COÄI THIEÀN

H.T THÍCH NHAÄT QUANG

PHÖÔNG TIEÄN CHO NGÖÔØI TU THIEÀN

Phaät phaùp coù voâ löôïng phaùp moân. Haøng Phaät töû chöa thoâng hieåu thì thaáy coù söï khaùc nhau giöõa caùc phaùp moân, vì vaäy trong vieäc tu haønh thöôøng xaûy ra vaán ñeà cuïc boä. Phaïm vi cuûa baøi giaûng hoâm nay laø phaù nhöõng laàm chaáp aáy, ñeå coù theå aùp duïng Phaät phaùp vôùi tinh thaàn roäng raõi côûi môû.

Phaùp moân cuûa Phaät khoâng coù cao thaáp nhöng do nghieäp taäp cuûa chuùng sanh maø thaáy coù cao thaáp. Phaùp Phaät khoâng daønh rieâng cho baát cöù ai, caên cô naøo tu cuõng ñöôïc. Muïc ñích maø ngöôøi tu nhaém ñeán ñeå tu haønh, goïi laø lyù toät, thì khoâng coù söï sai khaùc. Nhöng trong phaàn aùp duïng thaáy coù söï sai khaùc roõ raøng chính laø do nghieäp taäp cuûa moãi ngöôøi. Treân thöïc teá, nhieàu ngöôøi laïi cho raèng Phaät phaùp thöïc coù cao thaáp. Vaäy chuùng ta phaûi hieåu theá naøo tu theá naøo?

Tröôùc tieân, ñoái vôùi baát cöù vieäc tu haønh vaø coâng ñöùc naøo, neáu ta laøm trong tinh thaàn trao ñoåi hai chieàu thì phaûi bieát ñaây laø söï haïn cuoäc cuïc boä. Phaät töû phaûi phaù boû nhöõng daáy khôûi nhö vaäy ñeå höôùng ñeán choã roát raùo. Ta khoâng tu ñeå caàu gia ñình bình yeân, phöôùc loäc ñaày nhaø hay tu ñeå ñöôïc quí troïng v.v... maø tu ñeå thaønh Phaät. Ñoù laø muïc ñích duy nhaát. Chæ khi ñaït ñöôïc choã toät cuøng naøy, ta môùi thaät söï bình an, coøn caùc hieän caûnh, hieän töôïng tröôùc maét khoâng coù thöù gì baûo ñaûm vöõng chaéc. Ñaây laø quan nieäm tu haønh chaân chaùnh. Muoán ñaït ñöôïc choã cuoái cuøng naøy, ta phaûi thöïc hieän tuaàn töï moät soá giai ñoaïn. Nhöõng giai ñoaïn naøy chæ laø böôùc ñaàu cuûa ngöôøi hoïc Phaät. Coøn choã cuoái cuøng chính laø taâm hoaøn toaøn bình an thanh tònh cuûa mình. Ñoù laø Nieát baøn. Nieát baøn khoâng coù caûnh giôùi chæ laø taâm maø thoâi. Thoâng thöôøng, khi coù ngöôøi phaùt taâm tu thì caùc vò thaày luoân luoân nhaéc nhôû laø ñöøng mang tính chaát cuïc boä, haïn cheá vieäc tu haønh cuûa mình. 

Nhö moät soá Phaät töû tu theo toâng Tònh ñoä thì quan nieäm raèng, phaûi tu tònh môùi baûo ñaûm gaàn Phaät, ñöôïc Phaät röôùc. Quan nieäm naøy khoâng sai. Tuy nhieân ñieàu kieän ñeå ñöôïc Phaät röôùc thì ai cuõng bieát, phaûi nieäm Phaät ñeán nhaát taâm baát loaïn. Coøn nieäm kieåu uø ô ví daàu, thì khoâng chaéc Phaät röôùc. Coù röôùc sang chaéc gì mình ñaõ chòu ôû. Chæ môùi vaøo chuøa, vaøo thieàn vieän moät thôøi gian, coù ngöôøi coøn chöa chòu noåi huoáng laø coõi Phaät thanh tònh giaûi thoaùt. ÔÛ vaøi tuaàn ñaõ than buoàn quaù, ñoøi veà... Taâm coøn ngöôïc xuoâi, chaïy theo thöù naøy thöù kia thì khoù hoøa nhaäp ñöôïc vôùi söï yeân aéng vaéng veû, huoáng laø söï thanh tònh hoaøn toaøn.          

Coøn Phaät töû tu thieàn thì hay maéc beänh noùi taän trôøi xanh, toaøn laø kieán taùnh roài ñoán ngoäv.v... nhöng ñuïng ñeán thì sanh söï, raày raø ... ñuû thöù chuyeän.

Vaán ñeà quan troïng khoâng phaûi laø tu thieàn toát hay tu tònh ñoä ñuùng maø quan troïng laø tu nhö theá naøo ñeå giaûi quyeát sanh töû. Ñöøng neân  vöôùng vaøo nhöõng thöù cuïc boä treân. Ñaû thoâng roài thì phaùp hoäi naøo ta cuõng tôùi ñöôïc. Phaät phaùp nôi naøo ta cuõng nghe ñöôïc. Nghe ñeå coù theâm kinh nghieäm, theâm söï hieåu bieát maø hoaøn bò cho vieäc tu hoïc cuûa mình.

Phaûi noùi, tu haønh vôùi tính caùch trao ñoåi hai chieàu ñaõ trôû thaønh thoâng leä. Nhö thaép nhang cuùng Phaät xong, lieàn “Laïy Phaät cho con thaùng naøy truùng soá, cho con ñöôïc bình yeân”v.v... Ít khi naøo vieäc daâng höông cuùng Phaät chæ ñôn thuaàn laø do loøng quí kính vaø ngöôõng moä. Daâng höông chæ vôùi loøng thaønh kính thoâi ñuû roài, caàn theâm gì nöõa?. Muoán theâm gì nöõa, cuõng ñoøi hoûi ta phaûi ñaàu tö taâm huyeát vaø coâng söùc cuûa mình, chöù khoâng theå caàu nguyeän suoâng. Nhö muoán loøng mình yeân oån thì khoâng theå chæ thaép höông nguyeän vôùi Phaät raèng “Laïy Phaät cho loøng con yeân oån” maø phaûi noå löïc trong coâng phu haèng ngaøy. Noå löïc theá naøo? Tuïng kinh thì phaûi taäp trung vaøo lôøi kinh tieáng keä ñöøng ñeå taïp nieäm xen vaøo. Nieäm Phaät thì chæ nieäm Phaät vaø nhôù Phaät thoâi. Ngoài thieàn thì phaûi ñöôïc thieàn ñònh. Nhöõng gì daáy khôûi laøm mình baát an baát oån thì phaûi buoâng. Nhö vaäy môùi ñaït ñöôïc öôùc nguyeän, coøn neáu chæ ao öôùc suoâng maø khoâng ñaàu tö coâng söùc thì vieäc mô öôùc trôû thaønh haûo huyeàn. Ngöôøi Phaät töû chaân chính khoâng laøm  nhö vaäy.

Tu ít tu nhieàu gì laø tuøy moãi ngöôøi. Bieát caùch tu thì duø tu ít chaêng nöõa, ta vaãn höôûng ñöôïc söï bình an trong töøng phuùt, töøng giaây coâng phu ñoù. Coøn nguyeän caàu nhieàu maø khoâng tu hay khoâng bieát caùch tu, duø thaép bao nhieâu nhang, ñoát theâm bao nhieâu vaøng maû cuõng chaúng ích gì. Chöa keå, nguyeän caàu nhieàu maø khoâng ñöôïc ñaùp öùng thì coù khi coøn taêng theâm söï böïc boäi vaø baát an.

Muoán phaù tröø thoùi quen tu haønh coù tính caùch hai chieàu naøy thì ta phaûi hoïc, hieåu, soáng thöïc vôùi baûn haïnh cuûa Phaät vaø Boà Taùt. Ñôøi soáng cuûa chuùng ta ñaày nhöõng daáy nieäm laêng xaêng, toan tính ngöôïc xuoâi, khoâng gioáng vôùi caùc ngaøi. Laøm theá naøo boû ñi, nhöõng ñieân ñaûo loaïn töôûng, nhöõng toan tính ngöôïc xuoâi töùc laø chuùng ta soáng thöïc ñöôïc baûn haïnh Boà taùt.

Vieäc tu haønh khoâng ñoøi hoûi ta phaûi ñeán chuøa hoaëc phaûi coù thôøi gian coá ñònh. Chæ caàn kieåm nghieäm tö töôûng vaø haønh vi cuûa mình trong moïi sinh hoaït, ñoù laø tu. Nhöõng gì gaàn guõi vôùi baûn haïnh cuûa Phaät vaø Boà taùt thì chuùng ta gìn giöõ phaùt trieån. Voïng töôûng döøng, vieäc laøm cuûa mình coù keát quaû. Tuïng kinh, taïo coâng ñöùc chæ laø nhöõng phöông tieän giuùp chuùng ta soáng gaàn vôùi baûn haïnh cuûa chö Phaät vaø Boà Taùt. Noù chöa theå ñaûm baûo cho vieäc thanh tònh giaûi thoaùt. Neáu laøm nhöõng vieäc ñoù maø ñöôïc thanh tònh giaûi thoaùt thì chuùng toâi ñaõ thaønh Phaät heát roài. Nhöng chuùng toâi ñaâu ñaõ thaønh Phaät. Quí vò choïc giaän thì coù khi chuùng toâi cuõng noåi saân. Trong quan heä töông giao lôïi loäc neáu quí vò laøm mích loøng quaù thì chuùng toâi cuõng ñaâm ñôn kieän. Nhöõng thöù nhö vaäy naèm saâu beân trong khoâng ai bieát ñöôïc. Vaäy thì, laøm sao nhöõng vieäc laøm beân ngoaøi coù theå giaûi quyeát vaø mang laïi söï thanh tònh giaûi thoaùt cho chuùng ta, neáu chuùng ta khoâng chòu buoâng boû vaø tu ngay nhöõng thöù beân trong naøy. Ñaây laø choã ñaùng löu yù.

Moät thieàn sö ñaõ noùi :

            Phong quyeän taøn vaân vuõ truï khoan

            Bích thieân nhö thuûy nguyeät nhö hoaøn

            Toå sö taâm aán phaân minh taïi

            Ñoái thöû baèng quaân töû teá khan

Dòch :

            Gioù cuoän maây taøn vuõ truï theânh                 

            Trôøi xanh nhö nöôùc moät vaàng traêng       

            Taâm aán toå sö raønh raønh ñoù

            Choã naøy ai naáy töï xem baèng

Taâm aán cuûa toå sö chính laø taâm chaân thaät. Ai cuõng coù, khoâng heà daáu dieám vaø chính laø Nieát baøn thöôøng taïi. Chæ caàn gioù cuoän maây tan, töùc nhöõng laêng xaêng ñieân ñaûo vaø loaïn töôûng ñaõ queùt saïch thì baàu trôøi bao la theânh thang hieän baøy.

Tu nhö vaäy laø tu thaúng taét khoâng qua moät quaù trình phöông tieän naøo. Noù ñoøi hoûi chuùng ta phaûi coù quyeát taâm buoâng boû vaø loaïi tröø nhöõng taêm toái ñieân ñaûo cuûa mình. Nhö muoán nhaø saùng thì phaûi thaép ñeøn. Thaép nhö theá naøo? Nghó baäy ñöøng nghó, noùi baäy ñöøng noùi, laøm baäy ñöøng laøm...  ñöôïc vaäy thì daàn daàn taâm ta seõ saùng. Ñaây laø moät phöông thöùc maø ai cuõng coù theå aùp duïng.

Trôøi xanh nhö nöôùc moät vaàng traêng, baàu trôøi khoâng maây thì theânh thang xanh bieác. Giöõa caùi theânh thang xanh bieác aáy traêng seõ hieän ra. Ñoù laø taâm chaân thaät cuûa ta hieän tieàn. Ngoaøi ra “moät vaàng traêng” coøn dieãn taû hình aûnh cuûa moät vieäc laøm duy nhaát, khoâng bò nhöõng laêng xaêng ñieân ñaûo laøm roái loaïn. Vieäc gì chæ taäp trung moät vieäc ñoù thoâi. Laøm vaäy thì ta ñöôïc bình an töùc thì.

Taâm aán toå sö raønh raønh ñoù, moät khi taâm ñaõ roãng rang bình an thì söï aán chöùng cuûa chö vò toå sö cuõng saün saøng. Töùc ta soáng ñöôïc vôùi baûn haïnh cuûa Boà taùt. 

Tuy nhieân ñoù chæ môùi laø moät böôùc trong coâng phu tu haønh, chöa phaûi roát raùo. Ngaøi Töû Thuaàn noùi:

            Ñình ñình nhöït ngoï du khuy baùn.

            Tòch tòch tam canh thöôïng vò vieân.

            Luïc hoä baát taèng chi noaõn yù.

            Vaõng lai thöôøng taïi nguyeät minh tieàn.

Dòch :

            Döøng döøng ñuùng ngoï chöõa troøn khuyeân

            Laëng laëng canh ba chaúng hieän tieàn.

            Saùu cöûa chöa töøng hôi höôùm aáy.

            Tuy nhieân traêng saùng vaãn khoâng rieâng.

Tuy döøng ñöôïc taát caû nhöõng laêng xaêng phieàn naõo thì baàu trôøi theânh thang roäng môû, traêng saùng hieän tieàn. Nhöng vaàng traêng naøy chöa phaûi laø vaàng traêng troøn ñaày. Traïng thaùi taâm laëng leõ nhö söï tòch tònh yeân laéng vaøo luùc giöõa ñeâm chöa phaûi laø choã roát raùo. Phieàn naõo heát nhöng taâm vaãn coøn bò chi phoái bôûi nhöõng quan ñieåm nhaän thöùc, neân noùi, duø ñaõ tòch laëng nhöng chöa thaät troøn ñaày.

Thöôøng trong ñôøi soáng, ta laøm ñöôïc vieäc gì thì hay bò maéc keït vaøo vieäc aáy. Nhöõng gì ñaõ thaønh neáp maø coù söï ñoåi khaùc thì sinh phieàn naõo. Giaû nhö mình ñang tuïng kinh maø ai laøm gì oàn naùo thì mình böïc. Hoaëc ngöôïc laïi mình khoâng thích tuïng kinh maø ai tuïng kinh thì mình khoâng öa. Ñoù laø do chuùng ta chöa thoaùt khoûi nhöõng quan nieäm, ñònh kieán. Noù laøm chöôùng ngaïi taâm chaân thaät hieån loä troøn ñaày. Neân noùi, laëng laëng canh ba chaúng hieän tieàn.

Tuy nhieân, duø cho choã tòch laëng aáy chöa ñöôïc roát raùo, saùu caên cuûa mình coøn dong ruoåi ngöôïc xuoâi, aùnh saùng cuûa vaàng traêng vaãn toûa khaép.  Ñaây laø choã ai cuõng coù theå nhaän ñöôïc neáu bieát caùch tu. Chæ caàn chuùng ta chòu buoâng boû, ñöøng vöôùng maéc, laøm chuû ñöôïc mình.

Ngaøy thaùng nhö thoi ñöa, tuoåi giaø choàng chaát, maïng soáng ngaén nguûi. Hieåu ñaïo maø khoâng coá gaéng tu haønh thì thaät ñaùng tieác! Ngöôøi xöa chí thieát tu haønh maø coøn than thaân, traùch phaän, lyù naøo chuùng ta laïi ñeå ngaøy thaùng troâi suoâng. Thieàn sö Duy Coâng ñaõ töï thaùn :

            Coâng phu chöa ñeán choã vuoâng troøn

            Haèng töïa lan can luoáng lo aâu

            Hoâm nay laø ba mai laïi boán

            Tuyeát söông deã ñeán phuû treân ñaàu

Taâm traïng khaéc khoaûi naøy laø taâm traïng chung. Neáu nhö chæ thích laøm phöôùc laøm laønh ñeå chuaån bò cho ñôøi sau thì khoâng noùi laøm chi.Coøn vôùi thieàn sinh chuùng toâi, thì vieäc tu haønh quaû laø böùc thieát. Töø ñôøi soáng cho ñeán quan nieäm, hieåu bieát, taát caû ñeàu ñöôïc xaây döïng theo ñuùng baûn haïnh cuûa Phaät vaø Boà Taùt. Vaäy maø, hoâm nay muøng ba, mai muøng boán roài ngaøy kia muøng  naêm, tôùi muøng saùu... thôøi gian troâi chaúng heà döøng, tôùi chaúng heà lui, toùc baïc phuû ñaàu, thaân theå suy yeáu nhöng coâng phu chöa ñeán choã vuoâng troøn, ñaïo caû chöa saùng. Chaúng traùch “haèng töïa lan can luoáng lo aâu”.

Moät thieàn sö ñaõ noùi “Duø khi soáng bò ngöôøi khinh bæ, ngheøo khoå, ñoùi raùch, khi cheát bò caøy böøa haønh haï traêm ngaøn muoân kieáp trong ñòa nguïc A tyø, nhöng moät khi ñaõ nhaän ñöôïc yeáu chæ tu haønh thì khoâng coù gì ñeå ta phaûi sôï haõi”. Yeáu chæ tu haønh laø gì? Ñaây chính laø taâm an oån cuûa mình. Muoán nhaän ñöôïc thì chæ caàn buoâng boû nhöõng laêng xaêng ñieân ñaûo. Nhaän ñöôïc, coù bình yeân töï taïi. Nhöõng thöù chung quanh khoâng coøn laøm mình ñoäng loøng vaø sôï haõi nöõa. 

Bieän Thuû Toïa, truï trì chuøa Theâ Hieàn ôû Lö Sôn, aùo quaàn thöôøng khoâng töôm taát vaø hay coù thoùi quen xaâu giaøy qua gaäy truùc vaùc treân vai. Moät hoâm ngang qua chuøa Ñoâng Laâm ñaát Cöûu Giang, Hoøa thöôïng Hoãn Dong thaáy vaäy lieàn maéng “Sö laø moâ phaïm cuûa ngöôøi ñôøi, cöû chæ nhö theá chaúng nhöõng töï khinh mình, maø coøn thaát leã lôùn ñoái vôùi chuû nhaân”

Bieän Thuû Toïa cöôøi baûo “Ta coù loãi gì vaäy?”. Noùi xong laáy buùt laøm baøi keä ñeå laïi roài ñi. Baøi keä nhö sau:

            Chôù baûo Theâ Hieàn ngheøo

            Thaân ngheøo ñaïo chaúng ngheøo

            Giaøy coû tôï nhö hoå

            Gaäy choáng troâng töïa roàng

            Khaùt uoáng nöôùc Taøo Kheâ

            Ñoùi aên laät cöùc boàng

            Keû ñaàu ñoàng traùn saét

            Ñeàu trong nuùi cuøng ta.     

Thaân ngheøo ñaïo chaúng ngheøo laø gia phong cuûa ngaøi Theâ Hieàn vaø cuõng laø neáp soáng caàn coù cuûa moät ngöôøi tu. Ñaïo chính laø taâm chaân thaät cuûa chuùng ta. Chuùng ta tu chæ ñeå soáng laïi vôùi taâm chaân thaät naøy. Coøn nhöõng hình thöùc beân ngoaøi khoâng quan troïng.

Giaøy coû tôï nhö hoå, gaäy choáng troâng töïa roàng laø noùi ñeán nhöõng hoaït duïng phi thöôøng cuûa ngöôøi tu khi ñaõ soáng ñöôïc vôùi taâm chaân thaät cuûa mình. Giaøy coû vaø gaäy truùc tuy chæ laø nhöõng thöù taàm thöôøng döôùi maét ngöôøi ñôøi, nhöng qua coâng phu cuûa ngaøi Theâ Hieàn thì moïi thöù trôû thaønh döõ tôïn nhö hoå, linh hoaït nhö roàng. Vôùi nhöõng phöông tieän nhö vaäy thì coøn gì ñeå sôï haõi maø khoâng bình an?   

Khaùt uoáng nöôùc Taøo Kheâ, ñoùi aên laät cöùc boàng. Nöôùc Taøo Kheâ laø chæ cho phaùp moân “Tröïc chæ nhaân taâm kieán taùnh thaønh Phaät” cuûa Toå Hueä Naêng. Laät cöùc boàng laø gai caây deõ. Hueä maïng laø nguoàn nöôùc nuoâi soáng taâm ngaøi. Nhöõng thöù taàm thöôøng khoù nuoát laø thöùc aên nuoâi soáng thaân ngaøi. Vaäy thì coøn gì ñeå vöôùng baän maø khoâng töï taïi?

Keû ñaàu ñoàng traùn saét, ñeàu trong nuùi cuøng ta. Ñaàu ñoàng traùn saét chæ cho nhöõng con ngöôøi coù theå ñöông ñaàu vôùi nhöõng theá löïc maïnh meõ döõ daèn nhaát. Chính laø nhöõng con ngöôøi ñaõ bình an vaø töï taïi thaät söï, laø keû ñoàng chí ñoàng haïnh vôùi ngaøi, hieåu ñöôïc neáp soáng cuûa ngaøi.    

Kinh Vieân Giaùc daïy chuùng ta tu nhö sau: Trong taát caû thôøi chaúng khôûi voïng nieäm. Ñoái vôùi voïng taâm cuõng chaúng döùt dieät. Nôi caûnh voïng töôûng chaúng theâm lieãu tri. Khi khoâng lieãu tri chaúng bieän chaân thaät.

Trong taát caû thôøi chaúng khôûi voïng nieäm laø, trong taát caû moïi sinh hoaït ñi, ñöùng, naèm, ngoài chuùng ta ñöøng ñeå nhöõng thöù nhö suy nghó, tô töôûng... chi phoái daãn daét mình. Nghóa laø, ngay trong cuoäc soáng ñaây, nhöõng gì mình ñaõ leân keá hoaïch thì coá gaéng troâi troøn. Nhöõng gì daáy khôûi ngoaøi söï saép ñaët ñoù thì thoâi, boû qua moät beân. Ngay trong coâng vieäc ñang laøm cuõng ñöøng daáy nieäm. Laøm vieäc gì thì chæ bieát vieäc aáy. Ñöøng laøm vieäc naøy maø ñeå taâm dong duoãi taän ñaâu ñaâu. 

Vôùi caùc voïng taâm cuõng chaúng döùt dieät. Khoâng khôûi voïng nieäm nhöng cuõng khoâng ñöôïc döùt dieät. Töùc khoâng laáy maø cuõng khoâng boû. Ñaây laø phaùp tu “Bieát voïng khoâng theo” cuûa Hoøa thöôïng daïy chuùng ta. Chæ caàn bieát voïng, khoâng ñeå noù daãn daét ngöôïc xuoâi thì yeân. Khoâng caàn phaûi duøng theâm moät phöông tieän naøo, hay moät löïc naøo ñeå daèn neùn hay döùt dieät. Khi bieát laø voïng, voïng tan roài thì cuõng khoâng caàn phaûi oâm khö khö caùi bieát laøm gì. Khi naøo nieäm daáy thì caùi bieát hieän tieàn, nieäm khoâng thì caùi bieát cuõng khoâng. Khoâng caàn daáy theâm moät caùi gì ñeå bieát veà nhöõng caùi ñoù, cuõng khoâng khôûi dieät hay phaân bieät veà nhöõng voïng töôûng ñoù. Neân noùi ngay caûnh voïng töôûng chaúng theâm lieãu tri. Khi khoâng lieãu tri chaúng bieän chaân thaät.

Noùi chung laø laøm sao phaùt huy ñöôïc caùi bieát cuûa mình. Sôû dó ta ñau khoå ngöôïc xuoâi troâi daït trong voøng luaân hoài sanh töû nhieàu ñôøi nhieàu kieáp laø do khoâng söû duïng taùnh bieát. Bôûi khoâng bieát neân lao theo, chaáp chaët roài taïo nghieäp. Ñaõ taïo nghieäp thì coù khoå ñau. Töø khoå ñau laïi gaây taïo nghieäp... cöù vaäy maø loay hoay luaån quaån khoâng coù loái thoaùt. Caùi bieát naøy laø ngoïn ñeøn trí tueä xua tan boùng toái voâ minh. Ñeøn ñaõ saùng thì boùng toái töï maát khoâng caàn phaûi duøng theâm phöông tieän. Chæ caàn bieát voïng thì voïng töï maát, khoâng daáy khôûi theâm gì nöõa. Coøn daáy khôûi laø coøn voïng. Chuùng ta coù taùnh bieát laøm chuû nhöõng voïng ñoäng, ngay ñoù bình an hieän tieàn. 

Neáu khoâng tænh saùng thì vieäc lôùn vieäc nhoû gì mình cuõng oâm ñoàm, thöù gì cuõng laøm mình lo sôï baát an. Vaäy thì khoå laém. Thöù gì cuõng coù duyeân, coù nghieäp cuûa noù, oâm vaø lo ñeán bao giôø? Caøng oâm ñoàm, caøng vöôùng maéc caøng khoå ñau. Phaät noùi, chöa coù muoán coù laø caùi khoå thöù nhaát, coù roài muoán giöõ laø caùi khoå thöù hai, muoán giöõ maø maát laø caùi khoå thöù ba. Nhöõng caùi mình muoán coù muoán giöõ ñoù laïi laø nhöõng thöù giaû taïm beân ngoaøi, traùnh sao khoûi söï maát maùt maø khoâng ñau khoå? Ñaây laø choã chuùng ta phaûi tænh saùng nhaän ñònh.

Cuoái cuøng toâi xin keå moät caâu chuyeän laøm baøi hoïc cho vieäc tu haønh cuûa chuùng ta. Ngaøy xöa coù moät vò thaàn bieån, trao cho oâng thôï chaøi boán vieân ngoïc, nhôø daâng cho quoác vöông cuûa nöôùc oâng. Vieân ngoïc thöù nhaát coù khaû naêng taïo ñöôïc taát caû thöùc aên sôn haøo haûi vò. Vieân ngoïc thöù hai taïo ra luïa laø gaám voùc son phaán. Vieân ngoïc thöù ba taïo ra caùc duïng cuï vaø khí giôùi. Vieân ngoïc thöù tö taïo ra tieàn baïc. Quoác vöông nhaän xong, caûm kích loøng thaät thaø cuûa ngöôøi thôï chaøi, beøn taëng laïi oâng moät vieân, tuøy oâng choïn löïa.

OÂng xin veà hoûi yù kieán vôï con roài seõ leân nhaän sau. Tuy nhieân sau khi baøn baïc thì moãi ngöôøi moãi yù khoâng ai nhöôøng ai. Gia ñình roái raém vì söï tranh daønh lôùn tieáng naøy. Ngöôøi thôï chaøi quaù meät moûi beøn taâu vôùi vua: Töø khi coù chuyeän boán vieân ngoïc, gia ñình con xaøo xaùo khoâng yeân. Ñôøi soáng ngaøy xöa cuûa con tuy bình dò nhöng yeân oån haïnh phuùc. Thoâi, cho con khoûi nhaän vieân naøo nöõa.

Vieäc tu haønh cuûa mình cuõng vaäy. Neáu baát cöù moät voïng nieäm, moät daáy khôûi naøo maø mình cuõng daùm traû heát nhö oâng thôï chaøi thì mình seõ ñöôïc yeân oån sung söôùng. Coøn duø cho ngoïc ngaø chaâu baùu gì maø mình cöù naém laïi, lao theo roài tính toaùn ngöôïc xuoâi thì traùnh sao khoûi lao taâm toån trí. Caâu chuyeän naøy nhaéc chuùng ta ñöøng tin, ñöøng lao theo voïng töôûng ñeå ñöôïc yeân oån hoaøn toaøn.

]

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM