.

Khaùt uoáng ñoùi aên khoâng nghó nghò,

Sôn ñoàng treân ñaù yeân giaác noàng.

Giaûi thích:

- Nôi phoàn hoa huyeân naùo, vieäc laøm haèng ngaøy thöôøng chaúng meâ.

- Nôi caûnh saéc yeân vaéng, theo doøng nhaän ñöôïc taùnh.

- Theo doøng nhaän ñöôïc taùnh, troïn khoâng taïo taùc theâm öông hoïa môùi.

- Hoàn nhieân maëc aùo xieâm, chæ thuaän vôùi thieân chaân.

Luaän raèng:

Nhö Hoøa thöôïng Voâ Nghieäp baûo: “Ngöôøi xöa sau khi ñaït yù roài, thì ôû nhaø tranh, thaát ñaù, trong caùi ñænh gaõy chaân naáu côm aên, traûi qua hai ba möôi naêm, danh lôïi chaúng maøng, cuûa caûi vaät baùu chaúng dính nieäm, queân heát ngöôøi ñôøi, aån daáu nôi nuùi cao röøng thaúm, vua chuùa goïi chaúng ñeán, chö haàu môøi chaúng tôùi, trong döøng yù ngoaøi queân duyeân, maø chuyeân roøng nôi chí ñaïo.” Nhö ngaøi Vónh Gia noùi: “Thaân ngheøo ñaïo chaúng ngheøo, Ngheøo aét thaân thöôøng maëc aùo vaù, Ñaïo aét taâm ñaày chaâu baùu ñeo.” Töùc cuøng vôùi Thích-ca, Di-laëc, Tònh Danh, Baøng Laõo chaúng theâm chaúng bôùt, khoâng hai khoâng khaùc, ñoàng moät maét thaáy, ñoàng moät tai nghe, ñoàng moät thoï duïng, ñoàng moät ra vaøo, thieân ñöôøng ñòa nguïc maëc tình tieâu dao, hang coïp cung ma ngang doïc töï taïi, bay boång hoàn nhieân, hoàn nhieân bay boång. Coù moät baøi coå ngaâm boán caâu noùi:

Giöõa trôøi laøm nhaøn khaùch,

Trong ngöôøi laøm Taêng queâ.

Cöôøi ta ai ñoù maëc,

Hoàn nhieân töï nheï bay.

Baøi tuïng “Buoâng Maëc tình” naøy, yù ñaïi khaùi nhö treân.

GIAÛNG

Chuùng ta thaáy trong böùc tranh naøy con traâu hoaøn toaøn traéng, traâu höôùng veà muïc ñoàng maø muïc ñoàng thì naèm nguû, khoâng caàn phaûi nhìn ngoù, phaûi ñeå yù tôùi noù. Ñoù laø ñeå noùi Buoâng maëc tình, nguyeân vaên laø Nhaäm vaän.

Giaûi thích:

Soùng xuaân bôø lieãu laëng soi trong laø noùi “Nôi phoàn hoa huyeân naùo, vieäc laøm haèng ngaøy thöôøng chaúng meâ”. ÔÛ choã gioù xuaân, bôø lieãu laø ôû nhöõng choã vui thích maø vaãn coù caùi soi saùng trong loøng chôù khoâng queân, khoâng maát. Ñoù laø ñeå töôïng tröng nhöõng nôi phoàn hoa huyeân naùo chuùng ta laøm vieäc haèng ngaøy, laêng xaêng coâng kia vieäc noï maø loøng thöôøng khoâng meâ. Ñaây laø choã ñaëc bieät, caùc Phaät töû phaûi raùng taäp, nghóa laø daàu ôû choã phoàn hoa, choã huyeân naùo, mình laøm vieäc haèng ngaøy maø thöôøng khoâng meâ. Toâi giaûi nghóa hai chöõ meâ vaø ngoä hay meâ vaø tænh. Meâ laø queân mình chaïy theo vaät, tænh laø nhôù mình khoâng chaïy theo vaät. Nhö vaäy meâ vaø ngoä ôû saùt moät beân. Chaïy theo caûnh theo vaät laø meâ, coøn töï yeân töï tænh laø ngoä. Duø chuùng ta coù bao nhieâu coâng vieäc phaûi laøm, nhöng laøm trong tænh giaùc, duø chuùng ta laêng xaêng nhieàu vieäc, taâm mình vaãn soi saùng chôù khoâng meâ.

Khoùi nhaït xanh rôøn vôùi coû thôm. Choã coù khoùi nhaït vaø coû thôm xanh rôøn laø ñeå noùi “nôi caûnh saéc yeân vaéng, theo doøng nhaän ñöôïc taùnh”. Tröôùc caûnh khoùi môø nhaït, coû thôm xanh rôøn, caûnh ñeïp ñeõ töôi maùt cuûa vaïn vaät, moïi ngöôøi ñang say meâ, chuùng ta vaãn khoâng queân mình, ñoù laø theo doøng nhaän ñöôïc taùnh, töùc laø nöông nôi caûnh maø thaáy mình. Theá neân trong nhaø thieàn duøng caâu “Kieán saéc minh taâm”, thaáy taát caû caûnh, taát caû vaät maø saùng ñöôïc taâm mình chôù khoâng phaûi vì caûnh vaät maø mình môø toái.

Khaùt uoáng ñoùi aên khoâng nghó nghò, noùi leân raèng khi chuùng ta “theo doøng nhaän ñöôïc taùnh, troïn khoâng taïo taùc theâm öông hoïa môùi”. Nhö vaäy cuoäc soáng cuûa chuùng ta raát laø töï taïi, ñoùi thì aên, khaùt thì uoáng, khoâng coøn nghó suy gì nöõa, taâm luoân an nhieân thanh nhaøn khoâng baän roän, ñoù laø khoâng taïo theâm nghieäp môùi.

Sôn ñoàng treân ñaù yeân giaác noàng, töùc laø chuù muïc ñoàng naèm yeân treân taûng ñaù nguû moät giaác say söa. Ngöôøi tu ñeán ñaây thì “hoàn nhieân maëc aùo xieâm, chæ thuaän vôùi thieân chaân”. Hoàn nhieân maëc aùo xieâm töùc laø töï taïi an nhieân khoâng coù gì phaûi baän roän. Caâu naøy chuùng ta ñöôïc nghe Toå Laâm Teá noùi: “Nhaäm vaän tröôùc y xieâm”, töùc laø mình maëc aùo moät caùch hoàn nhieân töï taïi khoâng phaûi baän nghó suy. Nhö vaäy daàu mình ñang laøm coâng taùc maø taâm mình vaãn hoàn nhieân töï taïi, soáng vôùi thieân chaân chôù khoâng bò beân ngoaøi loâi keùo. Traâu luùc naøy khoâng caàn giöõ, muïc ñoàng chæ naèm nguû chôi ñoù laø hoàn nhieân maëc aùo xieâm. Nhö vaäy ngöôøi tu ñeán muïc thöù baûy naøy laø töï taïi an nhieân khoâng coøn baän roän theo cuoäc soáng bình thöôøng. Neáu chuùng ta tu chöa ñeán ñaây maø baét chöôùc chö Toå, cuõng hoàn nhieân maëc aùo xieâm thì ñöôïc khoâng? Ñoù laø ñieàu chuùng ta phaûi kheùo, mình tu phaûi bieát mình ñang ôû vò naøo, thöù lôùp naøo, neáu noùi quaù thöù lôùp ngoâi vò cuûa mình thì khoâng ñuùng. Thöôøng thì ngöôøi ñeán choã naøy, ñoùi thì aên khaùt thì uoáng, mình chöa ñeán maø cuõng muoán ñoùi aên khaùt uoáng thì theá naøo? Ví duï nhö coù ngöôøi tu ôû chuøa Baéc toâng aên chay, nay baát chôït ñeán nhaø Phaät töû, ñeán böõa côm tröa hoï khoâng coù saém saün thöùc aên chay, hoï coù thöùc aên maën môøi mình aên, mình noùi: Ñoùi aên khaùt uoáng maø, chö Toå ñaõ daïy nhö vaäy, ai môøi gì aên naáy. Noùi nghe cuõng ñöôïc phaûi khoâng? Ñöôïc maø ñuùng chöa? Nhö vaäy ñeå thaáy ñieàu mình töôûng nhö phaûi maø thaät laø chöa phaûi.

Luaän raèng:

Nhö Hoøa thöôïng Voâ Nghieäp baûo: “Ngöôøi xöa sau khi ñaït yù roài, thì ôû nhaø tranh, thaát ñaù, trong caùi ñænh gaõy chaân naáu côm aên, traûi qua hai ba möôi naêm danh lôïi chaúng maøng, cuûa caûi vaät baùu chaúng dính nieäm, queân heát ngöôøi ñôøi, aån daáu nôi nuùi cao röøng thaúm, vua chuùa goïi chaúng ñeán, chö haàu môøi chaúng tôùi, trong döøng yù ngoaøi queân duyeân, maø chuyeân roøng nôi chí ñaïo.”

Thieàn sö Voâ Nghieäp daïy: Khi chuùng ta tu maø ñaït yù roài, nay chuùng ta goïi laø giaûi ngoä, töùc laø nhaän ra ñöôïc mình coù caùi chaân thaät, thì ôû am tranh thaát ñaù, trong caùi ñænh ba chaân gaõy maát moät chaân naáu côm aên. “Traûi qua hai ba möôi naêm”, khoâng phaûi laø moät hai naêm, “danh lôïi chaúng maøng, cuûa caûi vaät baùu” töùc laø vaøng baïc... khoâng dính nieäm. “Queân heát ngöôøi ñôøi, aån daáu nôi nuùi cao röøng thaúm, vua chuùa goïi chaúng ñeán, chö haàu môøi chaúng tôùi, trong döøng yù ngoaøi queân duyeân, maø chuyeân roøng nôi chí ñaïo.” Trong thì döøng yù, ngoaøi thì queân duyeân, soáng vôùi choã ñaïo toät cuøng.

Nhö ngaøi Vónh Gia noùi: “Thaân ngheøo ñaïo chaúng ngheøo, Ngheøo aét thaân thöôøng maëc aùo vaù, Ñaïo aét taâm ñaày chaâu baùu ñeo.” Nguyeân baøi ca chöõ Haùn laø:

Thaân baàn ñaïo baát baàn,

Baàn taéc thaân thöôøng phi luõ haït,

Ñaïo taéc taâm taøng voâ giaù traân.

Töùc cuøng vôùi Thích-ca, Di-laëc, Tònh Danh, Baøng Laõo chaúng theâm chaúng bôùt, khoâng hai khoâng khaùc, ñoàng moät maét thaáy, ñoàng moät tai nghe, ñoàng moät thoï duïng, ñoàng moät ra vaøo, thieân ñöôøng ñòa nguïc maëc tình tieâu dao, hang coïp cung ma ngang doïc töï taïi, bay boång hoàn nhieân, hoàn nhieân bay boång.

Neáu ngöôøi naøo soáng ñöôïc nhö lôøi ca cuûa Thieàn sö Vónh Gia thì tuy thaân mình ngheøo maø ñaïo khoâng ngheøo. Thaân ngheøo vì maëc aùo vaù, coøn ñaïo khoâng ngheøo vì taâm chöùa ñaày cuûa baùu. Neáu thaáy bieát ñöôïc nhö vaäy laø mình ñoàng vôùi ñöùc Phaät Thích-ca, Phaät Di-laëc, ñoàng vôùi oâng Duy-ma-caät, oâng Baøng Long Uaån khoâng theâm khoâng bôùt, khoâng hai khoâng khaùc, ñoàng maét thaáy ñoàng tai nghe, ñoàng thoï duïng v.v... Taïi sao? Vì neáu ñöôïc töï taïi nhö vaäy thì chuùng ta thaáy cuõng gioáng nhö Phaät thaáy, nghe cuõng nhö oâng Duy-ma-caät nghe... daàu cho ra vaøo nôi ñòa nguïc cuõng ñöôïc tieâu dao töï taïi, duø cho trong hang coïp hay choã cung ma cuõng vaãn doïc ngang khoâng coù gì sôï haõi kinh hoaøng.

Coù moät baøi coå ngaâm boán caâu noùi:

Giöõa trôøi laøm nhaøn khaùch,

Trong ngöôøi laøm Taêng queâ.

Cöôøi ta ai ñoù maëc,

Hoàn nhieân töï nheï bay.

“Giöõa trôøi laøm nhaøn khaùch” töùc laø ôû giöõa baàu trôøi naøy laøm moät ngöôøi khaùch nhaøn nhaõ, thong thaû töï do, khoâng gì laøm trôû ngaïi. Nhöng toâi nhaéc laïi chöõ “Nhaøn taêng, nhaøn khaùch” ñeå quí vò khoâng laàm. Nhaøn khaùch hay Nhaøn taêng coù phaûi laø oâng Taêng löôøi bieáng khoâng? Nhaøn taêng laø moät vò Taêng duø laøm taát caû vieäc maø taâm vaãn thanh thaûn töï taïi, chôù khoâng phaûi laø vò Taêng ôû khoâng ñi chôi hoaøi. Khaùch nhaøn laø trong loøng khoâng baän bòu moät vieäc gì, duø beân ngoaøi laøm vieäc tay laám chaân buøn vaãn khoâng e ngaïi.

“Trong ngöôøi laøm Taêng queâ”, ngay nôi thaân mình laøm moät vò Taêng nhaø queâ, aên maëc ñôn sô gioáng nhö ngöôøi queâ muøa nhöng trong loøng thì thaûnh thôi, cuõng nhö ngheøo vì thaân maëc aùo vaù nhöng giaøu vì taâm coù chaâu voâ giaù.

“Cöôøi ta ai ñoù maëc.” Daàu ai ñoù muoán cöôøi ta bao nhieâu thì cöôøi, khi ta bao nhieâu thì khi, khoâng quan troïng.

“Hoàn nhieân töï nheï bay”, loøng vaãn hoàn nhieân, nheï nhaøng bay boång khoâng coù gì trôû ngaïi. Ñoù laø tinh thaàn töï do töï taïi trong giai ñoaïn naøy. Nhö vaäy trong giai ñoaïn “nhaäm vaän” töùc “maëc tình” khoâng phaûi keàm cheá, gìn giöõ coá gaéng nöõa maø an nhieân töï taïi theo caûnh theo tình maø giaûi quyeát chôù khoâng baän bòu. Theá neân tu ñeán ñaây thì xem raát laø thaûnh thôi, thaáy nhö laø ngöôøi khoâng coù taøi, khoâng coù gioûi gì, nhöng laïi laø ngöôøi thaûnh thôi töï taïi, loøng khoâng dính baän, khoâng coøn raøng buoäc, khoâng coøn noã löïc, chæ an nhieân töï taïi khoâng lo buoàn sôï haõi. Taát caû gì ñeán thì ñeán, ñi thì ñi khoâng baän bòu neân hoàn nhieân töï nheï bay.

Baøi tuïng “Buoâng Maëc tình” naøy, yù ñaïi khaùi nhö treân.

	]

	THIỀN TÔNG VIỆT NAM