SUỐI REO RỪNG TRÚC H.T THÍCH NHẬT QUANG
ĐOẠN 15 Lành người chăng chớ, Dữ người chăng hay; Ngậm miệng đắp tai, Hề chi họa cả. Chú thích: - Chăng chớ: Chẳng để ý đến. - Ngậm miệng: Không nói. - Đắp tai: Không nghe. Giảng: Ngài dạy cái hay của người không màng, cái dở của người không biết, chỉ lo xét nét cái hay dở của mình để tu sửa mới là bổn phận gốc của người tu. Ngậm miệng đắp tai lo tu hành thì không vướng họa. Người tu là người nhìn lại mình. Do vậy nên cẩn ngôn, mọi sinh hoạt đều phải xứng hợp với hàng xuất gia. Huynh đệ đừng nghĩ rằng mình còn nhỏ sống thoải mái một chút, không cần bắt buộc thu thúc lục căn. Tới khi nào làm thầy thiên hạ mới sửa mình. Như thế không kịp đâu, chừng ra làm thầy rồi mình cũng quen thói “hung hăng” thì làm thầy ai được? Bởi vì nghiệp tập không dễ buông xả trong một ngày hai ngày mà hết được. Cho nên chúng ta phải tu sửa, phải chỉnh đốn ngay lúc còn nhỏ, còn mới. Những gì sai lầm không đúng tinh thần của người tu hành thì bỏ đi. Bỏ đi là một chuyện, còn phải không cho tái phạm nữa. Như vạây mới đúng tinh thần tu hành. Im lặng không nói, bịt tai không nghe, chuyện thị phi của người chẳng thèm để ý tới. Nếu được như vạây thì họa nào đến với mình? Đó là ý thứ hai, ý này cũng không dễ dàng thực hiện đâu. Chúng ta có lỗ tai mà đối với âm thanh giống như bịt tai lại, có miệng nhưng giống như không biết nói. Chuyện thị phi của người chẳng thèm để ý. Trong Nho học có câu thế này: Lai thuyết thị phi giả, tức thị thị phi nhân, nghĩa là người mang chuyện thị phi tới với mình, chính người đó sẽ là người thị phi mình. Thị phi là phải quấy, tốt xấu, hay dở… đại khái những cặp đối đãi nhau. Chúng ta để vướng vào đó rồi, có thể nói cả đời mình không còn giá trị gì hết, nhất là người nam tối kỵ nói chuyện thị phi của người. Vì vậy có câu: Nam nhân chi chí, hải hà chi lượng. Người nam mà mắc mứu chuyện này chuyện kia thì khó gầy dựng cho mình một tri thức để phát huy trí tuệ bản hữu rỗng rang sáng suốt. Huynh đệ nào vướng vô đó rồi thì giống như bị Thiên la địa võng bao vây, ba bên bốn phía đều bủa khắp. Cứ bàn tán chuyện hay dở của người này người kia, thì giờ đâu nữa mà tu. Việc của chính mình còn không xong, nói gì làm lợi ích cho Phật pháp, cho Tông môn. Bậc trượng phu không sống như thế. Chư Tổ dạy người quyết tâm xuất gia tu hành dám bỏ cha bỏ mẹ, bỏ hết sự sản thế gian vào chùa học đạo cốt được giác ngộ giải thoát, sao lại có thể quên đi chí nguyện cao thượng ban đầu mà chạy theo những việc tiểu tiết tầm thường! Hòa thượng Viện trưởng dạy chúng ta tu như thế nào? Rất đơn giản. Nghe mà không dính không chạy theo âm thanh, không chạy theo trần cảnh, không chạy theo việc hay dở tốt xấu dài ngắn bên ngoài. Nghe được như vậy thì cho nghe mặc tình, chứ không bắt đóng lỗ tai lại. Nhưng nghe mà dính mắc thị phi thì không nên nghe, phải đóng tai lại. Bởi vì nghe như thế mất hết thời giờ, tu hành không được. Vô ích. Đó là những bài kinh ruột để chúng ta thắng bớt tâm buông lung, tâm điên đảo, không bị vọng tưởng kéo lôi. Kinh Lăng Nghiêm Phật dạy “Sáu căn tiếp xúc với sáu trần, đừng có bị vướng mắc”. Đó là những pháp tu chỉ thẳng. Đối với cái miệng, nếu không tu được chúng ta gây lỗi nhiều lắm. Những lỗi chính của miệng là gì? Nói dối tức chuyện có nói không, chuyện không nói có. Nói đâm thọc, đâm bên này thọc bên kia, lời nói chia lìa ân nghĩa. Nói phịa ra, đặt điều nói thêm thắt cho người chia lìa oán hận nhau. Nói thô, mắng chửi người ta khiến người ta đau đớn khổ sở. Cái miệng nguy hiểm dường ấy! Đọc truyện chúng ta thấy có những vị giảng kinh thuyết pháp, tới khi tịch lưỡi mọc hoa sen. Nên miệng quan trọng lắm, rất cần tu cái miệng. Ý nghĩ là phần chủ động bên trong. Chúng ta nghĩ ngợi gì ông trời cũng không biết được. Có ai nhìn thấu được ruột gan ai đâu? Nó là con khỉ lăng xăng chạy nhảy lung tung, khó điều phục lắm. Cho nên Tổ dạy trong các oai nghi, trong các hành động không vướng mắc. Có miệng nhưng đừng nói chuyện tạp, cần im lặng thì im lặng sấm sét. Có lỗ tai nhưng không nghe âm thanh bên ngoài, hằng sống với cái thường nghe của mình. Là thế nào? Ví như có âm thanh mình nghe hết nhưng không chạy theo cái nào, ngồi đây nghe rõ tiếng quạt máy, tiếng gió thổi, tiếng lá rụng, tiếng xe chạy, tiếng kèn… nhưng không dính tiếng nào. Nghe rõ ràng không bị lãng tai, không lùng bùng, nghĩa là mình có tánh nghe sáng tỏ nhưng không vướng âm thanh nào hết. Chúng ta tu sửa đàng hoàng như vậy rồi, đối với sinh hoạt hằng ngày không chạy theo ngoại cảnh, không thị phi, không vướng mắc chi hết. Đó là bậc đạo nhân, trong nhà thiền rất quí trọng những mẫu người như vậy. Tuy thấy họ cũng ăn cơm, cũng làm việc, cũng cười nói bình thường, nhưng cái bình thường đó là bình thường của đạo, “bình thường tâm thị đạo”. Anh em nên tu tập như thế. Ví dụ mình có cái miệng hay nói chuyện này chuyện kia, bây giờ sửa lại. Người xưa bảo phàm trước khi mở miệng phải uốn lưỡi bảy lần. Lưỡi nào mà uốn dữ vậy? Tức nhắc nhở chúng ta phải có trí tuệ, xét thấy việc gì cần nói thì nói, không cần nói thì thôi. Nói như vậy không có lỗi, cuộc sống tương giao êm thắm, hòa hiếu thì làm gì có tai họa?

	]
	THIỀN TÔNG VIỆT NAM