LUAÄN PHAÄT THÖØA TOÂNG YEÁU

H.T THÍCH NHAÄT QUANG

KEÁT LUAÄN

Ñuùc keát nhöõng ñieàu trình baøy töø tröôùc, ñoái trong ñaïi nghóa Phaät phaùp cuøng caùc ñieåm quan heä vôùi ngöôøi ñôøi, ñaõ ñöôïc noùi qua. Tuy laø noùi "ñeà yeáu" nhöng ñaùng tin töôûng, khoâng laøm maát söï hieåu bieát chaân chaùnh. Mong quyù vò nghe roài kheùo theå hoäi ñoù! Ñaây laïi luaän qua phaàn quy keát.

QUY TUÙC

Quy tuùc laø nghóa ñöôïc choã y chæ. Nhaân taâm ñoái vôùi Phaät phaùp ñöôïc coù nôi quy tuùc, nhö coù ngöôøi muoán ñeán moät nôi choán nhaát ñònh vaø nay ñaõ ñaït ñeán. Luaän veà Quy tuùc goàm boán tieát.

TIEÁT 1: Ngöôøi tin theo ñoái vôùi quy tuùc Phaät thöøa.

Ngöôøi tin theo laø ngöôøi ñoái vôùi Phaät phaùp ñaõ coù hieåu bieát chaân chính, nöông theo hieåu bieát chaân chính ñoù maø khôûi loøng tin chaân chính, roõ raøng vaø quyeát ñònh. Ngöôøi nhö theá, trong Phaät phaùp goïi laø ngöôøi tin. Ngöôøi ôû trong Phaät phaùp coù loøng tin chaân chính roõ raøng vaø quyeát ñònh roài töùc laø Quy tuùc Phaät thöøa.

TIEÁT 2: Quy tuùc Phaät.

Phaät, tieáng Phaïn laø Phaät Ñaø, ñaây noùi raèng Giaùc giaû. Chuùng ta tuy trong taâm saün ñuû Phaät taùnh, nhöng khoâng coù Phaät thöông xoùt, chæ baûo cho, thì khoâng do ñaâu töï bieát. Nay nhaân hoïc maø bieát, Phaät töùc laø vò thaày höôùng daãn chuùng ta, neân loøng tin naøy phaûi laáy Phaät laøm quy tuùc. Quy tuùc Phaät coù hai nghóa.

1. Hoâm nay loøng chuùng ta ñaõ hieåu bieát chaân chính roõ raøng vaø quyeát ñònh quy tuùc Phaät roài, thì taát caû thieân thaàn, quyû linh… ñeàu khoâng phaûi laø choã chuùng ta tin ngöôõng, töùc khoâng phaûi nôi cuûa chuùng ta quy tuùc.

2. Hoâm nay loøng chuùng ta ñaõ hieåu bieát chaân chính roõ raøng vaø quyeát ñònh roài, thì nguyeän cho keû khaùc cuøng taát caû haøng trôøi, roàng, quyû thaàn vaø caùc loaøi chuùng sanh ñeàu quy tuùc Phaät.

Phaät laø ngöôøi giaùc ngoä, töùc laø ngöôøi maø ñaõ töï mình giaùc ngoä vaø hay giaùc ngoä cho keû khaùc, cuõng chính laø ngöôøi maø haïnh giaùc ñöôïc vieân maõn. Noùi ñeán Baûn giaùc thì Phaät cuøng chuùng sanh, taùnh giaùc xöa nay ñoàng ñuû, saün coù. Do thuûy giaùc coù danh töï giaùc. Töông töï giaùc vaø phaàn chöùng giaùc, laø phaàn sai bieät cuûa Haïnh giaùc, ñeán cöùu caùnh giaùc chính laø Haïnh giaùc hoaøn toaøn vieân maõn. Neáu rôøi töôùng sai bieät nhau, töùc laø chæ moät chaân giaùc bình ñaúng, ôû phaøm khoâng bôùt, ôû thaùnh cuõng khoâng theâm.

Ñaõ roõ nghóa naøy, thì vieäc quy tuùc Phaät cuõng laø ñeå khai phaùt Phaät taùnh cuûa töï taâm mình thoâi.

TIEÁT 3: Quy tuùc Phaät phaùp.

Neáu chæ noùi Phaùp, thì caùc phaùp theá cuøng xuaát theá cuûa Nhaát taâm, thaäp phaùp giôùi ñeàu khoâng giaûn bieät. Nay ñaõ quy tuùc thì ñoù laø Giaùo, Lyù, Haïnh quaû cuûa Phaät thöøa.

Quy tuùc Phaät phaùp, thì caùc phaùp phieàn naõo sanh töû sai bieät, hö voïng chaúng phaûi laø nôi quy tuùc; vì ñaõ giaûi thoaùt.

TIEÁT 4: Quy tuùc Phaät, Phaùp, Taêng.

Phaät, Phaùp, Taêng laø giaûn bieät ñoái vôùi caùc nhoùm ngöôøi buoâng tuoàng, loän laïo, taïp nhaïp vaø heïp hoøi. Nay ñaõ quy tuùc thì ñoù haún laø Phaät, Phaùp, Taêng, nghóa laø haøng ngöôøi naøy ñoái vôùi Phaät phaùp nhö thaät tu haønh.

Treân ñaõ noùi "Quy tuùc Tam baûo", ñaây laïi lieät caùc bieåu ñoà ñeå chæ roõ.

*

HOÀI THUÙ

Chöông tröôùc löôïc noùi phaàn "Quy tuùc Tam baûo" nghóa ñoù ñaõ roõ raøng. Thoâng thöôøng cho raèng trong taâm khoâng rieâng khôûi laø nhôø coù söùc thaéng duyeân sanh, thöïc hay cung kính toân troïng nhö thöïc maø tu haønh, thì caên laønh theâm lôùn, vaø ñöôïc chaân thoï duïng. Chöông naøy tieáp theo yù nghóa quy tuùc tröôùc maø luaän ñeán phaàn Hoài thuù. Nhö ngöôøi ñaõ "ñeán nôi ñeán choán", thì coù theå laøm vieäc cuûa hoï laøm. Luaän veà hoài thuù goàm boán tieát.

TIEÁT 1: Baäc giaùc ngoä ñoái vôùi coâng vieäc hoài thuù phaùp giôùi.

Nöông ôû loøng tin quyeát ñònh khôûi tri kieán chính xaùc, goïi ñoù laø ngöôøi giaùc ngoä.

Tin: Nhö chuûng töû giaùc, töùc laø maàm moïng, noái tieáp cao lôùn leân cho ñeán Haïnh giaùc ñöôïc vieân maõn; khoâng caùi naøo khoâng hoài boû taø aùc, höôùng ñeán tònh thieän.

Noùi phaùp giôùi laø söï cuøng lyù cuûa möôøi phaùp giôùi. Phaät cuøng chuùng sanh laø söï phaùp giôùi, Nhaát chaân bình ñaúng laø Lyù phaùp giôùi. Baäc giaùc ngoä boû söï trôû veà lyù, boû Nhaân trôû veà Quaû, boû Töï trôû veà Tha, theá neân goïi laø "Hoài thuù".

TIEÁT 2: Hoài thuù Nhaát taâm chaân nhö.

Hoài chuyeån söï töôùng cuûa theá cuøng xuaát theá sai bieät, bieán hoùa, thuù höôùng lyù theå bình ñaúng khoâng hai, chöùng ñöôïc phaùp taùnh bình ñaúng khoâng hai naøy töùc laø "Moät taâm chaân nhö". Ví nhö caây coû ñeàu trôû veà coäi nguoàn ñaïi ñòa; ñoù laø "Hoài Söï höôùng Lyù".

TIEÁT 3: Hoài thuù Voâ thöôïng chính giaùc

Baäc ñaõ giaùc ngoä, ñoái trong nhaân tu haønh möôøi ñoä muoân haïnh khoâng truï caùc töôùng, khoâng ñaém tröôùc quaû baùo cuûa trôøi, ngöôøi cuøng Nhò thöøa, quyeát ñaït ñeán Haïnh giaùc vieân maõn, chöùng vaøo Quaû haûi dieäu giaùc, cuõng chính laø hoài chuyeån nghieäp baùo sanh töû phieàn naõo cuûa chuùng sanh, thuù höôùng Phaät quaû cuûa Boà ñeà Nieát baøn. Theá laø "Hoài Nhaân höôùng Quaû".

Voâ Thöôïng Chaùnh Giaùc töùc laø A Naäu Ñaø La Tam Mieäu Tam Boà Ñeà.

TIEÁT 4: Hoài thuù höõu tình trong phaùp giôùi.

Baäc ñaõ giaùc ngoä, treân caàu caùc lôïi töï mình ñöôïc vieân maõn roài, ñoàng thôøi ngay trong taâm nghó ñeán caùc loaøi höõu tình, nöông söùc töø bi lôùn, baøy caùc phöông tieän kheùo leùo, khaép cuøng phaùp giôùi lôïi laïc chuùng sanh. Ñoù laø "Hoài Töï höôùng Tha".

Nhöng moät taùnh bình ñaúng cuõng khoâng coù töôùng nhaân, ngaõ. Theå, duïng caû hai ñeàu khueách tröông. Phuùc, tueä, caû hai ñeàu ñuû. Toùm laïi, nöông ôû moät taâm, tu haønh muoân haïnh vaø khoâng queân lôïi laïc chuùng sanh. Ba taâm goàm ñuû, thì cuøng khaép vieân dung, ñaâu khoâng phaûi laø Thöôøng, Laïc, Chaân, Tònh ö?

]

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM