LUAÄN PHAÄT THÖØA TOÂNG YEÁU

H.T THÍCH NHAÄT QUANG

PHAÄT PHAÙP ÖÙNG DUÏNG

Trong phaàn Phaät phaùp thuaàn chíùnh chæ noùi moät caùch ñôn löôïc töï thaân cuûa Phaät phaùp, maø chöa ñeà caäp Phaät phaùp quan heä cuøng ngöôøi ñôøi nhö theá naøo. Phaàn naøy ñem söï öùng duïng cuûa Phaät phaùp trong ñôøi, tuøy thuaän theo nhaân taâm coù bieán thieân löu chuyeån vaø caùc thöù baát ñoàng maø luaän roõ caùi coâng duïng cuûa Phaät phaùp. Luaän veà Phaät phaùp öùng duïng, goàm boán chöông nhö sau (Dòch giaû xin löôïc bôùt chöông ba, ñoân chöông boán leân laøm chöông ba).

CHÖÔNG I: BÌNH LUAÄN CUÛA CAÙC HOÏC PHAÙI CAÙC TOÂN GIAÙO

TRONG THEÁ GIAN

Ñaây luaän phaàn Phaät phaùp öùng duïng chaéc chaén coù lieân heä ñeán caùc hoïc phaùi, caùc toân giaùo ôû theá gian, neân baûn chöông tröôùc töø Phaät phaùp maø quan saùt caùc hoïc phaùi, caùc toân giaùo trong theá gian maø luaän bình.

TIEÁT 1: Caùc nhaø pheâ phaùn ñaõ qua.

Tröôùc ñoái vôùi nhaø pheâ phaùn veà Ñaïo Hoïc Luaän Haønh Trung ñaõ qua. Ñaây löôïc roõ nhö sau.

a. Trieát hoïc thuaàn chaùnh: Trieát hoïc thuaàn chính töùc thöôøng goïi laø Hình nhi thöôïng hoïc, muoán nôi baûn theå hieän töôùng vuõ truï duøng trieát hoïc nhaän thöùc, thuyeát minh ñoù. Loaïi trieát hoïc naøy löu truyeàn ôû AÂu Taây, coù Nhaát Nguyeân luaän, Nhò Nguyeân luaän, Duy Vaät luaän, Duy Taâm luaänv.v... (xin tham khaûo saùch Trieát Hoïc Chính Quaùn cuûa Ñaïo Hoïc Luaän Haønh Trung).

b. Trieát hoïc öùng duïng: Chuyeân ñem nhaân söï treân öùng duïng maø laäp thuyeát neân goïi laø trieát hoïc öùng duïng (xin tham khaûo saùch Giaùo Duïc Taân Kieán cuûa Ñaïo Hoïc Luaän Haønh Trung).

c. Thieân thaàn giaùo: Thieân thaàn giaùo chính laø Nhaát thaàn giaùo nhö Gia Toâ, Hoài giaùo, Thieân chuùa giaùo, Baø la moân giaùo (xin tham khaûo luaän Phaù Thaàn Chaáp cuûa Ñaïo Hoïc Luaän Haønh Trung).

d. Tieán hoùa luaän: Do keát quaû cuûa khoa hoïc maø trieát hoïc kieán laäp, vaø xu höôùng theo traøo löu tieán hoùa neân goïi laø Tieán hoùa luaän (xin tham khaûo saùch Toâng Ñính Thieân Dieãn cuûa Ñaïo Hoïc Luaän Haønh Trung).

TIEÁT 2: Nhöõng nhaø pheâ phaùn hieän thôøi.

Caùc nhaø pheâ phaùn noùi ôû tieát treân neân noùi ñeàu naèm trong thôøi ñaõ qua. Tieát naøy thì löôïc daãn caùc nhoùm pheâ phaùn hieän taïi vaø chöa coù lôøi pheâ phaùn. Nhöng xöa nay caùc toân giaùo, hoïc phaùi ôû Trung Quoác cuõng nhö AÂu Taây cöïc kyø lan roäng, neáu moãi moãi lieät ra cuõng khoâng kham noåi, trong ñoù chæ löïa nhoùm naøo coù theå ñaïi bieåu cho moät ban phaùi, moät soá ngöôøi, roài töø treân Phaät hoïc quan saùt maø luaän daãn ra thoâi. Tröôùc xin noùi söï lieân heä cuûa Tieåu thöøa Phaät phaùp cuøng neàn khoa hoïc caän ñaïi.

TIEÁT 3: Khoa  hoïc hieän ñaïi cuøng Tieåu thöøa hoïc.

Sang theá kyû möôøi chín, hai möôi naøy, laø thôøi ñaïi maø ngöôøi ñôøi raát haâm moä khoa hoïc. Khoa hoïc tuy phaùt nguyeân töø AÂu Chaâu, nhöng xeùt trôû laïi ba boán traêm naêm tröôùc, bao nhieâu nhöõng tö töôûng, hoïc thuaät cuûa AÂu Chaâu thôøi ñoù ñeàu bò Gia Toâ giaùo luõng ñoaïn. Sau nhoùm Taân giaùo xöôùng laäp, phaûn ñoái Cöïu giaùo döõ doäi. Thôøi kyø naøy Gia Toâ giaùo maát söùc luõng ñoaïn, caùc tö traøo hoïc thuaät, tö töôûng bieán ñoäng vaø khoa hoïc nhaân ñoù maø quaät khôûi. Moät phaùi thì khaûo saùt neàn hoïc coå Hy Laïp maø xöôùng minh, ñoù laø goác cuûa trieát hoïc, vaên hoïc. Coøn moät phaùi khaùc laïi ñem nhöõng hieän töôïng töï nhieân cuûa vaïn höõu trong hieän taïi maø quaùn saùt vaø ñaáy chính laø nguoàn goác cuûa khoa hoïc. Söùc baønh tröôùng cuûa hai phaùi naøy khoâng ñoàng nhau. Nhö khoa hoïc raát troïng luaät nhaân quaû, Gia Toâ giaùo thì cho raèng taát caû vaïn höõu ñeàu do thaàn taïo ra, coá nhieân cuøng vôùi khoa hoïc khoâng töông dung ñöôïc.

Khoa hoïc coù ba ñieåm troïng yeáu laø:

a. Troïng nhaân quaû: Hieän töôùng vaïn höõu khoâng rôøi nhaân quaû maø coù, hoaëc do nhieàu nhaân maø thaønh moät quaû, hoaëc do nhaân bieán hoùa maø thaønh quaû khaùc. Nöông ñaây thuyeát minh vaïn höõu taát nhieân ñöôïc söï ñoaùn ñònh “Tuyeät khoâng coù quaû naøo maø chaúng töø nhaân".

b. Troïng kinh nghieäm: Khaûo saùt hieän töôùng cuûa vaïn höõu chaúng phaûi baèng lyù töôûng suoâng, haún coù tröïc caûm treân caên vaø thöùc, laïi caàn phaûi traûi qua thöïc nghieäm môùi thaønh phaùp taéc khoa hoïc.

c. Troïng phaân tích: Hieän töôùng vaïn höõu haún phaûi duøng caùc phöông phaùp quan saùt ñeå tìm laáy thöïc taïi cuûa noù. Nhö moät vaät theå coù theå toàn taïi trong voøng naêm möôi naêm. Khôûi söï thì chia soá naêm ra quan saùt söï toàn taïi theo naêm thaùng cuûa vaät naøy seõ laø töôùng gì, do soá naêm nhö theá chia ra thaønh soá thaùng laïi chia ra ngaøy, giôø cho ñeán chia ra thôøi gian raát ngaén nhö phuùt, giaây... maø quaùn saùt söï bieán ñoåi cuûa vaät ñoù. Ñaây laø phaân tích veà thôøi gian. Laïi theå tích cuûa vaät naøy goàm bao nhieâu boä, bao nhieâu phaân, vaø quaùn saùt söï toå hôïp cuûa vaät ñoù nhö theá naøo (nhö nguyeân chaát cuûa vaät chaát, teá baøo cuûa sinh lyù) ñaây laø phaân tích khoâng gian. Nhaø khoa hoïc nöông ba ñieåm naøy, coù theå keát luaän bieát khaép vaïn höõu ñeàu do hai giaû töôùng lieân tuïc (quaùn saùt thôøi gian) vaø hoøa hôïp (quaùn saùt khoâng gian). Khaùi löôïc khoa hoïc laø nhö theá.

Phaät phaùp Tieåu thöøa cuøng khoa hoïc ñaïi loaïi töông ñoàng. Bôûi Tieåu thöøa môùi ñaàu cuõng kieán laäp nhaân quaû chaân chính ñeå phaù taát caû thaàn giaùo, thuyeát minh ngöôøi ñôøi coù coäng nghieäp, bieät nghieäp laøm nhaân, neân coù y baùo, chaùnh baùo laøm quaû.

Keá ñeán quaùn saùt vuõ truï vaïn höõu, gaàn thì trôû laïi trong thaân taâm, xa thì cuøng khaép theá giôùi, lôùn laø hö khoâng, nhoû laø vi traàn, khoâng vaät naøo maø khoâng goàm trong naêm aám, saùu nhaäp, möôøi hai xöù, möôøi taùm giôùi. Keát quaû ñeàu thuoäc veà töôùng giaû, noùi raèng giaû hoøa hôïp (caùc phaùp tích tuï) giaû lieân tuïc (saùt na sanh dieät) giaû ñoái ñaõi (ngöôøi ñoái vôùi chaúng phaûi ngöôøi...). Theá neân Phaät phaùp Tieåu thöøa cuøng vôùi khoa hoïc, choã quaùn saùt ñoàng, caùi keát quaû cuõng ñoàng, chæ coù muïc ñích thuù höôùng cuûa moãi beân laø khaùc nhau maø thoâi.

Vì sao theá? Bôûi Tieåu thöøa thì chuù taâm vaøo vieäc ñöôïc giaûi thoaùt, do keát quaû quaùn saùt maø bieát söï bieán thieân voâ thöôøng cuûa vaïn höõu. Vì ñaõ hö giaû khoâng thöïc neân caàu chöùng Phaùp taùnh khoâng sanh dieät, thuû chöùng Nieát baøn. Ngöôïc laïi, caùi duïng phaùt taâm cuûa nhaø khoa hoïc ôû vieäc lôïi ngöôøi, cuõng do keát quaû quaùn saùt maø bieát söï bieán thieân voâ thöôøng cuûa vaïn höõu. Vì hö giaû khoâng thöïc neân muoán ñem trí oùc thaùo vaùt cuøng vôùi quyeàn löïc saün coù cuûa con ngöôøi, bieán hoùa caùi töôùng giaû sanh dieät kia, laøm thaønh caùi duïng tieän lôïi chung cho moïi ngöôøi. Do ñoù neân noùi:

Nhöõng phaùp beân Tieåu thöøa loaïi ra, thì laïi laø ñoà duøng tieän lôïi cuûa nhaø khoa hoïc (sanh dieät giaû töôùng) coøn nhöõng phaàn beân Tieåu thöøa thu vaøo, thì laïi laø nhöõng thöù maø nhaø khoa hoïc khoâng duøng ñeán (Phaùp taùnh khoâng sanh dieät). Vì choã thuù höôùng khoâng ñoàng neân caùi boû, laáy coù khaùc.

TIEÁT 4: Trieát hoïc hieän ñaïi cuøng Ñaïi thöøa

Thuôû xöa phaïm vi cuûa hai chöõ Trieát hoïc thì roäng lôùn, goàm caû chính trò, toân giaùo, luaän lyù, taâm lyù... caùc hoïc phaùi ñeàu khaùi quaùt, bao la trong ñoù. Trieát hoïc caän ñaïi laäp nghóa raát nghieâm caån, phaïm vi so coù phaàn heïp.

Treân phöông dieän Trieát hoïc thuaàn chính maø baøn thì muïc ñích cuûa noù chæ caàu giaûi quyeát "Hình nhi thöôïng hoïc", töùc laø thuyeát minh moân hoïc veà baûn theå cuûa vuõ truï haïn höõu. Löôïc coù hai.

            1. Tìm chöùng minh baûn theå.

            2. Tìm phöông phaùp giaûn minh baûn theå.

Tröôùc caùi bò chöùng nhaän ñöôïc laø baûn theå luaän. Sau, hay chöùng nhaän laø nhaän thöùc luaän. Ñieåm chuù troïng cuûa hoï ñeàu ôû söï truy cöùu vaïn phaùp nguyeân thuûy chæ moät, khoâng phaûi hai baûn theå cöùu caùnh toàn taïi. Hoïc phaùi naøy beân Tieåu thöøa khoâng chuù yù. Bôûi beân Tieåu thöøa quaùn saùt lyù cuûa vaïn phaùp bieát sinh dieät, voâ thöôøng, töùc taát caû ñeàu khoâng, ñeå caàu giaûi thoaùt. Cho ñeán caùc phaùp trong vaïn höõu, töø ñaâu maø sinh, thì khoâng phaûi laø choã luaän cuøng toät cuûa Tieåu thöøa neân hoïc phaùi naøy thuoäc veà Ñaïi thöøa chính quaùn.

Ñaïi thöøa coù Giaùo, Lyù, Haïnh, Quaû nhö ôû ñoaïn tröôùc ñaõ noùi roõ. Giaùo töùc laø hoïc thuaät, Lyù töùc laø chaân lyù ñöôïc saùng toû cuûa hoïc thuaät. Hai phaàn naøy ñaõ ñuû ñeå vöôït qua sôû naêng cuûa trieát hoïc hieän ñaïi. Ñeán nhö Haïnh cuøng Quaû thì laïi khoâng  phaûi laø choã maø trieát hoïc coù theå theo kòp. Ñieåm naøy nhö phaàn töïa cuûa Luaän noùi: "Thöïc chöùng taát caû phaùp nhaát taâm chaân nhö töùc laø chaân thöïc nhaän thöùc, chaân thöïc chöùng minh nguyeân theå cuûa vuõ truï vaïn höõu”. Ñieåm naøy caùc trieát hoïc hieän ñaïi chöa coù theå laøm ñöôïc. Vieäc coù theå thöïc hieän ñöôïc cuûa hoï chæ laø ñem trieát hoïc töø xöa nay ñeàu phuû nhaän maø kieán laäp moät phöông phaùp nhaän thöùc troïng thöïc nghieäm. Sôû dó hoï phaûi phuû nhaän caùc trieát hoïc töø xöa nay laø vì trieát hoïc xöa nay ñeàu laø ñoái laäp giaû danh ñeå mong ñaït ñöôïc muïc ñích ñeàu khoâng theå thöïc chöùng, nhö caùc luaän thuyeát Nhaát nguyeân, Nhò nguyeân, Ña nguyeân, Duy vaät, Duy taâm ñeàu nhö theá caû.

Phaøm trieát hoïc laø caên baûn cuûa caùc moân hoïc, khoâng theå chæ baèng vaøo lyù töôûng maø khoâng coù thöïc teá, neân hoïc giaû thôøi nay ñeàu laáy trieát hoïc xöa laøm giaû thuyeát maø phuû nhaän noù. Nhöng trieát hoïc hieän ñaïi duø heát söùc tieàm thöïc, chuùng cuõng nhö beänh chöa laønh, ñieàu hoï xöôùng laäp coøn trong phöông phaùp thí nghieäm. Nay ñaây, tröôùc taïm noùi moät caùch khaùi quaùt, ngaøy khaùc seõ trình baøy baèng moät boä saùch chuyeân moân cho vaán ñeà naøy.

1. Trieát hoïc chöùng nghieäm vaø thöïc duïng cuûa tröôøng phaùi Ñoã Uy.

Trieát hoïc chöùng nghieäm vaø thöïc duïng laø do caùc hoïc giaû ngöôøi Myõ ñeà xöôùng, raát thònh haønh ôû nöôùc hoï. ÔÛ Trung Quoác döïa treân phöông dieän nhieàu ngöôøi bieát Ñoã Uy, neân taïm duøng phaùi Ñoã Uy maø goïi teân.

Phaùi trieát hoïc naøy chaúng tìm thuyeát minh baûn theå vaïn höõu, chæ tìm giaûi quyeát theo sinh hoaït coù lieân heä giöõa nhaân loaïi vôùi nhau. Noùi caùch khaùc töùc laø moân hoïc chuyeân nghieân cöùu thöïc duïng ñôøi soáng cuûa loaøi ngöôøi.

Laäp thuyeát naøy cho raèng, baûn theå vuõ truï vaïn höõu daãu coù theå chöùng minh cuõng khoâng quan heä gì ñeán sinh hoaït haèng ngaøy cuûa nhaân loaïi, vieäc caáp baùch cuûa nhaân loaïi hieän nay, ñaàu moái ôû thöïc duïng treân sinh hoaït chung. Söï noã löïc cuûa phaùi naøy chính ôû ñaây vaäy. Neân hoïc giaû thôøi nay phuû nhaän ñoù chaúng phaûi trieát hoïc, huoáng nöõa cho raèng höõu duïng, voâ duïng, chaúng phaûi laø tieâu chuaån tuyeät ñoái duy nhaát, töùc coù theå noùi caùi höõu duïng ñoù cuõng haún tuøy thôøi, tuøy choã maø coù bieán hoùa coâng naêng troïn maát khoâng coù haèng thöôøng nhö ngöôøi ñoùi aên, khaùt uoáng. Chính luùc ñoùi aên khaùt uoáng, aên ñoù laø höõu duïng, luùc khoâng ñoùi khaùt, uoáng aên cuõng coù theå goïi laø voâ duïng. Nhö theá laø phaùi naøy noùi coù thöïc duïng töùc laø chaân lyù hieän höõu, coøn khoâng thöïc duïng, töùc khoâng phaûi chaân lyù hieän höõu. Y theo thuyeát naøy muoán phuû nhaän taát caû, ñaâu ngôø tröôùc tieân baûn thaân cuûa hoï ñaõ khoâng coù choã laäp.

2. Trieát hoïc sinh hoaït tinh thaàn cuûa tröôøng phaùi AÂu Caên.

Ñaây laø trieát hoïc cuûa nöôùc Ñöùc. Tröôøng phaùi naøy vaãn chuù troïng ôû haønh vi sinh hoaït chaúng phaûi nhö Trieát hoïc thuaàn chính, chuyeân nghieân cöùu baûn theå vuõ truï haïn höõu. Nhöng muïc ñích cuûa tröôøng phaùi naøy, trong phaàn Trieát hoïc thuaàn chính cuõng ñaõ noùi löôïc.

Hoï noùi "Trong taát caû söï sanh dieät bieán hoùa, töùc coù caùi khoâng sanh dieät bieán hoùa luoân toàn taïi, goïi ñoù laø tinh thaàn, sinh maïng, laø baûn nguyeân cuûa theá giôùi vaø nhaân sinh".

3. Trieát hoïc tröïc giaùc cuûa phaùi Baù Caùch Sum

(Bergson, - Henri - 1859-1941 trieát gia ngöôøi Phaùp) cuøng trieát hoïc tích quaùn cuûa phaùi La Toá Nhó (?).

Phaùi Baù Caùch Sum laø trieát hoïc chính cuûa nöôùc Phaùp, vì laáy taâm lyù laøm cô baûn, neân goïi laø tröïc giaùc. Phaùi La Toá Nhó laø trieát hoïc cuûa nöôùc Anh, laáy soá lyù laøm neàn taûng, neân goïi laø Tích Quaùn. Caû hai phaùi naøy ñeàu phaù boû lôøi cuûa Khöông Ñöùc (Kant 1724-1804 Trieát gia Ñöùc. Tö Taân Taéc Spencer hoïc giaû ngöôøi Anh, tinh veà xaõ hoäi hoïc vaø sinh vaät hoïc 1820-1903) baát khaû tri, chæ suy treân tieán trình maø laäp thuyeát cuûa hoï. Tö Taân Taéc noùi coù theå toùm löôïc raèng "söï lyù laø baát khaû tri, cuõng khaû tri" baûn theå vuõ truï vaïn höõu laø baát khaû tri, bôûi baát khaû tri neân gaùc qua chaúng baøn, nhöng hai nhaø kia hoï cho caùi baát khaû tri ñoù chaúng phaûi baát khaû tri tuyeät ñoái, cuõng do chöa ñöôïc phöông phaùp naêng tri neân baát tri. Nhö theá Baù Caùch Sum laäp tröïc giaùc laøm phöông phaùp treân taâm lyù. Toùm laïi ñeàu coøn naèm trong voøng thí nghieäm, chöa ñöa ra chöùng thöïc.

Ba tröôøng phaùi trieát hoïc keå treân ñaïi khaùi khaû dó ñaïi bieåu cho neàn trieát hoïc hieän ñaïi, ñaõ mang muïc ñích cuûa Hình nhi thöôïng hoïc maø chöa coù theå chöùng minh. Vaû, ñem trieát hoïc giaû danh khoâng thöïc xöa nay ñoù ñeå phuû nhaän. Nhöng ôû trong Phaät phaùp thì tuyeät ñoái khoâng theå phuû nhaän. Vì phaàn lyù cuûa Ñaïi thöøa laø ba coõi chæ coù thöùc, taùnh cuûa muoân phaùp vaãn laø khoâng, voán ôû hieän chöùng chôù khoâng phaûi laø ôû nhöõng lôøi noùi roãng. Nhöõng ngöôøi muoán ñaït ñöôïc muïc ñích Hình nhi thöôïng hoïc neân nghieân cöùu ñoù.

TIEÁT 5: Nhöõng toân giaùo meâ laàm cuûa hieän ñaïi.

Hai chöõ toân giaùo giaûi thích theo Phaät phaùp laø rôøi ngoân thuyeát, rôøi tö töôûng, rôøi taát caû söï phaân bieät. Nhaát taâm chaân nhö goïi laø Toân, duøng ngoân thuyeát ñeå hieån baøy chaân lyù, goïi ñoù laø Giaùo. Song toân giaùo cuûa ngöôøi theá tuïc thöôøng hieåu khaùc hôn ñaây. Nghóa ñoù hoaëc laø söï giaùo hoùa cuûa moät thöù toân phaùi, hoaëc laø söï giaùo hoùa ñöôïc taát caû ngöôøi ñôøi toân ngöôõng. Vaû, toân giaùo coù nghóa cöôõng cheá tín ngöôõng, laïi treân ñoù rieâng coù moät vaät vöôït ngoaøi vaïn höõu (nhö Thöôïng ñeá v.v...) laø nghóa maø taát caû ngöôøi ñôøi khoâng theå khoâng toân ngöôõng. YÙ nghóa toân giaùo cuûa theá tuïc toùm taét laø nhö theá. Tuy moãi toân giaùo cuõng coù choã thaáy ñöôïc moät khía caïnh gaàn chaân lyù, nhöng theo toân giaùo maø sinh ra meâ laàm, thì khoâng theå khoâng bieän minh.

1. Meâ laàm veà quyû linh.

Ngöôøi ñôøi noùi quyû hoaëc laø hoàn linh, hoaëc laø hoàn phaùch, hoaëc laø quyû thaàn; teân tuy coù khaùc nhöng yù nghóa ñeàu chæ cho ngöôøi hoaëc loaøi ñoäng vaät lôùn nhoû, sau khi cheát maø khoâng maát haún. Nay xin ñem moät chöõ Quyû ñeå noùi khaùi quaùt.

Ngöôøi ñôøi ñoái quyû thaàn hieåu moät caùch sai leäch, neân meâ chaáp vaø taø thuyeát töø ñoù sinh khôûi.

Keû minh ñaït ôû ñôøi, hoaëc coù xöôùng leân luaän thuyeát khoâng coù quyû ñeå phaûn ñoái ñoù, nhöng chöa ñöa ra ñöôïc nhöõng baèng chöùng thöïc roõ raøng, neân khoâng ñuû ñeå phaù taø thuyeát treân. Ñaây nöông theo Phaät phaùp ñeå noùi.

Phaät phaùp khoâng noùi linh hoàn, neáu theo ngoân ngöõ theá gian cho laø giaûi thoaùt, thì moät danh töø Boå Ñaëc Giaø La cuõng töông töï ñoù.

Boå Ñaëc Giaø La laø nghieäp thöùc cuûa taát caû chuùng höõu tình, sau khi cheát theo nghieäp daãn daét maø löu chuyeån trong sanh töû, khoâng döùt haún cuõng chính laø thöùc naøy vaäy. Nhöng thöùc naøy tuyeät khoâng nhö linh hoàn khaû dó rôøi ngoaøi ngöôøi, vaät maø coù rieâng thaân theå vaø töï toàn taïi. Do ñoù, loái giaûi thích treân kia haún ñaõ khaùc xa vôùi quyû. Ñeán caùi goïi laø quyû ñoù, laø moät loaïi trong naêm thöù cuøng trôøi, ngöôøi, suùc sanh, ñòa nguïc ñoàng soáng trong theá giôùi Ta baø naøy, coù thaân theå, coù ñoäng taùc, coù sanh töû, coù haønh söï, noùi toùm laïi laø ñoàng nhö ngöôøi khoâng khaùc. Nhöng cuõng ôû chung vôùi ngöôøi maø chuùng ta khoâng thaáy hoï, bôûi nghieäp baùo khoâng ñoàng. Ngöôøi chaúng thaáy thieân thaàn cuõng gioáng nhö vaäy. Neân quyû coù theå noùi laø chuyeån sanh laøm quyû maø khoâng theå cho raèng ngöôøi ñaõ cheát vaø cuõng khoâng theå cho raèng loaøi suùc vaät ñaõ cheát. Theá neân, ngöôøi hoaëc coù chuyeån sanh laøm quyû, cuõng nhö chuyeån sanh vaøo loaøi thieân thaàn hoaëc suùc vaät khaùc, chaúng phaûi haún raèng cheát roài bieán thaønh quyû. Bôûi do nghieäp thöùc löu chuyeån trong sanh töû khoâng ra ngoaøi naêm thuù vaäy. Neáu roõ ñöôïc lyù nghieäp thöùc löu chuyeån sanh töû naøy thì nghóa quyû coù theå roõ vaø meâ laàm theo loái quyû cuõng ñöôïc phaù vôõ.

2. Meâ laàm veà soá meänh.

Soá meänh, nhö noùi raèng thieân soá, thieân meänh coù nghóa nhaát ñònh khoâng bieán dôøi, khoâng theå caûi ñoåi. Trong theá gian caùc thuaät chieâm tinh, chieát töï, ñoaùn meänh, xem töôùng… nhaân ñoù maø höng thònh. Nhöõng döõ kieän xung quanh ñôøi soáng cuûa con ngöôøi nhö giaøu, sang, doát, gioûi, thoï, yeåu, sanh, töû cho ñeán nhaát cöû nhaát ñoäng, nhaát aåm, nhaát traùt ñaâu cuõng do tieàn ñònh, khoâng theå naøo chaïy troán ñöôïc. Laïi do coù theå boùi, toaùn, xeùt tính, muoán trong caùi khoâng theå chaïy troán ñöôïc, gaéng söùc mong chaïy troán. Do ñaây ngoaøi yù coù taâm töôûng caàu may, ngoaøi vieäc nghieãm nhaän nghieäp quaû, rieâng coù caùi theá tuïc cuûa soá meänh thao tuùng toàn taïi. Thöù tín ngöôõng meâ laàm naøy thaâm nhaäp vaøo loøng ña soá ngöôøi ôû theá gian. Caû thaûy nhaân söï coù theå boû vaø caàn kieäm töø thieän ñeàu voâ ích, chæ mong moûi caùi may maén baâng quô, maø nhaân quaû chaân chính coù theå laïi khoâng tin. Bôûi moät phöông dieän nhaän soá meänh ñaõ ñònh tröôùc, moät phöông dieän khaùc muoán chaïy troán.

Xeùt cuøng nguyeân uûy cuûa noù thì hoaëc do döïa theo thaàn quyeàn ñeå gaây taïo vieäc huyeãn hoaëc quaàn chuùng, hoaëc do hieåu laàm khoâng hieåu nghieäp quaû. Döïa treân caên baûn Phaät phaùp maø luaän, ngöôøi do nghieäp ñôøi tröôùc laøm nhaân, chòu quaû baùo quyeát ñònh, töùc laàm cho nghieäp quaû laø soá meänh, coù haïn ñònh maø thao tuùng ñoù. Khoâng bieát caùc phaùp Phaät noùi taát caû chæ laø taâm, nghieäp ñôøi tröôùc cuûa ngöôøi cuõng do taâm taïo, ñaõ do taâm taïo thì muoán caûi ñoåi cuõng phaûi do taâm, töï taâm mình. Theá neân, neáu ngöôøi chaúng giaùc bieát, aét bò nghieäp quaû troùi buoäc. Ngöôøi ñaõ giaùc bieát roài thì khaû dó töï taâm mình caûi thieän tieâu tröø nghieäp aùc. Quyeàn ôû töï taâm chaúng phaûi nhö soá meänh noùi raèng Trôøi laøm chuû. Nghóa nhaân quaû chaân chính, chính ôû choã ñoù. Nhöõng ngöôøi tin theo soá meänh chæ daïy hoï ñoái vôùi nhaân quaû chaân chính moät phen nghieân cöùu roõ raøng thì meâ laàm tröôùc töï boû, theá ñaïo nhaân taâm thöïc coù boå ích vaäy.

3. Meâ laàm veà khoâng ñònh.

Vuõ truï vaïn höõu do yù thöùc phaùt hieän (thuaät thoâi mieân cuûa thôøi caän ñaïi cuõng coù theå chöùng minh cho lyù naøy). Nhaân söï minh lieãu yù thöùc phaân bieät, neân bieát raèng noù coù, vì luùc khoâng yù thöùc thì taát caû ñeàu khoâng. Y cöù lyù Duy thöùc thì coù naêm choã khoâng coù yù thöùc :

            1. Luùc nguû say.

            2. Luùc cheát giaác.

            3. Voâ töôûng ñònh.

            4. Voâ töôûng baùo.

            5. Dieät thoï töôûng ñònh.

Khoâng ñònh töùc laø Voâ töôûng ñònh ñaõ noùi ôû treân.

Noùi theo theá gian thì trình ñoä cuûa Khoâng ñònh raát cao, chæ vì ngöôøi ñôøi thöôøng thöôøng nhaân ñaây maø sanh chaáp khoâng, neân khoâng theå khoâng noùi roõ.

Khoâng ñònh laø taïm döùt yù thöùc, khieán noù khoâng khôûi. ÔÛ trong ñònh naøy bieát vuõ truï vaïn höõu khoâng thöïc coù, töùc taát caû ñeàu khoâng. Trong ñònh maø ñöôïc nhö theá, khi xuaát ñònh nhôù laïi baûn theå cuûa vuõ truï vaïn höõu ta ñaõ thöïc chöùng, nguyeân laø hö khoâng (nhö Ñaïo gia cho raèng theå ñaïo hö voâ).

Nhö theá maø chaáp tröôùc thì meâ laàm. Caàn bieát, khoâng ñònh chæ coù theå haøng phuïc ñeä luïc yù thöùc taïm thôøi khieán noù khoâng khôûi, baûn taâm chöa roõ, laàm laø khoaûng khoâng muø mòt. Ñaém tröôùc hö voâ naøy chaúng phaûi laø cöùu caùnh; vì voâ minh phieàn naõo trong yù caên hoaøn toaøn coøn vaäy. Hoïc giaû nhö ñöôïc ñònh naøy, hieån phaùt roõ raøng caùi hö giaû, khoâng neân truï tröôùc, ngoõ haàu khoûi ñöôïc laàm loãi. Coøn nhö chaáp tröôùc hö voâ naøy laø baûn theå, thì trong yù thöùc boãng ñoäng, vaïn höõu laïi hieän, chaáp cho laø hay, kheùo ñaõ rôi vaøo phaùi ngoaïi ñaïo.

4. Meâ laàm veà thaàn tieân.

Ngöôøi Trung Quoác xöa raát öa thaàn tieân, töø ngaøn xöa ñaõ nhö theá (ngöôøi nöôùc ngoaøi cuõng coù song khoâng quaù laém nhö ngöôøi Trung Quoác). Ñaây y cöù theo Kheá kinh noùi löôïc, ngoõ haàu khieán ngöôøi ñôøi khoâng bò caàn khoå moät caùch voâ ích.

Bôûi Thaàn laø thaàn thoâng bieán hoùa; Tieân laø meänh soáng laâu daøi, nhö Tieân Thuù trong kinh Ñaïi Phaät Ñaûnh Thuû Laêng Nghieâm noùi. Thaàn tieân cuõng laø moät loaïi chuùng sanh, döôùi loaøi trôøi maø treân loaøi ngöôøi.

Tieân Thuù nhaân tu saéc aám kieân coá voïng töôûng maø ñöôïc. Nghóa laø saéc, thoï, töôûng, haønh, thöùc caû naêm thöù naøy ñeàu laáy voïng töôûng laøm goác. Nhö ngöôøi tu saéc aám kieân coá voïng töôûng, cho laø nghieäp trong nhaân, thì ngöôøi ñoù laø thaønh coâng, coù theå ñöôïc quaû vò Tieân. Maïng soáng cuûa hoï tuy so vôùi nghieäp baùo loaøi ngöôøi laø laâu daøi nhöng so vôùi caùc trôøi coõi Duïc ñaõ khoâng baèng roài, huoáng laïi coõi Saéc vaø coõi Voâ Saéc, cho ñeán quaû vò sieâu vöôït ra ngoaøi ba coõi. Theá neân, Thaàn Tieân cuõng theo nghieäp maø thoï baùo, chöa ñöôïc giaûi thoaùt, vaãn coøn sinh töû, duø thoï ñeán muoân tuoåi, khi nghieäp heát roài, vaãn ôû trong luaân hoài. Nhö ngöôøi laáy ñaây maø cho laø cöùu caùnh, töùc thuoäc veà meâ laàm; khoâng theå khoâng bieát.

*

CHÖÔNG II: QUAN HEÄ GIÖÕA PHAÄT THÖØA CUØNG NGÖÔØI ÑÔØI

TIEÁT 1: Phaät thöøa cuøng taát caû chuùng sanh trong phaùp giôùi.

Caàn bieát, nghóa cuûa Phaät thöøa laø khieán cho taát caû chuùng sanh trong phaùp giôùi ñeàu lìa khoå naõo, ñeàu ñöôïc an vui, voán khoâng haïn cuoäc trong loaøi ngöôøi. Nhö noùi toân giaùo laø nghóa ñöôïc nhieàu ngöôøi toân suøng, thì phaïm vi ñoù chæ haïn cuoäc ôû loaøi ngöôøi thoâi. Neáu töø chuùng sanh trong phaùp giôùi maø quaùn saùt, thì chæ coù Phaät phaùp laø coù theå phoå bieán cuøng khaép tuøy loaïi öùng hoùa, dieäu duïng khoâng cuøng, laø nôi quy höôùng chung cho muoân loaøi trong phaùp giôùi. Neân bieát, Phaät thöøa laø toân giaùo chaân chính trong phaùp giôùi vaäy.

Nghóa cuûa Phaät thöøa ñaõ phoå bieán cuøng khaép möôøi phöông phaùp giôùi, ôû ñaây chæ ñem loaøi ngöôøi trong ñôøi naøy maø quaùn saùt, thì caùi thaáy ñoù raát laø nhoû heïp. Tuy nhieân, trong phaïm vi loaøi ngöôøi, noùi chuyeän loaøi ngöôøi laïi coù haïi gì?

TIEÁT 2: ÔÛ nhaân gian hieän chöùng ñoái vôùi söï lôïi ích cuûa Phaät thöøa.

Ñaây ñem phaàn lôïi ích cuûa ngöôøi ñôøi khaû dó bieän chöùng ñöôïc ñoái vôùi Phaät thöøa maø noùi, khoâng phaûi thaàn kyø, bieán hoùa söï lôïi ñoù vaãn töï ñöa ñeán. Bôûi thaàn thoâng bieán hoùa, yeâu ma quyû quaùi cuõng coù theå laøm ñöôïc, chaúng caàn caàu leân ñeán quaû vò Phaät phaùp. Caùi lôïi ôû ñaây noùi laø, ngöôøi theo chaùnh phaùp naøy, taâm thaân ñeàu tu haønh. Keû lôïi caên thöôïng trí, coù theå tieâu tan nghi hoaëc, rôøi boû nhöõng kinh sôï, taâm ñòa ñöôïc trong saùng, yù chí ñöôïc vöõng maïnh, khoâng coøn bò taát caû lyù luaän vaø söï bieán ñoåi trong theá giôùi laøm meâ loaïn, dieâu ñoäng, loâi keùo, phieàn nhieãu, maø coù khoaùi laïc chaân thaät. Coù theå laáy ñoù töï tu, nöông loøng töø bi, phaùt laøm phöông tieän, ñeå lôïi ích moïi loaøi. Ngöôøi nhö vaäy, thì taïi theá cuøng xuaát theá khoâng khaùc.

Hôn nöõa, tuy khoâng phaûi laø ngöôøi thöôïng trí, cuõng coù theå toân troïng kính tin Phaät phaùp. Thöôøng noùi raèng nhaân tín sanh hieåu bieát, nhaân hieåu bieát khôûi tu haønh, y nhaân quaû chính lyù tu haønh möôøi ñieàu laønh cuûa trôøi, ngöôøi, taâm ñòa cuõng ñöôïc an laïc; nhìn leân khoâng hoå theïn, troâng xuoáng khoâng tuûi thaân, laø haïng ngöôøi trong haøng hieàn thaùnh vaäy.

Xeùt coâng danh cuûa ngöôøi ñôøi baäc hieàn thaùnh laø toät, tu haønh Thaäp thieän ñoái vôùi Phaät thöøa voán chaúng phaûi cao sieâu, maø hieän taïi ñaõ ñöôïc lôïi ích nhö theá, thì quan heä Phaät phaùp cuøng vôùi ngöôøi ñôøi haù laïi ít, caïn laém ö?

TIEÁT 3: Phaät thöøa cuøng phaùp laønh trôøi ngöôøi.

Ñaây noùi choã quan heä cuûa ngöôøi ñôøi, cuøng vôùi Phaät thöøa. Vì sao caàn noùi ñeán phaùp laønh cuûa Thieân thöøa?

Chuùng ta ñeàu bieát raèng, ngöôøi laø nghieäp quaû, tuøy nghieäp chòu baùo, voán ôû moät taâm mình coù theå laø ngöôøi cuõng coù theå laøm loaøi trôøi, cuõng coù theå thaønh Boà taùt cho ñeán thaønh Phaät. Phöông chi caùc baäc thaùnh hieàn xöa nay tuy ñoàng laø loaøi ngöôøi, nhöng haønh vi cuûa caùc ngaøi quyeát khoâng chæ ôû phaùp laønh cuûa Nhaân thöøa. Nhö ñöùc Khoång Töû baûy möôi maø tuøy taâm mong muoán, khoâng vöôït qua khuoân pheùp. Ngaøi Maïnh Töû boán möôi maø khoâng ñoäng taâm, ôû trong ñoù caùc ngaøi thöïc ñöôïc nhö theá, neân baûn nhaân ñòa cuûa caùc ngaøi ñaõ vöôït leân treân loaøi ngöôøi. Chính Trieát hoïc AÂu Taây hieän nay cuõng coù noùi "Sieâu nhaân". Cho neân bieát, ñoàng trong loaøi ngöôøi maø coù ngöôøi thöôøng, ngöôøi laønh, ngöôøi quaân töû, baäc thaùnh hieàn khoâng ñoàng nhau. Do ñoù, noùi goàm phaùp laønh cuûa Thieân thöøa, thöïc ñaâu phaûi xa rôøi loaøi ngöôøi maø baøn vieäc cao sieâu! Phaùp laønh cuûa Nhaân, Thieân thöøa chæ laø böôùc ñaàu trong Phaät thöøa maø thoâi.

1. Phaùp laønh cuûa Nhaân thöøa.

Phaùp laønh cuûa Nhaân thöøa, ñaàu moái ôû tu haønh möôøi giôùi1, keá tu möôøi thí. Do möôøi giôùi neân coù theå sanh nhaãn, do möôøi thí neân coù theå sieâng naêng chaân chính.

Möôøi giôùi laø ngöôøi coù möôøi nghieäp aùc caàn phaûi ngaên ngöøa, neân goïi möôøi giôùi:

- Ba nghieäp aùc cuûa thaân: 1. Gieát haïi, 2. Troäm cöôùp, 3. Taø daâm.

- Boán nghieäp aùc cuûa mieäng: 4. Noùi lôøi döõ, 5. Noùi löôõi ñoâi chieàu, 6. Noùi doái voïng, 7. Noùi lôøi theâu deät.

- Ba nghieäp aùc cuûa yù: 8. Tham, 9. Saân, 10. Si.

Ngaên ngöøa khieán noù khoâng khôûi neân goïi laø möôøi giôùi. Noùi giôùi laø ôû choã hay sinh nhaãn: sinh nhaãn laø ôû trong sinh hoaït maø hay nhaãn naïi. Bôûi, ngöôøi khoâng tuøy theo sinh hoaït taäp quaùn khôûi tham, taïo aùc, hay an thuaän vôùi lyù, töùc laø an phaän giöõ mình. Daàu beân trong coù khoå, do coù theå nhaãn ñöôïc, neân möôøi nghieäp aùc khoâng daáy khôûi vaø giôùi haïnh ñöôïc hoaøn bò, ñaây laø phaàn caên baûn cuûa mình. Caên baûn ñaõ laäp, keá thöïc hieän möôøi thí vì lôïi ích cho ngöôøi. Möôøi thí laø chính töø möôøi giôùi maø taêng tieán theâm moät böôùc nöõa.

Ví nhö ngöôøi giöõ giôùi gieát haïi, chæ laø khoâng  gieát haïi. Thí, thì chaúng nhöõng khoâng gieát haïi maø hay cöùu vôùt nhöõng sinh maïng khaùc. Laïi nhö chaúng nhöõng khoâng troäm cöôùp maø coøn ñem cuûa caûi giuùp ngöôøi, chaúng nhöõng khoâng taø daâm maø coøn daïy ngöôøi giöõ leã tieát, nhöõng giôùi coøn laïi cuõng nhö theá maø suy ra. Chæ tu haønh möôøi thí vaø phaûi bieát sieâng naêng chaân chính. Sieâng naêng chaân chính laø sieâng naêng khoù nhoïc hôïp vôùi chính lyù, khoâng neân cay ñaéng moät caùch voâ ích.

2. Phaùp laønh cuûa Thieân thöøa.

Phaùp laønh cuûa Thieân thöøa goác ôû tu haønh möôøi thieàn ñònh. Möôøi thieàn ñònh naøy thoâng caû ba coõi:

            Coõi duïc coù hai

            Coõi saéc coù boán

            Coõi voâ saéc coù boán.

Ngöôøi tu haønh möôøi ñònh naøy raát caàn phaùp nhaãn ñeå laøm trôï haïnh, nghóa laø khoâng bò naêm traàn saéc, thanh, höông, vò, xuùc... quaáy nhieãu, daãn daét, ñeå taâm luoân luoân khoâng ñoäng. Nhö theá beøn coù möôøi ñieàu xaû.

Xaû laø boû lìa, vì khoâng töï ñaày ñuû. Ví nhö xaû boû naêm duïc (naêm duïc thoâ cuûa loaøi ngöôøi laø taøi, saéc, danh, thöïc, thuøy) maø ñöôïc ñònh ít duïc (duïc ñaïm baïc). Xaû boû söï phieàn ñoäng maø tieán leân ñònh vò ñaùo, xaû boû sôû höõu coõi duïc tieán leân coõi Sô thieàn. Laïi xaõ boû coõi sô thieàn tieán leân coõi Nhò thieàn, cöù nhö theá boû nhanh, tieán nhanh maø khoâng truï tröôùc. Ñieåm heä troïng ôû ñaây laø tinh tieán. Tinh tieán nghóa laø tinh thuaàn, chuyeân nhaát coù tieán khoâng luøi.

TIEÁT 4: Hieàn thaùnh ôû nhaân gian caàn tu chöùng phaùp laønh cuûa Thieân thöøa.

Nhö tieát treân noùi, phaùp laønh cuûa trôøi, ngöôøi chuùng ta phaûi hieåu töôøng taän. Chuùng ta ñaõ laø con ngöôøi, haún laáy phaùp laønh cuûa Nhaân thöøa laøm vieäc sôû höõu chính cuûa mình. Ñieàu tieân quyeát trong phaùp tu laø hay giöõ giôùi thì khoâng haïi, hay boá thí thì lôïi ngöôøi. Caû giôùi, thí ñeàu tu thì caên laønh cuûa mình töï laäp. Laïi tieán theâm moät böôùc nöõa tu haønh phaùp laønh cuûa Thieân thöøa, vì laøm neàn taûng cho böïc thaùnh. Ñònh, Xaû goàm thöïc haønh caên laønh ñöôïc saâu daøy, coù theå thöôøng ôû coõi trôøi, coõi ngöôøi, khoâng bò ñoïa vaøo caùc neûo aùc. Thöôøng noùi raèng, ngöôøi hy voïng böïc hieàn, hieàn mong caàu leân thaùnh, thaùnh tieán ñeán böïc trôøi, coù theå thaáy taâm ngöôøi höôùng thöôïng ñöôïc ñoàng ñuû, chæ taïi söï tu haønh maø ñöôïc nhö vaäy. Theá neân, noùi phaùp khoâng phaûi ñeå vui tai, coát khieán cho ngöôøi nghe nhö thöïc tu haønh, ñeå ñöôïc lôïi ích cuûa phaùp thoâi.

TIEÁT 5: Phaùp laønh cuûa theá gian caàn coù phaùp laønh xuaát theá laøm goác.

Caùc tieát tröôùc ñaõ noùi phaùp laønh cuûa haøng trôøi, ngöôøi, ñeàu laø phaùp laønh trong theá gian. Do vì haïng naøy chöa roõ nhaát taâm chaân nhö voán khoâng sanh dieät maø coù chaáp ngaõ. Duøng lôøi noùi cuûa theá gian noùi raèng giaønh ñoù, roát raùo thuoäc phöôùc nghieäp höõu laäu. Neáu ngöôøi roõ ñöôïc phaùp xuaát theá thì ngay nôi phaùp laønh theá gian naøy coù theå laøm naác thang ñaàu vöõng chaéc cho vieäc tu haønh; coøn khoâng roõ ñöôïc phaùp xuaát theá thì ñoái vôùi phaùp laønh theá gian naøy chæ haïn cuoäc trong phaïm vi thoï caùc quaû phuùc cuûa trôøi, ngöôøi thoâi. Do ñoù, caàn coù phaùp xuaát theá laøm goác, veà sau caùi duïng cuûa phaùp laønh trôøi, ngöôøi môùi phaùt huy roäng lôùn ñöôïc.

TIEÁT 6: Vieäc öùng hoùa cuûa caùc baäc thaùnh khoâng theå nghó baøn.

Tieát tröôùc noùi Phaät phaùp löu haønh ôû ñôøi öùng hoùa chuùng sanh, caàn coù ngöôøi xuaát gia tu haønh phaùp xuaát theá ñeå laøm caên baûn, sau ñoù phaùp theá gian môùi coù theå toaøn thieän vaø thanh tònh. Ví nhö nöôùc töø trong nguoàn laëng trong chaûy ra môùi thuaàn saïch. Döïa theo nghóa naøy, ngöôøi hoïc Phaät tröôùc nhaát caàn phaûi Quy y Tam baûo Phaät, Phaùp, Taêng. Nhöng baäc Thaùnh hieàn ôû laãn trong loaøi ngöôøi hoaëc laø hoaù thaân cuûa Boà Taùt, hoaëc laø Nhö Lai öùng theá, thaät chöa coù theå deã bieát. Bôûi hình thöùc tuy ñoàng laø ngöôøi theá tuïc, song caùc ngaøi coù theå duøng caùc phaùp laønh theá vaø xuaát theá gian daïy doã, giaùo hoùa moïi ngöôøi, töùc laø thaät haønh ñaïo cuûa Phaät vaø Boà taùt.

Theá neân, vieäc öùng hoùa trong ñôøi cuûa caùc baäc thaùnh, thöïc laø khoâng theå nghó löôøng vaäy.

*

CHÖÔNG III : PHAÄT GIAÙO LÖU TRUYEÀN ÑOÁI VÔÙI NGÖÔØI ÑÔØI TRONG HIEÄN TAÏI VAØ TÖÔNG LAI

Caàn döùt nguoàn loaïn treân theá giôùi, gaây taïo vaên hoùa cho theá giôùi, ñaày khaép nhaân taâm trong theá giôùi, ñeàu coù Phaät giaùo. Theá thì vieäc löu truyeàn Phaät giaùo töï khoâng theå lô laø chaäm treã ñöôïc. Hoâm nay ñoái vôùi söï kieän treân, xin tieán theâm moät böôùc nöõa ñeå thaûo luaän ngay phöông phaùp ñoù. Phaàn naøy coù saùu tieát nhö sau.

TIEÁT I: Chænh lyù chö taêng truï trì Phaät giaùo.

Ngöôøi hay hoaèng ñaïo, khoâng phaûi ñaïo hoaèng ngöôøi, Phaät phaùp xöa nay thöôøng truï, ñôïi ngöôøi hoaèng ñaïo duïng ôû ñôøi.

Coâng vieäc löu truyeàn Phaät giaùo, khoâng nhöõng chæ laø traùch nhieäm rieâng cuûa Taêng chuùng, maø ngöôøi Phaät töû taïi gia cuõng phaûi gaùnh vaùc moät phaàn heát söùc quan troïng. Tröôùc xin baøn veà Taêng chuùng.

YÙ nghóa cuûa chö Taêng truï trì laø baûo truï, nhaäm trì Phaät phaùp, khoâng ñeå chaïy theo ñôøi loaïn, quoác bieán, maø coù söï canh caûi maát maùt. Nhö  Sa di, Sa di Ni, Tyø kheo, Tyø kheo Ni… ñeàu laø nhöõng vò truï trì. Theá neân Taêng chuùng chaúng phaûi chæ moät ngöôøi, bôûi goïi chung chuùng xuaát gia hoøa hôïp. Goïi laø Taêng ñoà, laø Taêng chuùng, töùc noùi leân yù coù giaùo ñoà, coù ñoaøn theå. Traùch nhieäm ñoù, ñaõ laáy truï trì Phaät phaùp laøm tröôùc, thì ñoaøn theå truï trì Phaät phaùp naøy khoâng theå laïi khoâng caàn kíp chænh lyù.

Hieän taïi Taêng ñoà trong nöôùc ta (Trung Quoác) tuy coù soá chuùng leân ñeán möôøi vaïn, maø hình thöùc thì luoâng tuoàng, cöông kyû loän laïo, thöïc coù theå goïi laø hoï soáng khoâng toå chöùc, traùch vuï gaùnh vaùc truï trì Phaät phaùp aáy ñaõ mieãn cöôõng nhö theá, thì ñaâu coù theå daùm mong hoï hoaèng döông. Coâng vieäc chænh lyù taêng ñoà hieän nay khoâng theå trì hoaõn ñöôïc. Trong Giaùc Xaõ Tuøng Thö, Haûi Trieàu AÂm, Luaän chænh lyù cheá ñoä Taêng giaùo ñaõ neâu roõ phaàn naøy vaø goàm caû phöông phaùp trong ñoù, ñaây khoâng nhaéc laïi.

TIEÁT 2: Kieán laäp Hoäi Phaät Giaùo Chaùnh Tín.

Coâng vieäc hoaèng döông Phaät giaùo, khoâng haïn cuoäc ôû ngöôøi xuaát gia maø traùch nhieäm cuûa ngöôøi taïi gia tín tu chaùnh phaùp khoâng phaûi laø khoâng quan troïng.

Vì sao?

Vì haøng Taêng ñoà ñaõ laø ngöôøi xuaát gia, vieäc phaûi laøm tröôùc nhaát cuûa hoï laø töï tu, hoï caàn phaûi ôû choã vaéng veû khoâng neân ôû nôi oàn naùo. Vaû laïi, giöõ gìn nghi phaïm laø traùch nhieäm chuyeân moân cuûa hoï, coøn vieäc löu boá trong theá gian chæ tuøy theo phaïm vi phaàn haønh cuûa hoï thoâi. Neáu ngöôøi Phaät töû taïi gia, ñaõ phaùt khôûi loøng tin chaân chaùnh töùc phaûi laáy thöïc haønh ñaïo Boà taùt laøm tröôùc. Nghóa laø ngöôøi phaùt taâm Boà taùt "töï mình chöa ñöôïc ñoä, maø hay ñoä ngöôøi khaùc". Vì theá, Phaät töû taïi gia quan troïng vieäc hoaèng phaùp lôïi ngöôøi baäc nhaát.

Hoâm nay ngöôøi tin tu theo chaùnh phaùp ñaõ khoâng phaûi laø thieåu soá nöõa neân caàn toå chöùc Hoäi Phaät Giaùo Chaùnh Tín cho coù heä thoáng, nhieân haäu do töø baûn quoác lan roäng ra caùc nöôùc laân caän, cho ñeán toaøn theá giôùi. Söï nghieäp hoaèng phaùp naøy raát laø troïng ñaïi.

TIEÁT 3: Thieát laäp giaùo duïc cuûa Phaät giaùo.

Xöa caùc toøng laâm cuûa caùc toâng Thieân Thai, Tònh ñoä, Thieàn… trong nöôùc ta (Trung Quoác) thöïc laø nôi giaùo duïc Taêng chuùng. Ñeán nay nhöõng quy cheá ñoù vaãn coøn, chuùng ta haõy mau laáy ñoù maø caûi thieän, ñeå coù ñaày ñuû nhöõng tröôøng hoïc veà tinh thaàn. Neáu laø ngöôøi Phaät töû taïi gia, thì caùc loaïi tröôøng hoïc ñeàu neân laäp ra hoaëc cuøng vôùi Taêng ñoà chung laäp. Coù nhöõng cô sôû giaùo duïc naøy thì khoâng luaän chö Taêng hay tín ñoà, thaät hay roõ lyù tu haønh vaø ñöôïc giaûi thoaùt. Ñaây laø coäi goác cuûa vieäc truyeàn baù giaùo lyù.

TIEÁT 4: Thi haønh söï nghieäp Ñaïi bi cöùu ñôøi cuûa Phaät giaùo.

Hieän taïi ngöôøi tín tu chaùnh phaùp, khoâng luaän taïi gia hay xuaát gia, phaàn lôùn ñeàu laáy voâ söï cho laø vui. Nhöõng ngöôøi aáy coù nhöõng ñieåm laàm.

Thöù nhaát, töôûng laø hay ngoài thieàn, nieäm Phaät, töùc ñaõ tu haønh vaø coi nhö xong traùch nhieäm.

Thöù hai, khoâng theå roõ baûn taâm, khoâng bieát baùo aân Phaät toå, laø laáy yù chí Ñaïi bi noái tieáp cöùu ñôøi, khoâng bieát saùu ñoä, muoân haïnh, laøm nhieàu vieäc coù lôïi cho ñôøi, ngoài maø khoâng chòu laøm vieäc, thöïc cuøng vôùi toân chæ cuûa Boà taùt phaùt taâm traùi nhau xa haún. Vaû khi chuùng ta coù ñöôïc chuùt phaùp lôïi roài chuùng ta seõ coù taâm baùo aân. Neáu coù theå phaùt loøng thöông xoùt lôùn, haønh theo haïnh cuûa Boà taùt, ñoái vôùi mình töùc laø coâng nghieäp tu haønh, ñoái vôùi Phaät toå töùc laø laøm vieäc baùo aân.

Theá neân, coâng vieäc truyeàn baù giaùo lyù roäng laøm cöùu giuùp… ñeàu laø söï nghieäp cuûa ñaáng Ñaïi bi cöùu ñôøi, chuùng ta phaûi thöù lôùp maø thi haønh.

TIEÁT 5: Hieäp hoäi Phaät giaùo.

Nhö treân noùi taïi gia, xuaát gia ñeàu rieâng coù ñoaøn theå, toå chöùc, thì laïi caàn phaûi lieân hieäp nhaát trí, laäp thaønh hieäp hoäi môùi laø toaøn bò. Vaû giaùo ñoaøn khoâng haïn cuoäc ranh giôùi, quoác gia cuøng caùc thöù ranh giôùi khaùc, raát caàn phaûi töø gaàn ñeán xa, töø Ñoâng sang Taây, töông lai lan khaép toaøn caàu, khi ñoù Phaät phaùp seõ laø nôi lôïi laïc lôùn ñoái vôùi ngöôøi ñôøi.

Nhö vaäy, soá Taêng ñoà khoâng nhöõng theâm nhieàu maø hoäi vieân chaùnh tín cuõng caøng nhieàu hôn nöõa. Daàu ngöôøi trong toaøn quoác, toaøn theá giôùi coäng ñoàng toå chöùc cuõng neân nhö vaäy.

TIEÁT 6: Töông lai ñoà chuùng cuûa Phaät giaùo.

Lôïi laïc cuûa Phaät giaùo ñaõ lan truyeàn khaép theá giôùi roài, thì theá giôùi töông lai seõ laø töø nhieãm tröôïc maø chuyeån thaønh tònh. Con ngöôøi khi ñoù, cuõng seõ laø nhöõng ngöôøi laønh, ba nghieäp tònh thanh, taïi gia maø töïa hoà ñaõ xuaát gia, khoâng coøn phaân bieät, vaø baáy giôø haøng Taêng ñoà xuaát gia kia coù hay khoâng caàn coù?

Ñoái vôùi vaán ñeà naøy, chuùng ta neân bieát : haøng Tieåu thöøa luùc chöùng quaû thaùnh, thì cuoäc soáng naøy hoï ñaõ giaûi quyeát xong, khoâng phaûi laø choã ngöôøi taïi gia kham nhaän noåi, haún caàn xuaát gia sieâng tu ba moân hoïc voâ laäu môùi leân ñöôïc baäc voâ hoïc. Do ñoù neân noùi: Duø ñôøi aùc ñaày daãy naêm tröôïc naøy, luùc chuyeån thaønh thieän myõ, vaãn coù haøng ñoà chuùng xuaát gia cuûa Phaät giaùo. Nhöõng ñieàu trong chöông naøy trình baøy, tuy quy moâ roäng lôùn, song ñieåm chính laø söï thöïc vaø gaàn guõi. Trong Phaät phaùp khoâng caàn noùi suoâng, maø quyù troïng ôû choã thöïc haønh.

Xin taát caû haõy coá gaéng!

]

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM