THAM ÑOÀ HIEÅN QUYEÁT VAØ THI TUÏNG

CAÙC THIEÀN SÖ ÑÔØI LYÙ GIAÛNG GIAÛI

H.T THÍCH THANH TÖØ

PHAÀN II: THI TUÏNG CAÙC THIEÀN SÖ ÑÔØI LYÙ (tt)

QUOÁC SÖ THOÂNG BIEÄN

Quoác sö Thoâng Bieän queâ ôû Ñan Phöôïng, hoï Ngoâ ñôøi thöù 8 doøng Voâ Thoâng Ngoân, khoâng roõ naêm sanh, tòch naêm 1134. tieåu söû cuûa ngaøi ñöôïc in trong Thieàn Sö Vieät Nam cuøng taùc giaû. Quoác sö Thoâng Bieän laø moät thieàn sö raát thoâng suoát veà lòch söû Thieàn Toâng. Thaùi Haäu YÛ Lan hoûi Ngaøi veà lai lòch cuûa hai heä phaùi thieàn ôû Vieät Nam, Ngaøi giaûi thích raát raønh reõ. Do ñoù baø caûm phuïc theo hoïc thieàn vôùi Ngaøi. Sau naøy baø ngoä ñaïo laøm keä trình Ngaøi:

AÂm:

            Saéc thò khoâng, khoâng töùc saéc,

            Khoâng thò saéc, saéc töùc khoâng.

            Saéc khoâng caâu baát quaûn,

            Phöông ñaéc kheá chaân toâng.

Dòch:

            Saéc laø khoâng, khoâng töùc saéc,

            Khoâng laø saéc, saéc töùc khoâng.

            Saéc khoâng ñeàu chaúng quaûn,

            Môùi ñöôïc hôïp chaân toâng.

Giaûng:

Baøi keä naøy haøm chöùa lyù ñaïo raát laø saâu xa. Lyù saéc khoâng laø lyù Baù Nhaõ, chöa nhaän ñònh thaáu ñaùo veà söï vaät, neân thaáy saéc laø moät hình thöùc coá ñònh, khoâng laø moät hình thöùc coá ñònh. Saéc vaø khoâng hai caùi ñoái ñaõi nhau. Saéc laø thaät saéc, khoâng laø thaät khoâng. Nhöng, “Saéc thò khoâng, khoâng töùc saéc, khoâng thò saéc, saéc töùc khoâng”. Nghóa laø saéc laø khoâng, khoâng töùc saéc khoâng laø saéc, saéc töùc khoâng, hai caùi khoâng rôøi nhau. Lyù naøy chuùng ta coù theå chaáp nhaän ñöôïc khoâng? Nhö nhìn caùi baøn chuùng ta noùi caùi baøn laø saéc, vì noù coù hình töôùng, hö khoâng laø khoâng vì noù khoâng coù hình töôùng. Nhöng theo lyù Baùt Nhaõ thì nhöõng hình saéc chuùng ta hieän thaáy nhö caùi baøn, saéc ñoù khoâng coá ñònh laø saéc maø do duyeân goã, ñinh, cöa, baøo, ñuïc, coâng thôï hôïp thaønh caùi baøn. Giaû töôùng duyeân hôïp naøy khoâng coù thaät theå coá ñònh cho neân laø khoâng. Ví duï baøn tay coù naêm ngoùn laïi thaønh naém tay, naém tay naøy goïi laø saéc. Nhöng naém tay naøy coù thaät theå khoâng? Neáu noù coù thaät theå thì ñaâu ñôïi phaûi co naêm ngoùn laïi môùi coù naém tay. Naém tay naøy coù laø do duyeân hôïp thaønh saéc, noù khoâng coù thaät theå coá ñònh, neân goïi laø khoâng. Ngay nôi saéc noùi laø khoâng, chôù chaúng phaûi troáng roãng goïi laø khoâng. Nhö vaäy “Saéc thò khoâng, khoâng töùc saéc” laø ngay nôi saéc maø bieát noù khoâng thaät theå, ngay nôi khoâng maø bieát duyeân hôïp neân thaønh saéc, saéc khoâng chaúng rôøi nhau. Ñoù laø choã saâu xa cuûa lyù Baùt Nhaõ. Thaâm nhaäp ñöôïc lyù naøy roài thì:

“Saéc khoâng caâu baát quaûn, phöông ñaéc kheá chaân toâng”. Saéc khoâng ñeàu chaúng quaûn, môùi ñöôïc hôïp chaân toâng. Nghóa laø khoâng keït vaøo hai beân saéc vaø khoâng thì môùi kheá hôïp vôùi chuû theå chaân thaät.

Qua boán caâu keä naøy, chuùng ta thaáy Thaùi haäu YÛ Lan nhìn söï vaät baèng trí tueä Baùt Nhaõ, neân thaáy roõ moïi söï vaät ñeàu laø töôùng duyeân hôïp, do duyeân hôïp neân khoâng coù thaät theå. Duyeân hôïp thaønh töôùng goïi laø saéc, töôùng ñoù khoâng coù thaät theå goïi laø khoâng, neân noùi saéc töùc laø khoâng, khoâng töùc laø saéc. Tuy laäp giaû danh thaáy coù saéc vaø khoâng, nhöng noù khoâng rôøi nhau. Do ñoù chuùng ta ñöøng maéc keït vaøo saéc vaø khoâng ñeå thaáu suoát lyù cöùc caùnh chaân thaät. Muoán thaáu suoát lyù cöùu caùnh chaân thaät baát sanh baát dieät, thì phaûi thaáu trieät ñöôïc lyù saéc khoâng cuûa Baùt Nhaõ. Baøi keä naøy cuûa Thaùi haäu YÛ Lan, do baø hoïc ñaïo vaø ngoä ñaïo vôùi Quoác Sö Thoâng Bieän, neân coù lieân heä vôùi tö töôûng vaø ñaïo phong cuûa Ngaøi. Do ñoù toâi ñem ra giaûng trong phaàn naøy.

]

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM