COÄI THIEÀN

H.T THÍCH NHAÄT QUANG

NOÄI CHÖÔÙNG NGOAÏI CHÖÔÙNG

Hoâm nay toâi noùi tieáp veà phöông thöùc tu haønh. Trong thôøi gian coâng phu coù nhöõng thöù noäi chöôùng vaø ngoaïi chöôùng. Chuùng laø nhöõng trôû löïc naèm saün beân trong chuùng ta, ngoaøi coâng phu tu haønh cuûa chính mình thì khoâng coù caùch gì khaùc coù theå hoùa giaûi. Khi hoùa giaûi ñöôïc, caøng tu caøng nheï nhaøng, thanh thaûn, saùng suoát, khoâng coù vieäc caøng tu caøng ñoå nghieäp.

Noäi chöôùng hay ngoaïi chöôùng coøn goïi laø ma chöôùng. Noù voâ hình nhöng coù naêng löïc phaù hoaïi coâng phu tu taäp cuûa chuùng ta. Nhö töø tröôùc ñeán giôø mình laø ngöôøi laøm aên phaùt ñaït, moïi thöù hanh thoâng. Nhöng töø khi ñeán chuøa, qui y, hoïc ñaïo ñöôïc moät laàn, hai laàn, thì coù söï coá xaûy ra khieán mình khoâng ñi nöõa. “Söï coá xaûy ra” naøy goïi laø ma. Neáu khoâng ñuû söùc phaán ñaáu ñeå vöôït qua thì ta seõ boû cuoäc nöûa chöøng. Thaønh ra moät khi ta chöa laøm chuû ñöôïc nhöõng thöù nhö danh lôïi, ñòa vò, tieàn taøi.... thì taát caû ñeàu goïi laø ma. Ñeå phaù nhöõng thöù ma naøy caàn coù söï ñònh tænh vaø saùng suoát.

Treân thöïc teá ñaõ coù nhieàu Phaät töû boû cuoäc khi gaëp nhöõng trôû löïc naøy. Vì tröôùc khi tu haønh thì cuoäc soáng khaù suoân seû, nhöng ñeán khi phaùt taâm tu thì soùng gioù laïi ñeán. Nhö vôùi 5 giôùi cuûa cö só, giôùi thöù ba laø giôùi caám Phaät töû khoâng ñöôïc lem nhem veà tình caûm. Neáu giôùi naøy bò phaù hoûng thì gia ñình ñoå vôõ, maát haïnh phuùc. Khoå noãi töø tröôùc ñeán giôø khoâng ai ngoù ngaøng gì ñeán mình, nhöng khi thoï 5 giôùi xong, thì laïi coù ngöôøi ngoù ñeán. Ñi chuøa cuõng muoán, tu cuõng muoán nhöng ngöôøi ta noùi thöông mình quaù, xa mình khoâng ñöôïc neân boû khoâng ñaønh, giôø phaûi laøm sao? Tình thöông laø moät thöù khoâng theå thieáu trong ñôøi soáng, tình gia ñình, baïn beø, queâ höông,  toå quoác v.v... taát caû laø söï thaân thöông ôn nghóa. Nhöng tình thöông trong hoaøn caûnh naøy thì quaû laø tai haïi. Noù laø thöù ma laøm ñình treä söï tu haønh cuûa mình. Ñöøng noùi ñeán vieäc tu haønh khoâng tieán, maø ngay trong ñôøi soáng thöôøng thoâi, neáu chuùng ta cöù oâm aáp nhöõng söï thaân thöông phi lyù nhö theá thì söï eâm aám vaø loøng tin caäy trong gia ñình khoâng coøn nöõa.

Chuùng ta phaûi tìm phöông caùch ñeå trò caùc loaïi ma chöôùng naøy. Ñöøng bao giôø laø ngöôøi thua cuoäc. Ñeä töû Phaät phaûi laø ngöôøi gan daï chòu ñöïng. Phaûi nhö Nhò Toå Hueä Khaû treân nuùi Tung Sôn, daùm chaët tay caàu ñaïo, quyeát daønh phaàn thaéng veà mình. Phaàn thaéng aáy laø môû mang trí tueä, laøm chuû ñöôïc mình, khoâng bò nhöõng ma mò beân trong cuõng nhö beân ngoaøi quaáy nhieãu.

Noäi ma laø chöôùng trong noäi taâm. Taâm maø coù chöôùng thì khoâng phaûi laø taâm thöïc. Gaëp duyeân hôïp yù maø khôûi taâm vöøa loøng hay khoâng hôïp yù maø khôûi taâm böïc boäi ñeàu goïi laø taâm ma mò. Ñaây laø hai thöù taâm maø ngöôøi tu neân traùnh vì chuùng ngaên che taâm thöïc cuûa mình. Phaûi laøm sao trong laõnh vöïc thích hôïp hay khoâng thích hôïp gì mình cuõng laøm chuû ñöôïc. Bình thöôøng an nhieân laø neáp soáng cuûa ngöôøi tu thieàn.

Ngoaïi ma laø nhöõng trôû löïc do beân ngoaøi ñöa tôùi. Nhö mình ngoài thieàn hôi yeân yeân moät chuùt thì caûm thaáy kinh sôï vì thaáy coù boùng ai luaån quaån beân caïnh. Caùi gaây sôï haõi naøy laø ma caûn trôû coâng phu. Ngoài thieàn maø cöù nôm nôùp lo aâu nhö vaäy thì khoâng coù ñònh. Khoâng ñònh thì khoâng tueä. Ñònh tueä khoâng thì vieäc ngoài thieàn trôû thaønh voâ ích. Giôø laøm sao vöôït qua?

Caùc thieàn sö nhaéc nhôû chuùng ta, vôùi caûnh vui, caûnh buoàn, caûnh sôï haõi gì maø oån ñònh, bình tónh, laøm chuû ñöôïc thì moïi thöù seõ yeân. Coøn vôùi baát cöù caûnh giôùi naøo maø khoâng laøm chuû ñöôïc thì  ñeàu goïi laø ma. Coù moät ngöôøi tu gaëp caûnh theá naøy. Khi môùi ñi chuøa, vò thaày ñaàu tieân daïy oâng “Con phaûi phaùt taâm thöông ngöôøi, thöông vaät. Coá gaéng aên chay vì aên chay laøm phaùt trieån loøng nhaân, bôùt ñi phöông tieän xuùi ngöôøi saùt haïi” OÂng ghi nhôù, laáy ñoù laøm phöông chaâm tu haønh. Sau, oâng coù cô duyeân ñeán vôùi thieàn vaø taäp ngoài thieàn haèng ñeâm. Moãi khi ngoài yeân thì trong ñaàu laïi hieän ra nhöõng caûnh mình ñaõ töøng chöùng kieán nhö loø saùt sinh, caûnh tranh giaønh, cheùm gieát... Ñoäng loøng thöông caûm oâng chaûy nöôùc maét. Sau ñoù söï thöông caûm khoùc loùc keùo daøi sang caû thôøi tuïng Baùt Nhaõ. Roài daàn daàn trong caùc khoaûng coøn laïi khi naøo oâng cuõng khoùc. Ñaây laø do oâng ñaõ ñeå loøng töø ñi quaù ñaø, neân bò ma bi nhaäp.

Ngöôøi tu laø chieán só saùng suoát laøm chuû ñöôïc mình. Caûnh thöông cuõng vöøa phaûi, caûnh khoâng thöông cuõng vöøa phaûi, vaø cuoái cuøng caûnh thöông hay khoâng thöông gì cuõng chæ laø ngoaïi caûnh khoâng thöïc, khoâng coù gì quan troïng ñeå dính maéc. Giai ñoaïn ñaàu tieân khai taâm cuûa chuùng ta nhö vaäy, ñeå ngaên ngöøa vaø chuaån bò cho coâng phu tu taäp cuûa mình.

Keá ñeán laø ñònh höôùng chuùng ta tu ñeå laøm Phaät, ñaây laø ñieàu mong muoán ñuùng ñaén. Tuy nhieân phaûi coù coâng phu töông xöùng vôùi ñieàu mong muoán ñoù. Nghóa laø, muoán coù quaû thì phaûi gaây nhaân. Muoán ñöôïc an vui thì ñöøng laøm thöông toån nieàm vui cuûa chuùng sinh. Muoán ñöôïc haïnh phuùc thì ñöøng phaù vôõ haïnh phuùc cuûa ngöôøi khaùc… Muoán thaønh Phaät thì phaûi tu nhöõng phaùp daãn mình ñeán quaû Phaät. Duø nhaát thôøi ta chöa thöïc haønh ñöôïc taát caû caùc phaùp aáy, thì ít ra cuõng töøng böôùc töøng böôùc thöïc taäp theo con ñöôøng Phaät ñi.

Phaät laø ngöôøi ñaïi töø, ñaïi bi, ñaïi hyû, ñaïi xaû, chuùng ta phaûi tu haïnh ñaïi töø, ñaïi bi, ñaïi hyû, ñaïi xaû. Tu nhöõng haïnh naøy ñeå phaán ñaáu, khaéc phuïc vaø laøm chuû ñöôïc nhöõng taät xaáu cuûa mình. Nhö trong gia ñình, ngöôøi baïn ñôøi cuûa quí vò ñang böïc boäi giaän döõ maø quyù vò vui veû nhaãn nhòn ñöôïc. Ñoù laø ñang thöïc haønh ñaïi hyû, ñaïi xaû. 

Phaät noùi nhaãn laø meï cuûa taát caû coâng ñöùc,  chuùng ta cuõng phaûi tu haïnh nhaãn. Tröôùc tieân laø nhaãn vôùi chính mình. Vì thaân naøy laø taäp hôïp cuûa nhöõng xaáu xa ñang chöïc chôø che laáp taùnh saùng suoát cuûa ta, neân ta phaûi nhaãn nhòn vôùi chuùng. Ta soi roïi laïi chính mình ñeå mình bònh gì? Tham thöù gì? Ñieâu ñöùng khoå sôû vì thöù gì? Thaáy roài thì tu taäp söûa ñoåi. Thöù gì quaù ñaø thì phaûi nhaãn. AÊn vöøa phaûi, nguû vöøa phaûi, vui chôi vöøa phaûi... Taïo cho mình moät cuoäc soáng giaûn dò, töông ñoái, bình thöôøng. Töø söï bình thöôøng naøy, mình troåi daäy nhö ñoùa sen vöôn cao trong buøn laày nöôùc ñoïng. Nhaãn nhö vaäy goïi laø giöõ giôùi tu haønh cuõng goïi laø phaûn quan töï kyû. Nhaø Thieàn chæ daïy mình moät vieäc nhö theá. Neáu laøm ñöôïc thì mình seõ saùng suoát khi ñoái duyeân xuùc caûnh. Nhö vaäy, môùi phaù ñöôïc ngoaïi ma. Qua ñoù haøm döôõng coâng phu tu haønh laøm chuû ñöôïc noäi ma. Phaù ñöôïc noäi ngoaïi ma, laøm chuû ñöôïc mình laø phaàn thöôûng cao quí nhaát cuûa ngöôøi tu.

Trong phaàn tu taäp Phaät daïy, phaûi nhìn thaúng vaøo nhaân ñeå bieát roõ nhaân khoå thì traùnh, nhaân vui thì laøm. Ñoù laø Boà taùt, laø bieát tu vaø tu ñuùng vôùi tinh thaàn cuûa ñaïo Phaät. Nghóa laø phaûi nhìn kyõ nhöõng nhaân naøo ñöa ñeán quaû khoå thì khoâng laøm. Ñöøng mong muoán suoâng, khoâng chòu thöïc haønh. Ñaïo Phaät laø ñaïo coù theå chuyeån hoùa con ngöôøi vaø luoân caû hoaøn caûnh töø xaáu thaønh toát, nhöng chuùng ta phaûi coù öùng duïng tu haønh, vieäc ñi chuøa nghe phaùp môùi coù giaù trò thieát thöïc. Laøm sao chuùng ta coù theå thaønh Phaät, neáu chæ nghe maø khoâng aùp duïng nhöõng lôøi giaûng vaøo ñôøi soáng cuûa mình?  Trong ñaïo Phaät coù boán ñieàu goïi laø töù chaùnh caàn - Vieäc aùc chöa sanh khoâng cho sanh. Vieäc aùc ñaõ sanh phaûi chaám döùt. Vieäc thieän ñaõ sanh khoâng ñeå ñöùt ñoaïn. Vieäc thieän chöa sanh laøm cho phaùt khôûi. Ñaây laø loaïi kinh khoâng caàn chuoâng moõ cuûa ñaïi thöøa Boà Taùt. Taát caû chuùng ta laø nhöõng Boà Taùt ñang tuïng loaïi kinh naøy. Duø ôû ñaâu, ngoài ngoaøi chôï, ñang baùn haøng hay tieáp khaùch ñeàu tuïng ñöôïc. Tieáp khaùch maø ñònh môû mieäng noùi moät caâu gì xaáu thì ngay ñoù tuïng lieàn, ñöøng noùi! ñöøng noùi! Coøn nhöõng nhaân naøo ñöa ñeán quaû toát thì duø cho noäi chöôùng ngoaïi chöôùng gì caûn trôû mình cuõng coá gaéng phaùt trieån noù lieân tuïc. Tu nhö vaäy laø tu trong moïi hoaøn caûnh, tu trong baän roän nhö Hoøa thöôïng ñaõ daïy.

Taát caû chuùng ta ñeàu laø nhöõng Boà Taùt ñang trong thôøi tu nhaân, laø thôøi maø ta phaûi traûi thaân naøy ñeå tu taïo taát caû caùc coâng ñöùc, chuyeån hoùa nhöõng ñieàu xaáu thaønh ñieàu toát. Neân phaûi tuïng cho ñöôïc loaïi kinh naøy. Phaûi noùi, chuùng ñaõ coù phuùc duyeân nhieàu ñôøi, neân môùi coù cô duyeân hoïc hieåu Phaät phaùp vaø tu haønh nhö ngaøy hoâm nay. Mong raèng, taát caû nhöõng ñeàu toát naøy seõ ñöôïc phaùt trieån, ñöôïc tu tuïng khoâng döùt ñoaïn.

Chæ moät beà sôï khoå tìm vui maø khoâng caàn bieát nguyeân nhaân theá naøo laø khoå thì ñoù laø chuùng sanh. Keùm thöïc teá khoâng chòu nhìn roõ tu thaúng tu ñuùng. Nghóa laø, khi naøo mình cuõng sôï khoå, muoán traùnh khoå tìm vui, nhöng döøng nhöõng caùi nhaân khoå thì khoâng chòu döøng, maø chæ moät beà caàu nguyeän suoâng. Phaûi nhìn quaû ñeåø bieát nhaân vaø tu ngay nhaân aáy. Nhö thaáy gia ñình ngöôøi haïnh phuùc thì phaûi bieát ngöôøi ñoù laø ngöôøi toát. Hoï toå chöùc ñôøi soáng gia ñình theo tinh thaàn ñaïo lyù, bieát nhöôøng nhòn, thöông yeâu laãn nhau. Giôø muoán ñöôïc vaäy thì mình cuõng phaûi taïo nhöõng caùi nhaân nhö vaäy. Ñaây laø tu. An laïc vaø Nieát baøn seõ coù ngay hieän ñôøi. Coøn chôø moät duyeân thuaän lôïi thì bieát ñeán chöøng naøo? Ta lôùn leân trong nhöõng caùi baän roän vaø dính chuøm vôùi nhöõng baän roän naøy cho ñeán cuoái ñôøi. Khoâng tu theo Phaät phaùp thì coù khi ñeán cuoái ñôøi roài, mình cuõng chöa heát lo, heát nghó.

Sau ñaây laø phöông thöùc tu haønh caàn coù cuûa ngöôøi tu chuùng ta.        

Thöù nhaát, sôï bò ngöôøi haïi maïng thì ñöøng coù taâm möu ñoà gieát haïi maïng soáng ngöôøi vaø vaät. Chuùng ta ai cuõng coù taâm tham soáng sôï cheát, vì vaäy môùi di haïi ñeán maïng soáng cuûa chuùng sanh. Nhö gaëp moät con raén ñoäc hay moät con boï caïp thì ta lieàn söû duïng ngay söï khoân ngoan cuûa mình ñeå gieát haïi noù. Hình nhö ñoù laø ñieàu mình phaûi laøm ñeå ñöôïc yeân loøng vaø thoaû maõn. ÔÛ ñaây, ta khoâng ñaùnh giaù ñuùng sai ñoái vôùi vieäc laøm naøy. Nhöng roõ raøng noù ñöôïc laøm vôùi moät aùc taâm. Cöù nghieäm thì thaáy, nhieàu khi con boï caïp hay con raén ñoäc aáy ñang du haønh hoùng maùt trong theá giôùi cuûa chuùng maø thoâi. Chuùng ñaâu coù taâm caén ñoát gì mình. Chuùng ta phaûi tænh taùo laøm chuû nhöõng daáy khôûi vôùi kieåu soáng “vì mình, ai cheát maëc keä”. Neáu ta khoâng chòu döøng nhöõng caùi nhaân gieát haïi nhö vaäy thì luaân hoài luaãn quaãn khoâng loái thoaùt.

Toâi keå moät caâu chuyeän ñeå quí vò nhaän theâm veà vaán ñeà naøy. Coù moät vò vua Phaät töû, moïi sinh hoaït cuûa nhaø vua ñeàu mang tinh thaàn phaät giaùo vò tha voâ ngaõ... Trong soá caùc ñaïi thaàn coù moät ngöôøi möu caàu vieäc laät ñoå ngai vaøng. Vì vò ñaïi quan naøy cho raèng, laøm vua maø khoâng bieát thuï höôûng, cöù tu theá naøy, giöõ giôùi theá kia, laøm toaøn chuyeän taøo lao voâ ích. Vieäc bò baïi loä oâng phaûi boû troán sang nöôùc laân caän. Vua nöôùc naøy laø moät ngöôøi hôïp gu vôùi oâng, thôøi gian sau oâng ñöôïc tin duøng. Moät laàn oâng taâu vôùi nhaø vua “Nhaø vua kia laø moät Phaät töû nhu nhöôïc, chæ caàn moät ñoaøn quaân nhoû cuûa ta, cuõng coù theå thu phuïc ñöôïc giang san aáy, môû roäng bôø coõi. Ñeå chöùng toû, oâng baøy möu cho caùc boïn cöôùp sang bieân giôùi quaáy nhieãu cöôùp phaù. Quaû thaät, beân kia baét ñöôïc, ñem veà thuyeát tam qui nguõ giôùi xong laïi thaû ñi.

Sau ñoù moät ñoaøn quaân lieàn ñöôïc ñöa ñi vaây ñaùnh. Caùc quan ñaïi thaàn thænh caàu ñem binh ñaùnh traû. Nhaø vua khoâng chaáp nhaän, vieát thö gôûi cho giaëc vôùi noäi dung sau “Maïng soáng cuûa con ngöôøi laø quí. Ngai vaøng söï nghieäp chæ trong giai ñoaïn maø thoâi. Ngaøi muoán, toâi daâng heát. Nhöng phaûi baûo ñaûm maïng soáng cuûa sinh linh baù taùnh. Toâi seõ daâng heát cho ngaøi vôùi ñieàu kieän ngaøi ñöøng saùt haïi nhaân daân toâi”. Vua môû cöûa thaønh, giaëc traøn vaøo, moïi thöù tuy yeân oån nhöng vua quan ñeàu bò baét vaø ñöôïc ñöa ñeán moät khu röøng nhieàu choù soùi. Coù ñieàu, nhaân quaû khoâng sai chaïy. Ngöôøi tu haønh, gieo nhaân toát thì seõ gaëp quaû toát. Caùc vò naøy khoâng nhöõng khoâng bò choù soùi aên, maø coøn ñöôïc cöùu thoaùt vaø trang bò ñaày ñuû nhöõng vuõ khí toái taân, ñöa trôû laïi hoaøng cung. Thaáy vaäy vò vua cöôùp nöôùc tænh ngoä hoûi söï tình. Vua Phaät töû traû lôøi:

- Toâi laø Phaät tö,û nhöõng giôùi toâi ñaõ thoï toâi phaûi giöõ gìn.  Do vaäy toâi ñöôïc caùc vò thaàn hoä giôùi baûo veä. Ngaøi ñaõ khoâng laøm haïi ñaát nöôùc vaø nhaân daân cuûa toâi. Ñoù laø ñieàu raát toát cho caû toâi vaø ngaøi. Cöù xem nhö toâi vöøa traûi qua moät giaác mô ñeïp, laø thöïc haønh ñöôïc tinh thaàn cuûa ngöôøi Phaät töû, bieát hy sinh vaø baûo quaûn nhöõng chuùng sanh coù lieân heä vôùi mình. Coøn giaác mô cuûa ngaøi laø thoân tính, môû roäng, thuï höôûng v.v... ngaøi cuõng ñaõ ñaït ñöôïc. Giôø ngang ñaây hai ta döøng laïi, vieäc ai naáy lo.

Caâu chuyeän naøy noùi leân tinh thaàn bieát tu, bieát giöõ giôùi cuûa ngöôøi Phaät töû. Giôùi cuûa mình ñang thoï hieän ñaây laø naêm giôùi. Trong ñoù giôùi veà söï yeâu thöông thaáy ñaõ khoù giöõ, giôùi khoâng saùt sanh laïi caøng khoù giöõ hôn. Vì mình luoân luoân tham soáng sôï cheát neân chaø ñaïp leân maïng soáng cuûa nhöõng loaøi yeáu keùm hôn mình. Khi chuùng ta phaùt trieån tinh thaàn giöõ giôùi thì cuõng coù nghóa laø chuùng ta ñang phaùt trieån loøng töø vaø bôùt ñi nhöõng caùi nhaân ñöa ñeán quaû khoå.

 Thöù hai, neáu khoâng muoán haïnh phuùc gia ñình mình bò cöôùp ñoaït thì ñöøng coù taâm xaâm phaïm phaù hoaïi ñeán söï yeân aám haïnh phuùc gia ñình cuûa ngöôøi khaùc. Baát cöù moät ñoaøn theå naøo, neáu coù toå chöùc chu ñaùo thì môùi coù theå haøi hoøa yeân aám. Nghóa laø, khoâng coù söï va chaïm söùt meû naøo toàn taïi. Vì vaäy nhaân toá ñeå gia ñình mình haïnh phuùc laø mình ñöøng ñuïng chaïm laøm söùt meû ñeán gia ñình ngöôøi khaùc. Phaûi gìn giöõ ñeå coù söï eâm aám thuaän hoøa, baûn thaân vaø gia ñình mình phaûi laø nhöõng vieân gaïch neàn taûng ñeå xaây döïng moät xaõ hoäi toát. Muoán an cö, laïc nghieäp, ñaát nöôùc giaøu maïnh thì phaûi söûa ñoåi tu taïo töø nhöõng ñôn vò goác naøy.

Thöù ba,  phaûi laø ngöôøi chuû tröông chaân thaät. Ñaây laø ñieàu nghe thì ñôn giaûn nhöng raát khoù laøm. Vì coù khi, chæ vôùi moät lôøi noùi bình thöôøng thoâi, ta ñaõ khoâng giöõ ñöôïc söï chaân thaät roài. Ñaïo Phaät laø ñaïo laøm cho ngöôøi heát khoå ñöôïc vui baèng caùch giuùp ngöôøi coù caùi nhìn ñuùùng ñaén ñoái vôùi thöïc chaát caùc phaùp. Muoán vaäy tröôùc tieân ngöôøi tu phaûi chaân thaät vôùi chính mình vaø vôùi moïi ngöôøi.

Coù moät vò vua taøi ñöùc, tuy ñaõ lôùn tuoåi nhöng khoâng coù con trai thaønh phaûi tìm ngöôøi keá vò trong nhaân daân. Con trai toaøn nöôùc töø baûy tuoåi ñeán möôøi ba tuoåi ñöôïc trieäu taäp. Qua buoåi leã ra maét, nhaø vua ban cho moãi ñöùa beù moät soá haït gioáng vôùi lôøi daën doø “Sau ba thaùng caùc ngöôøi ñem nhöõng caây hoa töø nhöõng haït gioáng naøy veà ñaây döï hoäi vaø seõ ñöôïc bieát keát quaû”

Ba thaùng sau, voâ soá hoa röïc rôõ ñöôïc mang veà döï hoäi. Duy coù moät chaäu chæ toaøn ñaát, khoâng caây cuõng khoâng hoa. Ñöùa beù ruït reø taâu vôùi nhaø vua “Con ñaõ coá gaéng heát söùc ñeå chaêm boùn baûo quaûn gioáng hoa Hoaøng thöôïng giao cho con. Nhöng khoâng hieåu sao ba thaùng roài, vaãn chæ laø ñaát khoâng coù thöù gì khaùc. Giôø ñaõ heát thôøi haïn, con chæ coù chaäu ñaát naøy daâng Hoaøng thöôïng”. Ñöùa beù vöøa döùt lôøi, nhaø vua cöôøi to tuyeân boá “Ñaây laø ngöôøi xöùng ñaùng keá thöøa ngoâi vò cuûa ta, vì con ñaõ troàng ñöôïc loaøi hoa voâ hình, saûn sinh töø loøng chaân thaät cuûa con”. Tröôùc söï ngô ngaùc cuûa moïi ngöôøi, nhaø vua tieáp “Caùc haït gioáng ta ban phaùt cho caùc con caùch ñaây ba thaùng, ta ñaõ luoäc chín taát caû, khoâng theå chaêm boùn ñeå coù caây vaø hoa”. Sau ñoù, ñöùa beù ñöôïc ñöa vaøo hoaøng cung chaêm soùc daïy doã ñeå chuaån bò cho ngoâi vò keá thöøa.

Trong vieäc tu haønh loøng chaân thaät laïi caøng quan troïng hôn. Coù ngöôøi ñeán baïch vôùi Hoøa thöôïng “Baïch Hoøa thöôïng sao nghieäp chöôùng cuûa con nhieàu quaù, noù laøm con khoå sôû khoâng ít”. Hoøa thöôïng traû lôøi “Ñuùng roài, chính toâi cuõng bò chöôùng laém, ñaâu coù yeân”. Chuùng ta phaûi bieát chaân thaät nhö vaäy. Neáu khoâng, mình raát deã rôi vaøo theá ñaïi ngaõ maïn. Nhöõng nghieäp taäp, taäp quaùn cuõ cuûa mình nhieàu voâ keå, ñaõ huaân taäp töø bao ñôøi kieáp roài. Muoán tröø noù khoâng phaûi deã daøng. Cöù nghieäm thì thaáy, coù bao giôø mình bieát tröôùc ñöôïc ñieàu gì xaûy ra trong ngaøy. Khoâng bieát nhöng ñuïng caùi naøo thì coù caùi ñeå suy nghó ngay. Trôøi möa laéc raéc laønh laïnh laø mình lieàn nghó ngay ñeán caùi ngaøy ôû Ñaø Laït moät naêm naøo ñoù. Nhöõng tô töôûng naøy khoâng ai saép ñaët nhöng ñuïng duyeân laø noù nhaûy ra traøng giang ñaïi haûi laøm maát thì giôø cuûa mình. Bieát roõ ñieàu naøy laø chaân thaät vôùi chính mình. Töø ñoù chuùng ta bieát caùch giaûi tröø nghieäp taäp cuûa mình.  Trong ñôøi soáng gia ñình vaø xaõ hoäi, chaân thaät cuõng khoâng theå thieáu. Trong taäp theå Thieàn vieän ñaây, chuùng toâi cuõng phaûi phaùt huy söï chaân thaät aáy. Huoáng laø quí vò, nhöõng ngöôøi phaûi ñoái ñaàu vôùi caùi aên, caùi maëc... Neáu khoâng tænh, thì coù khi mình cuõng tranh ñua, gian doái, giaønh giöït nhö moïi ngöôøi. Ñaây laø ñieàu ai cuõng deã vöôùng vì noù ñaõ nhieãm trong bao ñôøi. Muoán goät röûa noù thì chæ coù söï phaán ñaáu buoâng boû maø thoâi. Raát nhieàu gian nan trong vieäc naøy, coù khi muoán tu maø khoâng ñöôïc. Khoâng gan daï, khoâng phi thöôøng, thì khoâng vöôït qua nhöõng thöû thaùch gian nan aáy.

Con gaùi cuûa vò ñaïi thaàn veà höu laø moät ngöôøi ñöùc haïnh vaø coù nhan saéc. Coâ ñöôïc saép ñaët haàu haï hoaøng haäu ñöông thôøi. Baát thaàn hoaøng haäu bònh naëng roài cheát. Caùi cheát khi coøn ñaày xuaân saéc vaø quyeàn uy cuûa baø laøm coâ giöït mình tænh ngoä. Quaû laø voâ thöôøng choùng vaùnh, maïng soáng moûng manh ngaén nguûi. Duø laø böïc maãu nghi thieân haï chaêng nöõa cuõng khoâng theå cöùu vaõn khi voâ thöôøng ñaõ tôùi. Söï tænh ngoä daãn ñeán vieäc coâ muoán xuaát gia, nhöng khoâng ñöôïc söï ñoàng yù cuûa cha meï. Coâ phaûi laáy choàng vaø sinh con, coù con xong môùi coù quyeàn xuaát gia.

Sau khi ñaõ hoaøn thaønh yù nguyeän cuûa cha meï, coâ ñi tu. Nhöng vì laø ngöôøi coù nhan saéc neân ñeán ñaâu cuõng bò töø choái. Cuoái cuøng coù moät vò thaày noùi roõ vôùi coâ “Sôû dó khoâng ai daùm nhaän con, vì saéc dieän cuûa con deã gaây tai hoïa laém!”. Nghe vaäy coâ lieàn phaùt nguyeän “Con ñeán vôùi ñaïo vì muoán tìm söï an oån vaø giaûi thoaùt trong hieän ñôøi. Neáu vì saéc dieän naøy maø öôùc nguyeän cuûa con khoâng thaønh thì con xin phaù boû noù”. Phaùt nguyeän xong coâ laáy baøn uûi ñoát chaùy maët mình. Sau ñoù coâ ñöôïc nhaän vaøo thieàn vieän tu haønh. 

Sau khi ñaõ thieâu huûy nhan saéc cuûa mình, coâ ni noùi “Trong khi haàu haï hoaøng haäu yeâu quí, ta ñaõ ñoát höông xoâng öôùp aùo quaàn tuyeät ñeïp cuûa ta. Baây giôø ta laø teân aên maøy khoâng nhaø, ñaõ ñoát maët ñeå böôùc vaøo chuøa”.

Vaø luùc saép tòch coâ ñeå laïi baøi keä:

            Saùu möôi saùu laàn, ñoâi maét naøy nhìn thu thay ñoåi.

            Ta noùi ñeán aùnh traêng ñaõ ñuû roài, ñöøng hoûi nöõa.

            Haõy laéng nghe aâm ñieäu cuûa thoâng ngaøn,

            Vaø baùch höông khi khoâng gioù loäng.

Ñaây laø moät con ngöôøi ñaõ soáng ñöôïc vôùi caây coû maây ngaøn. Ñaõ nghe ñöôïc baùch höông reo khi trôøi khoâng gioù. Ñaõ hoøa chung ñöôïc vôùi thoâng ngaøn coû noäi. Khoâng coøn bò buoäc raøng bôûi baát cöù moät hình thöùc naøo. Khoâng coøn bò ngaên caûn bôûi moät trôû löïc naøo. Laø moät ngöôøi töï taïi giaûi thoaùt trong cuoäc ñôøi naøy. Ñaõ ñuû roài, ñöøng hoûi nöõa!

Ai trong chuùng ta cuõng coù theå noùi ñeán aùnh traêng cuûa mình nhö vò ni kia, neáu ta chòu boû nhöõng gì caàn boû, laøm nhöõng gì caàn laøm cho vieäc tu haønh cuûa mình. Chuùc taát caû chuùng ta thaønh coâng.

]

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM