 |
LUAÄN PHAÄT THÖØA TOÂNG YEÁU H.T THÍCH NHAÄT QUANG |
 |
 |
||
|
PHUÏ LUÏC TIEÅU SÖÛ ÑAÏI SÖ THAÙI HÖ (Theo Haûi Trieàu AÂm Xaõ) - (1889 - 1947) Ngaøi hoï Löõ, huùy laø Duy Taâm töï Thaùi Hö sinh ngaøy 2-12 naêm 1889, ñôøi vua Quang Töï naêm thöù 15 taïi huyeän Suøng Ñöùc, tænh Trieát Giang, Trung Hoa. Ngaøi moà coâi töø thuôû beù, ngöôøi gaày yeáu nhieàu beänh taät, nhôø baø ngoaïi nuoâi döôõng. Baø laø moät Phaät töû thuaàn thaønh, lôøi kinh tieáng keä hoâm sôùm cuûa baø ñaõ ñaùnh thöùc haït gioáng Phaät trong loøng ngaøi töï bao giôø troãi daäy. Naêm leân 9, theo baø ngoaïi ñi haønh höông nuùi Cöûu Hoa. Naêm 13 tuoåi, Ngaøi ñeán vieáng nuùi Phoå Ñaø. Töø daïo ñoù, haït gioáng laønh ngaøy caøng phaùt trieån maïnh meõ. Ñeán naêm 16 tuoåi (1904 naêm thöù 30 ñôøi vua Quang Töï), Ngaøi quyeát chí ñeán nuùi Phoå Ñaø xuaát gia. Ruûi ñi nhaàm thuyeàn qua Toâ Chaâu, Ngaøi laïi thaúng leân ngoïn Tieåu Cöûu Hoa, xin xuaát gia vôùi Khoan Coâng, Khoan Coâng ñöa Ngaøi veà Töù Minh, laøm leã ra maét sö toå laø Traùng Nieân Laõo Nhaân. Taïi ñaây, Ngaøi ñöôïc chaáp thuaän vaø caét toùc, maëc aùo giaûi thoaùt. Cuoái naêm ñoù, Ngaøi ñeán thoï Cuï tuùc giôùi vôùi Hoøa thöôïng Kính An Kyù Thieàn ôû chuøa Thieân Ñoàng. Giôùi traøng naøy coù haøng traêm giôùi töû, Ngaøi laø ngöôøi nhoû tuoåi nhaát, cuõng laø ngöôøi ñoái ñaùp lanh lôïi nhaát; Hoøa thöôïng Kyù Thieàn khen laø Huyeàn Trang taùi theá. Böôùc ñaàu hoïc vaán, Ngaøi theo phaùp sö Kyø Xöông hoïc kinh Phaùp Hoa vaø toâng chæ Thieân Thai Giaùo Quaùn cuøng vaên töï theá gian. Ngaøi cuõng thöôøng nghe caùc baäc danh sö ñöông thôøi nhö: Ñaïo Giai, Ñeá Nhaøn… giaûng giaûi caùc kinh Phaùp Hoa, Laêng Nghieâm…. Ngoaøi ra, Ngaøi tham cöùu theâm veà Thieàn vôùi Hoøa thöôïng Kyù Thieàn. Söùc laõnh hoäi phi thöôøng cuûa Ngaøi laøm cho ñoàng baïn voâ cuøng thaùn phuïc. Naêm 18 tuoåi, Ngaøi ñoïc Ñaïi taïng kinh taïi chuøa Taây Phöông ôû Töø Kheâ. Khi ñoïc ñeán kinh Ñaïi Baùt Nhaõ, Ngaøi boãng nhieân queân löûng thaân, caûnh, trong taâm roãng suoát, voïng nieäm vaéng baët, traûi qua haèng giôø nhö theá maø thaáy nhö trong choác laùt, cho ñeán ngaøy hoâm sau, thaân taâm vaãn coøn nheï nhaøng khoan khoaùi. Töø ñaáy, ñoái vôùi kinh ñieån Ñaïi thöøa, moãi khi ñoïc ñeán laø Ngaøi thaáu hieåu caën keõ, nhö ñaõ naèm saün trong loøng. Laïi nieäm nghi ñoái vôùi caùc baûn Ngöõ luïc cuûa Thieàn toâng cuõng tan raõ nhö baêng tuyeát khi maët trôøi xuaát hieän. Cuoái ñôøi Thanh, vaên hoùa Taây phöông baét ñaàu du nhaäp Trung Quoác, caùc luoàng tö töôûng caùch maïng noåi daäy nhö theå löûa buøng. Ñoàng baïn vôùi Ngaøi, caùc phaùp sö treû nhö Hoa Sôn, Kinh AÙi… thaûy ñeàu haáp thu tö töôûng môùi naøy, haêng haùi caûi caùch Taêng ñoaøn, xaây döïng xöù sôû. Rieâng Ngaøi, luùc aáy vaãn say söa trong saùch vôû, vôùi thôøi cuoäc beân ngoaøi, loøng khoâng chuùt xao xuyeán. Sau, nhaân ñoïc caùc loaït baøi cuûa Khang Höõu Vi, Löông Khaûi Sieâu, vaø saùch baùo phieân dòch töø AÂu Chaâu, Ngaøi môùi laäp theä cöùu ñôøi, daán thaân vaøo traàn lao, giaùo hoùa. Theá laø, trang söû veû vang cuûa Phaät giaùo ñöôïc Ngaøi môû ra töø ñaây. Vaøo Ñoâng naêm Tuyeân Thoáng thöù nhaát (1909) Ngaøi vöøa 21 tuoåi, theo Hoøa thöôïng Kyùù Thieàn döï Ñaïi hoäi giaùo duïc Phaät giaùo taïi Giang Toâ. Naêm sau, Ngaøi ñeán Tònh xaù Kyø Hoaøn ôû nöûa naêm. Muøa thu naêm naøy, Ngaøi laõnh traùch nhieäm giaùo sö tröôøng Tieåu hoïc Phaät giaùo taïi chuøa Tieåu Vuõ nuùi Phoå Ñaø. Naêm 23 tuoåi, Ngaøi giaûng Phaät phaùp trong tænh Quaûng Chaâu, roài ñöôïc cöû chöùc truï trì chuøa Song Kheâ nuùi Baïch Vaân. Naêm 1911, Ngaøi 24 tuoåi, cuøng phaùp sö Nhôn Sôn, thaønh laäp "Hoäi Trung Quoác phaùp giaùo Hieäp Tieán" taïi Nam Kinh. Khoâng bao laâu, Hoøa thöôïng Kyù Thieàn tuaãn giaùo vì cuoäc vaän ñoäng cho Phaät giaùo ôû Baéc Kinh. Baáy giôø, caû tænh Thöôïng Haûi cöû haønh leã truy ñieäu. Giöõa buoåi leã vöøa long troïng, vöøa ñau khoå, vöøa töùc böïc, Ngaøi coâng boá ba ñieåm. - Chænh trang giaùo lyù. - Chænh trang giaùo cheá. - Chænh trang giaùo saûn. Töø naêm 1913 ñeán naêm 1917, sau vieäc toå chöùc Toång hoäi Phaät giaùo Trung Hoa taïi Thöôïng Haûi, vaø laøm chuû buùt cho tôø Phaät giaùo Nguyeät San khoâng keát quaû nhö yù, Ngaøi veà kieát thaát ba naêm taïi Thieàn vieän Tích Laân nuùi Phoå Ñaø. Thôøi gian naøy, Ngaøi nghieân cöùu khaép heát kinh luaän cuûa caùc toâng phaùi Phaät giaùo, nhöng vôùi hai toâng Duy Thöùc vaø Tam Luaän, Ngaøi raát löu taâm. ÔÛ ñaây, caùc vò AÁn Quang, Phaät Sôn cuõng thöôøng lui tôùi ñaøm ñaïo vôùi Ngaøi. Ngoaøi ra, ñoái vôùi hoïc thuyeát Ñoâng Taây, xöa nay Ngaøi ñeàu phaùn xeùt baèng caëp maét Phaät thöøa vaø ñeàu coù vieát baøi bình luaän. Coù theå noùi, ñaây laø thôøi kyø Ngaøi chuaån bò moät ñöôøng höôùng môùi thích hôïp, ñeå ñaùp öùng thôøi cô, chaán höng ñaïo phaùp, xaây döïng xöù sôû. Chính thôøi gian naøy, boä luaän Chænh lyù cheá ñoä Taêng giaø ra ñôøi, ñoàng thôøi caùc luaän khaùc nhö Thieàn Ñieån Toâng, Phaùp giôùi, Tam minh cuõng laàn löôït xuaát hieän. Ñieåm ñaëc bieät cuûa Ngaøi trong thôøi gian nhaäp thaát. "Coù moät chieàu nhaäp ñònh, nghe chuoâng luùc ñaàu vaøo buoåi hoaøng hoân, roài Ngaøi vaøo trong Tam muoäi. Luùc sau nghe chuoâng baùo xaû ñònh, Ngaøi xaû ra môùi hay trôøi ñaõ saùng..." Ngaøi cuõng thöôøng noùi: "Luùc naøo thaáy meät moûi, thaân taâm khoâng ñöôïc ñieàu hoøa, ñeå trò beänh vaët naøy, chæ coù caùch laáy buùt möïc ra thaûo ít baøi, lieàn thaáy trong ngöôøi thö thaùi..." Vöøa ra thaát, Ngaøi ñi Ñaøi Loan, Nhaät Baûn, ñeå quan saùt nhöõng caûi tieán cuûa Phaät giaùo. Nhöõng ñieàu maét thaáy, tai nghe, laøm cho Ngaøi caøng tin töôûng vaøo boä Taêng giaø cheá ñoä cuûa mình vöøa tung ra. Chuùng ta cuõng neân hieåu theâm raèng, tieâu chuaån caûi caùch cuûa Thaùi Hö Ñaïi Sö ñöa ra laø ñaët söï caûi caùch treân neàn taûng luaät nghi, ñeå traùnh nhöõng teä haïi veà sau. Töø naêm 1918 ñeán naêm 1921, Ngaøi nhaän lôøi yeâu caàu cuûa Hoøa thöôïng Lieãu Dö, giöõ chöùc Tri chuùng chuøa Phoå Ñaø. Chaúng bao laâu, Ngaøi töø chöùc, roài ñi du hoùa khaép nôi trong nöôùc. Moät maët giaûng dieãn caùc kinh luaän Ñaïi thöøa, ñeå gaây nieàm tin chaân chính cho moïi ngöôøi. Maët khaùc, Ngaøi tieáp xuùc vôùi caùc yeáu nhaân, Phaät töû, saùng laäp cô quan truyeàn baù giaùo lyù, laäp hoäi Chaùnh Tín Phaät Giaùo… Ngaøi ñaõ gaây thaønh phong traøo hoïc Phaät môùi meû chöa töøng coù. Nhö luùc Ngaøi giaûng Ñaïi Thöøa Khôûi Tín taïi Haùn Khaåu, coù cö só Lyù AÅn Traàn, oâng ñoïc ñöôïc Ñaïo Hoïc Luaän Haønh, Laêng Nghieâm Nhieáp Luaän cuûa Ngaøi roài khen : "Daãu cho gaëp Luïc Toå, chöa chaéc Ngaøi ñaõ ñoä ñöôïc toâi, nhöng vôùi vaên chöông tam muoäi theá naøy, ñaõ laøm cho toâi cuùi ñaàu baùi phuïc". Chính thôøi gian naøy, tôø Giaùc Xaõ Tuøng Thö xuaát hieän (tieàn thaân Nguyeät san Haûi Trieàu aâm) cuøng caùc luaän Phaät Thöøa Toâng Yeáu Taân Ñích, Duy Thöùc… cuõng laàn löôït ñöôïc xuaát baûn. Veà sau, Ngaøi ñöôïc cöû laøm truï trì chuøa Tònh Töø, nhöng gaëp söï choáng ñoái, Ngaøi laïi boû ñi. Töø naêm 1922, naêm naøy Ngaøi 34 tuoåi, ñeán naêm 1928, Ngaøi caøng haêng say saùng taùc vaø ñeå heát taâm löïc vaøo coâng cuoäc vaän ñoäng caûi caùch Phaät giaùo nöôùc nhaø. Coù theå noùi, bao nhieâu hoaøi baõo trong loøng, Ngaøi ñeàu tung ra heát. Chính hai baøi baùo “Chi Haønh Töï Thuaät”, “Thích Taân Taêng” ñaõ noùi leân chí nguyeän, cuøng choã mong muoán cuûa Ngaøi, ñoái vôùi tieàn ñoà Ñaïo phaùp vaø söï toàn vong cuûa ñaát nöôùc. Trong naêm 1923, Ngaøi cho ra moät loaït baøi tranh luaän vôùi cö só AÂu Döông Caùnh Voâ veà Khôûi Tín Luaän coù phaûi nguïy taïo chaêng? Vaán ñeà töôùng phaàn ñoàng chuûng, bieät chuûng, naêm Phaät giaùng sinh. Vieäc laøm treân cuûa hai vò ñaõ laøm cho giôùi hoïc Phaät baáy giôø caøng thích thuù nghieân cöùu Phaät phaùp hôn nöõa. Sang naêm 1924, Ngaøi coù môû moät "Ñaïi hoäi Phaät giaùo Lieân hieäp theá giôùi" taïi chuøa Ñaïi Laâm. Keá tieáp boán naêm lieàn, Ngaøi giaûng kinh Nhaân Vöông Hoä Quoác taïi tröôøng Ñaïi Hoïc Trung Hoa. Roài ñi thaêm Nguõ Ñaøi Sôn vaø höôùng daãn phaùi ñoaøn Phaät giaùo Trung Hoa ñi Nhaät tham döï "Ñaïi hoäi Phaät Giaùo Ñoâng Nam AÙ". Veà nöôùc, Ngaøi ñi Thöôïng Haûi laäp "Phaät Hoùa Giaùo Duïc Xaõ", xuaát baûn tuaàn san Taâm Ñaêng, ñeán giaûng taïi Ñaïi Hoïc Haï Moân vaø Phaät Hoïc Vieän Maân Nam. Baáy giôø trong nöôùc cuoäc chieán tranh ñaõ lan traøn tôùi phöông Baéc, Taêng, Ni bò baét buoäc phaûi hoaøn tuïc. Trong tình theá naøy, Ngaøi coù vieát ra quyeån Taêng Cheá Kim Luaân ñeå vaän ñoäng cho taân Phaät giaùo. Naêm 1927 ngaøi ñöôïc môøi laøm truï trì chuøa Nam Phoå Ñaø vaø Vieän tröôûng Phaät Hoïc Vieän Maân Nam. Cuõng naêm naøy, Ñaïi hoïc Laõng Phöôùc ñaët taïi beân Ñöùc môøi ngaøi giaûng veà moân Trung Hoa. Khi ñoù Ngaøi coù tröôùc taùc quyeån "Töï Do Söû Quan" ñaõ dòch ra tieáng Anh. Naêm sau, Ngaøi töø chuøa Linh AÅn (Haøng Chaâu) veà giaûng "Phaät hoïc ñaïi cöông" taïi Nam Kinh. Coâng vieäc vöøa xong, ngaøi laïi xuaát döông coâng du caùc nöôùc AÂu Myõ ñeå dieãn giaûng. ÔÛ ñaây, coù raát nhieàu hoïc giaû cuûa caùc nöôùc Anh, Phaùp, Ñöùc, Haø Lan, Bæ, Myõ nhieät tình hoan nghinh ngaøi (Ghi roõ trong Hoaøn du kyù). Ngaøi laø vò taêng ñaàu tieân cuûa Trung Hoa sang AÂu Myõ hoaèng phaùp vaø laäp "Phaät hoïc Uyeån" ôû Pa-ri. Töø naêm 1929 ñeán naêm 1939, Ngaøi nhaän chöùc UÛy vieân thöôøng vuï "Hoäi Phaät Giaùo Trung Hoa" laøm vieän tröôûng Vieän Giaùo lyù Baù Laâm ôû Baéc Kinh. Roài vaøo Töù Xuyeân hoaèng phaùp, hôïp vôùi cö só Löu Töông laäp "Vieän Giaùo Lyù Haùn Taïng"... vaø coù keá hoaïch ñaët Phaät hoïc uyeån taïi Nam Kinh. Caùc Phaät hoïc vieän Vuõ Xöông, Maân Nam, Baù Laâm, Haùn Taïng cuøng ba chuøa Ñaïi Laân, Quy Sôn, Tuyeát Ñaäu ñeàu thuoäc Phaät hoïc uyeån caû. Sau ñoù, töø naêm 1933-1935, ngaøi luaân löu giaûng daïy ôû caùc tænh lôùn nöôùc nhaø Trung Hoa nhö: Trieát Giang, Giang Nam, Thieåm Taây, Phöôùc Kieán, Quaûng Chaâu... vaø coâng du caùc nöôùc chaâu AÙ, laäp moái bang giao giöõa caùc nöôùc Phaät giaùo mieàn naøy vôùi Trung Hoa. Thôøi gian naøy caùc quyeån Ñaïi Thöøa Toâng Ñòa Ñeà Thích, Ñaïi Thöøa Duy Thöùc Chöông Giaûng Luïc... laàn löôït ra ñôøi. Naêm 1941, Ngaøi giaûng "Phaùp taùnh khoâng tueä hoïc khaùi luaän", "Trung Quoác Phaät hoïc" taïi vieän Giaùo lyù Haùn Taïng, roài truø bò caûi toå Giaùo Hoäi Taêng giaø Trung Hoa, laäp "Trung hoïc ñaïi huøng" ôû Baéc Boài vaø toå chöùc "Hoäi Phaät Giaùo Trung Quoác", cuõng chính Ngaøi giöõ chöùc "UÛy vieân chænh lyù" trong ñoù. Baøi giaûng cuoái cuøng cuûa Ngaøi, ñeà taøi laø "Boà taùt hoïc xöù", ngaøi giaûng taïi chuøa Dieân Khaùnh vaøo thöôïng tuaàn thaùng 2 naêm 1947. Thaùng sau, beänh cuõ taùi phaùt vaø ñeán ngaøy 17/3 (25/2AÂl) Ngaøi an töôøng töø giaõ coõi ñôøi. Tuoåi ñôøi cuûa Ngaøi laø 59, tuoåi ñaïo ñöôïc 43. Ngaøy 19 laøm leã nhaäp kim quan, di theå Ngaøi ngoài töôi taén nhö ñang nhaäp ñònh. Quaøn cho ñeán ngaøy 8 thaùng 4, ngöôøi ñeán chieâm ngöôõng ñoâng khoâng keå xieát, vaø khi nhìn thaáy dung nhan an töôøng cuûa Ngaøi, ai naáy ñeàu phaùt loøng tin Tam Baûo. Moân nhaân ñöa linh coát Ngaøi veà chuøa Tuyeát Ñaäu cuùng döôøng, phaàn xaù lôïi ñöôïc chia ñeàu cho caùc ngoâi chuøa lôùn trong nöôùc. Boà taùt ñaõ ñeå caû moät ñôøi ñeà xöôùng caûi caùch Phaät giaùo treân ba phöông dieän: Chænh trang giaùo lyù. Chænh trang giaùo cheá. Chænh trang giaùo saûn. Song song vôùi coâng cuoäc chænh trang vöøa neâu, Boà taùt laïi chuû tröông xöôùng laäp "Tònh ñoä Phaät giaùo taïi nhaân gian". Ñeå höôùng daãn haøng Taêng, tín ñoà vaø taïo cho hoï coù nieàm tin vöõng ñoái vôùi Phaät giaùo cuøng moät lyù töôûng soáng ñeå xaây döïng xöù sôû, Boà taùt toå chöùc cô quan truyeàn baù Phaät thöøa khaép nôi treân laõnh thoå. Baûn thaân Ngaøi ñaõ heát söùc chuù troïng ñeán vieäc dieãn giaûng Phaät lyù phaùt huy tinh nghóa Phaät thöøa, dung naïp caùc tö töôûng môùi, loaïi boû moïi taø thuyeát dò ñoan vaø keâu goïi tinh thaàn ñoaøn keát, caàu hoïc cuûa Taêng, tuïc treân toaøn theá giôùi. Treân phöông dieän toân giaùo maø nhìn, thì Ngaøi laø moät vò Boà taùt thò hieän trong ñôøi naêm tröôïc ñeå cöùu ñoä chuùng sinh. Di saûn cuûa Ngaøi ñeán nay vaãn coøn maø chuùng ta ñöôïc thöøa höôûng laø "Thaùi Hö Boà Taùt Taïng" goàm caû moät ñôøi thuyeát giaùo cuûa Ngaøi. Ngoaøi ra, tuøy vaøo quan ñieåm moãi ngöôøi, coù theå coù nhöõng loái nhìn khaùc veà cuoäc ñôøi cuûa Ñaïi sö. Phaàn naøy, buùt giaû xin heïn moät dòp rieâng. THÍCH NHAÄT QUANG ? |
||
