THAM ÑOÀ HIEÅN QUYEÁT VAØ THI TUÏNG

CAÙC THIEÀN SÖ ÑÔØI LYÙ GIAÛNG GIAÛI

H.T THÍCH THANH TÖØ

PHAÀN II: THI TUÏNG CAÙC THIEÀN SÖ ÑÔØI LYÙ (tt)

THIEÀN SÖ ÑAÏI XAÛ

Thieàn sö Ñaïi Xaû hoï Höùa, queâ ôû phöôøng Ñoâng Traùc nay thuoäc Haø Ñoâng, sanh naêm 1120 tòch naêm 1180, ñôøi thöù 10 doøng Voâ Ngoân Thoâng. Tieåu söû cuûa ngaøi ñöôïc in trong quyeån Thieàn Sö Vieät Nam trang 170 cuøng taùc giaû. Sau ñaây laø baøi keä thò tòch :

AÂm :              

            Töù xaø ñoàng kieáp boån lai khoâng,

            Nguõ uaån sôn cao dieät baát coâng.

            Chaân taùnh linh minh voâ quaùi ngaïi,

            Nieát baø sanh töû nhaäm giaø lung.

            Thaïch maõ xæ cuoàng nanh,

            Thöïc mieâu nhaät nguyeät minh.

            Ñoà trung nhaân coäng quaù,

            Yeân thöôïng nhaân baát haønh.

Dòch :

            Boán raén chung röông tröôùc giôø khoâng,

            Nuùi cao naêm uaån ñaâu chuû oâng.

            Chaân taùnh saùng ngôøi khoâng chöôùng ngaïi,

            Nieát baøn sanh töû maëc che loàng. 

            Ngöïa ñaù nhe raêng cuoàng,

            AÊn maï nsgaøy thaùng keâu.

            Ñöôøng caùi ngöôøi ñoàng qua,

            Treân ngöïa ngöôøi chaúng ñeán.

Giaûng :

“Töù xaø ñoàng kieáp boån lai khoâng”. Töù xaø laø boán con raén, kieáp laø caùi röông, ñuùngra laø caùi gioû hay caùi chum. Boå lai khoâng laø xöa nay khoâng thaät. “Töù xaø ñoàng khieáp” xuaát xöù töø nhöõng kinh luaän sau ñaây : Kinh Kim Cang Minh Toái Thaéng Vöông, Luaän Trí Ñoä quyeån 22, kinh Ñaïi Nieát Baøn quyeån 23, Ñaït Ma Ña la Thieàn kinh. Taïi sao Phaät Toå hay duøng caâu naøy ? Vì saéc thaân con ngöôøi do ñaát nöôùc gioù löûa hôïp thaønh. Chaát cöùng thuoäc veà ñaát, chaát öôùt thuoäc veà nöôùc, ñoäng thuoäc veà gioù, aám thuoäc veà löûa. Thaân chuùng ta hieän coù ñaây do boán chaát caên baûn ñoù hôïp thaønh, chuùng hôïp maø khoâng hoøa, luoân luoân choáng traùi khoâng thuaän. Vì choáng traùi nhau neân thaân naøy gioáng nhö caùi gioû ñöïng boùn con raén vaäy. Boán con raén ñöïng trong caùi gioû luoân luoân choáng traùi nhau. Raén hoå löûa thì choáng vôùi raén nöôùc. Raén hoå maây thì choáng vôùi raén hoå ñaát. Do boán raén choáng traùi nhau, neân luùc naøo chuùng ta cuõng thaáy khoù chiuï. Neáu thieáu löûa thì thaân naøy laïnh phaùt run, dö löûa thieáu nöôùc thaân gaày noùng böùc, dö nöôùc dö ñaát thaân maäp maïp naëng neà, dö gioù thì thaân mình ñau nhöùc. Nhö vaäy boán ñaïi hôïp laïi thaønh thaân ngöôøi, tuy noù ôû chung maø ñoái nghòch nhau. Muoán ñöôïc bình an chuùng ta phaûi theo doõi canh chöøng ñeå ñeàu hoøa boán con raén aáy. Chuùng ta nuoâi boán con raén trong moät caùi gioû maø noù cöù caén loän nhau hoaøi, ñieàu phuïc cho noù naèm yeân laø laøm moät vieäc raát cay ñaéng chöù khoâng phaûi deã. Nhö vaäy ngaøy naøo caùi gioû hö, boán con raén chaïy ra thì ngaøy ñoù chuùng ta khoûi ñieàu phuïc, khoûe quaù roài. Taïo sao caùi gioû hö hoaïi boán con raén saép ñi moãi ñöùa moãi nôi, chuùng ta tieát nuoái lo sôï ? Coù phaûi chuùng ta maõi maõi thích laøm keû ñieàu hoøa boán con raén khoâng ? Soáng caû ñôøi saùu baûy möôi naêm quí vò xeùt kyõ xem mình ñaõ laøm gì ? Coù phaûi chæ lo ñieàu hoøa boán con raén khoâng ? Hoâm nay nghe trong ngöôøi hôi noùng, tìm thöù gì maùt aên voâ. Ngaøy mai nghe trong buïng hôi laïnh soâi ruoät, phaûi kieám thöù gì aám aám aên voâ. Cöù nhö theá maø laøm töø naêm naøy ñeán thaùng noï. Lo cho ñeán ngaøy cuoái cuøng thì sao ? Thaân naøy tan raõ boán ñaïi phaân taùn, gioáng nhö caùi gioû muïc naùt boán con raén moãi con chaïy moãi nôi. Khi aáy oâng chuû nghó sao veà töông lai ? Coù neân kieám caùi gioû khaùc chaéc chaén hôn baét raén veà nuoâi nöõa, hay laø ñeå noù chaïy ñi cho oâng chuû ñöôïc thaûnh thôi sung söôùng ?

Ngöôøi naøo muoán tieáp tuïc nuoâi raén laø khôø khaïo. Ngöôøi naøo hoan hyû cho boán con raén töï do ra ñi ñeå mình ñöôc töï do laø ngöôøi khoân. Theá maø laém ngöôøi maát thaân naøy, mong kieám thaân sau ñeïp vaø khoûe maïnh hôn. Ñoù laø ngöôøi thích baét raén veà nuoâi, hay noùi caùch khaùc laø chaáp nhaän ñi trong luaân hoài sanh töû. Qua ví duï naøy, thaáy chuùng ta thaät ñaùng thöông, caû maáy chuïc naêm trôøi chæ lo nuoâi döôõng ñieàu hoøa boán ñaïi, cuoái cuøng noù cuõng tan raõ, khoâng ai giöõ ñöôïc laâu daøi maø cöù lo nuoâi noù hoaøi, coù voâ lyù khoâng ? Thöù nöõa, leõ ra boán ñaïi tan raõ thì mình vui möøng, vì thoaùt ñöôïc caùi aùch ñau khoå, nhöng traùi laïi khi noù saép tan hoaïi chuùng ta laïi tieát reû khoùc than. Boán con raén noù phaù hoaøi maø laïi thöông, muoán tìm ñieàu kieän ñeå tieáp tuïc nuoâi ! Thaät voâ lyù ! Chaúng nhöõng hieän taïi voâ lyù maø töông lai cuõng voâ lyù. Ñöùc Phaät thaáy roõ caùi voâ lyù aáy môùi daïy chuùng ta thoaùt ra, ñoù laø thoaùt ly sanh töû luaân hoài. Nghóa laø ñôøi naøy lôõ boán con raén thì phaûi cho aên cho uoáng, nhöng ñeán khi caùi gioû muïc naùt boán con raén chaïy ñi, oâng chuû vui cöôøi, khoâng lo sôï, neáu lo sôï laø tieáp tuïc nuoâi raén, laø coøn luaân hoài sanh töû. Nhö vaäy giaûi thoaùt sanh töû khoâng coù gì laï laø khoâng tieáp tuïc nuoâi raén nöõa. Phaûi nhôù, oâng chuû khoâng theøm nuoâi raén, chöù khoâng phaûi khoâng coù boán con raén laø khoâng coù oâng chuû. Thöôøng chuùng ta sôï maát raén roài maát mình luoân. Raén ñi maát chöù oâng chuû thì baát sanh baát dieät. Hieåu töôøng taän choã naøy chuùng ta môùi thaáy Phaät Toå tha thieát daïy chuùng ñöøng daïi khôø tieáp tuïc nuoâi raén, roát cuoäc chæ laø khoå ñau. Phaät Toå thöôøng dan kinh luaän ñeå nhaéc chuùng ta, ñoái vôùi thaân naøy phaûi bieát noù nhö caùi gioû nuoâi boán con raén, töø xua tôùi giôø noù khoâng thaät. Bieát ñöôïc nhö vaäy thì khoâng coøn töï haøo ngaõ maïn, khoâng coøn thaáy mình laø quí laø cao. Bieát ñöôïc nhö vaäy laø ngöôøi thaáy ñöôïc leõ thaät, thaáy ñöôïc leõ thaät naøy môùi laø tu, tu moät caùch chaân chính. Chæ moät caâu ñaàu cuûa baøi keä ñuû nhaéc chuùng ta tænh giaùc roài.

“Nguõ uaån sôn cao dieät baát toâng”. Nghóa laø nuùi cao naêm uaån ñaâu chuû oâng. naêm uaån laø saéc, thoï, töôûng, haønh, thöùc. Boán ñaïi hay boán con raén noùi ôû caâu ñaàu laø saéc uaån, saéc uaån thuoäc veà phaàn saéc chaát, thoï, töôûng, haønh, thöùc thuoäc veà phaàn tinh thaàn. Thaân naêm uaån coù hai phaàn saéc chaát vaø tinh thaàn, noù khoâng coù chuû teå, chæ laø töôùng giaû doái taïm bôï. YÙ hai caâu naøy daïy chuùng ta khoâng neân chaáp thaân giaû hôïp taïm bôï naøy vì noù khoâng thaät beàn.

“Chaân taùnh linh minh voâ quaùi ngaïi, Nieát baøn sanh töû nhaäm giaø lung”. Chaân taùnh saùng ngôøi khoâng chöôùng ngaïi, Nieát baøn sanh töû maëc che loàng. Nôi thaân naêm uaån coù chaân taùnh saùng ngôøi khoâng ngaên che khoâng chöôùng ngaïi. Nieát baøn sanh töû laø hai töø ñoái ñaõi che ñaäy khieán chaân taùnh khoâng hieån loä ñöôïc. Chaân taùnh khoâng hình töôùng, haèng saùng ngôøi khoâng coù teân Nieát baøn hay sanh töû. Vì muoán caûnh tænh chuùng ta chaïy theo nieäm sanh dieät, ñöùc Phaät noùi Nieát baøn laø voâ sanh ñeå phaù nieäm sanh dieät. Nieát baøn vaø sanh töû laø ngoân ngöõ giaû laäp thuoäc veà töô`ng ñoái ñaõi, neáu coøn ñoái ñaõi laø coøn che ñaäy. Laïi nöõa chaân taùnh saùng suoát nôi moãi ngöôøi vöôït ngoaøi töôùng ñoái ñaõi, neáu duøng danh töø ñoái ñaõi ñeå noùi laø laøm cho noù bò che khuaát. Chæ coù boán caâu keä maø Ngaøi ñaõ chæ cho chuùng ta thaáy töôøng taän thaân taâm naøy phaàn naøo laø hö doái taïm bôï, phaàn naøo laø haèng höõu chaân thaät. Vaø, Ngaøi cuõng noùi roõ neáu coøn duøng ngoâ ngöõ ñeå ñaët teân ñeå dieãn taû chaân taùnh laø coøn laøm chöôùng ngaïi ngaên che, chaân taùnh khoâng hieån loä. Nhö vaäy ngöôøi tu muoán ñeán choã cöùu caùnh thì khoâng ñöôïc keït dính ôû hai beân, neáu coøn keït hai beân thì khoâng thoaùt khoûi sanh töû. Boán caâu naøy ñôn giaûn maø ñaày ñuû yù nghóa, höôùng daãn chuùng ta tieán tôùi ñaïo lyù chaân thaät.

“Thaïch maõ xæ cuoàng nanh, thöïc mieâu nhöït nguyeät minh”. Nghóa laø ngöïa ñaù nhe raêng cuoàng, aên maï ngaøy thaùng keâu. Hai caâu naøy Ngaøi noùi nghe laï luøng laøm sao ! Ngöïa ñaù maø bieát nhe raêng bieát aên maï vaø bieát keâu. Noùi nhö theá thaät laø voâ lyù ! Tuy nhieâ, Ngaøi duøng nhöõng ngoân ngöõ voâ lyù nhö vaäy ñeå noùi cho chuùng ta khoâng suy nghó. Chuyeän khoâng heà coù maø vaãn noùi, noùi cho ngöôøi nghe khoâng coù choã ñeå suy gaãm. Theá neân trong nhaø thieàn coù caâu : “Suoát ngaøy noùi maø khoâng ñoäng löôõi,suoát ngaøy aên côm maø khoâng dính raêng”. Töùc laø noùi maø khoâng cho suy nghó, nghe roài baët taâm tö. Caùc Ngaøi khoâng daïy phaùp tu naøo caû, chæ baûo chuùng ta buoâng heát moïi nghó suy. Nghe maø khoâng cho suy nghó phaân bieät phaûi quaáy hay dôû, vaäy coù tu chöa ? - Ñoù laø choã kyø ñaëc cuûa nhaø thieàn ! Nghe noùi “Ngöïa ñaù nhe raêng cuoàng, aên maï ngaøy thaùng keâu”, chuùng ta suy nghó caùi gì ? Nghe caâu noùi voâ lyù thì baët nghó suy.

“Ñoà trung nhaân coäng quaù, maõ thöôïng nhaân baát haønh”. Ñöôøng caùi ngöôøi cuøng qua, treân ngöïa ngöôøi chaúng ñeán. Ñöôøng caùi thì ai cuõng ñi, chuyeän ñoù laø chuyeän raát bình thöôøng, chính caùi bình thöôøng ñoù laø keát quaû toát . Ngöôøi ngoài treân ngöïa thaáy khoâng ñi, khoâng ñi maø ñeán choã ñaëc bieät. Nhö vaäy ñaïo lyù chaân thaät khoâng phaûi ôû choã kyø ñaëc maø ôû ngay trong caùi bình thöôøng, neáu chuùng ta nhaän ra vaø bieát soáng thì ñöôïc giaûi thoaùt. Toùm laïi yù hai caâu naøy Ngaøi daïy chuùng ta thaáy caùi bình thöôøng laø caùi ñöa chuùng ta ñeán gaàn vôùi ñaïo. Chæ coù boán caâu keä maø Ngaøi ñaõ noùi leân lyù thieàn cho moïi ngöôøi nhaän ra.

]

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM