LUAÄN PHAÄT THÖØA TOÂNG YEÁU

H.T THÍCH NHAÄT QUANG

PHAÄT PHAÙP THUAÀN CHÍNH (tt)

CHÖÔNG III: ÑAÏI THÖØA

Chöông tröôùc ñaõ noùi baûy tieát veà Tieåu thöøa, chöông naøy noùi veà Ñaïi thöøa Phaät phaùp, chia laøm möôøi hai tieát nhö sau.

TIEÁT 1: Toâng yeáu cuûa Ñaïi thöøa.

Ñaïi thöøa Phaät Phaùp laø vöôït khoûi theá gian maø thích öùng vôùi theá gian. Toâng yeáu naøy laø tröôùc phaûi coù ñaïi giaùc ngoä, sieâu thoaùt theá gian, sau môùi duøng loøng ñaïi töø bi hoä nieäm chuùng sanh laäp baøy phöông tieän ñeå thích öùng vôùi theá gian.

TIEÁT 2: Taâm Boà ñeà laø nhaân.

Boà ñeà nghóa laø Giaùc. Nhaân laø haït gioáng, vì raèng coù theå nöông haït gioáng ñoù maø ñöôïc chöùng quaû.

Ñaây noùi giaùc, chaúng phaûi nghóa giaùc cuûa theá gian nhö lyù töôûng v.v... maø laø taùnh dieäu chôn nhö linh minh ñoång trieät, tònh chieáu vieân maõn nhö trong kinh Thuû Laêng Nghieâm noùi ñöôïc "Taâm baûn dieäu", Duy Thöùc Toâng cho raèng "Taùnh chaân duy thöùc". Theá neân, taâm chaúng phaûi tìm beân ngoaøi ñöôïc, chính taâm aáy laø theå cuõng goïi laø "Taâm baûn giaùc chaân thöïc, khoâng sanh khoâng dieät". Ngoä ñöôïc chaân taâm naøy, thì töï mình cuøng vaïn höõu haøm dung moät taùnh, boán töôùng chaúng coù, ngaõ phaùp ñeàu khoâng.

Taâm kinh noùi "Vì y theo Baùt nhaõ Ba la maät ña, neân ñöôïc A naäu ña la tam mieäu tam Boà ñeà". Bôûi y ñaïi trí tueä maø ñöôïc ñaïi giaùc ngoä cuøng toät trieät ñeå vaø caên baûn.

TIEÁT 3: Ñaïi töø bi laø caên baûn.

Chuùng sanh meâ voïng, khoâng coù loøng töø bi lôùn, thì khoâng laáy gì ñoä hoï. Töø laø khieán hoï ñöôïc yeân vui. Bi laø khieán hoï khoûi khoå. Haøng Boà taùt tu khaép möôøi ñoä, muoân haïnh ñeàu laø thaân, caønh, hoa, laù, chæ coù loøng ñaïi töø bi môùi laø coäi reã.

Loøng ñaïi töø bi nhö tieát tröôùc ñaõ noùi, chaân giaùc ñöôïc phaùt minh, thaáy vaät, ngaõ ñoàng moät baûn theå, mình, ngöôøi ñeàu bình ñaúng maø vui thích chaúng phaûi nhö theá gian do ngaõ aùi. Nhöõng thöù naøo laø gia ñình, quoác gia, xaõ hoäi, toät ñeán nhaân loaïi ñeàu nöông moái giaây lieân heä ngaõ aùi maø sanh. Ñaõ nöông ngaõ aùi thì coù chaát ngaïi, coù hình doái neân coù luùc seõ khoâng töông dung vôùi ngaõ, nieàm oaùn gheùt lieàn theo ñoù noåi leân, thöïc chaúng phaûi laø ñaïi töø bi. Haïnh töø bi trong Phaät phaùp, caàn yeáu laø ôû töôùng nhaân ngaõ trieät ñeå ñeàu döùt saïch, neân söï ñoái ñaõi giöõa mình vaø ngöôøi khoâng coøn khôûi, nöông nôi trí bình ñaúng phaùt khôûi loøng thöông ñoàng theå, töï lôïi, töï tha khoâng hai, khoâng khaùc! Ñaây laø yù nghóa loøng ñaïi töø bi cuûa Phaät Phaùp.

TIEÁT 4: Phöông tieän laø cöùu caùnh.

Hai chöõ phöông tieän ñem ra giaûi thích coù nhieàu nghóa.

Thöù nhaát, phöông laø phöông phaùp, tieän laø tieän lôïi, töùc laø phöông phaùp tìm ñöôïc tieän lôïi.

Thöù hai laø thieän xaûo, thieän laø gioûi, kheùo, hay (nhö gioûi aên noùi, gioûi chöõ nghóa), xaûo töùc laø thích ñaùng.

Thöù ba laø quyeàn xaûo, quyeàn töùc laø quyeàn cuûa kinh quyeàn, cho neân ñöùc tröôùc phaûi coù thöøa, sau môùi coù theå laøm vieäc quyeàn xaûo. Laïi phöông baûo laø phöông vò, phöông sôû, töùc khoâng gian cuûa moãi moãi choã. Nhöng noùi khoâng gian thì lieân heä vôùi thôøi gian haún tieáp noái nhau roõ reät, noùi khaùc hôn, töùc laø theá giôùi.

Tieän baûo laø tieän nghi, tieän lôïi. Neân phöông tieän coù theå giaûi thích laø phaùp moân tieän nghi, tuøy thuaän theá giôùi daãn daét chuùng sanh ñeán choã lôïi laïc. Nghóa giaûn tieän cuûa vaán ñeà naøy laø laáy moät chöõ Dieäu ñeå giaûi thích, nghóa laø "khoâng theå nghó baøn”.

Theo truyeàn thoáng cuûa Ñaïi thöøa Phaät phaùp, quyeát laáy taâm ñaïi Boà ñeà laøm tröôùc, keá duøng ñaïi töø bi, sau roát môùi thaønh töïu phöông tieän. Neân bieát, phöông tieän laø dieäu duïng treân quaû vò Phaät, thaàn thoâng chaùnh ñònh, bieän taøi, trí tueä ñeàu ôû ñaáy. Vaû nhö khoâng laáy taâm ñaïi töø bi laøm caên baûn thì phöông tieän ñoù chaúng phaûi laø caùi duïng lôïi laïc chuùng sanh. Caàn bieát nghóa cuûa phöông tieän, toaøn ôû lôïi laïc chuùng sanh (chaúng phaûi töï lôïi), neân coù theå cho ñoù laø cöùu caùnh cuûa Ñaïi Thöøa. Do ñaây maø bieát nghóa roát raùo giöõa Ñaïi thöøa vaø Tieåu thöøa coù ñieåm khoâng ñoàng.

Nghóa roát raùo cuûa Tieåu thöøa chæ laáy “Thuû ñaéc Voâ dö Nieát baøn”, coù nghóa laø dieät taän. Nghóa roát raùo cuûa Ñaïi thöøa thì laáy vieäc tuøy thuaän theá gian (phöông), lôïi laïc chuùng sanh (tieän) khaép ôû vò lai, phöông tieän aáy khoâng bao giôø cuøng taän.

TIEÁT 5: Nieát baøn, Boà ñeà, Phaùp thaân cuûa Ñaïi thöøa.

Nieát baøn cuûa Ñaïi thöøa coù boán thöù :

            Nieát baøn baûn taùnh tònh.

            Nieát baøn voâ truï xöù.

            Nieát baøn voâ dö y.

            Nieát baøn höõu dö y.

Hai thöù tröôùc khoâng cuøng chung vôùi Tieåu thöøa. Hai thöù sau tuy cuøng chung maø coù nhöõng ñieåm khoâng ñoàng nhau.

1. Baûn taùnh tònh laø taát caû phaùp khoâng sanh, töùc taâm theå nhö nhö, voán khoâng sanh dieät.

2. Voâ truï xöù laø ví nhö Tieåu thöøa ñaõ lieãu sanh töû thì truï choã khoâng sanh, khoâng töû, moät beà nhö nöôùc yeân laëng, baûo trì cho noù thöôøng ñöôïc laëng leõ. Traùi laïi, Ñaïi thöøa thì khoâng phaûi theá, khoâng coù theå ngöøng truï, nghóa laø nöông nôi ñaïi töø bi haønh ñaïi phöông tieän, hieän ra taùm töôùng ñeå lôïi ích chuùng sanh. Taùm töôùng nhö thöôøng noùi laø: Töø Ñaâu Suaát giaùng sanh, vaøo thai, ôû trong thai, ra khoûi baøo thai, xuaát gia, thaønh ñaïo, chuyeån phaùp luaân, vaøo Nieát baøn.

3. Voâ dö nghóa laø nguõ tröôïc hoaøn toaøn döùt saïch. Hai thöù cheát ñaõ khoâng, chaúng coøn khôûi öùng hoùa, khoâng hieän thaân tha thoï duïng, voán khoâng sanh dieät, voán khoâng taát caû töôùng, neân goïi laø voâ dö.

4. Höõu dö y laø chaúng phaûi ñoàng vôùi Tieåu thöøa, coøn coù thaân theå nöông gaù tuùc nghieäp, ñaây laø baùo thaân cuûa haøng Boà taùt, taän cuøng khoâng taän, khoâng taän cuõng taän. Theo luaän Ñaïi Thöøa Khôûi Tín thì, "Thaân coù voâ löôïng saéc, saéc coù voâ löôïng töôùng, töôùng coù voâ löôïng veû ñeïp, thöôøng hay truï trì khoâng maát cuõng khoâng hoaïi" vaäy.

Boà ñeà laø giaùc. Nhaân ñòa tu haønh cuûa haøng Boà taùt traûi qua danh töï giaùc, töông töï giaùc, phaàn chöùng giaùc, cöùu caùnh giaùc, cho ñeán duy nhaát bình ñaúng chaân giaùc, chính thöïc baûn giaùc khoâng do ngoaïi caàu maø ñöôïc.

Trong Luaän Thaønh Duy Thöùc noùi "Chuyeån thöùc thaønh trí", do ôû phaøm coù meâ vaø nhieãm neân goïi ñoù laø thöùc, ôû Thaùnh duy coù tònh vaø thieän, neân goïi ñoù laø trí, thöïc thì khoâng hai khoâng khaùc, xöa nay bình ñaúng. Chính chaân giaùc naøy vaø giaùc haïnh vieân maõn töùc laø Voâ thöôïng Chaùnh ñaúng Chaùnh giaùc. Phaùp thaân; Phaùp töùc laø trí tueä, töø bi, phöông tieän v..v.... thaân laø nöông giöõ, laø nôi nöông giöõ cuûa töø bi, trí tueä, phöông tieän v.v... goïi laø Phaùp thaân. Ñoù chính laø nhaát taâm chôn nhö ñaày ñuû voâ löôïng tònh phaùp, xöùng taùnh coâng ñöùc, moät goïi laø Taïng cuûa coâng ñöùc phaùp thaân Nhö lai, cuõng goïi laø Phaùp giôùi nhaát chaân, ñeàu nöông moät taâm naøy.

TIEÁT 6: Kinh luaän vaø Toâng phaùi cuøng giaùo lyù, haïnh, quaû cuûa Ñaïi thöøa.

Toâng phaùi cuûa Ñaïi thöøa coù raát nhieàu, nhöng chuùng ta coù theå laáy boán moân giaùo, lyù, haïnh, quaû quy naïp. Baøn rieâng thì coù toâng phaùi thuoäc veà giaùo moân, toâng phaùi thuoäc veà lyù moân, toâng phaùi thuoäc veà haïnh moân vaø toâng phaùi thuoäc veà quaû moân.

Nghóa heïp cuûa giaùo töùc laø ngoân giaùo. Nghóa laø thieân troïng beân lôøi noùi, vaên töï, thuoäc veà kinh luaän vaø danh thaân, cuù thaân, vaên thaân v.v... Nghóa roäng cuûa giaùo thì bao quaùt caû luaät nghi, cheá ñoä, haønh vi... Nay laáy nghóa heïp naøy, nghóa laø duøng lôøi noùi tieâu bieåu nghóa lyù, khieán ngöôøi nöông theo ñoù coù theå chuyeån meâ thaønh ngoä, chuyeån aùc thaønh thieän, chuyeån nhieãm thaønh tònh, chuyeån khoå thaønh vui, chuyeån phaøm thaønh thaùnh vaø chuyeån chuùng sanh thaønh Phaät.

Lyù laø giaûi roõ nghóa lyù cuûa giaùo, döïa theo caùc vaên töï, phaân bieät hoaëc ngaøn, hoaëc muoân cho ñeán soá voâ löôïng. Nhöng chính ôû chaân teá kia, thì  moät ñaïo thanh tònh moät lyù bình ñaúng, lìa ngoaøi caùc thöù lôøi noùi.

Haïnh laø nöông lyù khôûi haïnh, töø ñaây ñeán kia nhö ngöôøi ñi ñöôøng. Lyù chæ bình ñaúng, haïnh coù thöù lôùp moät böôùc hai böôùc, moät daëm hai daëm cho ñeán muoân daëm, haøng phaøm phu thaønh Phaät cuõng laïi nhö theá. Vò thöù ñoù goàm coù thaäp tín, thaäp truï, thaäp haïnh, thaäp hoài höôùng, nhaãn ñeán ñaêng ñòa thaønh quaû. Quaû chöa vieân maõn, neân phaûi tieán haønh töø Nhaát ñòa, Nhò ñòa nhaãn ñeán Thaäp ñòa vaø leân ngoâi Ñaúng giaùc, Dieäu giaùc. Giaùc haïnh vieân maõn hoaøn toaøn thaønh töïu.

Quaû nghóa laø nôi lyù thì hö huyeàn maø quaû thì sung thöïc. Lyù duøng ñeå khôûi haïnh, haïnh duøng ñeå thaønh töïu quaû, quaû thuø söï söï vieân dung, lyù cuõng toaøn loä baøy chæ coù chaân thöïc thoâi

Boán phaàn keå treân, Giaùo thuoäc veà kinh giaùo. Lyù töùc laø taâm Boà ñeà bình ñaúng, baát nhò. Haïnh chính laø ñaïi töø bi ñeå khôûi möôøi ñoä, muoân haïnh. Quaû laø muoân ñöùc troøn ñaày moät vò khoâng ngaïi, nöông nôi ñaïi töø bi maø khôûi phöông tieän thieän xaûo, dieäu duïng.

Boán moân toâng phaùi naøy, moãi moân ñeàu coù kinh luaän ñeå laøm toâng baûn, trong caùc kinh luaän ñoái vôùi boán moân naøy quaân bình troøn khaép, khoâng thieân döïa beân naøo maø laøm choã tìm hieåu cho ngöôøi, roát cuøng ñeàu ñöôïc löu thoâng. Laáy kinh Ñaïi Phaät Ñaûnh Thuû Laêng Nghieâm vaø Luaän Ñaïi Thöøa Khôûi Tín laøm toät, coù theå toùm löôïc ñeà cöông ñeå coù heä thoáng hoaøn toaøn.

Ñaây keå tieáp caùc toâng phaùi Ñaïi thöøa theo söï xöôùng laäp cuûa AÁn Ñoä, Trung Hoa vaø Nhaät Baûn.

TIEÁT 7: Phaùi Ñaïi thöøa giaùo moân.

Phaùi Ñaïi thöøa giaùo moân ñeàu nöông ngoân giaùo laøm toâng, laáy kinh luaän laøm phaùp moân chuû yeáu, döïa vaøo ñoù ñeå xieån phaùt hoïc thuyeát vaø nghieân cöùu laøm saùng toû nghóa lyù. Laïi töø ñoù nghóa ñöôïc hieån baøy moãi caùi coù chuû yeáu neân coù caùc toâng phaùi nhö sau.

1. Toâng Tam Luaän.

Toâng Tam Luaän cuõng goïi laø Ñaïi thöøa Khoâng toâng, coù teân laø toâng Baùt Nhaõ, toâng Töù Luaän vaø cuõng coù teân laø toâng Phaùp taùnh. Noùi Tam Luaän laø vì toâng naøy laáy Trung luaän, Thaäp Nhò Moân luaän (ñeàu do Boà taùt Long Thoï taïo) vaø Baùch luaän (ñeä töû cuûa Long Thoï laø Ñeà Baø taïo) laøm chuû yeáu. Sau theâm vaøo boä Luaän Ñaïi Trí Ñoä neân laø toâng Töù Luaän. Laïi veà choã y cöù cuûa giaùo nghóa toâng naøy phaàn lôùn ñeàu y cöù vaøo Baùt nhaõ nhö kinh Ñaïi Baùt Nhaõ, kinh Kim Cang, Baùt Nhaõ Ba la maät ña taâm kinh v.v... neân cuõng coù teân laø toâng Baùt Nhaõ. Vì toâng naøy phaàn lôùn laø hieån baøy nghóa KHOÂNG neân cuõng goïi laø Ñaïi thöøa Khoâng toâng.

Nhö toâng Phaùp taùnh noùi roõ "taát caû phaùp chæ moät töôùng laø Khoâng töôùng".

Kinh Kim Cang noùi "Phaøm caùc thöù coù hình töôùng ñeàu laø hö voïng", laïi "Neáu thaáy caùc töôùng chaúng phaûi töôùng, töùc laø thaáy Nhö Lai"

Phaùp moân "Tam luaän" laáy phaù laøm hieån, töùc laø phaù taát caû phaùp maø hieån baøy taùnh cuûa taát caû phaùp. Hôn nöõa, taát caû phaùp trong Phaät phaùp cuõng ñeàu phaù. Kinh Ñaïi Phaät Ñaûnh Thuû Laêng Nghieâm ba quyeån tröôùc: Phaù voïng taâm, voïng kieán, voïng phaùp ñeå hieån baøy dieäu taùnh voâ töôùng cuõng ñoàng yù chæ naøy.

2. Toâng Duy Thöùc.

Toâng naøy y cöù ngoân giaùo ñeå hieån baøy ba taùnh vaø ba voâ taùnh cuøng lyù chaân nhö cuûa taát caû phaùp. Laäp thuyeát cuûa toâng naøy cho raèng "Ba coõi chæ moät taâm, muoân phaùp chæ moät thöùc" neân goïi laø Toâng Duy Thöùc.

Chuû yeáu cuûa toâng naøy laø boä luaän Thaønh Duy Thöùc. Luaän naøy coù töø ñôøi Ñöôøng, do Tam Taïng Phaùp sö Huyeàn Trang tuyeån dòch. Kinh luaän caên baûn cuûa toâng thì quaù nhieàu, neân nghóa cuûa noù raát laø meânh mang, lyù cuõng raát roäng lôùn. Cuõng goïi toâng Phaùp töôùng, bôûi thoâng suoát ñöôïc phaùp töôùng cuûa caùc phaùp thì thaáy phaùp taùnh "moät töôùng khoâng töôùng" neân noùi raèng "haèng sa phieàn naõo cuøng voâ löôïng coâng ñöùc goàm taïi nguoàn taâm, chæ chuyeån thöùc thaønh trí töùc laø dieäu haïnh”. Cho neân toâng naøy tuy naëng veà ngoân giaùo nhöng yù coát roõ Lyù khôûi Haïnh. Taát caû phaùp theá gian vaø xuaát theá gian ñem chia cheû khoâng coøn soùt.

3. Toâng Hoa Nghieâm.

Toâng Hoa Nghieâm laáy kinh Ñaïi Phöông Quaûng Phaät Hoa Nghieâm laøm chuû yeáu, töùc laø nöông kinh naøy laøm caên baûn cho toâng maø laäp giaùo nghóa, neân goïi laø toâng Hoa Nghieâm.

Ñeán ñôøi Ñöôøng, phaùp sö Phaùp Taïng phaùt huy raïng rôõ, ñöa toâng naøy ñeán choã cöïc thònh. Chính vò vua thôøi ñoù taëng phaùp sö hieäu Hieàn Thuû, neân cuõng goïi toâng Hieàn Thuû. Thöïc ra, toâng naøy coù töø ngaøi Ñoã Thuaän laø vò toå thöù nhaát, toå thöù hai laø ngaøi Trí Nghieâm, toå thöù ba môùi laø ngaøi Hieàn Thuû.

Ñoái vôùi luaän thì coù boä luaän Thaäp Ñòa cuûa Boà taùt Thieân Thaân taïo, ñôøi Ñöôøng coù boä Hoa Nghieâm hôïp luaän cuûa Lyù Taûo Baù, nghóa tuy coù ñoâi phaàn khaùc, song toân chæ ñeàu töø kinh Hoa Nghieâm maø ra. Ñeán ñôøi toå thöù tö laø quoác sö Thanh Löông, coù tröôùc taùc boä Hoa Nghieâm Huyeàn Ñaøm, Hoa Nghieâm Sôù Sao. Laïi toå thöù naêm laø Thieàn sö Khueâ Phong coù tröôùc taùc boä Vieân Giaùc sôù sao, ñeàu laø choã phuïng trì cuûa toâng naøy. Giaùo nghóa cuøng toät cuûa noù chính laø hai caâu "nhaân goàm bieån quaû, quaû suoát nguoàn nhaân", neân toâng naøy luaän veà nöông Quaû maø hieån baøy Haïnh, töø Haïnh ñeå chöùng Quaû, töø Thaäp tín ñeán Ñaúng giaùc, Dieäu giaùc coäng caû thaûy laø naêm möôi hai ngoâi thöù, môùi thaønh töïu quaû vò Phaät.

4. Toâng Thieân Thai.

Ba phaàn töø tröôùc ñeán ñaây, toâng Tam Luaän y ngoân giaùo phaù töôùng ñeå hieån taùnh (phaù phaùp töôùng ñeå hieån baøy chaân nhö Phaùp taùnh voâ töôùng bình ñaúng) toâng Duy Thöùc roõ Lyù ñeå khôûi Haïnh, toâng Hoa Nghieâm töø Haïnh tieán ñeán chöùng Quaû. Ñeán ñaây noùi veà toâng Thieân Thai thì roõ dieäu duïng öùng hoùa treân Phaät quaû. Thieân Thai laø teân nuùi, thôøi Luïc trieàu, Ñaïi sö Trí Khaûi truï trì taïi nuùi naøy, laø ngöôøi phaùt huy toâng naøy maïnh meõ, xöôùng laäp thaønh töïu, neân theo choã ôû maø ñaët teân toâng laø Thieân Thai. Nhöng, Ñaïi sö Trí Khaûi thöïc ra laø vò toå thöù ba cuûa toâng naøy, vua thôøi ñoù taëng ngaøi hieäu Trí Giaû (trong luaän Ñaïi Trí Ñoä coù caâu: Nhaát thieát trí giaû) neân cuõng goïi laø Ñaïi sö Trí Giaû.

Toâng naøy laáy kinh Phaùp Hoa laøm chuû yeáu, choã phaùt minh cuûa toâng laø "Ñöùc Phaät öùng hieän theá gian, luùc ban ñaàu ngaøi ñem Thöïc ñeå chæ baøy Quyeàn, roát sau chính laø khai Quyeàn ñeå hieån roõ Thöïc". Vì Thöïc maø baøy ra Quyeàn, Thöïc laø chaân lyù duy Phaät töï chöùng, khoâng keït ôû danh ngoân maø chuùng sanh meâ laàm khoâng nhaän hieåu ñöùc Phaät môùi baøy ra quyeàn xaûo, neân noùi: Phaùp laønh cuûa trôøi, ngöôøi cuøng nhaân quaû cuûa Nhò thöøa khieán quay veà ñöôøng chaùnh.

Khai Quyeàn hieån Thöïc laø do ngöôøi nghe phaùp caên laønh ñöôïc thaønh töïu hoaëc troàng phöôùc nghieäp, hoaëc chöùng caùc quaû nhoû, ñeàu chöa phaûi cöùu caùnh, neân laïi môû baøy phöông tieän quyeàn xaûo ôû tröôùc, vì ngöôøi ñöông cô noùi khoâng neân chaáp tröôùc, cho laø cöùu caùnh, khieán hoï boû Tieåu thöøa höôùng veà Ñaïi thöøa maø hieån chaân lyù. Chaân lyù ñaõ saùng toû roài, thì phöông tieän quyeàn xaûo ñeàu thaønh dieäu duïng.

Goàm boán toâng treân thì Giaùo, Lyù, Haïnh, Quaû cuûa phaùi Ñaïi thöøa Giaùo moân ñaõ ñuû.

TIEÁT 8: Phaùi Ñaïi thöøa Lyù moân.

Phaùi Lyù moân duy chæ thaúng chôn lyù, khoâng nhôø kinh luaän vaø taát caû ngoân giaùo, chæ laáy tham ngoä moät taâm chôn nhö theå taùnh laøm goác. Thöôøng noùi raèng "Laáy taâm laøm toâng, laáy khoâng phaùp moân laøm phaùp moân" laø Thieàn toâng aáy vaäy. ÔÛ AÁn Ñoä phaùi naøy raát ít ngöôøi suøng moä, sang Trung Quoác, töø ñôøi Ñöôøng, Toáng veà sau ñaõ thònh haønh moät thuôû. Chi phaùi rieâng thì coù raát nhieàu, nay chæ thaáy coøn hai toâng chính laø Laâm Teá, Taøo Ñoäng. Ngoaøi ra caùc Toâng nhö Phaùp Nhaõn, Vaân Moân, Quy Ngöôõng… ñeàu ñaõ laëng maát.

Thieàn toâng ôû Nhaät Baûn coù laø do cuoái ñôøi Minh, toâng Hoaøng Baù töø Trung Quoác truyeàn sang (Hoaøng Baù coù hai phaùi, phaùi naøy thuoäc Hoaøng Baù thôøi Minh) cuõng ñöôïc raát nhieàu ngöôøi phuïng trì.

Toâng Laâm Teá chæ chuû tröông tham ngoä. Sau khi tham ngoä roài cuõng chaúng luaän haønh phaùp, chæ ôû haønh nhaân töï ñöôïc.

Toâng Taøo Ñoäng thì sau khi tham ngoä roài vaãn trong haønh trì vaø tu chöùng.

Noùi Laâm Teá laø vì toâng naøy thôøi Ñöôøng Thieàn sö Laâm Teá Nghóa Huyeàn xöôùng laäp (Ñeä töû cuûa Thieàn sö Hoaøng Baù) neân laáy ñòa danh maø ñaët teân toâng. Taøo Ñoäng cuõng laø teân nuùi Taøo Sôn, phaùi naøy ñeä töû cuûa Ñoäng Sôn, toâng naøy chính do thaày troø Taøo Ñoäng ñeà xöôùng. Khoâng goïi Ñoäng Taøo, maø goïi Taøo Ñoäng laø theo taäp quaùn thoâi.

Trung Hoa töø thôøi Toáng, Minh caùc heä phaùi thuoäc Lyù moân raát thònh, phaàn nhieàu laáy Thieàn toâng ñaïi bieåu cho Phaät phaùp, bôûi ngoaøi Thieàn toâng ra, thì khoâng coù toâng phaùi naøo khaùc. Xeùt töø lyù phoå bieán vaø xöôùng thònh laø bôûi cuoái ñôøi Ñöôøng, Voõ Toâng Hoaøng Ñeá huûy dieät Phaät phaùp, caùc phaùi ñeàu bò phaù deïp suy taøn, duø traûi qua khoâng bao laâu. Ñöôøng Voõ Toâng cheát, caùc phaùi phuïc höng, song ñöông thôøi ñaïi loaïn, kinh ñieån bò thieáu maát, taêng chuùng coøn laån traùnh, khoâi phuïc laïi khoâng phaûi laø vieäc deã. Rieâng coù Thieàn toâng ñaõ khoâng nöông kinh giaùo, maø ngay trong röøng nuùi, hôïp hai ba ngöôøi ñoàng ñaïo, hoï ñaõ coù theå hoã töông nhau tham cöùu ñöôïc roài. Giaûn dò maø deã thöïc haønh, ñaây laø lôïi ñieåm thöù nhaát.

Thieàn toâng khoâng giaûng nghóa lyù saâu kín, aûo dieäu trong kinh luaän, maø chæ ngoä ñöôïc chôn taâm xöa nay, chính khi ngoä ñöôïc cuõng khoâng thuyeát minh cho thaät roõ. Coù bieåu thò moät hai ñieàu ñôn giaûn, cuõng khoâng ngoaøi ngoân haïnh thoâng tuïc. Ñieåm naøy raát hôïp vôùi taâm lyù cuûa ngöôøi Trung Hoa töø xöa ñeán giôø. Do ñoù, lyù hoïc ñôøi Toáng, Minh hôn phaân nöûa ñaõ mang saéc thaùi Thieàn, chính ñoù laø lôïi ñieåm thöù hai.

Nhôø vaøo hai lôïi ñieåm treân, neân Thieàn coù theå phoå caäp trong toaøn quoác vaø cöïc thònh moät thôøi. Chính caùc phaùi khaùc laàn löôït phuïc höng ñöôïc cuõng nhôø coù söùc maïnh cuûa Thieàn toâng khoâng ít. Neân bieát, coâng cuûa Thieàn toâng ñoái vôùi trong vieäc löu truyeàn Phaät phaùp ôû Trung Quoác chaúng phaûi laø nhoû.

TIEÁT 9: Phaùi Ñaïi thöøa Haïnh moân.

Phaùi Haïnh moân naøy troïng söï haønh trì, töùc chuyeân laáy tu haønh laøm phaùp moân, maø khoâng chuù troïng veà minh giaùo vaø ngoä lyù. Toâng phaùi chuû yeáu naøy coù hai.

1. Luaät Toâng.

- Luaät toâng: Luaät laø moät taïng trong ba taïng, do Phaät Thích Ca cheá ñònh, laø tieâu chuaån ñeå ngöôøi tu haønh noi theo ñoù thöïc haønh. Luaät toâng chuyeân laáy vieäc tu trì haïnh nghi laøm tröôùc, chaúng phaûi rieâng nghieâm giöõ nhöõng giôùi luaät ñaõ thoï, maø taát caû haønh ñoäng ñeàu laøm theá naøo cho xöùng hôïp vôùi oai nghi.

Giôùi luaät thoâng caû Ñaïi, Tieåu thöøa, nhöng luaät cuûa Ñaïi thöøa thì bao quaùt taát caû neân coù theå duøng ñeå nhieáp thu Tieåu thöøa. Yeáu nghóa cuûa luaät coù boán phaàn laø:

            a. Taùc

            b. Chæ

            c. Trì

            d. Phaïm

- Taùc laø taïo taùc. Nhö tröôùc chöa thoï giôùi, nay y phaùp thoï giôùi, tröôùc laøm aùc, nay y phaùp saùm hoái; phaïm thì laïi nöông theo phaùp maø saùm, neân goïi Taùc.

- Chæ laø döøng döùt. Döøng khoâng neân taïo (nhö möôøi ñieàu aùc). Nghóa coát yeáu cuûa chæ laø khoâng laøm. Trì luaät nghieâm caån thì voâ minh, voïng töôûng ñeàu döøng khoâng taïo aùc, neân goïi laø Chæ.

- Trì coù hai nghóa:

            1. Xaû trì

            2. Thuû trì.

Phaùp aùc trì xaû, chôù neân gaây, goïi laø xaû trì. Ñieàu laønh thì thuû, chôù neân cho maát, goïi laø thuû trì.

- Phaïm laø khoâng hôïp vôùi haønh vi, caàn yeáu phaûi roõ phaïm hay khoâng phaïm neân goïi laø phaïm. Phaøm boán nghóa naøy thoâng caû Ñaïi thöøa, Tieåu thöøa laøm quyõ phaïm cho taát caû luaät nghi, haønh vi.

Luaät cuûa naêm thöøa, töùc laø giôùi luaät cuûa Nhaân thöøa, Thieân thöøa, Thanh vaên thöøa, Ñoäc giaùc thöøa vaø Boà taùt thöøa. Luaät cuûa Nhaân thöøa laø naêm giôùi: saùt, troäm, taø daâm, noùi doái, uoáng röôïu. Luaät cuûa Thieân thöøa thì giôùi saùt, ñaïo, daâm (ba nghieäp naøy ñeàu thuoäc veà thaân, neáu ngöôøi taïi gia thoï möôøi giôùi, neân ñoåi giôùi daâm laø taø daâm), AÙc khaåu, löôõng thieät, voïng ngoân, yû ngöõ (boán nghieäp naøy thuoäc khaåu, so vôùi voïng ngöõ cuûa nhaân thöøa thì roõ), Tham, Saân, Si (ba thöù naøy thuoäc yù nghieäp. Giôùi uoáng röôïu cuûa Nhaân thöøa cuõng ñoàng yù naøy, bôûi hay khieán cho thaàn trí cuûa ngöôøi bò hoãn loaïn).

Luaät cuûa Thanh Vaên thöøa laø nhöõng ngöôøi xuaát gia tu haønh ñeàu phaûi thoï giôùi nhö Sa di cuøng Sa di ni ñoàng, chæ Tyø kheo hai traêm naêm möôi giôùi, Tyø kheo ni hôn ba traêm giôùi thì khoâng ñoàng. Luaät cuûa Ñoäc giaùc thöøa ñoàng nhö Thanh vaên.

Luaät cuûa Boà taùt thöøa laø naêm möôi taùm giôùi thoâng haønh trong luaät Phaïm voõng (10 troïng, 48 khinh). Laïi nhö kinh An Laïc phaåm Boà Taùt Boån Nghieäp, kinh Öu Baø Taéc giôùi vaø luaän Du Giaø Sö Ñòa, Boà Taùt Hoïc Xöù v.v...

Luaät cuûa Nhaát thöøa chaúng phaûi rôøi ngoaøi naêm thöøa treân maø rieâng goïi Nhaát thöøa, nghóa laø chính laáy möôøi giôùi troïng, boán möôi taùm giôùi khinh trong luaät Phaïm Voõng, laøm luaät Nhaát thöøa cuûa Boà taùt. Sao theá?

- Vì luaät cuûa Nhaân thöøa laáy ñaïo ñöùc thích hôïp vôùi loaøi ngöôøi, coù phaàn cao sieâu hôn laø luaät cuûa Thieân thöøa, goàm caû pheùp xuaát theá laø luaät cuûa Nhò thöøa, ñeán luaät cuûa Ñaïi thöøa Boà taùt thì coù theå laáy söï lieân quaùn nhaát trí ñeå quy naïp dung hôïp khoâng hai, neân noùi raèng Nhaát thöøa. Laäp nghóa naøy coù ba phaàn :

1. Tieâu cöïc: Nghóa laø nghieâm trì taát caû luaät nghi ñeå lìa laàm loãi, döùt ñieàu quaáy.

2. Tích cöïc: Nghóa laø gom goùp taát caû phaùp laønh ñeå laøm haønh vi ñaïo ñöùc (hai phaàn naøy laø töï lôïi).

3. Lôïi tha: Vì sao chaúng luaän cuøng töï lôïi? Chæ vì coù lôïi cho chuùng sanh, neân chuyeân laøm moät haïnh thöôøng cho raèng laáy Ñaïi töø bi laøm caên baûn, chæ ôû haïnh lôïi tha.

Luaät cuûa Ñaïi thöøa goàm caû ba nghóa naøy vaø nöông ba nghóa naøy thì, moät maø quaùn xuyeán taát caû.

2. Lieân toâng: (Dung thoâng Nieäm Phaät toâng vaø Thôøi toâng).

Lieân toâng töùc laø toâng Tònh ñoä. Noùi Tònh ñoä vì phöông Taây coù theá giôùi Cöïc Laïc raát trang nghieâm, thanh tònh, taát caû ngöôøi ñöôïc vaõng sanh veà theá giôùi aáy, ñeàu do hoa sen hoùa sanh, neân goïi laø Tònh ñoä.

ÔÛ Trung Hoa toâng naøy raát thònh haønh. Ñôøi Taán ñaõ coù Thieàn sö Hueä Vieãn xöôùng keát Lieân xaõ, moät thôøi long thònh, neân goïi laø Lieân toâng. Kinh chuû yeáu cuûa toâng naøy coù ba boä:

- Kinh Voâ Löôïng Thoï.

- Kinh A Di Ñaø.

- Kinh Quaùn Voâ Löôïng Thoï.

Ñaïi khaùi ba kinh naøy khoâng noùi nhöõng hoïc lyù tinh vi, maø chæ noùi caùch ngoaøi theá giôùi Ta baø raát xa, coù theá giôùi Cöïc Laïc, trong ñoù coù ñöùc Phaät hieäu A Di Ñaø, phaùt theä nguyeän roäng lôùn, ñoä heát voâ löôïng, voâ soá, voâ bieân chuùng sanh. Neáu coù ngöôøi bieát tin nieäm danh hieäu ñöùc Phaät kia, lieàn ñöôïc vaõng sanh. Choã troïng yeáu cuûa haønh trì, khoâng caàn giaùo lyù, tröø ngoaøi chaùnh nieäm vaø chuyeân trì neân thöïc haønh khaép taát caû phaùp laønh cuûa theá vaø xuaát theá gian ñeå boå trôï. Phaùp moân nieäm Phaät löôïc coù ba caùch:

1. Nieäm coâng ñöùc cuûa Phaät : Taâm nhôù nghó ñöùc Phaät kia coù voâ löôïng coâng ñöùc, ba minh, saùu thoâng, thieàn ñònh, trí tueä.

2. Quaùn töôùng nieäm Phaät: Quaùn thaân töôùng ñöùc Phaät kia cuøng töôùng haûo cuûa hai vò Boà Taùt phuï taù, quaùn theá giôùi cuûa ñöùc Phaät kia trang nghieâm an laïc.

3. Trì danh nieäm Phaät: Töùc y theo kinh Voâ Löôïng Thoï, xöng danh hieäu Phaät. Ñaây laø phaàn toái yeáu.

Söï höng thònh cuûa toâng naøy ôû Nhaät Baûn moät thôøi danh löøng, cuõng chia ra nhieàu chi phaùi nhö Thieàn toâng Trung Quoác. ÔÛ Traán Taây chia laøm taùm phaùi, ôû Taây Sôn cuõng coù chia ra nhieàu phaùi, nhöng chöa ñöôïc roõ. Coát yeáu ñeàu do Trung Quoác truyeàn thöøa maø chöa caûi ñoåi, vì theá neân goàm vaøo Lieân toâng. Toâng phaùi rieâng cuûa nöôùc naøy laäp thì coù ba.

            1. Nieäm Phaät dung thoâng toâng.

            2. Thôøi toâng.

            3. Tònh ñoä chaân toâng.

Nhöng Tònh ñoä chaân toâng khoâng thuoäc heä phaùi Haïnh moân (roõ ôû phaàn chi phaùi thuoäc Quaû moân sau). Ñaây xin giaûi thích hai toâng tröôùc.

Toâng Nieäm Phaät dung thoâng: Toâng naøy do ngöôøi Nhaät Baûn laø Löông Nhaãn thöôïng nhaân ñeà xöôùng, nghóa laø ngöôøi kia trong luùc nieäm Phaät, ñöùc Phaät A Di Ñaø hieän thaân noùi vôùi hoï raèng "Moät ngöôøi nieäm töùc taát caû ngöôøi nieäm, taát caû ngöôøi nieäm töùc moät ngöôøi nieäm".

YÙ naøy, bôûi töï mình nieäm Phaät, ñeàu chaúng phaûi töï rieâng moät ngöôøi, maø taát caû ngöôøi trong theá gian ñeàu nieäm Phaät, chính goïi laø Töï vaø Tha khoâng hai. Ñaõ xöôùng nghóa naøy, thì cöïc löïc chuû tröông roäng vì truyeàn khaép, neân laäp ra toâng Nieäm Phaät dung thoâng. Nhöng nghóa Töï vaø Tha  ôû Trung Quoác cuõng ñaõ coù, chæ chöa ñeà ra vaø chuyeân chuù. Nhö ngöôøi luùc saép cheát, nhôø ngöôøi khaùc nieäm Phaät trôï nieäm, töùc laø yù dung thoâng.

Thôøi Toâng: Nieäm Phaät trong luùc bình thöôøng cuøng luùc laâm chung. Laäp nghóa naøy luùc laâm chung coù theå nieäm Phaät thì ñöôïc vaõng sanh, coøn luùc bình thöôøng nieäm Phaät chæ ñeå döï bò thoâi. Töø hai nghóa naøy coù ra hai ñieàu quan troïng.

a. Quan troïng luùc bình thöôøng nieäm Phaät cuøng luùc laâm chung ñoàng nhau. Theo yù naøy, bôûi luùc bình thöôøng nieäm Phaät töôûng ñeán tình huoáng laâm chung, thì taâm sanh khaån thieát, coù theå döï bò cho töông lai. Chaúng theá, thì e raèng luùc laâm chung khoâng theå nieäm Phaät ñöôïc.

b. Quan troïng nieäm Phaät luùc laâm chung cuøng bình thöôøng ñoàng nhau. YÙ naøy, luùc laâm chung nieäm Phaät, taâm, yù khoâng neân hoaûng loaïn ñöôïc, quyeát phaûi ñoàng vôùi daùng veû töï nhieân luùc bình thöôøng, môùi coù hieäu quaû vaø hy voïng vaõng sanh. Treân ñaõ thuaät caùc phaùp moân nieäm Phaät, choã troïng yeáu laø coâng phu tu haønh haèng ngaøy.

TIEÁT 10: Phaùi Ñaïi thöøa Quaû moân.

Phaùi Quaû moân naøy laø nöông nôi thaân, coõi vaø phöôùc trí vieân maõn cuûa Phaät quaû gia hoä gìn giöõ thaân vaø coõi mình hieän ôû, baøy phaùp moân giaùo hoùa chuùng sanh. Phaùp naøy nghieâm maät sung thöïc, rôøi ngoaøi ngoân thuyeát, lyù giaûi. Löôïc coù ba toâng.

1. Toâng Chaân ngoân.

Ñaây töùc laø Maät toâng, laáy trì chuù laøm phaùp moân. Nghóa laø caùc giaùo phaùi veà Hieån, ñeàu lieân heä nôi thaân Tha thoï duïng cuûa Boà taùt öùng hoùa ôû theá gian tuøy thuaän caên cô cuûa chuùng sanh, kheùo baøy ngoân thuyeát, ghi cheùp thaønh vaên töï, thöïc chaúng phaûi laø phaùp chaân. Rieâng Toâng naøy caùc kinh Ñaïi Nhaät… vaø caùc chuù ngöõ laø phaùp chaân treân Phaät quaû. Trong ñoù Danh, Cuù, Vaên, Thaân, Giaùo, Nghóa, Haïnh, Tu cho ñeán thaønh coâng ñöùc, moãi moãi phaùp ñeàu chaân, neân goïi laø Chaân ngoân. Laïi caùc chuù ngöõ noùi ra ñoù laø phaùp chaân cuûa Phaät töï chöùng, töï giaùc chaúng phaûi theo caùi bieát cuûa trôøi, ngöôøi, Nhò thöøa vaø Boà taùt. Do khoâng bieát neân môùi goïi laø Maät, thöïc thì chaúng phaûi Maät, neáu coù ngöôøi hay trì tuïng, quaùn töôûng ñeán thaønh Phaät, töùc töï mình coù theå bieát roài. Chuù vaên ñöôïc löu thoâng nhaát ñoù laø chuù Ñaïi Bi, ngoaøi ra thì khoâng bieân roõ. Sôû dó chuù khoâng theå giaûi ñöôïc laø chính coâng ñöùc phaùp taùnh töï chöùng treân Phaät quaû, chæ duøng Phaïm aâm ñeå bieåu thò thoâi.

Chuû yeáu cuûa vieäc trì chuù laø ôû tam nghieäp töông öng, nhö hình thöùc cuûa thaân, tay haún cuøng vôùi mieäng tuïng moãi moãi ñeàu phuø hôïp (nhö chuù Ñaïi Bi v.v... moãi caâu ñeàu coù phaùp aán); taâm quaùn chöõ Phaïm (chöõ AÙn, chöõ Lam...) goïi ñoù laø quaùn töôûng. AÁn, lôøi, chöõ cuøng ba nghieäp thaân, mieäng, yù nhaát trí thì ñöôïc söï gia trì cuûa Phaät, töùc thaân thaønh Phaät vaø tuyeân dieãn chaân lyù.

2. Tònh ñoä chaân toâng.

Toâng naøy cuõng do ngöôøi Nhaät khôûi xöôùng, tuy laáy ba kinh cuûa Tònh ñoä maø chö Toå giaûi thích laøm giaùo nghóa caên baûn, nhöng cuøng vôùi caùc toâng Tònh ñoä lieät keâ tröôùc, ñaëc bieät chuù troïng veà ngöôøi nieäm Phaät, quaùn Phaät khoâng ñoàng. Toâng naøy chæ döïa vaøo moät chöõ "Tin". Choã tin ñoù cuõng laø Ñöùc Phaät A Di Ñaø, nhöng loái giaûi thích cuûa hoï thì goïi laø chaúng phaûi nöông töïa vaøo töï löïc, thuaàn y theo Tha löïc, Chính tín. Nguyeän ñoù cuõng do nöông Phaät löïc maø coù, neân giaùo nghóa naøy hoaøn toaøn cuøng vôùi caùc toâng Tònh ñoä khaùc coù sai bieät. Bôûi cuõng laáy coâng ñöùc treân Phaät quaû laøm y cuøng moät loaïi vôùi Maät toâng, neân lieät vaøo phaùi Quaû moân. Vò taêng khôûi xöôùng toâng naøy ngöôøi Nhaät, hieäu Thaân Loan, vua ban cho vò naøy hieäu laø Kieán Chaân.

3. Toâng Nhaät Lieân.

Toâng Nhaät Lieân, do ngöôøi Nhaät hieäu Nhaät Lieân laäp, neân laáy teân ngöôøi maø ñaët teân toâng. Toâng naøy thaät ra chæ laø moät phaùi rieâng cuûa toâng Thieân Thai maø thoâi.

Xöa Ñaïi sö Trí Giaû ñem kinh Phaùp Hoa quyeån thöù naêm, tröôùc sau chia laøm hai moân.

            Tröôùc laø Tích moân.

            Sau laø Baûn moân.

Baûn moân löôïc noùi Ñöùc Phaät Thích Ca öùng hoùa ôû nhaân gian soá vaøi möôi naêm, nhöng Ngaøi ñaõ thaønh Phaät ôû soá voâ löôïng thôøi ñaïi veà tröôùc. Chính caùc toân giaû A Nan, Xaù Lôïi Phaát, Muïc Kieàn Lieân v.v... cuõng chöa ñuû laø ñeä töû cuûa Phaät Thích Ca.

Bôûi rieâng coù nhöõng vò Boà taùt thöôïng haïnh, ñaïi haïnh… töø ñaát voït leân môùi thöïc laø ñeä töû cuûa Phaät Thích Ca.

Nhaät Lieân thaùnh nhaân caên cöù ñieåm naøy laäp toâng, khoâng caàn giaùo lyù khaùc, chæ laáy chuyeân nieäm moät caâu "Ñaïi thöøa Dieäu Phaùp Lieân Hoa Kinh" laøm phaùp moân (chæ laáy Baûn moân laø ñöùc Phaät ñaõ thaønh Phaät laâu roài); thöïc chính laø nöông taát caû coâng ñöùc laønh treân ñaát Phaät vaäy.

TIEÁT 11: Noäi dung cuøng ñònh nghóa cuûa Ñaïi thöøa.

Noäi dung cuûa Ñaïi thöøa Phaät phaùp coù hai.

1. Toân thöôïng thuø thaéng. Bôûi khoâng phaûi haïng ngöôøi khoâng coù caên laønh vaø haïng phaøm phu, ngöôøi, trôøi, cuøng Nhò thöøa maø coù theå bieát ñöôïc, chæ coù caùc baäc Boà taùt môùi coù theå bieát ñöôïc moät caùch hoaøn toaøn.

2. Roäng lôùn, phoå bieán. Vì khoâng luaän taát caû phaùp laønh cuûa naêm thöøa, theá cuøng xuaát theá gian ñeàu bao dung troïn veïn trong ñoù; nhö traêm soâng ñeàu chaûy veà bieån.

Theo ñònh nghóa naøy trong Ñaïi thöøa Khôûi Tín Luaän coù noùi : "Nöông moät taâm chaân nhö ñeå chæ baøy theå Ma ha dieãn, nöông moät taâm sinh dieät ñeå hieån baøy Theå ñaïi, Töôùng ñaïi, Duïng ñaïi. Taát caû chö Phaät tröôùc ñaõ nöông nôi ñaây vaø caùc Boà taùt cuõng ñeàu nhôø phaùp naøy maø leân ñeán ñòa vò Nhö Lai".

TIEÁT 12: Ñaïi thöøa khoâng caâu neä taïi gia hay xuaát gia.

Ñaïi thöøa Phaät phaùp chaúng phaûi caàn thieát xuaát gia tu haønh, noùi theá phaàn nhieàu höôùng veà dò luaän. Thöïc thì taïi gia hay xuaát gia gì ñeàu khoâng caâu neä, chæ troïng söï phaùt taâm cuøng haønh vi thoâi. Haønh vi hôïp vôùi Luaät nghi, laïi hay phaùt taâm Ñaïi töø bi töùc laø ngöôøi cuûa Ñaïi thöøa Phaät phaùp. Khoâng gioáng nhö Tieåu thöøa, ngöôøi khoâng xuaát gia thì khoâng theå chöùng ñöôïc boán quaû.

Thöû ñem phöông dieän giôùi luaät maø noùi, vôùi Tieåu thöøa thì ngöôøi taïi gia chæ coù theå thoï caùc giôùi Öu Baø Taéc, Öu Baø Di, ngöôøi xuaát gia thì coù caùc giôùi Sa di, Sa di Ni, Tyø kheo, Tyø kheo Ni, khaùc haún khoâng ñoàng. Coøn Ñaïi thöøa thì khoâng luaän ngöôøi taïi gia hay xuaát gia, ñeàu thoï Phaïm Voõng Boà taùt giôùi. Theá neân Boà taùt Di Laëc… coá giöõ nhaân xuaát gia maø ñaéc quaû, coøn cö só Duy Ma Caät nhaân laøm ngöôøi taïi gia maø thaønh Thaùnh. Ñaây laáy vieäc naøy laøm maãu möïc vaäy

*

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM