NÚI THÁI BÊN NGUỒN

T.T THÍCH NHẬT QUANG

Tiền báo, Hậu báo, Sinh báo

Hôm nay nhân mùa Báo hiếu, quí Phật tử được sự hướng dẫn của quí thầy ở Phước Kiểng về Thiền viện cúng dường, để hồi hướng công đức cho song thân đã quá vãng. Với công đức cúng dường này, một là quí Phật tử bày tỏ tấm lòng hiếu đạo của mình, hai là thiết tha mong cầu, nương tựa chư Tăng chỉ  dạy phương thức tu hành.

Với tâm thành và việc làm này, chúng tôi xin tùy hỷ và có đôi lời nhắc nhở quí vị trong việc tu học Phật pháp, để bổ sung cho công phu ngày một thăng tiến hơn. Có thăng tiến thì việc tu học mới có niềm vui và đạt được nhiều lợi lạc. Với ý nghĩa đó, hôm nay chúng tôi sẽ nói về vấn đề tập nghiệp.

Nói tới nghiệp tức là nói tới một năng lực rất mạnh, có sức chi phối chúng ta mãnh liệt. Nhất là người con Phật, khi hiểu đạo rồi, có được chút chút công phu, chúng ta lại càng phải dè dặt đối với nghiệp, với hành động của mình. Làm sao để luôn luôn tỉnh táo sáng suốt, kiểm soát được tất cả những sinh hoạt, những tạo tác của chúng ta. Bởi vì từ thân miệng ý của chúng ta, sẽ tạo thành một năng lực, nó có sức mạnh thúc đẩy và dẫn đạo cả đời chúng ta. Nếu những năng lực này thiện thì chúng ta đi trên con đường sáng. Trái lại, nếu những năng lực này bất thiện thì chúng ta đi trên con đường tối.

Người đã gây tạo nghiệp nhân rồi thì quả báo sẽ đến. Nghiệp nhân không tốt thì nhất định quả báo không bao giờ tốt được. Đó là điều mà tất cả người con Phật chúng ta đều phải biết rõ. Tuy nhiên thắng được nghiệp của mình, kiểm tra từng ý nghĩ, lời nói, hành động trong hằng ngày, trong mọi sinh hoạt, quả thực là khó chứ không phải dễ. Như quí thầy ở Thiền viện, được sự đùm bọc lo lắng gìn giữ của các bậc thiện hữu tri thức, được sự nhiệt tâm ủng hộ của quí Phật tử, sống trong điều kiện tốt như thế mà gìn giữ nghiệp của mình cho thuần thiện đã khó rồi, huống là quí Phật tử ở bên ngoài, phải đương đầu với trăm ngàn công việc, với cuộc mưu sinh đầy vất vả thì giữ gìn nghiệp cho tốt quả thật là gian nan. Vì vậy phải quyết tâm và sáng suốt, nỗ lực thực hành lời dạy của Phật nhiều lắm mới đảm bảo được tương lai của mình an lạc.

Chúng ta muốn tu tốt nhất là tu ngay từ nghiệp nhân. Vì nếu nơi nghiệp nhân mà không tỉnh không tu được, thì quả báo xấu đến là lẽ tất yếu. Nó như hình với bóng, như tiếng với vang, hễ có nghiệp nhân thế nào thì quả báo tương ứng thế ấy. Chúng ta sửa đổi, chúng ta hoàn chỉnh, chúng ta làm chủ được ngay trong lúc ý vừa dấy khởi. Đó là điểm quan trọng nhất. Cho nên nói đến nghiệp thì thường nhắc nghiệp nhân. Sau nghiệp nhân là nghiệp báo hay nghiệp quả. Nếu người nói những lời chân thật thì được mọi người tin tưởng, có uy tín. Trái lại, người nói lời không chân thật thì mọi người nghi ngờ, không có uy tín. Cho nên người con Phật phải luôn kiểm điểm thân, khẩu, ý của mình. Ban đầu gắng tập như vậy, về sau mới gầy dựng được nền tảng vững chắc cho sự nghiệp tu hành.

Theo tinh thần nhà Phật, nghiệp có hiện nghiệp, hậu nghiệp, nghiệp vô hạn định. Trước tiên chúng tôi nói về những quả báo đối với hiện nghiệp. Quả báo đối với hiện nghiệp tức là quả báo ngay trong kiếp hiện tại này. Nếu chúng ta tỉnh táo sáng suốt, nghe lời Phật dạy áp dụng tu hành, chăn giữ được con trâu vọng tưởng của mình, nhất định chúng ta sẽ có được hiện nghiệp hay hiện báo tốt.

Trong kinh có dẫn câu chuyện thế này. Hai vợ chồng Phật tử nọ nghèo lắm, họ chỉ có một cái áo để thay đổi nhau dùng thôi. Hôm đó được tin đức Phật giáo hóa ngay khu làng họ ở, hai vợ chồng đều muốn đi nghe pháp. Thế là họ bàn nhau ai nên đi trước, cuối cùng người vợ nhường cho chồng đi trước. Sau khi nghe đức Phật thuyết pháp về công đức cúng dường và bố thí, anh chồng phát tâm muốn cúng dường đức Phật một cái gì đó. Nghĩ mãi, anh thấy mình chẳng có chi ngoài chiếc áo đang mặc. Ngặt nỗi, chiếc áo này lại là vật sở hữu của cả hai vợ chồng. Trong tình huống này, anh đã trải qua một sự phấn đấu dữ lắm. Về nhà hỏi ý kiến vợ, bà vợ lại ngại: “Tôi là người nữ, nếu ông phát tâm như vậy thì làm sao tôi đi đâu. Có khi hai vợ chồng chết đói cũng nên”. Lại có một sự cản trở. Tuy nhiên, sau đó bà cũng đồng ý với ông: “Nếu ông đã quyết như vậy thì thôi, cả hai chúng ta có thể nhịn đói miễn được cúng dường cho đức Phật”. Cho nên rồi qua một giai đoạn hai người hết sức phấn đấu, duyên lành đã đầy đủ chiếc áo duy nhất đó được dâng lên cúng dường đức Phật.

Sự việc này đến tai nhà vua, hiện báo tốt liền có ngay đối với hai vợ chồng Phật tử nghèo ấy. Đó là nhà vua bù đắp lại cho hai vợ chồng nhà cửa, y phục sang đẹp gấp trăm ngàn lần chiếc áo cũ xấu xí kia. Tuy nhiên hai vị Phật tử nghèo chỉ chọn hai bộ đồ thích hợp với mình thôi, còn tất cả đều dâng cúng dường Tam bảo hết. Chứng tỏ họ cúng dường bằng tấm lòng thành, chứ không phải vì toan tính lợi dưỡng đằng sau sự cúng dường đó. Nhờ công đức phát tâm cúng dường dõng mãnh ấy, về sau hai vợ chồng làm việc gì cũng đều gặp thuận lợi, họ sống rất hạnh phúc trong niềm kính tin Tam bảo.

Qua câu chuyện này, chúng ta thấy một khi đã phát tâm rộng lớn, trải qua nhiều phấn đấu, cuối cùng chiến thắng được những ích kỷ hẹp hòi thì chúng ta sẽ được quả báo hiện tiền hết sức tốt đẹp. Có rất nhiều Phật tử ưu tư: “Con muốn đi chùa lắm thầy ơi, nhưng mà về chùa con không có cái gì để cúng dường, con thấy ngại quá. Thấy người nọ người kia cúng dường mà con không có gì để cúng quí Thầy, nên con ngại không dám đến chùa”. Quí vị đã có mặc cảm như vậy, cho nên ở đây chúng tôi muốn nói rõ để Phật tử hiểu, việc bố thí cúng dường, quan trọng là ở tâm của chúng ta. Cúng dường ít nhiều gì cũng căn cứ từ tâm, quả báo tốt đẹp có hay không cũng từ tâm mà ra. Những tịnh tài tịnh vật là biểu trưng của sự phát tâm. Nhưng tùy, không có tịnh tài tịnh vật nhiều nhưng lòng mình không vướng mắc, không thủ lợi, không vì bất cứ cái gì khác, phát tâm cúng dường để hồi hướng cho tất cả chúng sinh là tốt rồi. Như là lời của Bồ-tát dạy, khi chúng ta ăn được một bữa ăn ngon, mình mong mỏi làm sao tất cả chúng sanh cũng được những thức ăn ngon như vậy. Đó là tấm lòng Bồ-tát luôn rộng mở lòng. Không phải bỏ tài sản của cải ra thật nhiều, bố thí cúng dường với tâm cầu danh cầu lợi, như thế chẳng được lợi ích bao nhiêu.

Như vậy thì ai tu không được. Khi nào quí vị hơi chật hẹp về vật chất thì lại càng phát tâm dõng mãnh hơn. Vì biết do nhiều đời mình chưa chịu phát tâm, nên đời này không gầy dựng được tài sản sung túc. Do đời trước không biết tu tạo nghiệp nhân tốt, nên đời này quả báo chưa tốt. Bây giờ phát tâm mở rộng lòng mình ra, tức là tu tạo nghiệp nhân tốt. Tùy theo hoàn cảnh, điều kiện của gia đình trong cuộc sống hiện tại, mình mở rộng lòng ra phát tâm dõng mãnh. Như đi trên một đoạn đường thấy sạch sẽ trang nghiêm, mình tưởng nguyện trong lòng, nguyện cho tất cả chúng sanh đều được đi những đoạn đường sạch sẽ tốt đẹp như thế. Tất cả những đoạn đường gồ ghề gai góc đều không có. Đó là mở rộng từ của mình. Đó là hướng tu hành của người con Phật.

Quí Phật tử còn có tịnh tài tịnh vật cúng dường nọ kia, chứ còn như chư Tăng chúng tôi có gì để cúng dường, phải không? Nhưng quí vị biết chúng tôi cúng dường thế nào không? Cúng dường bằng lòng mình, bằng sự phát tâm chấp nhận chịu đựng tất cả, tu tập mong sao sáng đạo để hồi hướng cho tất cả chúng sanh. Khi ta sáng được đạo, được một phút an ổn lợi lạc trong chánh pháp, đều hồi hướng cho tất cả chúng sanh cũng được như vậy. Phát tâm rộng rãi như thế. Tuy sự phát tâm ấy không có hình thức nhưng mà cả một sự phấn đấu.

Ví dụ như trong viện Thường Chiếu, tất cả chư Tăng đúng theo qui chế là 3 giờ khuya đều phải thức dậy ngồi thiền. Dù chân đau, dù buồn ngủ, dù đói bụng, dù cho gì gì cũng phải tập trung ngồi thiền. Để chi vậy? Để lắng yên tất cả những sôi nổi, cáu cặn, phiền não. Nếu lắng yên được rồi thì nguyện cho tất cả chúng sanh đều được lắng yên như vậy. Quí vị nghĩ tấm lòng ấy thật tốt đẹp biết là bao nhiêu. Điều này rất khó làm chứ không phải dễ, không phải niệm suông mà được. Ở đây đòi hỏi phải có sự phấn đấu, phấn đấu dài dài.

Cho nên có thầy tu hai mươi năm, có thầy tu ba mươi năm nhưng có vị nào thành Phật đâu? Mỗi ngày qua lọc được những cặn bã phiền não, yên ổn đôi chút, như thế cũng là hiếm là quí lắm rồi. Giới xuất gia chúng tôi đều nỗ lực tu tập, hướng về một điểm duy nhất như thế, nhất định ít nhiều gì chúng tôi cũng thành công. Và với tâm nguyện hồi hướng cho tất cả quí Phật tử cũng như chúng sanh đều hướng về con đường Bồ-đề, đều được hưởng lợi lạc như nhau. Mọi người đều hưởng được lợi lạc đó là Niết-bàn hiện tại. Việc tu hành của chúng ta hôm nay, với tất cả công đức có được đều nhắm đến chỗ cho mình và người đều hết khổ, được vui. Tập nghiệp rất nặng nề, chúng ta phải tu phải sửa, phải tận lực chớ không thể xem thường. Nếu chúng ta sửa được, tu được thì ngay trong hiện đời có quả báo cụ thể.

Tôi xin kể câu chuyện người thợ săn với bầy chó. Có người thợ săn nọ dẫn một bầy chó dữ đi săn trong một khu rừng. Khu rừng đó có một vị đệ tử Phật đang tu. Gã thợ săn lùng sục cả ngày nhưng không được gì hết, nên anh ta nổi bực. Săn lòng vòng cuối cùng rồi cũng lại gặp ông thầy. Tức quá anh kiếm chuyện gây với ông thầy. Càng gây anh càng sùng lên, sùng đến độ anh cho con chó cắn ông thầy. Ông thầy hoảng quá trèo lên cao để tránh bầy chó dữ. Gã thợ săn cũng chưa hài lòng, ở dưới gã cứ xuỵt chó chồm lên. Ông thầy năn nỉ hết sức mà gã vẫn không nguôi cơn giận tức. Tức cái gì? Tức vì hồi sáng đến giờ đi săn gặp ông thầy xui xẻo quá, săn không được gì hết. Ông thầy ở trên thấy con chó làm dữ như chực ăn thịt mình, càng hoảng sợ hơn. Quả thực vậy, thầy luýnh quýnh một hồi làm rớt cái y xuống. Nhè đâu cái y trùm ngay lên đầu gã thợ săn. Con chó tưởng là ông thầy nên nó nhảy bổ vào xé xác ông chủ. Nhờ thế mà ông thầy thoát nạn.

Câu chuyện này cũng nói lên hiện nghiệp hiện báo. Từ chỗ dấy khởi tâm niệm không lành của gã thợ săn đưa đến quả báo tương xứng. Hại người rốt cuộc chính mình bị tổn thương. Phật tử chúng ta, biết rõ như vậy cần phải dè dặt trong từng tâm niệm, từng hành động. Một tâm niệm không lành dấy khởi lên là các bậc thánh hiền đã thấy, đã biết. Cho nên người xưa thường răn nhắc: “Chúng ta phải luôn luôn kiểm soát được từ tâm niệm mống khởi của mình. Hễ tâm mống khởi lành thì sẽ được phúc quả tốt đẹp. Còn như tâm mống khởi dữ thì sẽ bị quả báo xấu”.

Có những Phật tử đủ duyên đi chùa, học Phật pháp và phát tâm tu hành. Có vị sắp đặt được gia đình yên ổn rồi tiến đến giai đoạn xuất gia. Nhưng đâu phải xuất gia rồi tu một hai bữa, một hai năm thành Phật. Tuy nhiên người phát tâm xuất gia có được những phúc báo hiện tiền. Như trước kia cùng chung bạn đạo với nhau, bây giờ vị ấy đã thành người xuất gia, thì tất cả các Phật tử trong đoàn ai cũng hướng về vị đó, tìm phương tiện giúp đỡ cho vị đó yên tâm tu hành. Hoặc gia đình vị đó có sự cố gì thì huynh đệ cũng đùm bọc để vị đó yên tâm tu hành, với mong mỏi vị đó tu đến nơi đến chốn. Đó là phúc lợi hiện tiền.

Tôi nhắc lại một đoạn sử khi Lục Tổ Huệ Năng còn hàn vi, là một tiều phu đốn củi đổi gạo để nuôi mẹ già. Nhân một hôm nghe đệ tử của Ngũ Tổ Hoằng Nhẫn tụng kinh Kim Cang, đến câu “ưng vô sở trụ nhi sanh kỳ tâm”, Ngài liền nhận ra. Nhận ra cái gì không biết, nhưng rõ ràng Ngài rất phấn khởi. Sau đó Ngài hỏi thăm vị khách tụng kinh xem tên kinh là gì và kinh này phát xuất từ đâu? Sau khi được biết đó là kinh Kim Cang, do Ngũ Tổ Hoằng Nhẫn truyền dạy, Ngài liền phát tâm muốn được đến học đạo tu tập với Tổ. Nhờ có túc duyên nên Ngài được người giúp đỡ phương tiện để lo cho mẹ già chu tất và thực hiện được chí nguyện đến chỗ Ngũ Tổ để học đạo.

Nếu không phát tâm mạnh mẽ như thế thì có lẽ Ngài sẽ không được người hỗ trợ, tạo thuận duyên để đi tu đâu ! Nhờ túc duyên một phần, nhờ sự quyết tâm tha thiết cầu đạo là phần lớn nên Ngài mới thực hiện được tâm nguyện của mình như thế. Sau thời gian tám tháng công quả ở nhà bếp, Ngài được Ngũ tổ gọi vào phương trượng giảng kinh Kim Cang và được truyền y bát làm Tổ thứ sáu. Ngay đêm ấy, thầy lặng lẽ đưa trò rời khỏi Huỳnh Mai, để nối tiếp sứ mạng truyền đăng tục diệm của chư Tổ.

Ở đây, tôi muốn nói người phát tâm chân chính thì sẽ được nhiều người ủng hộ, chúng ta khỏi phải lo về điểm này. Huynh đệ chúng tôi ở đây cũng thấy rất rõ điều đó. Ví dụ như tại Thiền viện Thường Chiếu, hiện nay chư Tăng và Phật tử đến xin công quả tập tu gần một trăm năm mươi vị. Về  phương tiện sinh sống hằng ngày chẳng có chi đáng kể. Ruộng cũng có, rẫy cũng có, vườn cây cũng có, nhưng chỉ giới hạn thôi, không thu hoạch bao nhiêu. Nếu tính ra thì với chừng ấy phương tiện chỉ dùng được khoảng ba tháng trong một năm thôi, chớ không hơn nữa. Như vậy còn lại chín mười tháng phải sống làm sao? Nhưng cuối cùng với tấm lòng, với nhiệt tâm ủng hộ cho chư Tăng tứ sự đầy đủ để tu hành của đàn na thiện tín từ các nơi, cuộc sống của chúng tôi tương đối không thiếu thốn. Cơm gạo đầy đủ, tương chao đầy đủ, áo quần y hậu lành lặn không thiếu. Đó là nhờ sự ủng hộ của thiện hữu và đàn việt xa gần.

Nhiều Phật tử đến nói với tôi: “Thưa thầy, Thầy nói đạo lý như vậy nhưng tụi con áp dụng hoài vẫn trặm trầy trặm trật, khó quá chừng đi”. Thưa, khó thì khó, nhất định các Phật tử đó không nên nản lòng. Càng khó chừng nào càng nỗ lực tu tập chừng nấy, đồng thời ủng hộ giúp đỡ cho quí thầy, quí cô tu hành tới nơi tới chốn. Nếu quí vị có tâm như vậy, nhất định sẽ được hiện báo tốt đẹp. Bởi vì chư Tăng Ni đủ duyên, đủ điều kiện chuyên tâm tu hành trang nghiêm thanh tịnh, công đức ấy sẽ hồi hướng về tất cả chúng sanh, trong đó có quí vị.

Như quí Thầy từ Phước Kiểng đến đây, trước kia quí thầy cũng là Phật tử phát tâm xuất gia, sau mới làm tăng sĩ. Bây giờ quí vị vừa làm thầy tu hành ở địa phương, vừa là điểm tựa cho Phật tử Phước Kiểng. Quí Phật tử muốn đi chùa thì có chùa gần nhà, có thầy, đến đó được thầy hướng dẫn đạo lý để tu tâm dưỡng tánh. Hoặc thầy dạy quí vị phải ăn hiền ở lành v.v… Rồi Phật tử có các huynh trưởng, có những tấm gương đi trước cho mình noi theo. Đó là tôi nói quả báo hiện tiền của người con Phật tốt đẹp như vậy.

Đến phần hậu báo. Hậu báo này là những hành động do chúng ta gầy dựng ngày hôm nay, sẽ dẫn đến quả báo đời kế của mình. Ví dụ bây giờ Phật tử phát tâm tu tập và hướng dẫn gia đình cũng tu tập, như vậy ngay đời sống này sinh hoạt hằng ngày của quí vị đã tốt, lại còn đem những điều tốt đẹp ấy đóng góp, gầy dựng cho gia đình, xã hội ngay hiện đời. Sau này nếu quí vị có mất đi thì truyền thống đó còn ảnh hưởng đến con cháu những đời sau, dần dần lan rộng ra nhiều hơn nữa. Cụ thể như bây giờ mình là người Phật tử chân chính, sau này con trai con gái của mình cũng sẽ như vậy. Rồi con cái mình sẽ dạy dỗ cho cháu ngoại cháu nội của mình cũng như vậy. Người tu có trí tuệ thì sẽ thấy rất rõ về hậu báo này. Với niềm tin vững chắc của người con Phật, chúng ta gầy dựng được những nhân tốt chắc chắn sẽ có quả báo tốt, không sai chạy đàng nào. Đó là luật nhân quả chứ không phải điều nói suông.

Nói về hậu báo, có câu chuyện thế này. Có người làm công cho một nhà giàu nọ. Chủ nhà là Phật tử, mỗi tháng cả gia đình họ phát tâm thọ Bát Quan Trai một lần. Hôm ấy, sau một ngày làm việc nhọc nhằn, anh trở về nhà nhằm hôm gia đình thọ Bát, cho nên không nấu thức ăn chiều. Khi biết như vậy rồi, anh không hề buồn bực cũng không thấy xót xa, cồn cào gì trong bụng. Anh liền phát tâm thọ Bát Quan Trai như những người ở trong gia đình, nhưng chỉ được nửa ngày. Không may, sáng hôm sau do một cơn bạo bệnh anh chết. Do bỏ thân này trong lúc giữ trai giới trong sạch, nên anh được tái sinh lên thiên giới. Bấy giờ anh trở về hiện điềm báo cho gia đình chủ nhân biết anh là người làm công trong nhà, do phát tâm mãnh liệt tu Bát Quan Trai trong lúc đi làm về mệt và đang đói khát. Nhờ phúc giữ giới và tu tập đó anh được sinh lên thiên giới. Bây giờ không còn khổ sở nữa, vì đã là một thiên tử rồi. Đó là nói đến hậu báo tương ưng với nghiệp thiện.

Chúng ta nên nhớ hiện báo hay hậu báo gì cũng căn cứ vào tâm của chúng ta. Nếu như anh chàng kia đi làm về đói khát, không có cơm ăn liền nổi bực lên, không phát tâm tu hành, lại phát ra những ngôn ngữ bất thiện thì làm gì được phúc báu sanh thiên? Việc tu trong những điều kiện khó khăn sẽ dẫn đến những kết quả lớn lao như vậy. Nếu chúng ta không phát tâm dõng mãnh tu tập, đối trước hoàn cảnh khó khăn là vô tình mình đánh mất cơ hội tốt cho bản thân.

Qua câu chuyện này, chúng ta thấy nếu sự phát tâm mạnh mẽ thì lúc nào mình cũng tu được hết. Cho nên Phật dạy một suy nghĩ bậy mà mình biết suy nghĩ đó bậy thì bỏ ngay đừng suy nghĩ nữa, hoặc miệng vừa định nói điều gì đem đến sự tổn hại cho người cho vật, thì ta đừng nói, đó là cách giữ giới tu hành. Quả thực nếu chúng ta chịu tu, biết tu thì trong hoàn cảnh khó khăn đến đâu chúng ta cũng tu được. Trong đời sống hiện tại, một lời nói đem đến sự an vui cho người cho mình sẽ có công đức rất lớn. Có khi một lời nói thôi cũng cứu được mạng sống của người ta, thì tại sao mình không tu như vậy?

Nói tóm lại, người con Phật cố gắng làm sao tỉnh táo sáng suốt trong từng giờ từng phút. Đừng bao giờ nghĩ phải tới chùa, lạy Phật, đọc kinh hay ngồi lần chuỗi niệm Phật mới tu, mà chúng ta tu trong mọi hoàn cảnh. Làm ruộng tu cũng được, làm người công nhân tu cũng được, buôn bán ngoài chợ tu cũng được. Tu như thế nào? Vừa khởi nghĩ không tốt thì đừng nghĩ nữa. Ví dụ đang làm ruộng mà mình tính cuốc vào bờ người ta thì đừng cuốc, đó là tu rồi. Tu là nơi tâm, chỉnh đốn tâm lại cho ngay thẳng chân thật, đừng cong vạy méo mó. Như thế ai cũng tu được hết, hoàn cảnh nào cũng tu được.

Phật tử chưa xuất gia, phải vật lộn nhiều với đời sống nên cố gắng mãnh tỉnh mới tu được. Nên nhớ tu tâm là tu từ ý nghĩ của mình. Ý nghĩ tốt thì lời nói tốt, hành động tốt. Nhất là những vị có uy tín hoặc địa vị trong xã hội, nếu tin lời Phật dạy, biết áp dụng pháp Phật vào công việc của mình thì lợi lạc cho xã hội đất nước vô cùng lớn lao. Đạo Phật là đạo cứu sinh, là đạo giúp cho con người tu sửa ba nghiệp ngay trong đời sống hiện tại. Chúng ta hiểu rõ nhân quả, biết tu nhân là phải tu ngay hiện tại, chớ không phải đợi đến chết rồi, quí thầy tới hộ niệm mới tu. Chừng đó chết rồi thần thức hôn mê, biết gì nữa mà tu. Còn sống là phút giây thuận lợi, có điều kiện tốt để mình tu, mà không chịu tu thì thật đáng tiếc. Cho nên tu được hay không là ngay trong hiện tại cuộc sống này, thì kết quả hiện báo tốt mà hậu báo cũng tốt. Đó là chúng tôi nói sơ lược về hiện báo, hậu báo.

Kế đến là nghiệp vô hạn định, còn gọi là sanh báo, nghiệp này đeo đuổi dai dẳng từ bây giờ cho tới ngày chúng ta thành Phật mới thôi. Nghĩa là nhân nào mình đã gây, thì phải trả dù không biết chừng nào mới trả. Nhưng đã gây nhân thì nhất định phải có hậu quả. Cho nên như Tôn giả Mục Kiền Liên là vị đại thánh, đệ tử thần thông bậc nhất của Phật. Khi Phật còn tại thế, hai vị phụ tá đắc lực nhất là Tôn giả Xá Lợi Phất và Tôn giả Mục Kiền Liên. Nhưng cuối cùng ngài Mục Kiền Liên bỏ thân tứ đại này trong trường hợp rất đau đớn. Ngài bị ngoại đạo đập chết trên đường du hóa, là vì quả báo này do nhân xấu Ngài đã gây tạo từ nhiều đời trước, bây giờ tới giai đoạn sau cùng không còn tái sanh nữa nên phải trả cho hết, không quỵt nợ được. Thế nên Phật dạy chúng ta phải tu ngay từ nhân, chớ quả báo đến rồi chỉ còn cách vui vẻ nhận chịu thôi. Lúc đó ta nên nói rằng: “Tôi đã gây nhân như thế, bây giờ quả đến tôi sẵn sàng trả”. Người sáng suốt biết rõ rằng trả hết nghiệp nhân là hết nợ, là khỏe. Còn người không chịu trả, muốn giấu giếm, nấn ná, quỵt nợ thì đi tới đâu người ta cũng lẽo lẽo theo sau đòi thôi, không thoát được đâu !

Từ đó chúng ta có nhận định, người con Phật không phải là người yếu đuối bi quan, mà là người có tâm mạnh mẽ, sáng suốt, làm bất cứ việc lớn nhỏ gì cũng đều trong tinh thần tỉnh táo sáng suốt, gọi là tu nhân. Nếu có những hậu quả không tốt đến thì cũng tỉnh táo sáng suốt chấp nhận đã vay thì phải trả, vui vẻ mà trả, không buồn bực cũng không gây thêm nhân xấu nữa. Ngược lại, nếu người không hiểu Phật pháp, chẳng những họ không muốn trả nghiệp cũ mà còn gây thêm nhân xấu nữa. Như mấy con gà, con chó chẳng hạn, nghiệp quả của nó hồi xưa xấu nên phải sinh làm kiếp súc sanh trong gia đình, giữ nhà đẻ trứng để trả nợ cho quí vị. Bỗng hôm nào đó trong nhà có đám giỗ đám tiệc, quí vị bắt nó làm thịt, tức là nó trả nợ cho quí vị rồi, bây giờ quí vị lại vay mạng sống của nó. Mà vay thì phải trả, đâu có chạy đàng nào được. Cho nên người con Phật phải dè dặt từng chút, quí vị nhớ.

Cho nên tu là phải kiểm điểm từ ý nghĩ, từ ngôn ngữ, từ hành động của mình. Ý nghĩ lớn nhỏ gì, lời nói lớn nhỏ gì, hành động lớn nhỏ gì của mình cũng đều được kiểm tra trong sự tỉnh táo sáng suốt. Đó là quí vị giữ giới của Phật trang nghiêm, nhờ thế việc tu hành tốt đẹp. Quí Phật tử là người con Phật, vị nào hiểu được Phật pháp rồi, nên áp dụng lời Phật dạy vào đời sống của mình để không bị chìm trong bể khổ luân hồi sanh tử nữa.

Tóm lại, đối với vấn đề nhân quả quí Phật tử phải nắm cho thật vững. Nắm vững phần này rồi quí vị khỏi phải đi coi tay coi tướng gì. Chúng ta biết rõ nhân như thế sẽ đưa tới quả như thế. Nhân đó của mình gây chớ của ai đâu mà chạy trốn. Ngày hôm nay trong từng sinh hoạt, mình tu tạo những nhân tốt thì biết sẽ có quả phúc tốt đẹp ở đời sau, tin chắc như vậy thì việc tu tập chắc chắn sẽ phấn khởi. Chúng ta cùng phấn khởi trong nhân tố tu hành, thực hiện những nhân tốt đẹp đảm bảo tương lai của mình là Niết-bàn. Con đường chúng ta đi là đại lộ thênh thang sáng suốt, không ai khống chế được. Thì đó là cách tu thiết thực nhất. Mong tất cả quí Phật tử ghi nhớ và cố gắng thực hiện được những điều Phật dạy. Có thế quí vị vừa được lợi ích an vui, vừa đền đáp được ân sanh thành của cha mẹ. Tạo nhân tốt cho mình, đồng thời hỗ trợ cho cha mẹ cũng quy hướng Tam bảo, biết tu tâm dưỡng tánh, đó là cách báo ân sinh thành cao đẹp nhất của người con Phật.

Hôm nay nhân mùa Vu Lan, quí Phật tử về Thiền viện lễ Phật, cúng dường chư Tăng, chúng tôi có lời nhắc nhở như thế, mong tất cả ứng dụng tu tập được và thân bằng quyến thuộc quí vị luôn được lợi ích an vui trong chánh pháp.

]

THIỀN TÔNG VIỆT NAM