THAM ÑOÀ HIEÅN QUYEÁT VAØ THI TUÏNG

CAÙC THIEÀN SÖ ÑÔØI LYÙ GIAÛNG GIAÛI

H.T THÍCH THANH TÖØ

PHAÀN II: THI TUÏNG CAÙC THIEÀN SÖ ÑÔØI LYÙ (tt)

THIEÀN SÖ VAÏN HAÏNH

Thieàn Sö Vaïn Haïnh tòch naêm 1018, naêm sanh thì khoâng roõ, Ngaøi thuoäc doøng Tyø Ni Ña Löu Chi ñôøi thöù 12. Tieåu söû cuûa Ngaøi ñaõ in trong quyeån Thieàn Sö Vieät Nam trang 53 cuøng taùc giaû. Sau ñaây laø baøi keä thò tòch cuûa Ngaøi :

AÂm :

                        Thaân nhö ñieän aûnh höõu hoaøn voâ,

                        Vaïn moäc xuaân vinh thu höïu khoâ.

                        Nhaäm vaän thaïnh suy voâ boá uùy,

                        Thaïnh suy nhö loä thaûo ñaàu phoâ.

Dòch :

                        Thaân nhö boùng chôùp coù roài khoâng,

                        Caây coû xuaân töôi, thu ñöôïm hoàng.

                        Maëc cuoäc thaïnh suy khoâng sôï haõi,

                        Thaïnh suy nhö coû haït söông ñoâng.

Giaûng :

Baøi keä naøy laâu nay trong giôùi hoïc Phaät ai cuõng bieát vaø nhieàu thuoäc. Quí vò laø ngöôøi trong toâng moân ñaõ thuoäc baøi naøy chöa ? Caùi hay cuûa haøng toân tuùc, chuùng ta laø con chaùu trong toâng moân,maø khoâng bieát khoâng hoïc ñoù laø moät khuyeát ñieåm lôùn. Nay toâi trích giaûng quí vò hoïc cho thaáu ñaùo ñeå roài thöïc haønh theo ngöôøi xöa.

“Thaân nhö ñieän aûnh höõu hoaøn voâ, vaïn moäc xuaân vinh thu höïu khoâ”. Con ngöôøi soáng ñöôïc saùu baûy möôi naêm cho laø daøi laø tröôøng thoï. Nhöng khi giaø nhôù laïi cuoäc ñôøi cuûa mình töø beù ñeán giaø, thaáy mau nhö boùng thoaùng qua, nhÖ laèn ñieän xeït, qua roài maát qua roài maát, tôùi tuoåi giaø thaân naøy cuõng Aát luoân, khoâng coù gì laâu beàn vöõng chaéc caû. Thaân naøy ví nhö coû caây, muøa xuaân thì xanh töôi muøa thu thì heùo khoâ ruïng laù. YÙ Ngaøi muoán noùi con ngöôøi vaø caûnh vaät theo thôøi gian maø ñoåi thay coøn maát, khoâng coù caùi gì tröôøng cöõu vónh vieãn. Cuoäc ñôøi vaø caûnh vaät chuyeån bieán voâ thöôøng nhö vaäy, Ngaøi daïy chuùng ta coù thaùi ñoä nhö theá naøo ñeå khoâng trôû thaønh ngöôøi tieâu cöïc yeám theá ?

“Nhaäm vaän thaïnh suy voâ boá uùy, thaïnh suy nhö loä thaûo ñaàu phoâ”. Ngaøi baûo, maëc cho söï ñôøi höng thaïnh hay suy vong, ñöøng lo sôï. Vì vieäc thaïnh suy cuûa cuoäc ñôøi chaúng khaùc naøo haït söông ñoïng treân ñaàu ngoïn coû. Saùng sôùm söông ñoïng oùng aùnh treân ñaàu ngoïn coû, maët trôøi leân aùnh naéng chieáu roïi, söông khoâ töø töø roài maát. Nhö vaäy taát caû caùi ñöôïc caùi coù hieän giôø, theo thôøi gian roài seõ maát khoâng laâu daøi khoâng beàn chaéc. Theá maø chuùng ta heã gaëp thaïnh thì vui gaëp suy laø buoàn.

Cuoäc ñôøi voán laø vaäy, thaïnh hay suy tuøy theo duyeân, chaúng coù gì ñaùng sôï. Vì giaù trò cuûa cuoäc ñôøi laø con ngöôøi, chôù khoâng phaûi caûnh vaät. Con ngöôøi laø chuû coù tri giaùc khoân ngoan laø quan troïng. Theá maø chuû (thaân) giöõ coøn khoâng ñöôïc, huoáng gì caûnh vaät coøn maát laøm sao giöõ ? Chuyeän maát coøn cuûa caûnh vaät chæ laø leõ thöôøng. Nhieàu khi chuùng ta queân mình beänh saép cheát, cöù nhôù tieàn cuûa coøn hay heát, nhôù cuûa hôn laø nhôù mình. Coù ai khôø nhö vaäy khoâng ? Cöù lo tieàn cuûa, lo söï nghieäp maø khoâng nhôù lo cho baûn thaân mình. Thaäm chí coù nhieàu ngöôøi ñem thaân lieàu cheát ñeå ñöôïc tieàn cuûa. Nhö vaäy laø khoân hay khôø ? Theá maø coù nhöõng ngöôøi daán thaân vaøo caùi cheát, ñeå ñöôïc tieàn cuûa moät caùch ñaùng thöông. Neáu thaáy roõ cuoäc ñôøi töø thaân cho ñeán caûnh vaät laø moät doøng bieán chuyeån ñoåi dôøi, coù luùc thaïnh coù luùc suy khoâng döøng truï khoâng coá ñònh moät choã, chæ laø leõ thöôøng cuûa cuoäc ñôøi thí mình cuõng xuû söï theo caùi thöôøng, khoâng buoàn lo khoâng sôï haõi. Ñöôïc vaäy thì cuoäc soáng luùc naøo cuõng an vui. Coøn neáu lo sôï thì xöû söï khoâng bình thöôøng, luùc naøo cuõng lo, lo cho caùi thaân gìa beänh cheát, lo cho caûnh vaät coøn maát... Cöù theá maø lo maõi, tôùi cheát cuõng chöa heát lo, thaät laø khoán khoå. Ñoù laø caùi beänh si meâ cuûa ngöôøi khoâng hieåu ñaïo.

Boán caâu thô naøy Ngaøi daïy cho chuùng ta thaùi ñoä soáng an bình. Neáu chuùng ta thaáy caùc phaùp ñuùng nhö thaät thì duø cho cuoäc ñôøi coù bieán chuyeån thaïnh suy gì ñi nöõa, chuùng ta vaãn an nhieân töï taïi khoâng buoàn khoå. Ñoù laø noùi theo tinh thaàn cuûa baøi keä. Neáu thaáy roäng hôn nöõa thì cuoäc ñôøi coù voâ thöôøng, môùi coù vui coù buoàn. Nhö vöøa roài toâi ñi UÙc, toâi söûa soaïn veà, caùc Phaät töû beân aáy noùi: “Mau quaù ! Thaày môùi qua nay laïi veà !”. Toâi noùi: “Cuoäc ñôøi voâ thöôøng, nhôø voâ thöôøng neân thaày laïi trôû veà”. Nhôø voâ thöôøng neân vui moät chuùt, nhôø voâ thöôøng cuõng coù buoàn moät chuùt. Bieát voâ thöôøng thì thoâi, voâ thöôøng ñeàu laø chuyeän toát. Thaân naøy khi môùi sanh ra naëng toái ña laø boán kí loâ, nhôø voâ thöôøng bieán chuyeån töø nhoû tôùi lôùn naëng naêm saùu chuïc kí loâ. Neáu coá ñònh khoâng bieán chuyeån thì giôø naøy chuùng ta vaãn naèm trong noâi, cöïa quaäy choøi ñaïp chôù khoâng laøm ñöôïc vieäc gì. Nhôø voâ thöôøng neân môùi khoân lôùn, chuyeån bieán heát thôøi kyø taêng tôøi thôøi kyø giaûm, thaân giaø beänh töø giaû coõi ñôøi naøy, qua coõi ñôøi khaùc môùi hôn vui hôn. Boû thaân cuõ kyõ giaø beänh, ñöôïc thaân môùi khoûe maïnh laø vui. Gioáng nhö chieác xe cuõ khoâng coøn xaøi ñöôïc boû ñi, nhaän chieác xe môùi toát hôn thì vui chôù coù gì maø sôï !

Cuoäc ñôøi laø moät doøng voâ thöôøng chuyeån bieán khoâng döøng, theá maø chuùng ta chæ muoán noù chuyeån ôû thôøi kyø taêng, töùc laø chuyeån tôùi ba boán möôi tuoåi ngöøng ngang ñoù, khoâng muoán chuyeån ôû thôøi kyø giaûm, chuyeån tôùi saùu baûy möôi tuoåi thì buoàn. Toäi nghieäp caùc cuï giaø, ngoài laïi thì keå chuyeän trai traùng cuûa thôøi oanh lieät, ít khi keå chuyeän cuûa tuoåi giaø nhö nhoå caùi raêng ñau, aên côm bò ngheïn nuoát khoâng xuoáng... Nhö vaäy laø muoán chueån toát chôù khoâng muoán chuyeån xaáu, chuyeån xaáu thì sôï laém, khoâng daùm nhìn thaúng. Ñoù laø töôùng traïng voâ thöôøng cuûa noäi thaân vaø ngoaïi vaät.

Giôø ñaây noùi ñeán bieán chuyeån cuûa taâm nieäm, taâm nieän cuûa con ngöôøi sanh dieät töøng saùt na, vöøa khôûi laïi dieät. Nhôø coù bieán chuyeån neân töø con ngöôøi haùo danh tham lôïi, chuùng ta töø boû trôû thaønh ngöôøi cao thöôïng xem thöôøng lôïi danh. Nhôø coù bieán chuyeån maø töø con ngöôøi phaøm vöôn leân thaønh Thaùnh. Neáu khoâng coù bieán chuyeån thì con ngöôøi uø lì khoâng tieán boä, vaø cuõng chaúng caàn tu söûa. Nhö vaäy bieán chuyeån coù dôû maø cuõng coù hay. Hieåu lyù voâ thöôøng roài, chuùng ta kheùo xoay chieàu cho noäi taâm chuyeån höôùng theo chieàu toát thaùnh thieän, khoâng cho chuyeån theo chieàu thaáp heøn phaøm tuïc. Neáu chuùng ta bieát ñöôïc söï chuyeån bieán cuûa thaân taâm vaø caûnh vaät, chuùng ta soáng ñôøi töï taïi an nhieân, khoâng lo sôï tröôùc moïi ñoåi thay cuûa theá söï. Ngöôïc laïi thì chuùng ta cuõng buoàn suõng sôï nhö ngöôøi theá gian khoâng khaùc, vaäy thì chuùng ta coù tu haønh gì ?

]

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM