Kinh sach

PHAÀN II: TOÅNG KEÁT

Ñeå keát thuùc, toâi nhaéc toång quaùt veà möôøi böùc Tranh chaên traâu ñeå taát caû quí vò deã nhôù vaø thaáy ñöôïc yù nghóa thieát yeáu treân ñöôøng tu haønh. Möôøi tranh chaên traâu coù nhieàu baûn khaùc nhau, ñaây laø toâi caên cöù theo baûn cuûa ngaøi Quaûng Trí. Coù nhieàu Thieàn sö ñeà caäp ñeán möôøi tranh naøy, nhöng lôøi noùi coù veû moâng lung, chöa xaùc ñònh roõ caùi gì laø con traâu, caùi gì laø thaèng chaên. Vôùi ngaøi Quaûng Trí, Ngaøi xaùc ñònh traâu laø naêm thöùc cuûa naêm caên (maét, tai, muõi, löôõi, thaân), coøn thaèng chaên laø yù thöùc. Song caùi nhìn cuûa toâi coù khaùc, toâi nhìn yù thöùc coù hai maët: YÙ thöùc tænh vaø yù thöùc meâ. YÙ thöùc tænh thì chaên môùi ñöôïc, coøn meâ thì noù phuï hoïa vôùi naêm thöùc cuûa naêm caên. Vöøa thaáy vaät toát lieàn khôûi loøng tham, ñoù laø yù thöùc meâ, cho neân toâi thöôøng nhaéc Taêng Ni tu thì phaûi boû meâ maø haèng tænh. Theá naøo laø meâ, theá naøo laø tænh? Chaïy theo saùu traàn laø meâ, khoâng theo saùu traàn laø tænh, raát laø ñôn giaûn. Nhö vaäy chuùng ta tu chæ coù tænh vôùi meâ. Maét vöøa thaáy saéc mình tænh mình bieát, khoâng chaïy theo saéc, tai vöøa nghe tieáng thì ngaên lieàn, khoâng chaïy theo phaân bieät tieáng dôû tieáng hay... Ñoù laø yù thöùc tænh ngaên ñoùn khoâng chaïy theo naêm traàn neân goïi laø chaên traâu. Traùi laïi neáu chaïy theo naêm traàn thì ñoù laø ñeå cho traâu hoang chaïy rong. Nhöng muoán ñöôïc yù thöùc tænh ñeå ngaên ñoùn khoâng phaûi laø ñôn giaûn, vì chuùng ta soáng vôùi yù thöùc meâ nhieàu. Nhö thaáy moät ngöôøi ñi ñöôøng lieàn phaân bieät nam hay nöõ, tieáp nöõa laø ñeïp hay xaáu, roài deã thöông hay deã gheùt. Ñoù laø chuùng ta ñang meâ. Coøn neáu thaáy ngöôøi thì thaáy ngöôøi, khoâng theâm moät nieäm naøo nöõa, ñoù laø bieát ngaên ñoùn khoâng cho con traâu chaïy hoang. Nhö vaäy noùi chaên giöõ naêm caên chôù thaät ra laø chaên giöõ caùi yù thöùc meâ. YÙ thöùc meâ phuï hoïa theo naêm caên môùi coù loãi chôù naêm caên khoâng coù loãi. Vaäy caùi gì chaên giöõ yù nieäm meâ? Töùc laø nieäm tænh giöõ yù nieäm meâ. Chaên traâu laø chaên giöõ yù nieäm meâ chaïy theo naêm caên dính vôùi naêm traàn, chôù khoâng phaûi chaên naêm caên. Vì laøm sao chaên naêm caên? Baét maét nhaém, baét tai ñieác phaûi khoâng? Haún laø khoâng. Maét cöù thaáy, tai cöù nghe coù gì caàn phaûi chaên, nhöng chaên laø chaên caùi chaïy theo phuï hoïa, caùi ñoù thuoäc veà yù thöùc. Ñoù laø ñieàu raát teá nhò. Nhö vaäy chaên khoâng cho yù nieäm meâ chaïy theo naêm caên ñeå taïo nghieäp, ñoù laø chaên traâu.

Chaên traâu coù möôøi muïc goàm möôøi böùc tranh. Böùc tranh ñaàu laø “Chöa Chaên” töùc laø chöa chaên giöõ, nhö ôû theá gian ngöôøi ta aên tieäc uoáng röôïu chöa bieát gì ñeå tu haønh, ñaây laø hình aûnh ba ngöôøi ngoài uoáng röôïu noùi chuyeän chôi. Con traâu coøn hoang, muïc ñoàng môùi ñi tìm noù. Qua böùc tranh thöù hai laø “Môùi Chaên”, quí vò thaáy cay ñaéng khoâng? Muïc ñoàng xoû muõi ñöôïc traâu roài, tay thì naém daây muõi loâi, tay thì caàm roi quaát. Khi môùi chaên thì nhoïc nhaèn voâ keå. Moät con traâu hoang chuùng ta xoû ñöôïc muõi, noù maïnh mình yeáu, noù cöù loâi ñi, nhöng mình ñöôïc öu theá laø coù daây muõi vaø theâm caây roi. Nhö vaäy ngöôøi môùi chaên phaûi coù ñuû hai ñieàu kieän laø daây muõi vaø caây roi môùi trò noåi con traâu. Daây muõi laø gì? Laø giôùi luaät. Caây roi laø gì? Laø quôû traùch. Neáu laø cö só thì naêm giôùi laø daây muõi. Thí duï nhö ngöôøi Phaät töû muoán tu Thieàn, töùc laø muoán giöõ cho taâm yeân tónh, maø con traâu ñang chaïy thì phaûi coù daây muõi, nghóa laø giöõ naêm giôùi. Neáu muoán tu Thieàn maø laøm vieäc aên troäm thì toái ngoài thieàn coù yeân khoâng? Ngoài lo möu tính ñuû caùch ñeå ñi laáy troäm thì ñaâu coù an, khi troäm ñöôïc roài sôï bò baét, laïi phaûi tính möu keá nöõa neân cuõng khoâng an. Nhö vaäy muoán an thì phaûi giöõ giôùi. Muïc thöù hai thaät laø cay ñaéng, vöøa coù daây muõi, vöøa coù roi, nghóa laø giai ñoaïn ñaàu muoán chaên giöõ cho yù nieäm khoâng chaïy theo phuï hoïa vôùi naêm caên thì tröôùc phaûi giöõ giôùi luaät vaø quôû traùch noù. Nhöõng muïc keá, ôû ñaây noùi ñôn giaûn quaù, môùi noã löïc giöõ maø ñeán böùc tranh thöù ba thöù tö, chuù muïc ñoàng ñi thaûnh thôi, con traâu ñi theo chuù roài, “Chòu Phuïc”, “Quaøy Ñaàu” deã daøng. Thaät ra töø muïc thöù nhaát ñeán thöù tö khoâng phaûi ñôn giaûn nhö vaäy. Ñeán muïc thöù naêm thì môùi ñöôïc thaûnh thôi, töùc laø ñeán “Thuaàn Phuïc”, con traâu ngoan ngoaõn roài muïc ñoàng môùi thaûnh thôi.

Trong phaàn toång keát naøy toâi chæ noùi leân ñieåm then choát. Möôøi muïc chaên traâu, neáu ngöôøi chaên quyeát taâm taän löïc chaên thì seõ ñieàu phuïc ñöôïc traâu, seõ thaéng ñöôïc traâu duø noù laø traâu hoang. Khi thaéng noù roài, chuùng ta töø choã nhoïc nhaèn daàn daàn tieán ñeán choã thaûnh thôi. Nhö vaäy treân ñöôøng tu, böôùc ñaàu ai cuõng phaûi cay ñaéng, khoâng ai böôùc vaøo tu maø thaûnh thôi ñöôïc. Chuùng ta phaûi quyeát taâm taän löïc qua ñöôïc söï cay ñaéng ñoù môùi töø töø ñöôïc thaûnh thôi cho ñeán luùc traâu vaø chaên maát. Nhö toâi ñaõ noùi yù nieäm meâ thì chaïy theo caûnh, yù nieäm tænh thì ngaên ñoùn khoâng chaïy theo. Hai yù nieäm naøy trôû thaønh chaên vaø traâu. Khi thuaàn roài chæ coøn yù nieäm tænh, yù nieäm meâ khoâng coøn, töùc laø con traâu maát chæ coøn thaèng chaên neân cuõng coøn chaêm chæ ngoù chöøng. Coøn yù nieäm tænh laø coøn choã duïng coâng xem xeùt cho ñeán cuoái cuøng yù nieäm naøy cuõng maát. Traâu maát tröôùc roài chaên maát sau môùi thaønh moät voøng troøn laø taùnh Vieân giaùc. Nhö vaäy chuùng ta tu luùc ñaàu laø duøng töông ñoái, laáy caùi tænh ñeå deïp caùi meâ. Khi meâ heát coøn laïi caùi tænh, cuoái cuøng tænh cuõng laëng, luùc ñoù môùi hoaøn toaøn vieân giaùc, töùc laø giaùc ngoä troøn ñuû. Nhö trong kinh daïy chuùng ta tu ñeán choã khoâng coøn thaáy trong coù taâm, ngoaøi coù caûnh töùc khoâng coøn ngaõ vaø phaùp... Khi ñoù môùi vieân maõn, giaùc ngoä troøn ñaày. Vì vaäy muoán ñeán giaùc ngoä vieân maõn thì caû traâu vaø chaên ñeàu maát, ñoù laø theo hình aûnh ôû ñaây.

Trôû laïi nhöõng böùc tranh veõ ôû ñaây. Böùc tranh ñaàu veõ con traâu vôùi thaèng chaên coù veû ñaëc bieät. Con traâu trong böùc tranh thöù hai coù veû hieàn hôn con traâu trong böùc tranh ñaàu, vì con traâu ñaàu ñang laø traâu hoang. Quí vò thaáy töø con traâu hoang ñoù ñeán böùc thöù hai con traâu tuy ñöôïc xoû muõi loâi coå maø vaãn coøn hung haêng. Böùc thöù ba, con traâu traéng ñöôïc caùi ñaàu, thaèng chaên cuõng coøn daây muõi coøn roi, böùc tranh thöù tö traâu môùi coù veû hieàn laønh nhöng vaãn coøn daây muõi. Nhö vaäy tu phaûi traûi qua muïc thöù naêm, luùc ñoù môùi thaûnh thôi. Quí vò ñeán muïc thöù maáy roài? Neáu soá moät thì cay ñaéng laém, ngoài tu maø khoå sôû, muïc thöù hai, thöù ba thì khaù moät chuùt. Thöù tö thì deã chòu, thöù naêm môùi thaûnh thôi, keùo chaân leân ngoài lieàn thaûnh thôi, hoaëc ñi tôùi ñi lui cuõng vaãn thaûnh thôi, khoâng coøn phaûi nhoïc nhaèn canh chöøng töøng phuùt töøng giaây nöõa. Nhö vaäy chuùng ta thaáy coù söï an laønh thaûnh thôi naøo maø chaúng ñoåi baèng söï nhoïc nhaèn cay ñaéng khoâng? Haún laø khoâng.

ÔÛ theá gian, muoán thaønh moät nhaø cöï phuù thì cuõng phaûi bao naêm nhoïc nhaèn khoå sôû môùi gaày döïng neân söï nghieäp. Moät ngöôøi hoïc troø muoán thaønh moät vò quan gioûi ñeå lo vieäc nöôùc thì cuõng phaûi cöïc nhoïc hoïc haønh maáy chuïc naêm. Ngöôøi tu chuùng ta cuõng vaäy, muoán chieán thaéng ñöôïc nhöõng yù nieäm meâ laàm theo thoùi quen ngaøn ñôøi thì cuõng phaûi cay ñaéng, nhöng neáu quyeát taâm thì coù theå laøm ñöôïc. Ñöøng nghó tu khoù quaù roài thaû troâi thì seõ khoâng ra gì. Chuùng ta bieát tröôùc maét chuùng ta laø khoù nhöng vôùi quyeát taâm taän löïc, chaéc chaén chuùng ta seõ thaønh coâng khoâng nghi.

Nhö vaäy toâi noùi cho quí vò thaáy töôøng taän raèng söï tu haønh raát khoù, song caùi khoù ñoù laø ñeå chuùng ta thaønh coâng chôù khoâng phaûi ñeå chuùng ta thoái lui. Cö só hay xuaát gia ñeàu coù theå laøm ñöôïc neáu quyeát taâm taän löïc. Ñoàng thôøi chuùng ta bieát roõ raèng nôi mình coù saün khaû naêng thaønh Phaät, chæ caàn phaûi deïp nhöõng thoùi quen meâ laàm. Thoùi quen meâ laàm ví duï nhö buïi, nhö nöôùc sôn phuû treân maët göông. Göông voán trong saùng, nay göông toái laø do buïi phuû hay ngöôøi ta ñem sôn pheát leân maët göông. Chuùng ta chòu khoù lau maõi noù seõ heát, nhaát ñònh noù saùng vì göông voán saùng, buïi vaø sôn chæ phuû beân ngoaøi, chuùng ta coá gaéng tìm moïi caùch lau roài noù seõ saùng khoâng nghi. Cuõng nhö vaäy Taùnh giaùc voán saün coù nhöng bò taäp khí phieàn naõo nhieàu ñôøi che laáp, nay chuùng ta chæ caàn deïp saïch phieàn naõo taäp khí thì Taùnh giaùc hieän tieàn khoâng nghi ngôø. Neáu quí vò laøm ñöôïc vieäc naøy maø khoâng ñöôïc saùng, toâi phaûi chòu thay toäi cho quí vò toâi cuõng chaáp nhaän, coøn quí vò khoâng chòu laøm thì loãi ñoù taïi ai? Theá neân chuùng ta tu laø moät vieäc laøm khaúng ñònh thaønh coâng chôù khoâng phaûi vieäc laøm caàu may, khoâng phaûi vieäc laøm ñeå laøm chôi, boû phí moät ñôøi ñeå laøm chôi. Moät ñôøi laø quí laém, chuùng ta phaûi laøm sao cho coù keát quaû nhö ñieàu mong öôùc, ñöøng thaû troâi uoång caû moät ñôøi, sau trôû laïi khoâng bieát coù gaëp ñöôïc duyeân toát nhö hieän nay khoâng, neân phaûi raùng laøm cho ñöôïc. Ñoù laø ñieàu toâi nhaéc nhôû, mong taát caû quí vò ghi nhôù.

	]

	THIỀN TÔNG VIỆT NAM