HAÏNH HIEÁU TRONG ÑAÏO PHAÄT

H.T THÍCH NHAÄT QUANG

PHAÄT DAÏY CAÙCH BAÙO HIEÁU

Hoâm nay laø ngaøy raèm thaùng baûy, ngaøy baùo hieáu, cuõng laø moät trong nhöõng ngaøy leã troïng ñaïi nhaát cuûa giôùi Phaät töû chuùng ta. Noùi ñeán hieáu ñaïo laø noùi ñeán ñaïo soáng cuûa con ngöôøi. Duø laø toân giaùo naøo, ai ai cuõng phaûi laáy hieáu ñaïo laøm goác.

Ngaøy raèm hoâm nay laø ngaøy moïi ngöôøi con Phaät daâng heát loøng thaønh cuûa mình leân ñaáng sanh thaønh oâng baø, cha meï v.v… laø nhöõng ngöôøi ñaõ taïo ra chuùng ta. Cha meï ñaõ daøy coâng sanh thaønh, nuoâi döôõng, gaày döïng cho chuùng ta moät cuoäc ñôøi, moät söï soáng. Taâm traïng lo laéng aáy khoâng bieát ñeán ñaâu laø cuøng. Cho neân ngöôøi xöa noùi: “Gioït nöôùc luoân luoân chaûy xuoáng, chöù khoâng bao giôø chaûy ngöôïc leân”. Cha meï traêm tuoåi, con taùm möôi tuoåi hoaëc hôn taùm möôi tuoåi, cha meï cuõng vaãn coøn lo laéng cho con. Nghóa laø khoâng bao giôø cha meï boû queân chuùng ta, maø muoán cho chuùng ta tröôûng thaønh, aám no sung tuùc. Thaáy con ngöôøi hoïc gioûi thì cuõng muoán con mình hoïc gioûi, thaáy con ngöôøi laøm coâng vieäc phaùt ñaït thì cuõng muoán con mình ñöôïc nhö vaäy. Muoán con luoân luoân laø ngöôøi toát, ngöôøi hieáu ñaïo. Ñoù laø nhöõng nguyeän öôùc cuûa cha meï.

Vì vaäy, ñeå toû loøng hieáu ñeå vôùi caùc baäc sanh thaønh, chuùng ta phaûi laøm nhö theá naøo? Tröôøng hôïp cha meï ñaõ quaù vaõng, chuùng ta neân tu taïo caùc coâng ñöùc laønh hoài höôùng veà cho cha meï. Neáu cha meï vì nghieäp döõ phaûi ñoïa vaøo aùc ñaïo, chuùng ta thaønh taâm thieát leã trai nghi cuùng döôøng Tam Baûo vaø tha thieát phuùng tuïng kinh keä, ñeå chuyeån hoùa nghieäp döõ cho cha meï qua lôøi Phaät daïy. Trong kinh Ñòa Taïng, Boà taùt Ñòa Taïng ñaõ phaùt theä nguyeän: neáu coøn moät chuùng sanh khoå thì ngaøi nguyeän khoâng thaønh Phaät. Coøn moät chuùng sanh ôû trong ñòa nguïc thì ngaøi coøn ôû ñoù ñeå maø cöùu vôùt. Chæ khi taát caû chuùng sanh heát khoå, ngaøi môùi chòu leân ngoâi chaùnh giaùc. Vôùi lôøi nguyeän to lôùn aáy, ngaøi laø vò ñaïi Boà taùt, thöôøng thò hieän trong cuoäc ñôøi, ôû nhöõng choán khoå ñau ñeå cöùu vôùt chuùng sanh. Trong ñoù coù cha meï nhieàu ñôøi cuûa chuùng ta.

Ñöùc Phaät thöôøng daën doø caùc vò ñaïi Boà taùt phaûi luoân giuùp ñôõ chuùng sanh khi chuùng gaëp hoaïn naïn hay bò ñaøy ñoïa trong nhöõng choán khoå ñau nhö ñòa nguïc, ngaï quyû, suùc sinh… Phaät daïy Boà taùt Ñòa Taïng: “Neáu coù ngöôøi nam, ngöôøi nöõ naøo troàng chuùt ít caên laønh trong Phaät phaùp, oâng neân duøng ñaïo löïc cuûa oâng uûng hoä ngöôøi ñoù tu taäp laàn laàn ñöôïc ñaïo voâ thöôïng, chôù ñeå hoï thoaùi thaát. Neáu coù keû môùi tu chuùt ít caên laønh maø phaûi ñoïa laïc trong caùc ñöôøng khoå, oâng khieán nhöõng ngöôøi aáy nhôù nieäm danh hieäu cuûa Phaät vaø duøng thaàn löïc khieán hoï khoâng bò ñoïa vaøo ñòa nguïc, ngaï quæ, suùc sanh”.

Sôû dó coù ñòa nguïc, coù nhöõng choán khoå ñau laø do chuùng sanh taïo nghieäp khoâng toát maø chieâu caûm neân. Nghieäp khoâng toát aáy töø nôi thaân, mieäng, yù maø sanh ra. Töø ñoù chuùng ta bò caùc thöù tham lam, saân haän, si meâ ñieân ñaûo keùo loâi. Toùm laïi, caûnh khoå ôû ñòa nguïc laø do chuùng ta taïo chöù khoâng phaûi ai baøy ra, aùp ñaët ñöa chuùng ta ñeán. Ñieàu naøy chuùng ta nghieäm laáy cuõng coù theå bieát.

Ví duï nhö coù ngöôøi choïc giaän mình, mình giaän ngöôøi ñoù töùc laø taâm khoâng yeân, ñòa nguïc hieän tieàn trong loøng cuûa chuùng ta roài. Ñòa nguïc hieän ra thì thaân böùc xuùc, mieäng duøng lôøi chöûi maéng, tieáp theo laø nhöõng yù nieäm xaáu xa hay nhöõng haønh ñoäng haïi ngöôøi. Khi nghó, laøm nhöõng vieäc aáy, thì taâm maát söï an laïc, vì bò caáu xeù laøm oâ nhieãm. Ñòa nguïc hieän tieàn laø theá, do chuùng sinh töï gaây taïo roài chieâu caûm laáy thoâi. Ñaõ nhö vaäy thì keâu caàu ai? Caàu Phaät, Phaät cöùu ñöôïc khoâng? Nhaát ñònh laø khoâng, töï mình phaûi cöùu mình. Vì vaäy Phaät daïy ngaøi Ñòa Taïng, nhöõng chuùng sinh coù gieo chuùt ít caên laønh ñoái vôùi Phaät phaùp, oâng coá gaéng giuùp hoï phaùt trieån caên laønh cuûa mình, töï hoaøn chænh baûn thaân. Töï hoaøn chænh mình ñöôïc roài thì töï nhieân söï chieâu caûm caûnh ñòa nguïc khoâng coøn nöõa.

Roõ raøng chuû tröông cuûa ñaïo Phaät laø hoaøn thieän ngay töø con ngöôøi, söûa ngay töø taâm cuûa chuùng ta. Neân coù caâu tu taâm döôõng taùnh laø vaäy.

Phaät noùi tieáp: “Nghieäp löïc chuùng sanh raát lôùn, coù theå saùnh vôùi nuùi Tu Di, saâu döôøng bieån caû, coù theå ngaên ñaïo Thaùnh. Vì theá, chuùng sanh chôù khinh ñieàu quaáy nhoû maø cho laø khoâng toäi, sau khi cheát ñeàu coù quaû baùo, duø chæ maûy muùn ñeàu phaûi chòu laáy”. Toâi laëp laïi: Nghieäp löïc raát lôùn, coù theå saùnh vôùi nuùi Tu Di. Bôûi noù lôùn quaù neân chuùng ta tu hoaøi maø vaãn chöa thaønh Phaät. Tu khoâng heát nghieäp thì laøm sao thaønh Phaät ñöôïc? Laïi nghieäp saâu döôøng bieån caû, coù theå ngaên ñaïo Thaùnh. Nghieäp naëng quaù neân tu khoâng noåi, nghieäp saâu daøy quaù neân khoâng laøm ñöôïc vieäc gì coù coâng ñöùc, coù ñaïo haïnh, coù trí tueä. Theá neân ngöôøi Phaät töû phaûi quan taâm, phaûi chuû ñoäng ñeå chuyeån nghieäp, töø nghieäp khoâng toát thaønh nghieäp toát. Chuùng ta khoâng sôï nghieäp nhöng phaûi bieát caùch chuyeån nghieäp. Coøn neáu khoâng chuyeån nghieäp ñöôïc thì phaûi sôï nghieäp thoâi. Vì nghieäp ñaõ gaây taïo roài thì phaûi traû nôï. Chuyeän aáy laø dó nhieân roài, khoâng ai chaïy troán ñöôïc.

Phaät laïi daïy: “Vì theá chuùng sanh chôù khinh ñieàu quaáy nhoû maø cho laø khoâng coù toäi, sau khi cheát roài ñeàu coù quaû baùo, duø chæ maûy muùn ñeàu phaûi chòu laáy”. Duø chæ taïo moät maûy muùn, nhoû xíu thoâi nhöng keát quaû cuûa noù vaãn coù. Moät taâm nieäm, moät yù nghó, moät lôøi noùi, moät vieäc laøm, nhöng taø vaïy traùi vôùi chaùnh phaùp, traùi vôùi löông taâm, thì seõ mang laáy haäu quaû khoâng toát. Neân ngöôøi Phaät töû phaûi deø daët khi taïo nghieäp. “Laïi chí thaân nhö cha vôùi con, moãi ngöôøi cuõng theo nghieäp cuûa mình maø ñi khaùc ñöôøng, duø cho gaëp nhau cuõng chaúng baèng loøng chòu khoå thay nhau”. Khi ñaõ taïo nghieäp roài thì phaûi mang gaùnh haäu quaû cuûa noù, khoâng ai theá cho ai ñöôïc duø chí thaân nhö cha vôùi con. Neáu coù gaëp nhau, moãi ngöôøi cuõng phaûi ñi theo nghieäp rieâng cuûa mình. Vì theá chuùng ta ñöøng yû laïi, cho raèng quyù thaày, quyù sö coâ tuïng kinh thì chuùng ta coù theå sieâu ñoä. Neáu quyù thaày coâ tu haønh khoâng ra gì thì quí vò nghó sao? Caàu cho ai giuùp cho ai ñöôïc, trong khi mình ngheøo quaù? Thöïc teá  laø nhö vaäy. Ngöôøi coù tieàn cuûa, phöông tieän, ñòa vò thì môùi coù theå giuùp ngöôøi naøy ngöôøi kia ñöôïc. Neáu ngheøo quaù, muoán giuùp cuõng khoâng theå giuùp ñöôïc? Noùi khoâng ai nghe, cuûa caûi phöôùc löïc khoâng coù. Ñaây laø ñieàu chuùng ta ñaùng sôï, ñaùng lo. Chuùng sinh cho tôùi baây giôø coøn laên loùc trong caùc ñöôøng laø bieát nghieäp taäp nhieàu laém. Toäi thì nhieàu maø phuùc thì keùm. Toäi laø, bôûi nghieäm laïi thaáy vöøa ngoài yeân moät chuùt thì trong loøng laêng xaêng, nghó chuyeän hôn thua, danh lôïi … Coøn caùc phuùc thieän, vieäc laønh, vieäc phöôùc chuùng ta muoán giöõ gìn nhöng coù khi laïi queân ñi töø hoài naøo, khoâng nhôù noåi. Traùi laïi gaây vôùi ai, giaän ai, buoàn ai, caùch ñaây naêm möôøi naêm… caàn thì noù hieän ra nguyeân hình, gioáng nhö xem Video. Bôûi vaäy chuùng ta phaûi töï lo, khoâng neân yû laïi vaøo ai. Neáu Phaät cöùu ñöôïc thì chuùng ta ñaõ thaønh Phaät töø laâu roài. Khoâng ai cöùu mình ñöôïc baèng mình töï chuyeån hoùa, töï söûa ñoåi, töï caûi thieän chính taâm cuûa mình.

Cho neân Phaät môùi daïy ngaøi Ñòa Taïng: “Chuùng sanh duø chæ gaây ñöôïc moät chuùt nhaân nhoû xíu ôû trong Phaät phaùp, oâng neân duøng ñaïo löïc cuûa oâng khieán cho hoï phaùt trieån nhaân ñoù, ñeå hoï töï thaønh töïu laáy ñaïo quaû”. Chöù Phaät khoâng baûo ngaøi ñem khaû naêng cuûa ngaøi khieán ngöôøi ñoù thaønh Phaät, thaønh Toå, thaønh La Haùn. Trong nhaø Phaät khoâng coù chuû tröông ban phöôùc giaùng hoïa nhö vaäy. Chö Taêng, chö Ni laø ngöôøi coù traùch nhieäm vöøa tu haønh chaân chính, vöøa noùi laïi lôøi phaùp cuûa Phaät daïy ñeå cho quyù Phaät töû nghe vaø tu taäp theo. Chôù chuùng toâi khoâng theå ban cho quí vò ñieàu gì caû.

Qua hai ñoaïn vaên trong kinh Ñòa Taïng cho Phaät töû chuùng ta thaáy, tu haønh laø töï mình phaûi noã löïc. Treân chuùng ta coù Phaät, coù thieän höõu tri thöùc vaø coù nhöõng vò ñaïi Boà Taùt luoân luoân phaùt nguyeän gaàn guõi ñeå dìu daét chuùng ta tu haønh, nhöng chính baûn thaân chuùng ta phaûi tu, phaûi söûa, thì môùi toát ñöôïc. Duø thieän tri thöùc thaät nhieàu luoân ôû beân caïnh noùi cho chuùng ta nhöõng ñieàu hay leõ phaûi nhöng baûn thaân chuùng ta khoâng chòu tu söûa thì chaúng ñöôïc gì caû.

Chuû tröông cuûa ñaïo Phaät laø phaûi töï nôi chính mình. Muoán giuùp cho ngöôøi toát thì baûn thaân mình phaûi toát. Ví duï nhö chuùng toâi muoán noùi ñaïo lyù, höôùng daãn Phaät töû tu haønh ñuùng theo chaùnh phaùp cuûa Phaät, thì baûn thaân chuùng toâi tröôùc phaûi tu ñuùng chaùnh phaùp, sau ñoù chuùng toâi môùi coù theå höôùng daãn ñuùng cho Phaät töû ñöôïc.

Chuùng ta ñöøng nghó raèng nieäm Phaät thì ñöôïc Phaät cöùu. Nieäm Phaät laø nhôø uy löïc cuûa Phaät maø giuùp cho ngöôøi chòu toäi chuyeån hoùa taâm thöùc cuûa hoï. Nhôø theá hoï thoaùt khoûi kieáp khoå. Töï mình phaûi tu, phaûi coá gaéng, phaûi noã löïc. Coäng vôùi söï gia trì cuûa chö Phaät thì môùi thaønh töïu öôùc nguyeän ñöôïc. Cuõng caàn löu yù coâng ñöùc tu taäp coäng vôùi söï chuyeån hoùa thanh tònh, neáu hôïp nhau thì chuùng ta ñöôïc höôûng troïn veïn. Neáu taïo ñöôïc coâng ñöùc maø chuùng ta khoâng thanh tònh, khoâng chuyeån hoùa, thì coâng ñöùc aáy chæ höôûng ñöôïc moät phaàn nho nhoû thoâi.

Truyeän tieàn thaân cuûa Phaät keå: Coù moät tieàn kieáp Phaät laø ngöôøi con baát hieáu. Khi cheát, Ngaøi ñoïa vaøo ñòa nguïc. ÔÛ ñoù, Ngaøi thaáy coù nhöõng chuùng sanh, treân ñaàu ñeo voøng löûa quay chaùy ñoû, toaøn thaân höøng höïc nhö moät caây löûa. Chuùng sanh aáy keâu la, than khoùc thaûm thieát. Thaáy caûnh nhö vaäy, Ngaøi hoûi nguïc toát: “Keû aáy taïo toäi gì maø bò hình phaït gheâ gôùm nhö vaäy”. Quæ giöõ nguïc ñaùp: “Ñoù laø moät ngöôøi con baát hieáu. Khi soáng keû aáy khoâng nghe lôøi cha meï, laøm cho cha meï buoàn, gaây taïo nhöõng ñieàu traùi ñaïo, traùi vôùi löông taâm, neân baây giôø phaûi traû nghieäp nhö vaäy”. Nghe xong Ngaøi ruùng ñoäng. Bôûi vì chính Ngaøi cuõng khoâng nghe lôøi cha meï neân môùi bò rôùt xuoáng ñaây thì chaéc chaén voøng löûa aáy seõ ñeán vôùi Ngaøi. Ngaøi hoûi theâm: Bao giôø keû kia môùi heát chòu toäi baùo ñoù. Quæ söù noùi: “Chöøng naøo treân traàn gian coù ngöôøi con baát hieáu khaùc xuoáng thay thì voøng löûa aáy seõ heát”. Quæ vöøa döùt lôøi thì voøng löûa aáy bay vuø tôùi chuïp leân ñaàu Ngaøi, ñoát chaùy toaøn thaân, laøm cho Ngaøi ñau khoå, reân la thaûm thieát. Nhöng vì Ngaøi coù nhaân chuûng Phaät saâu daøy neân qua hình phaït ñau khoå ñoù, Ngaøi lieàn phaùt ñaïi nguyeän: “Toâi nguyeän chòu thay taát caû nhöõng thoáng khoå naøy. Nguyeän ôû treân ñôøi ñöøng coù ngöôøi con baát hieáu naøo ñoïa vaøo ñaây nöõa caû”. Vöøa phaùt ñaïi nguyeän xong thì voøng löûa ñoû treân ñaàu Ngaøi cuõng lieàn bieán maát. Ngaøi thoaùt khoûi caûnh ñòa nguïc. Chuùng ta thaáy taâm hieáu quan troïng nhö vaäy ñoù.

Phaät luoân luoân daïy chuùng ta phaûi noã löïc tu taäp ñeå ñoä mình vaø ñoä cho meï cha, thaân baèng quyeán thuoäc. Chôù khoâng theå nöông nhôø vaøo Phaät löïc. Duø Phaät ñöa tay chôø maø chuùng ta khoâng ñöa tay ñeå Phaät keùo leân thì khoâng bao giôø ñöôïc cöùu vôùt caû. Maø ñöa tay baèng caùch naøo? Phaät daïy: Phaûi nhôù Phaät, nieäm Phaät ñöøng nieäm gì khaùc. Ñöøng nieäm danh lôïi tieàn baïc ôû theá gian maø chæ nieäm Phaät. Töùc laø phaûi giaùc ngoä,  tænh taùo, saùng suoát thì Phaät môùi naém tay keùo leân ñöôïc. Chuùng ta chöa laøm ñöôïc vieäc ñoù neân Phaät chôø hoaøi maø vaãn chöa coù ai ñeå keùo leân.

Tu thieàn hay tu Tònh cuõng vaäy. Neáu khoâng ñònh tænh, saùng suoát, töï tu taäp, töï khaéc phuïc nhöõng khuyeát ñieåm cuûa mình, thì duø cho coù noùi thieàn, coù ôû chuøa laøm bao nhieâu vieäc chaêng nöõa cuõng chaúng ñöôïc gì. Quan troïng laø chuùng ta phaûi töï noã löïc, coá gaéng tu, laøm sao cho ñaït ñöôïc keát quaû thì vieäc traû aân cha meï khoâng khoù.

Laïi moät caâu chuyeän nöõa trong kinh Ñòa Taïng. Coù ngöôøi con gaùi Baø La Moân nhöng raát tin kính Tam Baûo. Coâ tu taäp theo söï höôùng daãn cuûa chö Taêng Ni, ñuùng vôùi ñaïo chaân chính, giaùc ngoä cuûa Phaät. Nhöng meï coâ khoâng chaáp nhaän. Vì baø laø ngöôøi ngoaïi ñaïo neân sanh taâm huûy baùng vaø luoân choáng ñoái vieäc tu hoïc cuûa con gaùi. Do ñoù ba nghieäp thaân khaåu yù cuûa baø ngaøy caøng xaáu aùc. Bieát roõ ñieàu ñoù nhöng coâ con gaùi khoâng laøm sao khuyeân meï ñöôïc. Coâ raát khoå taâm, neân caøng noã löïc tu taäp ñeå hoài höôùng coâng ñöùc cho meï, mong chuyeån hoùa ñöôïc meï. Song vì loøng baát kính, huûy baùng Tam Baûo cuûa baø quaù saâu naëng, neân khi laâm chung, baø bò ñoïa vaøo ñòa nguïc. Bieát chaéc meï seõ ñoïa vaøo ñöôøng döõ neân trong suoát thôøi gian boán möôi chín ngaøy, coâ thieát tha tu haønh, cuùng döôøng Tam Baûo ñeå hoài höôùng coâng ñöùc cho meï, mong sao cöùu meï heát khoå.

Trong luùc thaønh khaån laøm caùc vieäc coâng ñöùc, nieäm danh hieäu Phaät thì moät hoâm coâ moäng thaáy mình ñeán moät bôø bieån, döôùi bieån nöôùc soâi suøng suïc. Ñöùng treân bôø laø nhöõng ngöôøi tay caàm chóa ba, chóa tö, ñaàu coù söøng coù gaïc, maët muõi hung tôïn. Nhöng nhôø phuùc löïc ñaëc bieät neân ñöùng gaàn nhöõng vò naøy maø coâ khoâng heà sôï seät. Laïi döôùi nöôùc soâi coù nhieàu thuù döõ nhö coïp, beo, choù…  baèng ñoàng, saét… vaø coù raát nhieàu chuùng sanh laën huïp trong ñoù. Hoï bò nhöõng keû caàm chóa ñaâm cheùm roài lieäng xuoáng nöôùc soâi cho thuù döõ nhai, nuoát, chôi giôõn. Caûnh töôïng thaät laø haõi huøng. Coâ nhìn roài hoûi ngöôøi ñöùng gaàn nhaát: “Ñaây laø nôi naøo maø caûnh töôïng gheâ gôùm nhö vaäy”. Quiû söù ñaùp: “Ñaây laø ñòa nguïc A Tyø hay coøn goïi laø ñòa nguïc Voâ Giaùn”. Coâ hoûi: “Nhöõng toäi nhaân naøo, taïo nghieäp gì maø bò rôùt xuoáng ñaây?” Quæ söù ñaùp: “Nhöõng ai treân theá gian khoâng tin Tam Baûo, saùt haïi chuùng sanh, laøm nhöõng vieäc baát nhaân thaát ñöùc thì bò rôi xuoáng ñaây”.

Coâ hoûi theâm: “Do nhaân duyeân naøo maø oâng ñöùng ôû ñaây vaø vì sao toâi ñeán nôi naøy?” Quæ söù vui veû traû lôøi: “Nôi naøy coù hai tröôøng hôïp ñeå ñeán ñöôïc. Moät laø do nghieäp daãn, hai laø do coâng ñöùc tu haønh. Coâ laø ngöôøi tu haønh chaân chaùnh neân ñeán ñaây maø khoâng sôï seät gì caû. Coâ ñöùng gaàn toâi cuõng khoâng sôï, coøn daùm hoûi nhöõng chuyeän döôùi naøy nöõa, neân bieát coâ coù coâng ñöùc raát lôùn”. Quæ söù laïi hoûi: “Coâ ñeán ñaây ñeå laøm gì?” Coâ noùi: “Toâi ñeán tìm meï. Meï toâi luùc soáng khoâng tin Tam Baûo, taïo nhöõng ñieàu aùc. Vì theá sau khi qua ñôøi coù leõ meï toâi seõ bò daãn tôùi nhöõng nôi khoå ñau naøy. Toâi ñaõ chí thaønh, khaån thieát tu taäp vaø nieäm danh hieäu Phaät. Nhôø hoàng aân, uy ñöùc aáy maø toâi ñöôïc ñeán nôi naøy ñeå tìm meï vaø cöùu meï”. Quæ söù hoûi: “Meï coâ teân gì?” Coâ noùi hoï teân meï vaø caû teân cha ñaõ cheát tröôùc. Quæ söù lieàn chaáp tay chaøo coâ moät caùch heát söùc cung kính vaø thöa raèng: Nhöõng toäi nhaân aáy caùch ñaây ba ngaøy ñaõ ñöôïc thaùc sinh veà theá giôùi an laønh roài. Chaúng nhöõng hai ngöôøi ñoù ñöôïc thaùc sinh maø toaøn theå chuùng sinh trong caûnh khoå nhö coâ thaáy ñaây, ngaøy aáy cuõng ñeàu ñöôïc thaùc sinh heát.

Coâ gaùi möøng voâ haïn vaø ngay ñoù lieàn phaùt nguyeän nhö theá naøy: “Toâi nguyeän ñôøi ñôøi tu taäp theo chaùnh phaùp, ñôøi ñôøi thay chuùng sanh chòu moïi söï ñau khoå. Nguyeän cho taát caû chuùng sanh ñöøng huûy baùng Tam Baûo, ñöøng taïo nghieäp ñeå rôi vaøo ñòa nguïc khoå ñau naøy”.

Nhö vaäy trong ñaïo Phaät coù noùi ñeán cöùu khoå. Nhöng chuû tröông cöùu khoå laø töï mình phaûi coù coâng ñöùc, phaûi tu taäp chaân chaùnh, phaûi chuyeån hoùa, môùi coù theå laøm vieäc ñoù. Chuùng ta coù quyeàn caàu nguyeän, nhöng chuû yeáu laø phaûi noã löïc tu taäp. Do tu taäp coù coâng ñöùc neân lôøi nguyeän môùi coù söï ñaùp öùng. Neáu chæ nguyeän suoâng maø khoâng chòu tu thì khoâng coù keát quaû gì heát.

Tu laøm sao? Suy nghó baäy thì ñöøng suy nghó, noùi baäy thì ñöøng noùi, laøm baäy thì ñöøng laøm. Duø taïi chôï, taïi nhaø, hay ôû ñaâu quí vò cuõng tu ñöôïc. Coù ñieàu kieän thì ñi chuøa, saém ñeøn nhang cuùng kính. Khoâng coù ñieàu kieän thì ôû nhaø ngöôøi ta chöûi mình, mình nhòn laø tu. Daân gian coù caâu: Moät caâu nhòn chín caâu laønh. Ñöøng töôûng nhòn laø nhuïc. Ai nghó nhòn laø nhuïc, ñoù laø hieåu theo kieåu noùi taàm thöôøng. Nhòn laø nhaãn. Nhaãn ñöôïc laø ñaïi huøng, ñaïi löïc chöù khoâng phaûi laø nhuïc. Neáu ngöôøi ta chöûi mình maø mình chöûi laïi, thì seõ daãn tôùi ñaùnh nhau. Maø ñaõ ñaùnh nhau thì coù ngöôøi aên, coù keû thua. Ngöôøi aên, keû thua khoâng giaûi quyeát ñöôïc thì theâm maáy oâng an ninh khu vöïc tôùi chöùng minh. Söï vieäc neáu giaûi quyeát khoâng xong nöõa thì phaûi ñöa ra toøa, toán tieàn toán baïc… ñuû thöù phieàn naõo raéc roái. Neân noùi moät caâu nhòn chín caâu laønh laø vaäy. Caùch tu haønh naøy ai cuõng coù theå tu ñöôïc. Giaøu cuõng tu ñöôïc, ngheøo cuõng tu ñöôïc.

Keá ñeán, toâi noùi veà phaùt taâm Boà ñeà. Phaùt taâm Boà ñeà nghóa laø phaùt taâm giaùc ngoä. Chuùng ta ai cuõng coù saün taâm ñoù heát. Phaät daïy: “Taâm Boà ñeà laø con ñöôøng caùi daãn ñeán trí hueä, laø suoái thieân coù theå goät röûa taát caû, laø coã xe chuyeân chôû caùc Boà taùt, laø caùnh cöûa môû ra caùc haønh vi cuûa caùc Boà taùt”. Taâm Boà ñeà töùc laø taâm giaùc. Taâm ñoù laø taâm Phaät, taâm Boà taùt. Phaùt ñöôïc taâm ñoù laø môû ñöôïc caùnh cöûa lôùn, cöûa giaùc ngoä giaûi thoaùt.

Phaät töû chuùng ta sau khi hieåu ñaïo roài, phaûi tieán leân, phaûi phaùt taâm Boà ñeà. Bôûi vì chuùng ta khoâng theå nguyeän Phaät cho mình thaønh Phaät. Maø nguyeän con phaùt taâm caàu thaønh Phaät, phaùt taâm giaùc ngoä. Taâm ñoù con coù saün, con nguyeän nhaän ra baûn taâm ñoù cuûa chính con. Chö Phaät ra ñôøi laø muoán chæ cho chuùng ta nhaän ra taâm ñoù. Vaäy muoán phaùt taâm ñoù phaûi laøm sao? Phaûi loaïi boû taát caû nhöõng voïng töôûng laêng xaêng, ñaém tröôùc, taêm toái, chuùng ta loaïi boû heát nhöõng thöù ñoù, thì taâm Boà ñeà môùi hieän tieàn. Khoâng caàn phaûi kieám ôû ñaâu xa. Muoán theá chuùng ta haèng tænh taùo, saùng suoát, soi chieáu laïi mình, khoâng chaïy theo beân ngoaøi. Ai coù ruû chuùng ta veà theá giôùi coù tuoåi thoï caû ngaøn tuoåi, hoaëc böôùc moät böôùc töø ñaàu nuùi naøy sang nuùi khaùc, hay uoáng moät vieân linh ñôn soáng caû ngaøn naêm… Chuùng ta xin thoâi. Soáng daøi meät laém. Chæ caàn soáng trong tænh taùo, saùng suoát, soáng vôùi taâm an laïc, giaûi thoaùt, taâm Phaät, taâm Boà ñeà.

Trong kinh Phaùp Hoa, ñöùc Phaät noùi raèng: Muïc ñích cuûa chö Phaät ra ñôøi laø muoán chæ cho taát caû chuùng sinh nhaän ñöôïc tri kieán Phaät cuûa chính mình.

Kinh Laêng Nghieâm, Phaät daïy: Muïc ñích ra ñôøi cuûa chö Phaät laø daïy cho taát caû chuùng ta bieát chuùng ta coù caùi taâm thanh tònh, giaûi thoaùt, taâm Phaät, taâm chaân thaät, chôù khoâng phaûi nhöõng thöù laêng xaêng ñieân ñaûo beân ngoaøi.

Laïi trong kinh, Phaät cuõng noùi taâm Boà ñeà laø nôi truù nguï cuûa Tam Muoäi, laø khu vöôøn höôûng thuï phaùp laïc, laø choã an oån cuûa theá gian, laø choã nghæ ngôi nöông töïa cuûa baäc Boà taùt.

Chuùng ta muoán nöông töïa, gaàn guõi vôùi Phaät, chuùng ta phaûi coù Tam Muoäi. Tam Muoäi töùc laø söï ñònh tænh cuûa mình. Ví duï ñang ngoài ñaây maø nghe ai noùi ñeán teân mình hay teân cuûa ngöôøi thaân mình laø noåi suøng leân, ñoù khoâng phaûi laø ñònh tænh. Maø nghe thì cöù nghe, nghe aâm thanh, xe chaïy, ngöôøi noùi… maø vaãn ôû trong ñònh tænh, ñöøng ñeå aâm thanh daãn mình ñi. Nhö vaäy laø coù chaùnh ñònh, coù Tam Muoäi.

Ñeán ñaây toâi keå moät caâu chuyeän trong nhaø Thieàn.

Coù moät nhaø sö tu khoå haïnh, thöôøng ngoài chaúng naèm. Vì theá ít ngöôøi daùm theo hoïc vôùi ngaøi. Duy coù chuù ñeä töû nhoû thoâng minh lanh lôïi thì thöôøng gaàn guõi nhaø sö. Ngaøi nhaän bieát chuù nhoû sau naøy coù theå duøng ñöôïc, neân cho laøm thò giaû. Coù ñieàu laï laø chuù khoâng nghe lôøi thaày. OÂng thaày thì ngoài thieàn suoát ngaøy ñeâm, traùi laïi chuù naèm hoaøi. Luùc ñaàu, thaáy chuù coøn nhoû maø baét chuù ngoài nhieàu thì khoâng ñöôïc, neân ngaøi cho chuù naèm. Nhöng naèm thì cuõng phaûi coù giôø ngoài daäy, chôù naèm hoaøi sao ñöôïc. Tuy nhieân chuù naèm nguû nhöng raát tænh. Khi ngaøi ñoäng laø chuù giöït mình thöùc daäy, raát tænh taùo. Moät hoâm thaáy ñeä töû ñaõ lôùn maø cöù naèm hoaøi oâng thaày phaùt böïc, quôû: “Chuù maøy naèm hoaøi cheát seõ thaønh raén”. Chuù ñeä töû traû lôøi: “Sö phuï cöù ngoài hoaøi cheát seõ thaønh coùc”. Ngay caâu noùi aáy, oâng thaày ngoä ñaïo. Töø coâng phu laâu ngaøy neân chæ caàn moät duyeân nhoû ngaøi lieàn ngoä ñaïo. OÂng thaày nhö theá, coù hoïc troø nhö theá, thaønh töïu ñöôïc cho nhau, keå cuõng thaät laø ñaëc bieät. Cho neân trong nhaø Thieàn quyù ôû taâm ñònh tænh.

Toùm laïi, duø trong hoaøn caûnh naøo, laø ngöôøi taïi gia hay xuaát gia, chuùng ta cuõng phaûi ñeå taâm vaøo vieäc tu taäp. Tröôùc laø töï lôïi cho mình, sau cuõng ñeå ñeàn traû thaâm aân cao troïng cuûa cha meï. Ñem coâng ñöùc tu taäp cuûa mình hoài höôùng veà cho cha meï phaùt taâm kính tin Tam Baûo, boû aùc laøm laønh, ñôøi ñôøi sanh vaøo ngoâi nhaø Phaät phaùp.

Phaät daïy taát caû chuùng sanh laø Phaät seõ thaønh. Vaäy chuùng ta phaûi laøm sao ñeå mình vaø cha meï phaùt taâm Boà ñeà, tu haønh cho ñaït ñöôïc quaû vò Phaät môùi xöùng ñaùng laø ñeä töû Nhö Lai.

Nhaân muøa Vu Lan baùo hieáu, ngaøy töï töù naêm 1993 naøy, chuùng toâi xin chuùc toaøn theå quí Phaät töû, hieän dieän cuõng nhö vaéng maët hoâm nay nhôù laïi raèng chuùng ta ñeàu coù Phaät tính, coù tri kieán Phaät. Chuùng ta laø Phaät seõ thaønh. Vaäy chuùng ta phaûi laøm sao phaùt huy ñöôïc tính Phaät saün coù nôi chính mình. Chuùc quí vò thaønh Phaät, chuùng toâi cuõng thaønh Phaät. Taát caû chuùng ta ñeàu thaønh Phaät.

]

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM