Kinh sach

BAØI TUÏNG VIII: CUØNG QUEÂN

Ñaïi höu ñaïi yeát – QUEÂN NHAU (TÖÔNG VONG)

AÂm:

Baïch ngöu thöôøng taïi baïch vaân trung,

Nhaân töï voâ taâm ngöu dieäc ñoàng.

Nguyeät thaáu baïch vaân vaân aûnh baïch,

Baïch vaân minh nguyeät nhaäm taây ñoâng.

Taïm dòch:

Trong maây traéng baïc traâu traéng baøy,

Moät theå voâ taâm saün caû hai.

Maây traéng traêng xuyeân maây boùng traéng,

Traêng trong maây baïc maëc ñoâng taây.

Giaûi thích:

- Caûnh vaø trí thaàm hôïp, moät vò roãng laëng.

- Caûnh vaø trí ñeàu laëng, taâm löï an nhieân.

- Beân trong roãng laëng maø aån coù linh dieäu saùng ngôøi.

- Beân trong linh dieäu saùng ngôøi maø goàm coù roãng laëng.

- Saéc khoâng, chieáu theå voán ñoàng thôøi.

Luaän raèng:

Nhö ngöôøi xöa noùi: “Truùc bieác hoa vaøng khoâng caûnh khaùc, Traêng trong maây baïc loä toaøn thaân.” Ñaây chính laø con ñöôøng troïng yeáu trôû veà nguoàn. Hoaëc ngöôøi coâng phu ñeán choã naøy, caøng theâm tinh taán hôn nöõa, sao cho ñi maø chaúng bieát ñi, ngoài chaúng bieát ngoài, chaúng chia ñoâng taây, chaúng phaân nam baéc, chaúng thaáy coù moät phaùp coù theå xöùng vôùi tình, in nhö chuøy saét khoâng loã. Naêng nghi sôû nghi, trong taâm ngoaøi caûnh, cuøng queân cuøng chieáu, caùi khoâng khoâng cuõng khoâng. Ñeán trong aáy thì, ngay choã giôû chaân haï chaân, raát kî ñaïp nhaøo bieån caû, ñaù ngaõ Tu-di, xoay trôû, cuùi ngöôùc luoân luoân chieáu coá, ñuïng hö troøng maét Ñaït-ma, chaïm vôõ loã muõi Thích-ca, moïi cöû chæ haønh ñoäng chaúng ra khoûi röøng Boà-ñeà, ôû maõi trong bieån Hoa Taïng, raïng ngôøi khoâng haït buïi naøo chaúng thaáu ñeán, ngaøy ngaøy maët trôøi ñi qua vaãn böøng saùng, nhoïc chi phaûi duøng taøi bieän luaän hay gioûi ñeå neâu cao, ñaâu nhôø thaàn thoâng ñeå hieån baøy. Neáu ñi ñöùng naèm ngoài ñöôïc nhö vaäy, thì chaïm maét gaëp duyeân duø öùng duïng vôùi ngaøn ñieàu sai khaùc, nhöng taùnh Chaân nhö vaãn laëng trong chaúng ñoäng. Moät baøi keä xöa Vaân Moân noùi:

Chæ thaáy nghe naøy chaúng thaáy nghe,

Ñaâu thöøa thanh saéc ñaùng trình anh.

Trong kia neáu roõ toaøn voâ söï,

Theå duïng ngaïi gì phaân chaúng phaân.

AÂm:

(Chæ thöû kieán vaên phi kieán vaên,

Voâ dö thanh saéc khaû trình quaân.

Caù trung nhöôïc lieãu toaøn voâ söï,

Theå duïng haø phoøng phaân baát phaân.)

Boán caâu tuïng “Cuøng queân” naøy, yù ñaïi khaùi nhö treân.

Nguõ Toå noùi:

Moät Phaät, hai Phaät, ngaøn muoân Phaät,

Thaûy laø chính mình khoâng vaät khaùc.

Naêm tröôùc caên laønh gieo saün roài,

Ngaøy nay söùc lôùn haún lieàn ñaït.

AÂm:

(Nhaát Phaät, nhò Phaät, thieân Phaät, vaïn Phaät,

Toång thò töï kyû voâ bieät vaät.

Tích nieân thaân chuûng thieän caên lai,

Kim nhaät y nieäm ñaéc cöø löïc.)

Thieàn sö Haø Traïch noùi:

Xöa nay maët thaät ñoù Chaân nhö,

Xaù-lôïi haøo quang nhaän ñöôïc chöø.

Muoân kieáp meâ ñaàu nay môùi ngoä,

Môùi hay Töï taùnh töùc Vaên-thuø.

AÂm:

(Baûn lai dieän muïc thò Chaân nhö,

Xaù-lôïi quang trung nhaän ñaéc cöø.

Vaïn kieáp meâ ñaàu kim thuûy ngoä,

Phöông tri Töï taùnh töùc Vaên-thuø.)

GIAÛNG

Ñoái vôùi nhöõng ngöôøi chöa nghe nhöõng muïc tröôùc maø nghe ngay muïc thöù VIII naøy thì thaáy thaûnh thôi laém. Chuùng ta tu thì ñi töø nhöõng böôùc gaàn tieán daàn ñeán nhöõng böôùc xa, töùc laø baét ñaàu chuùng ta phaûi cay ñaéng laém môùi tieán ñöôïc. Ñeán muïc naøy xem nhö gaàn ñeán nhaø neân moïi vieäc khoù khaên ñaõ vöôït qua roài, chæ coøn hieän töôïng nhaøn nhaõ thaûnh thôi, nhìn trôøi nhìn maây chôù khoâng coøn khoå sôû nhö tröôùc. Theá neân quí vò môùi tu hay laø chöa ñöôïc nghe töø ñaàu thì laáy laøm laï vì tu maø thaûnh thôi quaù khoâng coù gì khoå, nhöng ngöôøi ñaõ ñi roài thaáy qua bao gian lao môùi ñeán ñöôïc baäc naøy. Tuy nhieân, thöïc teá maø noùi, muïc thöù taùm naøy chaéc cuõng ít ngöôøi ñeán ñöôïc, nhöng nghe ñeå bieát ñeå hieåu chôù chöa phaûi nghe ñuùng ñieàu mình ñang laøm ñang soáng. Möôøi muïc chaên traâu theo nhaän xeùt cuûa Thieàn sö Quaûng Trí thì ñeán ñaây laø raát thaûnh thôi. Baøi tuïng goïi laø “Cuøng queân” nguyeân vaên laø Töông vong töùc laø queân nhau.

Giaûi thích:

Trong maây traéng baïc traâu traéng baøy, giaûi thích laø “caûnh vaø trí thaàm hôïp, moät vò roãng laëng”. Ngoaøi laø ngoaïi caûnh, trong laø trí. Caûnh vaø trí tôùi ñaây ñaõ hoøa hôïp khoâng hai, cho neân noùi trong maây traéng baïc traâu traéng baøy. Caû hai maây traéng traâu traéng laãn vôùi nhau khoâng coøn rieâng reõ nöõa.

Moät theå voâ taâm saün caû hai, töùc laø “caûnh vaø trí ñeàu laëng, taâm löï an nhieân”. Ñeán ñaây trí khoâng coøn chieáu caûnh, caûnh khoâng rôøi trí, taâm löï an nhieân, neân noùi moät theå voâ taâm saün caû hai. Ai tu ñeán choã voâ taâm naøy thì thaáy taâm, caûnh khoâng hai. Ñaây duøng chöõ trí, choã khaùc duøng chöõ taâm, taâm vaø caûnh khoâng coøn hai nöõa.

Maây traéng traêng xuyeân maây boùng traéng, giaûi thích laø “beân trong roãng laëng maø aån coù linh dieäu saùng ngôøi, beân trong linh dieäu saùng ngôøi maø goàm coù roãng laëng”. Nghóa laø maây traéng vaø aùnh traêng xuyeân trong maây traéng, caû hai maây traéng vaø aùnh saùng maët traêng loàng boùng leân nhau neân khoâng thaáy caùch bieät, vì vaäy maø noùi beân trong roãng laëng maø aån coù linh dieäu saùng ngôøi, beân trong linh dieäu saùng ngôøi maø goàm coù roãng laëng. Maây laø caûnh, boùng traêng laø trí, caû hai ñeàu roãng laëng khoâng coøn coù duïng coâng chieáu phaù nöõa.

Traêng trong maây baïc maëc ñoâng taây, giaûi thích laø “saéc khoâng, chieáu theå voán ñoàng thôøi”, töùc laø saéc khoâng, chieáu theå voán ñoàng thôøi khoâng coù hai. Khoâng phaûi rôøi saéc maø coù khoâng, khoâng phaûi rôøi khoâng maø coù saéc, saéc khoâng theå vaãn ñoàng.

Nhö vaäy boán caâu keä naøy cho thaáy ngöôøi tu ñeán choã trí (muïc ñoàng) vaø caûnh (traâu), caû hai ñaõ thaàm hôïp, ñaõ an nhieân, khoâng coøn caùch bieät, khoâng coøn duïng coâng chieáu soi hay gìn giöõ, luoân luoân saùng ngôøi beân trong, khoâng coøn phaân bieät ñaây laø saéc, kia laø khoâng hay ñaây laø caûnh kia laø trí. Coøn noùi theo tranh naøy thì ñaây laø chaên, kia laø traâu, hai caùi thaàm hôïp khoâng coøn caùch bieät.

Luaän raèng:

Toâi giaûi thích cho quí vò deã hieåu moät chuùt. Noùi ñi ñeán choã khoâng coøn thaáy hai, töùc laø khoâng coøn chia caùch rieâng bieät nöõa, ngöôøi tôùi ñaây vaãn noã löïc tinh taán tu haønh cho ñeán ñi khoâng bieát ñi, ngoài khoâng bieát ngoài, chaúng chia ñoâng taây nam baéc. Ñi maø khoâng bieát ñi, ngoài maø khoâng bieát ngoài thì phaûi laø ngöôøi maùy khoâng? Khoâng bieát ñi laøm sao ñi? Töùc laø ñi coù bieát ñi nhöng ñi maø khoâng nghó ñeán vieäc ñi, ngoài khoâng nghó ñeán vieäc ngoài, duyeân tôùi thì ñi, duyeân ñeán thì ngoài chôù khoâng nghó tính lo toan. Chuùng ta ñöøng hieåu laàm noùi nhö ngöôøi maùy ñi ngoài ñeàu khoâng bieát gì, ñoù laø sai. Roài cuõng khoâng phaân chia ñoâng taây nam baéc, vì ñoái vôùi ngöôøi naøy taâm luùc naøo cuõng an nhieân töï taïi khoâng daáy nieäm khôûi nghó neân luùc naøo cuõng thaáy taâm caûnh nhö nhö, khoâng coù caùi nghó laån quaån beân trong.

Naêng nghi sôû nghi, trong taâm ngoaøi caûnh, cuøng queân cuøng chieáu, caùi khoâng khoâng cuõng khoâng. Naêng nghi laø ngöôøi, sôû nghi laø caûnh. Trong taâm ngoaøi caûnh ñeàu queân heát, cuøng queân maø cuøng saùng chôù khoâng phaûi queân trong caùi toái, neân noùi cuøng queân cuøng chieáu, chieáu laø soi saùng. Chuùng ta thöôøng hieåu laàm, khi noùi taâm caûnh ñeàu queân thì laïi nghó luùc ñoù khoâng bieát gì, khoâng bieát taâm, khoâng bieát caûnh thì coøn coù caùi gì ñeå bieát? Nhöng khoâng phaûi nhö theá, taâm caûnh ñeàu queân maø tri giaùc vaãn saùng ngôøi neân noùi cuøng queân maø cuøng chieáu. Ví duï nhö chuùng ta coù moät phuùt giaây ñi hay ngoài, luùc ñoù chuùng ta queân baüng mình ñang ñi hay ñang ngoài, nhöng maø maét vaãn saùng, tai vaãn nghe chôù khoâng phaûi khoâng bieát gì. Vì chuùng ta khoâng vaän duïng taâm naêng sôû ñoái ñaõi do ñoù maø thaáy nhö khoâng coù ñi, khoâng coù laøm. Roài caùi khoâng khoâng cuõng khoâng. “Khoâng khoâng” laø caùi coù maø chuùng ta xeùt thaáy laø khoâng, ñoù laø khoâng, nhöng caùi xeùt thaáy khoâng ñoù cuõng khoâng luoân, töùc laø khoâng caû caùi quaùn khoâng nöõa, nhö vaäy môùi laø ñeán nôi. Neáu quaùn caùc phaùp roãng khoâng, nhöng coøn coù caùi quaùn khoâng thì cuõng chöa phaûi laø heát neân noùi khoâng khoâng cuõng khoâng.

Ñeán trong aáy thì, ngay choã giôû chaân haï chaân, raát kî ñaïp nhaøo bieån caû, ñaù ngaõ Tu-di, xoay trôû, cuùi ngöôùc luoân luoân chieáu coá, ñuïng hö troøng maét Ñaït-ma, chaïm vôõ loã muõi Thích-ca, moïi cöû chæ haønh ñoäng chaúng ra khoûi röøng Boà-ñeà, ôû maõi trong bieån Hoa Taïng, raïng ngôøi khoâng haït buïi naøo chaúng thaáu ñeán, ngaøy ngaøy maët trôøi ñi qua vaãn böøng saùng, nhoïc chi phaûi duøng taøi bieän luaän hay gioûi ñeå neâu cao, ñaâu nhôø thaàn thoâng ñeå hieån baøy.

Ñoaïn naøy nghe thaät laï luøng. “Ñeán trong aáy” töùc laø ñeán choã khoâng caû caûnh sôû quaùn vaø taâm naêng quaùn thì ngay choã giôû chaân haï chaân, töùc laø moïi haønh ñoäng, raát kî ñaïp nhaøo bieån caû. Taïi sao? Chuùng ta giôû chaân haï chaân treân ñöôøng sao laïi ñaïp nhaøo bieån caû? Ñaây laø noùi khi ngöôøi ñöôïc taâm caûnh ñeàu khoâng thì dieäu duïng khoâng theå nghó baøn, giôû chaân maø bieån caû cuõng teù nhaøo, ñaù moät caùi nuùi Tu-di cuõng laên. Ñoù laø noùi dieäu duïng khoâng theå nghó baøn, ñöøng töôûng ñaây laø söï thaät.

“Xoay trôû cuùi ngöôùc luoân luoân chieáu coá”, töùc laø cuùi ngöôùc mình coù theå ñuïng phuûng troøng maét cuûa Toå Ñaït-ma, gaät ñaàu truùng loã muõi ñöùc Phaät Thích-ca, moïi cöû chæ haønh ñoäng khoâng ra khoûi röøng Boà-ñeà, ôû maõi trong bieån Hoa Taïng. Nhöõng haønh ñoäng ñaù ngaõ nuùi Tu-di, ñaïp nhaøo bieån caû nghe coøn ít toäi loãi, coøn ñuïng phuûng maét Toå Ñaït-ma, chaïm vôõ muõi ñöùc Phaät Thích-ca coù phaûi laø mang toäi nguõ nghòch khoâng? Nhöng ñaây laø ñeå noùi raèng nhöõng baäc maø chuùng ta heát söùc cung kính heát söùc quí troïng ñeàu trôû thaønh bình thöôøng beân dieäu duïng cuûa ngöôøi tu ñeán choã naøy. Vì ngöôøi tu ñeán ñaây roài ñoái vôùi Phaät, ñoái vôùi Toå cuõng gaàn keà neân xem nhö laø baïn beø. Maø taát caû nhöõng cöû chæ xem nhö ngoã nghòch ñeàu khoâng ra khoûi röøng Boà-ñeà. Nhöõng haønh ñoäng nghe thaáy döôøng nhö traùi ñaïo nhöng thaät ñeàu laø trong ñaïo. Moïi cöû ñoäng ñeàu trong bieån Hoa Taïng, töùc laø bieån Phaùp thaân.

“Raïng ngôøi khoâng haït buïi naøo chaúng thaáu ñeán”, töùc laø moät vaät nhoû tí ti nhö haït buïi cuõng soi thaáu.

“Ngaøy ngaøy maët trôøi ñi qua vaãn böøng saùng, nhoïc chi phaûi duøng taøi bieän luaän hay gioûi ñeå neâu cao, ñaâu nhôø thaàn thoâng ñeå hieån baøy.” Ñaït ñeán choã thaät naøy roài thì moïi vaän duïng ñeàu laø coâng duïng phi thöôøng neân khoâng caàn bieän luaän cho hay, khoâng caàn thaàn thoâng cho gioûi maø ñeàu hieän baøy nhöõng vieäc baát khaû tö nghì.

Neáu ñi ñöùng naèm ngoài ñöôïc nhö vaäy, thì chaïm maét gaëp duyeân duø öùng duïng vôùi ngaøn ñieàu sai khaùc, nhöng taùnh Chaân nhö vaãn laëng trong chaúng ñoäng.

Soáng ñöôïc ñeán ñaây roài thì taát caû nhöõng gì ñeán vôùi chuùng ta, duø moïi öùng duïng cuûa chuùng ta coù thieân sai vaïn bieät, nhöng taùnh Chaân nhö vaãn laëng trong chaúng ñoäng.

Chuùng ta cho raèng hieän taïi chuùng ta khoân lanh bieát cheá taïo caùc vaät laø nhôø chuùng ta suy nghó phaân bieät, neân môùi coù coâng duïng laøm nhöõng vieäc hay kheùo, kyø ñaëc. Neáu tu nhö lôøi Toå daïy, taát caû taâm suy nghó laëng heát, luùc ñoù taâm an nhieân khoâng suy khoâng nghó thì khoân hay ngu? Quí vò nghó xem, nhö coù ngöôøi ñeán noùi chuyeän vôùi chuùng ta, heát vieäc naøy ñeán chuyeän kia lieân mieân, khi hoï veà mình noùi ngöôøi ñoù coù veû lanh lôïi khoân ngoan quaù. Coøn coù ngöôøi ñeán vôùi chuùng ta, ngoài ì ra ñoù khoâng noùi caâu naøo, moät laùt sau hoï veà mình noùi ngöôøi ñoù sao khôø quaù, khoâng bieát aên noùi gì heát. Nhö vaäy mình ñaùnh giaù ngöôøi lanh lôïi laø khoân, ngöôøi khoâng noùi naêng gì laø ngu. Lanh lôïi laø taâm hoï kheùo nhaûy nhoùt chôù khoâng phaûi taâm hoï yeân. Theo caùi nhìn cuûa theá gian thì ai lanh lôïi, ai nghó suy beùn nhaïy thì ngöôøi ñoù khoân, coøn ai khoâng nghó suy, taâm trong treûo yeân tònh thì töôûng ngöôøi ñoù khôø. Nhöng khoâng phaûi, ñoái vôùi ñaïo, taâm suy nghó cuûa chuùng ta laø taâm duyeân theo boùng ngoaïi caûnh, ñoù laø boùng chôù khoâng phaûi thaät. Caùi boùng maø coøn kheùo, coù xaûo thuaät taïo neân nhieàu vieäc ñoäng caû trôøi ñaát, huoáng nöõa khi taát caû laëng xuoáng chæ coøn moät taâm trong treûo theânh thang saùng ngôøi, taâm ñoù khôûi dieäu duïng thì duïng ñoù khoâng theå löôøng noåi. Theá neân trong baøi môùi duøng nhöõng chöõ ñaïp nhaøo bieån caû, ñaù ngaõ nuùi Tu-di v.v... ñeå cho thaáy raèng khi tu ñeán choã phaúng laëng roài thì dieäu duïng khoâng theå ñem nhöõng vieäc theá tình maø so saùnh ñoái chieáu, vì noù vöôït quaù söùc töôûng töôïng cuûa con ngöôøi. Vì vaäy chuùng ta ñöøng ngaïi raèng moïi voïng nieäm laëng xuoáng chuùng ta seõ ngu, maø chính phaûi ngaïi voïng nieäm, “naên næ” noù laëng maø noù khoâng chòu laëng, cöù traøo ra hoaøi, ñoù môùi laø ñieàu ñaùng ngaïi, chôù ñöøng ngaïi noù laëng roài mình ngu.

Moät baøi keä xöa Vaân Moân noùi:

“Chæ thaáy nghe naøy chaúng thaáy nghe,

Ñaâu thöøa thanh saéc ñaùng trình anh.

Trong kia neáu roõ toaøn voâ söï,

Theå duïng ngaïi gì phaân chaúng phaân.”

Ngaøi Vaân Moân noùi vôùi chuùng: Chæ ngay nôi caùi thaáy nghe naøy maø khoâng phaûi thaáy nghe. Taïi sao? Theo theá tình, thaáy laø thaáy ngöôøi thaáy caûnh, nghe thì nghe aâm thanh cuûa söï vaät, con ngöôøi. Thaáy ngöôøi thaáy caûnh laø thaáy theo duyeân phaân bieät, nghe aâm thanh ngöôøi vaät cuõng laø theo duyeân phaân bieät. Cho neân ngöôøi tu cuõng thaáy cuõng nghe maø khoâng phaûi thaáy nghe. Taïi sao? Moät ngöôøi thaáy thì phaân bieät nhanh nheïn, nghe thì giaûi thích roõ raøng kheùo leùo, coøn moät ngöôøi thaáy thì thaáy, nghe thì nghe khoâng phaân bieät nhanh nheïn, khoâng giaûi thích lanh lôïi, hai ngöôøi ñoù khaùc nhau khoâng? Thí duï taát caû ñeàu thaáy hoa hoàng treân baøn, nhöng ngöôøi thaáy thì cheâ hoa hoàng nhoû khoâng ñeïp, coøn ngöôøi thaáy hoa hoàng chæ laø hoa hoàng. Caû hai ngöôøi cuøng thaáy nhöng moät ngöôøi thaáy ñeïp xaáu, moät ngöôøi thaáy chæ thaáy, cuõng caùi thaáy maø hai beân khaùc nhau. Moät thí duï khaùc, moät ngöôøi nghe ngöôøi ta noùi caâu gì lieàn theo ñoù suy nghó, coøn moät ngöôøi nghe thì chæ nghe khoâng ñuoåi theo phaân bieät. Cuøng thaáy cuøng nghe maø moät beân thì nhaïy caûm thaáy lieàn dính, nghe lieàn dính, moät beân thaáy thì thaáy, nghe thì nghe, khoâng dính maéc. Nhö vaäy hai ngöôøi ñoù quí vò thích ngöôøi naøo hôn? Neáu uø lì thì buoàn quaù, khoâng nhaïy beùn, khoâng noùi gì, khoâng coù yù kieán gì laøm cho ngöôøi khaùc höùng khôûi, coøn ngöôøi thaáy lieàn noùi ñeïp xaáu, phaân tích ñuùng sai laøm cho ngöôøi nghe deã hieåu, phaán khôûi... Nhöng chính caùi “phi kieán vaên” ñoù môùi ñaùng keå. Cho neân Ngaøi noùi:

“Ñaâu thöøa thanh saéc ñaùng trình anh”, khoâng coøn thanh saéc naøo thöøa ñeå trình vôùi anh, nghóa laø chæ thaáy nghe maø khoâng thaáy nghe thì taát caû thanh saéc ôû theá gian khoâng coøn coù caùi gì ñeå trình theâm vôùi anh.

“Trong kia neáu roõ toaøn voâ söï”, trong ñoù neáu roõ bieát roài thì hoaøn toaøn khoâng coù moät vieäc gì.

“Theå duïng ngaïi gì phaân chaúng phaân.” Khi ñoù ñaâu coøn chia ñaây laø theå, kia laø duïng maø phaân bieät caùi naøy caùi kia cho roái raém. Nhö vaäy ñeå noùi leân yù nghóa cuøng queân, nghóa laø khoâng coøn ñoái ñaõi naêng sôû, phaân chia taâm caûnh.

Boán caâu tuïng “Cuøng queân” naøy, yù ñaïi khaùi nhö treân.

Nguõ Toå noùi:

Moät Phaät, hai Phaät, ngaøn muoân Phaät,

Thaûy laø chính mình khoâng vaät khaùc.

Naêm tröôùc caên laønh gieo saün roài,

Ngaøy nay söùc lôùn haún lieàn ñaït.

Nguõ Toå noùi: “Moät Phaät, hai Phaät, ngaøn muoân Phaät, Thaûy laø chính mình khoâng vaät khaùc.” Nghóa laø moät vò Phaät, hai vò Phaät, cho ñeán traêm ngaøn muoân vò Phaät, cuõng laø mình chôù khoâng gì khaùc. Sao laï vaäy? Phaät laø Phaät, mình laø mình, taïi sao taát caû Phaät laø mình? Phaät laø Phaät, mình laø mình, ñoù laø thaáy Phaät ôû ngoaøi. Coøn neáu traêm ngaøn Phaät ñeàu chính laø mình chôù khoâng vaät naøo khaùc thì ñoù laø noùi Phaät cuûa mình. Chuùng ta tu Thieàn ñeå ñaït ñöôïc choã goïi laø ngoä ñaïo, töùc laø thaáy ñöôïc nhaän ñöôïc oâng Phaät cuûa chính mình, maø bieát ñöôïc oâng Phaät cuûa chính mình môùi laø bieát Phaät thaät. Nhö chuùng ta vaøo chuøa, coù chuøa thôø nhieàu Phaät, chuøa thôø vaïn Phaät, thì vaïn Phaät laø Phaät ôû ngoaøi, Phaät ngoài treân toøa thôø, khoâng phaûi Phaät thaät. Coøn Phaät thaät laø Phaät cuûa chính mình töùc laø Taùnh giaùc cuûa chuùng ta. Theá neân bieát xoay laïi nhaän Taùnh giaùc cuûa mình thì taát caû Phaät ñeàu hieän ñuû trong ñoù. Vì Taùnh giaùc laø ñoàng vôùi chö Phaät neân moät Taùnh giaùc laø truøm heát taát caû Taùnh giaùc, noù khoâng khaùc vì ñoàng theå.

“Naêm tröôùc caên laønh gieo saün roài, Ngaøy nay söùc lôùn haún lieàn ñaït.” Naêm tröôùc sieâng naêng tu tieán ñöôïc thaønh töïu thì naêm naøy keát quaû khoâng coøn ngôø vöïc gì nöõa. Ngöôøi tu khoâng chòu tu thì khoâng coù keát quaû, chôù neáu chòu tu thì nhaát ñònh coù keát quaû. Quí vò thaáy muïc thöù taùm naøy boãng döng coù hay laø do töø muïc thöù nhaát, thöù hai laàn leân? Tu töø muïc thöù nhaát thöù hai daàn ñeán muïc thöù baûy roài môùi sang muïc thöù taùm. Nhö vaäy caên laønh gieo troàng tröôùc kia ñeán ñaây môùi thaønh quaû. Nhaân ñaõ gieo thì quaû môùi gaët ñöôïc. Quaû naøy saün töø nhöõng naêm tröôùc mình ñaõ gieo nhaân, chôù khoâng phaûi boãng döng ñöôïc quaû. Ngaøy nay chuùng ta tu cuõng vaäy. Nhö quí vò hieän giôø laø Tyø-kheo, ñaâu phaûi nhö thôøi ñöùc Phaät noùi Thieän lai Tyø-kheo, lieàn ruïng raâu ruïng toùc thaønh Tyø-kheo, maø phaûi bao naêm thoï Sa-di roài thoï giôùi Tyø-kheo môùi thaønh Tyø-kheo. Nhö vaäy thaønh Tyø-kheo cuõng laø töø caùi nhaân tu ôû baäc Sa-di laàn leân... Ñoù laø ñeå noùi taát caû ngöôøi tu maø ñaït ñöôïc quaû coù giaù trò töông ñöông vôùi chö Phaät laø do nhaân töø ban ñaàu, mình ñaõ gieo troàng nhieàu ñôøi nhieàu kieáp chôù khoâng phaûi boãng döng. Trong baøi laáy quaû noùi tröôùc roài môùi noùi ñeán nhaân. “Moät Phaät, hai Phaät, ngaøn muoân Phaät, thaûy laø chính mình khoâng vaät khaùc”, ñoù laø quaû. “Naêm tröôùc caên laønh gieo saün roài, ngaøy nay söùc lôùn haún lieàn ñaït”, ñoù laø nhaân, nghóa laø nhöõng naêm tröôùc ñaõ gieo saün gioáng neân ngaøy nay môùi ñöôïc caùi löïc ñaëc bieät naøy.

Thieàn sö Haø Traïch noùi:

Xöa nay maët thaät ñoù chaân nhö,

Xaù-lôïi haøo quang nhaän ñöôïc chöø.

Muoân kieáp meâ ñaàu nay môùi ngoä,

Môùi hay Töï taùnh töùc Vaên-thuø.

“Thieàn sö Haø Traïch noùi: Xöa nay maët thaät ñoù Chaân nhö.” Chaân nhö töùc laø maët thaät cuûa mình xöa nay, laø Baûn lai dieän muïc cuûa mình. Nhieàu ngöôøi tu Thieàn nghe Toå noùi phaûi nhaän ra Baûn lai dieän muïc cuûa mình thì hoûi: Baûn lai dieän muïc trong kinh goïi laø gì? Ngaøi giaûi thích ñoù laø Chaân nhö. Chaân nhö ñoù töø ñaâu?

“Xaù-lôïi haøo quang nhaän ñöôïc chöø”, töùc laø mình nhaän ñöôïc ngay trong haøo quang xaù-lôïi. Xaù-lôïi laø tieáng Phaïn, Trung Hoa dòch laø linh coát, nghóa laø caùi xöông linh. Xöông phaøm tuïc khoâng quí, coøn xöông cuûa Boà-taùt, cuûa Phaät thì quí neân goïi laø linh coát, töùc laø xaù-lôïi. Ngay trong haøo quang cuûa xöông maø nhaän ra ñöôïc Chaân nhö chôù khoâng phaûi tìm ñaâu khaùc. Thaät ra ngay trong thaân cuûa Phaät coù Chaân nhö thì thaân phaøm cuûa chuùng ta cuõng vaãn coù Chaân nhö chôù khoâng ôû ñaâu xa.

“Muoân kieáp meâ ñaàu nay môùi ngoä”, caû muoân ñôøi chuùng ta queân, meâ töùc laø queân, chuùng ta queân ñaàu cuûa mình ñeán nay môùi ngoä. Ñaây laø daãn yù trong kinh Laêng Nghieâm, Dieãn-nhaõ-ñaït-ña caàm göông soi maët, nhìn trong göông thaáy maët maøy ñaày ñuû, uùp göông xuoáng, ñaàu maët maát, oâng hoaûng hoát oâm ñaàu chaïy la: Toâi maát ñaàu. Vì cho ñaàu trong göông laø ñaàu mình, khi uùp göông xuoáng thì khoâng thaáy ñaàu neân noùi maát ñaàu roài oâm ñaàu chaïy ñoù goïi laø meâ ñaàu.

Duï naøy toâi cho laø hay ñaùo ñeå, quí vò nghieäm xem. Nhìn vaøo göông thaáy ñaàu maët mình, ñaàu maët trong göông laø boùng, maø caùi thaáy ñöôïc noù khoâng phaûi laø boùng. Neáu cho boùng laø mình thì khi khoâng thaáy noù mình töôûng maát mình. Hieän giôø khi ngoài thieàn, nieäm khôûi chuùng ta bieát nieäm khôûi thì nieäm laø caùi bò bieát, vaäy caùi bò bieát ñoù laø mình chöa? Toâi thaáy quyeån saùch, quyeån saùch khoâng phaûi laø toâi. Nhö vaäy nieäm khôûi chuùng ta bieát, thì nieäm khôûi khoâng phaûi thaät mình maø cho laø mình thì ñoù laø queân ñaàu, töùc laø nhaän boùng ñaàu trong göông maø queân caùi ñaàu thaät hieän coù. Theá neân thaáy voïng khoâng theo laø ñeå bieát ñoù laø boùng khoâng phaûi thaät mình, nhöng thaáy ñöôïc noù thì caùi thaáy ñoù gaàn laém roài. Nhö vaäy thaáy voïng khoâng theo, moät ngaøy thaáy moät traêm laàn voïng mình coù loãi khoâng? Taïi sao khoâng loãi? Neáu voïng leân mình theo noù thì coù loãi, coøn voïng leân mình thaáy noù thì khoâng coù loãi. Caùi giaû chuùng ta thaáy bieát noù giaû laø chuùng ta ñaõ nhaän ra caùi thaät cuûa mình thì ñaâu coù loãi. Cho neân Toå noùi: Khoâng sôï nieäm khôûi maø chæ sôï giaùc chaäm. Voïng khôûi thaáy bieát thì luùc ñoù laø ngöôøi thaät thaáy boùng, thaáy boùng khoâng theo thì ngöôøi thaät ñang hieän höõu, ngöôøi thaät hieän tieàn. Neáu theo boùng thì queân ngöôøi thaät, ñoù laø roõ raøng. Theá neân chuùng ta ngoài thieàn ñöøng sôï voïng khôûi, chæ sôï voïng leân mình chaïy theo noù, noùi chuyeän ñi chôi moät luùc môùi söïc nhôù laø mình bò voïng daãn thì ñoù laø loãi, ñoù laø ñaõ queân ñaàu theo boùng. Coøn voïng hieän ra thì thaáy, moät giôø ngoài thieàn moät traêm laàn voïng cuõng bieát ñuû moät traêm laàn, thaáy roõ raøng töøng voïng töôûng, thì ñoù laø mình thaéng chôù khoâng phaûi baïi, ñoù laø caùi thaät ñang hieän tieàn. Hình aûnh naøy raát cuï theå ñeå ngöôøi tu nhaän ra ngay nôi mình caùi hö caùi thaät roõ raøng. Boùng laø caùi hö, nhaän ra ñöôïc boùng laø caùi thaät. Nieäm khôûi chuùng ta bieát, nieäm laëng yeân chuùng ta cuõng bieát thì ngöôøi ñoù ñaâu coù vaéng maët, ngöôøi ñoù ñaâu phaûi töø ñaâu ñeán maø ñang hieän tieàn, ñoù laø ñieåm quan troïng. Bieát ñöôïc ngöôøi ñoù, chuùng ta môùi ngoä ñöôïc ñaàu thaät cuûa chuùng ta.

Caâu “Muoân kieáp meâ ñaàu nay môùi ngoä” laø muoân kieáp chaïy theo boùng maø queân ñaàu, nay môùi bieát mình coù caùi ñaàu thaät, maø bieát ñöôïc ñaàu thaät thì luùc ñoù heát ñieân. Coøn oâm ñaàu chaïy la maát ñaàu, ñoù laø coøn ñieân. Moãi chuùng ta ai cuõng coù taùnh Phaät, nhöng coù ngöôøi noùi toâi khoâng thaáy, toâi khoâng coù taùnh Phaät. Noùi khoâng coù taùnh Phaät thì coù ñieân chöa? Ngöôøi ñieân nhö theá haún laø nhieàu laém. Chuùng ta coù taùnh Phaät thaät maø khoâng nhaän, laïi chaïy theo voïng töôûng roài noùi toâi khoâng coù taùnh Phaät, noùi nhö vaäy ngöôøi bieát seõ noùi laø mình ñieân, coøn ngöôøi khoâng bieát thì khoâng noùi gì neân töôûng laø mình noùi ñuùng. Theá neân ñaây laø choã raát thieát yeáu ñeå ngöôøi tu phaûi caån thaän. Taát caû chuùng ta muoân kieáp queân ñaàu thaät maø chæ nhaän boùng trong göông cho laø ñaàu thaät. Nay bieát ñaàu trong göông laø boùng thì nhaän ra ñaàu thaät, ñoù laø ngoä ñöôïc ñaàu. Hieän giôø quí vò ngoä ñöôïc ñaàu chöa? Nhaän ñöôïc mình coù ñaàu thaät laø ngoä ñaàu, coøn neáu chæ thaáy boùng maø cho laø ñaàu mình, ñoù laø meâ boùng. Khi nhaän ñöôïc ñaàu thaät roài:

“Môùi hay Töï taùnh töùc Vaên-thuø”. Khi ñoù môùi bieát raèng Töï taùnh mình töùc laø Ñaïi Trí Vaên-thuø. Vaên-thuø laø töôïng tröng cho Caên baûn trí. Nhö vaäy môùi bieát mình coù Caên baûn trí.

	]

	THIỀN TÔNG VIỆT NAM