THAM ÑOÀ HIEÅN QUYEÁT VAØ THI TUÏNG

CAÙC THIEÀN SÖ ÑÔØI LYÙ GIAÛNG GIAÛI

H.T THÍCH THANH TÖØ

PHAÀN II: THI TUÏNG CAÙC THIEÀN SÖ ÑÔØI LYÙ (tt)

THIEÀN SÖ BAÛO GIAÙM

Thieàn sö Baûo Giaùm hoï Kieàu teân Phuø, ôû laøng Trung Thuïy, ñôøi thöù 9 doøng voâ ngoân thoâng, naêm sanh khoâng roõ, chæ bieát Ngaøi tòch naêm 1173. Tieåu söû cuûa Ngaøi ñöôïc in trong quyeån Thieàn Sö Vieät Nam cuøng taùc giaû.

Sau ñaây laø baøi keä daïy chuùng cuûa Ngaøi tröôùc khi tòch:

AÂm:

            Ñaéc thaønh chaùnh giaùc haõn baèng tu,

            Chæ vò lao lung, trí tueä öu,

            Nhaän ñaéc ma ni huyeàn dieäu lyù,

            Chæ nhö thieân thöôïng hieån kim oâ.

            Trí giaû du nhö nguyeät chieáu thieân,

            Quang haøm traàn saùt chieáu voâ bieân.

            Nhöôïc nhaân yeáu thöùc tu phaân bieät,

            Laõnh töôïng phuø sô toaû moä yeân.

Dòch:

            Ñöôïc thaønh chaùnh giaùc ít nhôø tu,

            Aáy chæ nhoïc nhaèn, trì tueä öu,

            Nhaän ñöôc ma ni lyù huyeàn dieäu,

            Ví theå treân khoâng hieän vaàng hoàng.

            Ngöôøi trí khaùc naøo traêng roïi khoâng,

            Chieáu soi khaép coõi saùng khoâng ngaàn.

            Neáu ngöôøi caàn bieát neân phaân bieät,

            Khoùi muø man maùc phuû non chieàu.

Giaûng:

“Ñaéc thaønh chaùnh giaùc haõn baèng tu, chæ vò lao lung, trí tueä öu”. Nghóa laø ñöôïc thaønh chaùnh giaùc ít nöông töïa vaøo söï tu haønh, vì tu haønh nhoïc nhaèn, chæ coù trí tueä saùng suoát môùi laø öu vieät. Taïi sao thaønh Phaät maø khoâng caàn tu haønh? Vì coá duïng coâng tu haønh maø khoâng thaép saùng trí tueä, vaãn cöù meâ laàm coá chaáp thì caøng duïng coâng caøng nhoïc nhaèn. Chæ khi naøo trí tueä saùng suoát thì môùi giaùc ngoä. Khoâng phaûi do duïng coâng nhieàu maø ñöôïc giaùc ngoä. Theá maø laâu nay chuùng ta cöù hieåu laàm, tu laø phaûi duïng coâng nhieàu môùi ñaéc ñaïo. Neáu tu nhö vaäy thì Thaùi Töû tu khoå haïnh saùu naêm ñaõ thaønh Phaät roài, ñaâu ñôïi ñeán luùc boû tu khoå haïnh, soáng trung dung aên ngaøy moät böõa, ñeán goác caây boà ñeà tu thieàn ñònh, taâm thanh tònh trí tueä saùng môùi thaønh Phaät. Phaät ñaâu khoâng töøng noùi khoå haïnh chæ laøm cho thaân xaùc khoâ gaày, trí tueä lu môø. Nhö vaäy tu khoå haïnh chæ haønh xaùc nhoïc nhaèn vaø tu maø khoâng coù trí tueä thì khoâng bao giôø giaùc ngoä, neân trong söû Thieàn Sö Trung Hoa coù keå giai thoaïi:

Thieàn sö Hoaøi Nhöôïng thaáy ñaïo nhaát haèng ngaøy ngoài thieàn queân caû thôøi gian, beøn ñeán hoûi:

- Ñaïi ñöùc ngoài thieàn ñeå laøm gì?

Ñaïo nhaát thöa:

- Ñeå laøm Phaät.

Sau ñoù ngaøi laáy cuïc gaïch ñeán beân hoøn ñaù ôû tröôùc am Ñaïo Nhaät ngoài maøi. Ñaïo Nhaát thaáy laï hoûi:

- Thaày maøi gaïch ñeå laøm gì?

- Maøi ñeå laøm göông.

- Maøi gaïch ñaâu coù theå thaønh göông ñöôïc?

- Ngoài thieàn ñaâu coù theå thaønh Phaät ñöôïc?

- Vaäy phaûi laøm theá naøo môùi phaûi?

- Nhö traâu keùo xe, neáu xe khoâng ñi, ñaùnh xe laø phaûi hay ñaùnh traâu laø phaûi?

Ñaïo Nhaát laëng thinh. Ngaøi hoûi tieáp:

- Ngöôi hoïc ngoài thieàn hay hoïc ngoài Phaät? Neáu hoïc ngoài thieàn, thieàn khoâng phaûi ngoài naèm. Neáu hoïc ngoài Phaät, Phaät khoâng coù töôùng nhaát ñònh, ñoái phaùp khoâng truï, chaúng neân thuû xaû. Ngöôi neáu ngoài Phaät töùc laø gieát Phaät, neáu chaáp töôùng ngoài chaúng ñaït yù kia.

Neáu chuùng ta cho raèng duïng coâng tu nhieàu ñöôïc thaønh Phaät ñoù laø ñieàu laàm laãn. Vì neáu khi duïng coâng, chuùng ta coá gaéng ñeø neùn theå xaùc thì theå xaùc theâm nhoïc nhaèn, chöù khoâng theå giaùc ngoä. Do taâm thanh tònh trí tueä saùng suoát môùi ñöôïc giaùc ngoä, chöù khoâng phaûi do ñeø eùp thaân xaùc maø ñöôïc giaùc ngoä. Vì thaân xaùc laø saéc chaát maø saéc chaát thì voâ tri laøm sao giaùc ngoä? Cuõng nhö con traâu keùo xe, xe thì bò ñoäng, con traâu môùi chuû ñoäng. Neáu xe khoâng ñi maø ñaùnh xe töùc laø ñaùnh caùi bò ñoäng thì chöøng naøo xe môùi ñi? Muoán xe ñi thì phaûi ñaùnh traâu, vì traâu chuû ñoäng, traâu bò ñaùnh ñau, böôùc ñi thì xe laên baùnh ñi theo. Cuõng vaäy khi duïng coâng tu chuùng ta kheùo linh ñoäng, ñeå thaân xaùc ñöôïc an oån khoûe maïnh, tinh thaàn saùng suoát môùi coù keát quaû toát. Neáu tu maø haønh xaùc cho laø hôn heát, hay haønh xaùc môùi ñöôïc giaùc ngoä thì quaù laàm laãn. Bôûi vì ñaïo Phaät laø ñaïo giaùc ngoä, duïng coâng tu laø phöông tieän giuùp taâm an ñònh, taâm an ñònh thì trí tueä böøng saùng, khoâng phaûi duïng coâng tu ñeå ñeø eùp thaân xaùc gaày oám xanh xao cho laø tu nhieàu. Phaù caùi sai laàm naøy Ngaøi noùi “haõn baèng tu” laø “ít nhôø tu”, nghóa laø thaønh Phaät ít nhôø tu. Vaø chæ coù trí tueä saùng môùi ñöa ngöôøi tu tôùi choã giaùc ngoä, neân noùi “trí tueä öu”.

“Nhaän ñaéc ma ni huyeàn dieäu lyù, chæ nhö thieân thöôïng hieån kim oâ”. Nghóa laø nhaän ñöôïc lyù huyeàn dieäu cuûa hoøn ngoïc ma ni thì gioáng nhö maët trôøi hieän roõ trong hö khoâng. YÙ hai caâu keä naøy noùi gì? Chöõ ma ni dòch laø baûo chaâu nhö yù, laø hoøn ngoïc nhö yù, ngöôøi muoán theá naøo thì noù hieän theá aáy. Hoøn ngoïc ma ni naøy trong kinh Phaùp Hoa ñöùc Phaät noùi ñeán nhieàu. Caâu chuyeän haït chaâu trong cheùo aùo, nhöng anh khoâng bieát, vaãn tha phöông caàu thöïc khoå sôû. Thôøi gian sau gaëp laïi ñöôïc baïn chæ cho haït chaâu, anh laáy ra duøng vaø trôû thaønh ngöôøi giaøu coù. Haït chaâu coät trong cheùo aùo trong kinh Phaùp Hoa noùi laø haït chaâu ma ni. Chaâu ma ni chæ cho taùnh giaùc saün coù nôi moãi ngöôøi raát maàu nhieäm. Ngöôøi tu khi nhaän ra taùnh giaùc chaúng khaùc naøo baàu trôøi bò maây che toái taêm, boång döng maây tan, maët trôøi xuaát hieän chieáu saùng khaép cuøng.

Boán caâu keä naøy daïy, muoán nhaän ra taùnh giaùc phaûi coù trí tueä môùi nhaän ñöôïc, chöù khoâng phaûi duïng coâng nhoïc nhaèn maø ñöôïc. Do ñoù chuùng ta tu phaûi coù caùi nhìn chính xaùc. Tu chuû yeáu laø phaûi coù trí tueä, môùi nhaän ra chaân voâ thöôøng sanh dieät khoå ñau naøy, coù taùnh giaùc voâ thöôøng khoâng sanh khoâng dieät. Nhaän ra taùnh giaùc thaønh Phaät laø muïc tieâu cöùu caùnh maø moïi ngöôøi tu chuùng ta phaûi höôùng ñeán. Vì muïc ñích naøy maø Toå Boà Ñeà Ñaït Ma tuyeân boá “Tröïc chæ nhaân taâm kieán taùnh thaønh Phaät”. Chæ thaúng nôi taâm ngöôøi coù theå taùnh haèng giaùc baát sanh baát dieät, nhaân ra taùnh giaùc laø kieán taùnh, laø nhaân thaønh Phaät. Duø tu nhieàu ñôøi nhieàu kieáp maø trí tueä khoâng saùng, khoâng kieán taùnh thì vaãn laø phaøm phu ñi trong sanh töû.

“Trí giaû du nhö nguyeät chieáu thieân, quang haøm traàn saùt chieáu voâ bieân”. Ngöôøi trí nhö maët traêng soi saùng khaép hö khoâng, aùnh saùng bao truøm caùc coõi nöôùc nhieàu nhö buïi, khoâng giôùi haïn, khoâng ngaèn meù, neân noùi laø voâ bieân. Trí naøy khoâng phaûi laø caùi suy nghó phaân bieät, maø laø theå chaân thaät haèng laëng leõ haèng giaùc tri coù saün nôi moãi ngöôøi. Hai caâu naøy dieãn taû trí tueä giaùc ngoä truøm khaép phaùp giôùi, khoâng giôùi haïn khoâng ngaèn meù.

“Nhöôïc thaân yeáu thöùc tu phaân bieät, laõnh thöôïng phuø sô toaû moä yeân”. Neáu ngöôøi muoán bieát trí tueä aáy, maø khôûi nieäm phaân bieät noù theá naøy theá kia, chaúng khaùc naøo buoåi chieàu maây muø che phuû nuùi. Nghóa laø moãi ngöôøi ai cuõng coù saün trí tueä saùng suoát theânh thang truøm khaép, nhöng neáu khôûi nieäm phaân bieät muoán bieát trí tueä aáy thì khoâng theå bieát khoâng theå thaáy, laïi theâm môø toái, gioáng nhö trôøi chieàu maây khoùi che phuû caû nuùi non muø mòt. Theá neân muoán nhaän ra trí tueä saùng suoát roäng khaép cuûa mình, ñöøng khôûi nieäm phaân bieät, vì khôûi nieäm phaân bieät thì môø mòt khoâng nhaän ñöôïc. Ngöôøi ñôøi caùi gì cuõng bieát caùi gì cuõng suy nghó phaân bieät. Phaân bieät maø bieát, suy nghó maø bieát thì meâ môø, trí tueä khoâng hieän. Do ñoù ngöôøi tu thieàn muoán trí tueä saùng thì phaûi loùng laëng voïng nieäm cho taâm an ñònh, taâm an ñònh laø suy nghó phaân bieät heát thì trí tueä saùng suoát buûa khaép.

Toùm laïi phaàn ñaàu Ngaøi chæ cho thaáy caùi loãi cuûa ngöôøi tu laø chaáp vaøo coâng phu, cho raèng coâng phu nhieàu môùi ñaït ñaïo. Phaàn sau Ngaøi chæ cho thaáy caùi loãi muoán ñöôïc trí tueä saùng suoát truøm khaép maø khôûi nieäm muoán bieát vaø phaân bieät noù. Caû hai loãi naøy laøm ngaên ngaïi khieán cho trí tueä khoâng saùng, taùnh giaùc haèng höõu nôi mình khoâng hieän. Muoán taùnh giaùc hieän tieàn thì phaûi loùng laëng taâm suy nghó phaân bieät.

]

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM