NUÙI THAÙI BEÂN NGUOÀN

T.T THÍCH NHAÄT QUANG

AÂn Nghóa Con Ngöôøi

Hoâm nay laø ngaøy raèm thaùng baûy, laø ngaøy leã Töï töù cuûa chö Taêng. Ngaøy naøy möôøi phöông caùc baäc Hieàn thaùnh raát hoan hyû. Ñoàng thôøi theo truyeàn thoáng Phaät giaùo Baéc toâng, ngaøy naøy coøn goïi laø ngaøy Baùo hieáu hay ngaøy leã Vu lan.

Rieâng giôùi xuaát gia, ñaây laø ngaøy keát thuùc thôøi gian tu haønh trong ba thaùng an cö. Moät traêm ngaøy ñoù chuùng ta tu haønh tích cöïc, saùng ñaïo thì xöùng ñaùng ñoái tröôùc Tam baûo vaø caùc baäc Sö tröôûng, do ñoù ñöôïc nhaän moät tuoåi Phaät. Thôøi xöa ngaøy naøy chö Taêng töø caùc nôi töïu veà Tinh xaù Truùc Laâm ñaûnh leã ñöùc Theá toân, ñeå trình leân coâng phu cuûa mình sau khi ñöôïc ñöùc Phaät trao cho caùc ñeà muïc thieàn quaùn trong ba thaùng an cö. Ña soá caùc vò trình thaønh quaû tu taäp ñeàu chöùng Thaùnh quaû. Khoâng nhöõng ba thaùng, maø coù khi chæ trong voøng moät thaùng, nhieàu thaày Tyø-kheo raát treû, nhaän phaùp tu nôi ñöùc Theá toân vaø thaønh töïu Thaùnh quaû A-la-haùn, töùc laø quaû vò cao toät trong Töù quaû Thanh vaên.

Chuùng ta ngaøy nay cuõng theo truyeàn thoáng xöa noã löïc tu haønh, khoâng bieát coù vò naøo chöùng ñaïo khoâng, nhöng chaéc chaén chuùng ta cuõng hoan hyû döï leã Töï töù, daâng loøng thaønh cuûa mình leân ngoâi Tam baûo, sau ñoù laø daâng leân ñaûnh leã baäc thaày ñaõ vì chuùng ta chæ giaùo phöông phaùp tu haønh. Ñeå töø ñoù chuùng ta ñöôïc nghe nhöõng lôøi giaùo huaán ñaày phaùp vò, giuùp theâm söùc maïnh treân böôùc ñöôøng tu hoïc daøi laâu cuûa mình.

Vì nghó ñeán ñôøi mình, thaáy nhieàu aân nghóa lieân heä chaèng chòt saâu daøy, to lôùn voâ cuøng cho neân chuùng ta phaûi tu haønh theá naøo ñeå ñeàn ñaùp laïi nhöõng thaâm aân aáy. Coù nhöõng aân nghóa maø ñôøi naøy ta khoâng caùch gì coù theå ñeàn traû cho caân ñöôïc, chæ khi naøo saùng ñaïo môùi coù theå phaàn naøo buø ñaép laïi nhöõng aân saâu nghóa naëng ñoù. Cho neân trong kinh Phaät daïy Hieáu laø nguoàn cuûa traêm ñöùc. Hieáu laø nguyeân uûy, laø neàn taûng, laø nguoàn goác cuûa taát caû caùc coâng ñöùc. Haïnh laø goác cuûa con ngöôøi. Thaønh ra noùi ñeán Hieáu haïnh laø noùi ñeán neàn taûng laøm neân con ngöôøi hoaøn chænh. Vaø töø con ngöôøi hoaøn chænh ñoù, töøng böôùc chuùng ta tieán leân Thaùnh vò. Do vaäy ngöôøi tu phaûi laøm sao hoaøn chænh, troøn ñuû Hieáu ñaïo, thöïc hieän troïn veïn haïnh hieáu cuûa mình, khoâng theå thieáu ñöôïc. Vì vaäy ñeà taøi noùi chuyeän hoâm nay laø Hieáu ñaïo hay AÂn nghóa ñôøi mình.

ÔÛ ñaây coù nhöõng lôøi daïy cuûa caùc vò thaùnh, caùc baäc thaày toå, caùc vò tu tröôùc chuùng ta, töø kinh nghieäm saâu daøy cuûa caùc ngaøi, chæ daïy laïi cho mình caùch thöùc laøm theá naøo ñeå troâi troøn boån phaän hieáu ñaïo. Laøm theá naøo ñeå chuùng ta xöùng ñaùng laø moät ngöôøi tu, xöùng ñaùng laø moät ngöôøi ñeä töû cuûa Phaät, xöùng ñaùng laø ngöôøi hoïc ñoøi theo lôøi daïy cuûa thaày toå, theo göông haïnh cuûa caùc baäc thaùnh. Ñeå töø ñoù töøng böôùc chuùng ta thöïc hieän troïn veïn Thaùnh haïnh. Tuy nhieân, coù nhöõng ñieàu noùi thì deã maø thöïc haønh khoù khaên voâ cuøng. Neáu noùi maø khoâng laøm ñöôïc thì lôøi noùi aáy chaúng coù yù nghóa gì! Cuõng vaäy, noùi Hieáu haïnh, Hieáu ñaïo thì ai laø ngöôøi thöïc hieän troïn veïn haïnh naøy! Chuùng toâi neâu leân söï kieän nhö theá ñeå töøng böôùc chuùng ta coá gaéng thöïc hieän tu taäp cho ñöôïc haïnh hieáu cuûa ngöôøi con Phaät.

Trong kinh Phaät daïy: Tu baát cöù phaùp moân naøo cuûa ñaïo Phaät, hieáu vaãn laø goác, khoâng theå thieáu ñöôïc. Cho neân ngöôøi xuaát gia hay ngöôøi Phaät töû taïi gia, chöa laøm troøn ñöôïc nhieäm vuï hieáu ñaïo naøy thì thaät ñaùng thöông xoùt! Chuùng ta phaûi khôûi taâm thöông töôûng vaø coá gaéng taïo nhöõng duyeân thuaän tieän ñeå naâng ñôõ, ñoäng vieân, khuyeán khích huynh ñeä phaûi laøm sao thöïc hieän xöùng ñaùng phaàn Hieáu ñaïo naøy.

Trong kinh coù daïy nhöõng lôøi tuy ngaén nguûi nhöng raát ñaëc bieät theá naøy:

Nay an vui sau an vui,

Ngöôøi troøn hieáu ñaïo ñôøi ñôøi an vui.

Sôû dó an vui laø vì bieát gaày döïng neàn taûng ñaïo ñöùc an vui, chaéc thaät cuûa con ngöôøi. Cho neân ngöôøi hieáu ñaïo laø ngöôøi ñaõ gaày döïng ñaày ñuû neàn taûng ñaïo ñöùc cuûa con ngöôøi. Ñaïo ñöùc laø phaàn quan troïng khoâng theå naøo thieáu, ngöôøi coù hieáu haïnh laø ngöôøi coù ñaïo ñöùc neân baûn taâm cuûa hoï an vui ngay baây giôø vaø maõi maõi veà sau. Toâi noùi maõi maõi veà sau laø vì vieäc laøm ñoù ñöôïc thöïc hieän khoâng phaûi chæ ñôøi naøy hay moät ñôøi naøo, maø noù keùo daøi maõi maõi nhieàu ñôøi, cho tôùi chöøng naøo thaønh töïu Phaät ñaïo môùi thoâi. Gioáng nhö ñoái tröôùc ñöùc Theá Toân, ñoái tröôùc Tam baûo mình nguyeän tu haønh chöøng naøo baèng Phaät môùi vöøa loøng con.

Thaønh ra noùi ñeán tu haønh töùc laø noùi ñeán hieáu ñaïo, noùi ñeán hieáu ñaïo töùc laø noùi ñeán neàn taûng ñaïo ñöùc cuûa con ngöôøi. Roõ raøng chuùng ta thaáy ngay nôi nhaân luaân, neáu chöa hoaøn chænh ñöôïc moät con ngöôøi toát ñeïp thì noùi gì laøm Phaät laøm Toå! Trong giai ñoaïn laøm ngöôøi, mình phaûi laø con ngöôøi ñaày ñuû yù nghóa, xöùng ñaùng laø moät con ngöôøi. Do ñoù caùc baäc thaùnh noùi raèng laø Phaät töû, neáu nhö ñuû duyeân, coù ñieàu kieän, coù nieàm tin vöõng chaéc ñoái vôùi Tam baûo, thì chuùng ta quy y Tam baûo. Sau khi quy y Tam baûo roài, giöõ ñöôïc nhöõng ñieàu giôùi Phaät daïy laø ñaày ñuû tö caùch cuûa moät ngöôøi con Phaät. Sau ñoù, neáu chuùng ta ñoäng vieân nhöõng ngöôøi thaân trong gia ñình nhö cha meï... höôùng veà Tam baûo, quy y Tam baûo nhö mình, cuøng nhau haønh trì nhöõng lôøi Phaät daïy, giöõ giôùi nghieâm tònh ñeå hoaøn chænh moät ngöôøi hoaøn bò. Nhö vaäy môùi laø caùch ñeàn aân cha meï troøn ñuû nhaát.

Giöõ ñöôïc nhöõng ñieàu giôùi ñoù laø hoaøn chænh tö caùch con ngöôøi. Tö caùch con ngöôøi hoaøn chænh thì ngay ñôøi hieän taïi khoâng gaây taïo toäi loãi, khoâng nôï naàn vôùi ngöôøi, khoâng maéc möùu chuyeän gì heát, cuoäc soáng ñaõ thaáy phaàn naøo töï taïi roài. Coøn nhöõng ngöôøi khoâng ñuû tö caùch laøm ngöôøi thì loâi thoâi vôùi khoâng bieát bao nhieâu laø daây mô reã maù, nôï naàn traêm moái, trong loøng maéc möùu ñuû chuyeän, neân göông maët khoâng vui, chuùng ta thaáy hoï hieän roõ söï baát an trong töøng töôùng ñi ñöùng. Ñoù laø moät ñieàu hieän thöïc.

Neáu ngay baây giôø chuùng ta coù ñuû phöôùc duyeân soáng toát trong ñôøi hieän taïi, khoâng gaây taïo nhaân gì ñeå phaûi khoå trong töông lai, thì chaéc chaén khi boû thaân naøy mình cuõng töï taïi, ra ñi hieân ngang, ñoâi khi coù ngöôøi ñoùn röôùc ñaøng hoaøng. Chöù  coøn “maéc nôï”, ngöôøi ta sôï mình “quît nôï” neân hoï chæ: “Phaûi ñi ngay voâ con ñöôøng ñoù”, töùc con ñöôøng ñeå traû laïi nôï tröôùc. Cho neân chö thaùnh coù daïy Ta ñaõ vay nôï roài thì duø coù ñi ngaû naøo, cuoái cuøng cuõng phaûi ñoái dieän vôùi nghieäp löïc ñeå buø ñaép laïi nhöõng nôï naàn ñoù. Khoâng thoaùt ñöôøng naøo heát! Ñaây laø nhöõng ñieàu maø ngöôøi Phaät töû caàn phaûi hieåu chín chaén. Naém vöõng nhö vaäy, chuùng ta khoâng sôï gì heát. Khoûi phaûi caàu khaån ôû ñaâu, bôûi luaät nhaân quaû ñaõ quaù roõ raøng.

Bôûi neáu caàu khaån maø nhöõng vò ñoù hoùa giaûi, hoã trôï ñöôïc cho mình thì cuõng neân caàu khaån. Traùi laïi nhöõng vò thaàn thaùnh maø chuùng ta caàu khaån ñoù, mình khoâng bieát roõ lai lòch hoï ra sao, ôû ñaâu, tu haønh kieåu gì... thì caàu khaån hoï laø chuyeän phieâu löu quaù, phaûi khoâng? Gioáng nhö quyù vò laøm aên thieáu tieàn, thì phaûi kieám ngöôøi naøo coù dö tieàn môùi vay möôïn ñöôïc, chöù nheø ngöôøi chaùy tuùi maø hoûi möôïn tieàn chaéc hoï raày mình theâm. Söï thöïc laø nhö vaäy.

Cho neân hieáu ñaïo ôû ñaây laø neàn taûng cuûa nhaân luaân. Ñôøi naøy chuùng ta tu haønh ñöôïc an vui, giuùp cho cha meï cuõng tu haønh vaø an vui nhö theá thì ñôøi sau mình vaø thaân quyeán cuõng seõ an vui. Laø do ta gaày döïng ñöôïc neàn taûng ñaïo ñöùc vöõng chaéc. Coù nhöõng ngöôøi tìm ñaïo, tha thieát muoán haønh ñaïo nhöng ñoâi khi caû ñôøi hoï chöa gaëp ñöôïc ñaïo lyù hay vò thaày naøo saùng suoát ñeå chæ cho moät phöông phaùp ñaûm baûo, thöïc hieän heát khoå, ñöôïc vui. Coù nhieàu ngöôøi, khoâng hieåu nhaân duyeân cuûa hoï nhö theá naøo, caû ñôøi luûi thuûi ñi tìm choã naøy, nghieân cöùu choã kia, nhöng cuoái cuøng cuõng ñi traät laát!

Nhieàu ngöôøi sau moät thôøi gian gaày döïng vieïâc gia ñình, ñaày ñuû tieàn taøi, ñòa vò, danh voïng… nhöng cuoái cuøng hoï thaáy taát caû nhöõng thöù ñoù khoâng coù chuùt gì ñaûm baûo cho söï an toaøn cuûa mình. Coù tieàn taøi nhieàu thì sôï troäm cöôùp, lo giöõ gìn neân maát aên maát nguû. Coù ñòa vò muoán giöõ cho vöõng cuõng khoâng phaûi laø chuyeän ñôn giaûn. Heát keû naøy tranh chaáp, ñeán ngöôøi kia doøm ngoù. Chuùng ta ñoïc laïi cuoäc ñôøi cuûa nhöõng vò quan ôû Trung Quoác seõ thaáy, coù ngöôøi ñang ôû ñòa vò taïi Trung öông thì bò nghi hieàm, taâu roãi cho tôùi bò bieám truaát, ñaøy ñi bieân cöông. Cuoái cuoäc ñôøi khoâng coøn gì nöõa. Con ñöôøng hoaïn loä laø nhö vaäy! Neân roài hoï phaûi tìm ñeán vôùi Ñaïo ñeå giaûi toûa. Giaûi toûa gì? Ñòa vò, tieàn taøi, danh voïng, nhöõng caùi goïi laø haïnh phuùc cuûa theá gian. Giaûi toûa heát, bôûi vì noù khoâng coù gì baûo ñaûm caû. Giöõ caùi gì cuõng thaáy meät.

Moät ngöôøi quyeát taâm ñi tu, boû heát vieäc gia ñình thì phaûi tu theá naøo cho xöùng ñaùng, ñeå khoâng bò mang tieáng laøm hoûng ñi neàn taûng ñaïo ñöùc cuûa gia ñình, cuûa con ngöôøi. Tu laøm sao ñeå chuùng ta coù theå cöùu roãi ñöôïc cha meï, anh chò em cuøng thoaùt ra khoûi voøng troùi buoäc cuûa theá gian. AÂn nghóa naøy khoâng phaûi ñem thaân ra phuïc vuï laø ñuû, maø phaûi tu taäp khai saùng taâm trí cho mình vaø nhöõng ngöôøi thaân cuûa mình môùi mong ñeàn ñaùp ñöôïc.

Nhö Toân giaû Ñaïi Hieáu Muïc Kieàn Lieân muoán cöùu meï, bieát tình huoáng cuûa meï ñang chòu khoå naõo böùc baùch voâ cuøng, neân Ngaøi noã löïc tu taäp vaø coøn nhôø theâm söï trôï giuùp cuûa chö Thaùnh taêng nöõa. Coù saùng ñaïo môùi coù thaàn thoâng tìm ñeán choã cuûa meï Ngaøi, töø ñoù caûm nhaän heát noãi thoáng khoå cuûa meï neân Ngaøi môùi quay veà caàu Phaät tìm phöông cöùu giuùp. Choã meï cuûa Toân giaû Muïc Kieàn Lieân ñang bò ñoïa, ai tôùi ñöôïc? Chæ coù ngöôøi bò ñoïa môùi tôùi choã ñoù vaø caùc baäc Boà-taùt vaøo trong aáy ñeå phaù vôõ xieàng xích voâ minh, cöùu hoï thoaùt khoûi kieáp ñòa nguïc. Chæ coù hai tröôøng hôïp nhö vaäy thoâi. Toân giaû nhìn thaáy meï ñoùi khaùt quaù söùc neân veà khaát thöïc ñöôïc moät baùt côm, voäi ñem xuoáng ñòa nguïc daâng meï, nhöng meï Ngaøi duøng khoâng ñöôïc. Laø taïi vì loøng baø quaù keo xeûn, chöa côûi môû ra neân taát caû thöùc aên ñeàu bieán thaønh löûa than. Cho neân bieát quan troïng laø do taâm maø ra. Chæ khi naøo côûi môû ñöôïc taâm naøy thì moïi caûnh duyeân beân ngoaøi môùi bieán thaønh thanh löông ñöôïc.

Sau khi ñöôïc söï chæ giaùo cuûa ñöùc Theá Toân, leã Töï töù trai taêng phaûi nhôø möôøi phöông Taêng, caùc baäc Hieàn thaùnh tu haønh ñaày ñuû ñaïo ñöùc, caùc vò thieàn ñònh treân nuùi non... ñoàng höôùng taâm caàu nguyeän, baáy giôø loøng cuûa meï Ngaøi môùi môû ra, taâm roäng lôùn nhö ñaïi döông, muoán taát caû nhöõng toäi nhaân trong choã baø ôû ñeàu heát ñoùi khaùt, khoâng coøn thoï cöïc hình nöõa. Nhôø phaùt taâm töø nhö theá neân meï Ngaøi lieàn thoaùt kieáp ngaï quyû vaø ñöôïc sanh thieân. Taâm töø bi quaûng ñaïi coù moät naêng löïc voâ bieân nhö theá.

Trong kinh noùi töø khi bò ñoïa vaøo trong ñòa nguïc cho tôùi maõn haïn kyø, toäi nhaân nghe thöùc aên laø nghe löûa döõ, nghe göôm ñao, nghe nhöõng khí cuï gieát haïi, chöù khoâng phaûi nghe muøi vò thöùc aên. Cho neân vaøo giôø aên chieàu, trong chuøa khoâng cho khua ñoäng cheùn baùt vì sôï loaøi quyû ñoùi nghe tieáng khua aáy, chuùng röôùn coå leân thì bò ñöùt coå cheát. Bôûi vì buïng cuûa chuùng to nhö caùi troáng, coå laïi beù nhö sôïi toùc neân luùc naøo cuõng ñoùi khaùt maø khoâng aên ñöôïc gì. Cho neân nghe aâm thanh cheùn baùt khua roån raûng hoï raát khoå.

Neáu chuùng ta cöù coá thuû, sôï thieáu thoán, sôï theá naøy theá khaùc... neân caét ñöùt taâm roäng lôùn, thì cuoái cuøng seõ maát taát caû. Tu cho ñöôïc saùng ñaïo, laøm chuû vieäc sinh töû, khoâng bò maéc möùu bôûi nhöõng phaùp traàn, khoâng bò keùo loâi bôûi nhöõng caûnh duyeân chung quanh thì môùi mong ñoä mình vaø ñoä meï cha thoaùt khoûi aùch traàm luaân sanh töû. Ngöôøi saùng ñaïo tröôùc nhaát laø laøm chuû ñöôïc mình ngay khi ñang soáng ñaây vaø laøm chuû ñöôïc khi boû thaân naøy. Noùi moät caùch deã hieåu hôn, ngöôøi saùng ñaïo laø ngöôøi khoâng coøn bò raøng buoäc, leä thuoäc, maéc möùu bôûi nhöõng caûnh duyeân beân ngoaøi.

Cho neân trong chuùng ta ñaây, ai töï taïi ñöôïc vôùi taát caû caûnh duyeân thì coù theå goïi ngöôøi ñoù laø ngöôøi saùng ñaïo. Khoâng bò leä thuoäc bôûi vieäc aên vieäc nguû vieäc maëc, tieàn taøi saéc duïc danh voïng... ñoù laø ngöôøi töï taïi. Vôùi ngöôøi saùng ñaïo caàn aên thì aên, caàn nguû thì nguû, caàn ñi thì ñi, bình thöôøng an nhieân, khoâng bò vöôùng maéc bôûi quaù khöù, khoâng baän bòu bôûi töông lai vaø hieän taïi soáng bình thaûn an nhieân. Huynh ñeä nghieäm thöû coi chuùng ta coù ñöôïc phuùt giaây naøo nhö vaäy khoâng?

Hoài töôûng laïi quaù khöù, ngoài ñoù maø nhôù hoài xöa mình theá naøy theá noï, mình cuõng oâng naøy baø kia, cuõng leân voõng xuoáng giöôøng chaúng haïn, roài sanh phieàn naõo thì coù lôïi ích gì? Neáu baây giôø chuùng ta laøm chuû ñöôïc thì nhöõng töôûng töôïng ñoù khoâng aûnh höôûng gì noåi ta. Ngöôïc laïi, neáu hieän taïi mình ñang bò böùc xuùc hay thieáu thoán gì ñoù thì caøng töôûng veà quaù khöù hoaëc töông lai chæ caøng khoå thoâi. Töôûng ñeán quaù khöù chaúng haïn nhö ngaøy xöa lôùn leân, ta cöôøng traùng ñeïp ñeõ, ñaày ñuû taát caû nhöõng tieän nghi, baïn beø thöông yeâu. Roài ñi hoïc, ñoã ñaït, thaønh taøi, caùi gì cuõng nhö yù. Töôûng nhö theá trong khi hieän taïi laøm raãy dang naéng, thieáu gaïo, muoán aên côm khoâng coù naáu, muoán ñi ñaâu khoâng coù tieàn ñi xe, nhöõng ngöôøi chung quanh khoâng phaûi laø anh em ruoät thòt…... nhö vaäy coù phaûi caøng töôûng caøng khoå khoâng?

Nhöõng gì maát maùt, nhöõng gì ñaõ qua roài thì noù ñaõ qua. Chuùng ta soáng theo tinh thaàn Phaät daïy laø soáng maõnh lieät trong giaây phuùt hieän taïi. Soáng baèng tinh thaàn cuûa ngöôøi Phaät töû tin kính Tam baûo. Ta tin raèng vôùi trí tueä vaø loøng töø bi, mình coù theå gaày döïng ñöôïc moät neàn taûng ñaïo ñöùc vöõng chaéc cho baûn thaân vaø moïi ngöôøi neân mình coá gaéng. Neáu quí vò coù töôûng töôïng thì cuõng töôûng chöøng hai, ba möôi phaàn traêm thoâi, roài lo nguû nghæ cho khoûe, ñaëng ngaøy mai cuoác ñaát laøm raãy. Keä noù! Coù côm aên côm, khoâng coù côm thì aên baép aên khoai, khoâng baép khoai thì uoáng nöôùc, cuõng cöù laøm. Bôûi ta tin chaéc chaén ngaøy hoâm nay ta laøm khoaûng ñaát naøy chöa xong thì ngaøy mai, ngaøy kia noù cuõng seõ xong. Quan troïng laø coù laøm thì coù keát quaû, nhaát ñònh nhöõng ngaøy keá tieáp noù seõ coù hoa maøu, ñaùp öùng laïi taâm nguyeän cuûa chuùng ta.

Nhö nhöõng huynh ñeä ôû ñaây töø xöa ñeán nay thì thaáy roõ, choã naøy luùc môùi khai thieân laäp ñòa toaøn laø röøng ruù coû gai mòt trôøi, quí thaày aên ñoän khoai baép, bo bo moãi böõa. Ñaâu ai coù theå töôûng töôïng noåi baây giôø coù ñöôøng ñi, baø con ñoâng ñaûo, chuøa chieàn khang trang nhö vaày. Cho neân chuùng ta tin raèng mình cöù tu chaân chaùnh nhö lôøi Phaät daïy, coøn vieäc ñoùi no khoâng caàn phaûi baän loøng, roài ñaâu cuõng seõ vaøo ñoù. Thöïc hieän ñôøi soáng tu haønh nhö theá, chuùng ta tin chaéc raèng töông lai seõ khoâng toái.

Ngaøy xöa chính tay Hoøa thöôïng troàng haøng döông ñi vaøo Thieàn vieän, Ngaøi noùi vôùi chuùng toâi:

- Chaùnh ñieän Thöôøng Chieáu sau naøy naèm ngay choã ñoù.

Thaày noùi nhö vaäy vaø söï thöïc baây giôø ñuùng nhö vaäy, chaùnh ñieän chuøa naèm ngay vò trí Hoøa thöôïng ñaõ ñieåm gaäy. Ngöôøi con Phaät chuùng ta tin quyeát lieät vaøo ñôøi soáng hieän taïi ñaây laø thieát thöïc nhaát. Coù nieàm tin maïnh meû nhö theá môùi gaày döïng ñöôïc neàn taûng vöõng chaéc. Ñaõ gaày döïng ñöôïc neàn taûng roài thì taát caû nhöõng thöù khaùc seõ theo ñoù maø hieän thaønh. Ngöôøi xöa daïy “Sôû dó ñöôïc an vui laø do taïo ñöôïc phöôùc hay kheùo gaày döïng ñöôïc neàn taûng. Vaø ñaõ taïo ñöôïc neàn taûng roài thì chaúng nhöõng ngay hieän taïi maø ñôøi sau, phuùc laønh ngaøy caøng taêng tröôûng”.

Coù vò taêng tu haønh raát chaân chaùnh, trôû thaønh moät ngöôøi Thaày ñaày ñuû ñaïo ñöùc trí tueä. Khi lôùn tuoåi, nhaân moät dòp thaày trôû laïi queâ höông, ñi ngang qua vuøng queâ, baáy giôø nhöõng ngöôøi thaân quen khi xöa phaàn nhieàu ñaõ qua ñôøi heát. Coøn laïi nhöõng em beù thì noù khoâng bieát oâng thaày laø ai? Thaày ñi loøng voøng treân caùc neàn nhaø cuûa boá meï, cuûa chuù baùc, oâng baø ngaøy xöa… Baây giôø taát caû ñeàu thay ñoåi haún. Nhöõng em nhoû keùo tôùi nhìn thaày moät caùch ngaïc nhieân. Thaày thaáy chuùng coù nhöõng neùt hao haùo gioáng chuù mình, gioáng dì mình, gioáng oâng noäi oâng ngoaïi mình… Chaéc laø ñaùm nhoû noù baø con vôùi mình ñaây. Thoâi thì gaëp hoï cöù “Moâ Phaät! Moâ Phaät!” laø xong. Vaø thaày noùi vôùi hoï: - Coù dòp toâi ñi ngang qua ñaây gheù thaêm. Nôi naøy ngaøy xöa laø choã gia ñình cuûa toâi.

Ñeâm ñoù thaày ôû laïi treân ngoâi neàn cuõ. Laø ngöôøi tu haønh saùng ñaïo, neân trong ñeâm coù nhöõng thieân thaàn ñeán kính leã Ngaøi. Vì vaäy giöõa ñeâm trôøi toái baø con chung quanh thaáy choã ñoù saùng. Töï nhieân trong loøng hoï thaáy vui leân, roài cuøng baøn taùn vôùi nhau: OÂng thaày naøy tôùi hoài chieàu, chöa noùi baøi kinh naøo heát cuõng khoâng nghe thaày tuïng “Saùm hoái saùu caên” vaäy maø sao coù thaày, töï nhieân chuùng ta thaáy vui quaù. Theá laø suoát ñeâm hoï cuõng khoâng nguû nöõa, vì vui maø thöùc. Saùng hoï ruû nhau chaïy qua coi thaày coù bò gì khoâng? Qua thaáy thaày vui veû, bình thöôøng, baø con cuõng vui theo. Baáy giôø thaày noùi:

- Baây giôø toâi muoán gaày döïng laïi choã naøy. Bôûi vì tröôùc kia ñaây laø nôi choân nhau caét ruùn cuûa toâi. Do vaäy, toâi muoán taïo moät caùi thaûo am ôû ñaây ñeå coù choã höông khoùi cho gioøng hoï.

Moïi ngöôøi hoan ngheânh, cuøng nhau hoã trôï thaày gaày döïng thaûo am. Sau khi thaûm am ñöôïc döïng xong, ñeâm ñeâm chö Thieân veà ñoù, haøo quang saùng toûa caû vuøng. Duø vò thaày ñoù gaày döïng xong thì ñi hoùa ñaïo ôû caùc nôi, khoâng heà quay laïi choã aáy laàn thöù hai nöõa. Nhöng nhôø phöôùc ñöùc thaày ñaõ gaày döïng ñöôïc caûm neân nhö theá. Töø ñoù veà sau baø con trong vuøng khoâng ai baûo ai, ñeàu ñeán thaûo am höông khoùi raát aám aùp. Hoï caøng phaán khôûi khi ñeâm ñeâm thaáy treân vuøng thaûo am coù aùnh saùng vaø ngöûi thaáy muøi höông laï nöõa.

Cho neân chæ khi naøo chuùng ta saùng ñaïo, töï taïi ñöôïc vôùi caùc phaùp, laøm chuû ñöôïc mình thì môùi thöïc hieän ñöôïc “hieáu ñaïo” moät caùch troïn veïn. Toâi neâu leân göông haïnh cuûa nhöõng baäc ñi tröôùc ñeå nhöõng ai muoán ñeàn ñaùp aân thaâm nghóa troïng cuûa song thaân thì phaûi noã löïc phaán ñaáu tu haønh nhö nhöõng ngöôøi xöa. Coù troøn ñöôïc nhaân caùch cuûa mình, môùi troøn ñaày coâng ñöùc. Ñaày ñuû coâng ñöùc thì moïi söï ñeàu vieân maõn moät caùch toát ñeïp, gioáng nhö vò thaày kia vaäy. Thaày khoâng nghó mình coù duyeân veà ñöôïc queâ höông, cuõng khoâng nghó phaùt hieän ra choã choân nhau caét ruùn cuûa oâng baø cha meï ngaøy xöa, khoâng nghó coù chö Thieân theo hoã trôï, nhöng thaày thaønh töïu ñöôïc taát caû. Bôûi chö Thieân ñoù laø ai? Laø baø con gioøng hoï cuûa thaày, chöù khoâng ai laï. Do coâng ñöùc tu haønh cuûa ngöôøi ñaït ñaïo, neân cöûu huyeàn ñöôïc sanh thieân. Cho neân nghe thaày veà hoï tôùi hoã trôï, thaêm vieáng. AÙnh saùng cuûa hoï khieán cho baø con gioøng hoï phaán khôûi, cuøng nhau gaày döïng ñöôïc ngoâi Tam baûo nôi queâ nhaø.

Phaät noùi trong Tam thieân Ñaïi thieân theá giôùi, caàm muõi duøi chæa xuoáng ñaát, khoâng nôi naøo maø khoâng ñuïng tôùi thaân cuûa Ngaøi. Töùc muoán noùi Ngaøi ñaõ sanh ñaây cheát kia, loay hoay luaån quaån trong Tam giôùi naøy nhieàu ñôøi nhieàu kieáp. Ngaøi boû thaân thoï thaân, khoâng coù nôi naøo laø khoâng coù thaân cuûa Ngaøi. Chuùng ta cuõng laø baø con ruoät thòt cuûa Ngaøi, chöù coù ai xa laï ñaâu. Nhöng taïi laâu quaù roài khoâng gaëp neân queân! Ñöùc Phaät töï nhôù töï bieát chuùng ta laø con chaùu cuûa Ngaøi, neân heát loøng chæ daïy. Ñöùa naøo khoân thì raùng tu taäp leân, coøn ñöùa naøo daïi thì cöù bì boõm trong choã sình laày. Chuùng sanh luaân hoài sanh töû traûi daøi kieáp soá voâ taän, sanh ñaây cheát kia, ñoåi thaân ñoåi hoï ñoåi hình ñoåi daïng, nhöng taát caû ñeàu laø baø con ruoät thòt vôùi nhau heát. Do ñoù chuùng ta haõy soáng thöông yeâu, heát loøng giuùp ñôõ nhau, chôù vì sao laïi naõo haïi nhau?

Phaät daïy ngöôøi tu taäp thieän taâm, ñaày ñuû hieáu haïnh thì duø laø taïi gia hay xuaát gia ñeàu ñöôïc an vui ñôøi naøy ñôøi sau. Do ñoù chuùng ta nhôù hoaøn thaønh hieáu ñaïo, ñaày ñuû thieän taâm. Keá nöõa, phaûi bieát muïc ñích cuûa vieäc tu haønh laø ñeå ñaït ñöôïc giaùc ngoä giaûi thoaùt, coù giaùc ngoä giaûi thoaùt thì môùi ñuû naêng löïc ñöa cha meï ra khoûi beå khoå sanh töû. Cho neân noùi Hieáu laø nguoàn cuûa traêm ñöùc Haïnh laø goác cuûa con ngöôøi.

Muoán hoaøn thaønh hieáu haïnh, chuùng ta phaûi tu haønh theá naøo? Trong kinh Phaät daïy Phaûi phaùt taâm Boà-ñeà. Ñieàu naøy raát chaéc thöïc. Ngöôøi tu maø khoâng phaùt taâm Boà-ñeà thì cöù luaån quaån trong voøng luaân hoài maõi thoâi. Sanh ñaây cheát kia, traû vay maõi khoâng thoaùt ra ñöôïc. Taâm Boà-ñeà laø gì? Coù theå noùi laø muõi teân baén thuûng ngoaøi tam giôùi, khoâng vöôùng maéc vaøo löôùi phuùc baùo nhaân duyeân. Thaønh ra noùi Phaùt taâm Boà-ñeà töùc laø Phaùt taâm caàu thaønh Phaät.

Caàu thaønh Phaät chöù khoâng caàu thaønh Trôøi thaønh Thaùnh gì heát. Phaùt taâm caàu giaùc ngoä giaûi thoaùt, ra khoûi tam giôùi. Muoán vaäy, ñieåm ñaàu tieân laø phaûi tu thieàn ñònh. Do thieàn ñònh thaân taâm yeân laéng, ñöôïc an vui. Ta coù an vui môùi ñem nguoàn an vui ñeán cho moïi ngöôøi, trong ñoù coù thaân baèng quyeán thuoäc cuûa mình. Nhö vaäy môùi xöùng ñaùng laø ngöôøi bieát ôn vaø ñeàn ôn ñaày ñuû. Noùi ngöôïc laïi ngöôøi bieát ôn vaø ñeàn ôn laø ngöôøi coù thieàn ñònh, trí tueä, laø ngöôøi an vui giaûi thoaùt.

Coù khi chuùng ta bieát ôn maø khoâng ñeàn ôn ñöôïc, vì khoâng coù caùi gì ñeå ñeàn. Nhö vò thaày toâi vöøa keå, neáu thaày tu khoâng ra gì thì veà queâ noùi caùi gì, baø con laøng xoùm cuõng khoâng ai nghe, baø con ñaõ maát khoâng ñöôïc phuùc baùo sanh thieân, laøm sao veà hoã trôï cho thaày. Khoâng coù nhöõng söï hoã trôï aáy, thì Phaät söï khoù thaønh. Quyù vò nhôù ta laøm neân moät vieäc gì, luoân luoân nhôø coù phuùc hieän taïi vaø luoân caû nhöõng duyeân phuùc trong quaù khöù hoã trôï nöõa. Cho neân trong nhaø Phaät coù noùi: Moät vò Phaät ra ñôøi ngaøn vò Phaät xuaát theá ñeå uûng hoä. Moät vò Boà-taùt thò hieän thì voâ löôïng voâ löôïng nhöõng vò Boà-taùt khaùc cuøng coù maët ñeå hoã trôï cho Phaät söï cuûa vò ñoù ñöôïc thaønh töïu.

Muoán “saùng ñaïo”, ngöôøi tu thieàn phaûi coù thieàn ñònh, coù trí tueä, coù an vui môùi töï taïi ñoái vôùi caùc phaùp. Nhö theá môùi coù theå laøm nhöõng vieäc coâng ñöùc ñeå ñeàn ñaùp laïi aân nghóa vôùi nhöõng ngöôøi mình ñaõ thoï ôn. Baây giôø huynh ñeä kieåm nghieäm laïi vieäc tu haønh cuûa mình xem ñaõ coù thieàn ñònh chöa? AÂn nghóa cuûa chuùng ta quaù nhieàu maø khoâng bieát mình ngoài thieàn coù ñöôïc ñònh khoâng? Haèng ngaøy mình tu coù tích cöïc khoâng, coù quyeát lieät khoâng, coù ñaûm baûo mình thöïc söï an vui khoâng? Hay chuùng ta coøn nhaên nhoù, coøn lo laéng chuyeän naøy chuyeän noï.

Thieàn laø gì? Laø khoâng dính caùi naøy, khoâng maéc caùi kia. Ngöôøi vaøo thieàn, ñöôïc ñònh, caùc phaùp khoâng laøm gì ñöôïc hoï, ngöôøi ñoù töï taïi ñoái vôùi taát caû caûnh duyeân. Neáu kieåm nghieäm laïi chuùng ta chöa ñöôïc thieàn ñònh thì phaûi coá gaéng. Laøm sao ñoái vôùi taát caû caùc caûnh duyeân, ta khoâng bò vöôùng maéc, khoâng bò luïy bôûi caùi naøy caùi khaùc. Ngöôøi tu ñöôïc nhö theá môùi daùm noùi ñeán ñeàn ôn.

Ñieåm thöù hai laø khoâng laøm phieàn chuùng sinh, luoân soáng trong nieàm vui tu taäp, goïi laø ngöôøi Bieát ôn vaø ñeàn ôn. Khoâng laøm phieàn chuùng sinh laø theá naøo? Töùc laø ngöôøi coù ñaày ñuû trí tueä, soáng baèng trí tueä. Moïi saép ñaët trong ñôøi soáng ñeàu ñöôïc soi saùng bôûi trí tueä neân cuoäc soáng yeân xuoâi. Ngöôøi nhö theá coù theå soáng ôû chôï, coù theå soáng trong röøng, coù theå soáng ôû nuùi non, choã ñoâng ngöôøi cuõng soáng ñöôïc, choã vaéng ngöôøi cuõng soáng ñöôïc. ÔÛ baát cöù choã naøo cuõng khoâng laøm phieàn luïy ñeán ai heát.

Ngöôøi tu haønh maø coøn laøm phieàn luïy ngöôøi noï ngöôøi kia thì bieát raèng ngöôøi aáy chöa soáng ñöôïc vôùi lôøi daïy cuûa caùc baäc Thaùnh. Caùc Ngaøi daïy raát roõ raøng cuï theå, ñôøi soáng cuûa ngöôøi tu haønh ñaày ñuû ñònh tueä thì khoâng gaây phieàn phöùc naøo ñoái vôùi chuùng sanh. Ñoù laø ngöôøi luoân luoân soáng trong nieàm vui troïn veïn cuûa söï tu taäp. Do khoâng gaây phieàn luïy ñeán chuùng sanh neân coâng ñöùc taêng tröôûng, laïi coù duyeân laønh vôùi moïi ngöôøi neân hay giaùo hoùa ñöôïc taát caû. Ñoù laø bieát ñeàn töù troïng aân.

Toâi bieát coù moät vò cö só khoâng baø con thaân toäc, nhöng hoï soáng an nhieân trong moät vuøng queâ noï. Khoâng gia ñình, khoâng vôï con, khoâng nhaø cöûa, khoâng taøi saûn gì heát nhöng luùc naøo vò aáy cuõng vui veû. Vì theá baø con trong vuøng xem vò aáy nhö laø ngöôøi thaân cuûa hoï. Ai muoán laøm gì vò aáy ñeán laøm. Tôùi böõa aên, ai cho aên thì aên, ai cho tieàn thì nhaän, khoâng cho thì thoâi, khoâng phieàn haø chi. Nhôø theá caøng ngaøy moïi ngöôøi caøng thöông meán. Nhôø ñöôïc phöôùc, vò aáy maïnh khoûe khoâng coù beänh hoaïn chi neân cuoäc soáng thaät an oån. Moät thôøi gian daøi nhö vaäy, töø ñôøi soáng bình dò vò aáy toûa ra moät söùc soáng maõnh lieät ñoái vôùi baø con xoùm laøng. Tieáng laønh ñoàn xa, nhieàu ngöôøi tìm ñeán ñeå nhôø vò aáy phuï vieäc naøy vieäc noï. Vò aáy luùc naøo cuõng saün saøng, vui veû. Khoâng bieát ngöôøi nhö theá coù tu hay khoâng tu nhöng roõ raøng laø hoï soáng raát töï taïi.

Cho neân coù nhöõng ngöôøi tuy khoâng xuaát gia, nhöng laïi haønh haïnh Boà-taùt. Hoï khoâng noùi mang chí nguyeän cao caû chi heát, nhöng laïi ñem töø bi trí tueä cuûa Phaät phaùp ñi vaøo cuoäc ñôøi. Quaû thöïc haønh ñoäng, vieäc laøm, cuoäc ñôøi cuûa nhöõng con ngöôøi aáy raát deã ñi vaøo loøng ngöôøi vaø coù söùc caûm hoùa raát maïnh meõ. Vaø trong cuoäc soáng quanh ta, thaät ra coù raát nhieàu nhöõng con ngöôøi nhö theá. Nhö nhöõng ngöôøi phaùt taâm söu taàm thuoác Nam, hoï vaøo röøng vaøo nuùi kieám thuoác veà cho baø con, maø khoâng caàn moät lôïi nhuaän naøo. Toái ñeán anh em baïn ñaïo trao ñoåi ñaïo lyù vôùi nhau thaät vui veû, haøi hoøa. Soáng cuoäc ñôøi nhö theá thì hay bieát maáy!

Trong kinh A Haøm keå laïi:

Moät hoâm ñöùc Theá Toân ñeán xin nghæ nhôø nôi choã cuûa moät tu só trong khu raãy vaéng. Vò aáy noùi:

- ÔÛ ñaây, toâi nghæ ñôn sô nhö theá naøy, chæ coù moät vaït tre thoâi. Neáu Ngaøi muoán ôû thì cuõng chòu cöïc naèm chung vôùi toâi, chöù khoâng theå hôn ñöôïc.

 Ñöùc Phaät noùi:

- Ñöôïc roài.

Toái laïi, ñöùc Phaät quan saùt xem vò tu só naøy laøm gì. Ngaøi thaáy thaày höôùng veà Tinh xaù Kyø Hoaøn toïa thieàn. Chôø thaày toïa thieàn xong, tôùi giôø nghæ ñöùc Phaät hoûi:

- OÂng tu theo ai? Thaày cuûa oâng laø ai?

Vò aáy khai ra, thaày cuûa mình laø ñöùc Thích Ca Maâu Ni, nhöng laâu nay vaãn chöa ñöôïc gaëp thaày. Chæ nöông theo phaùp Phaät daïy maø tu thoâi, chöa ñuû duyeân veà tôùi Tinh xaù Kyø Hoaøn ñaûnh leã Theá Toân nöõa. Ñöùc Phaät hoûi:

- Vaäy oâng coù bieát ñöùc Thích Ca Maâu Ni chöa?

- Thöa Ngaøi, thuôû nay toâi nghe noùi chöù chöa töøng bieát. Nghe noùi ñöùc Phaät coù ba möôi hai töôùng toát, taùm möôi veû ñeïp, laø baäc Theá Toân trôøi ngöôøi ñeàu quyù kính, nhöng thöïc söï toâi chöa ñöôïc gaëp laàn naøo.

Baáy giôø ñöùc Phaät chæ cho vò tu só kia phöông phaùp tu haønh, maø tuyeät nhieân khoâng noùi Ta laø ñöùc Phaät. Song qua phaùp tu cuûa Phaät noùi, vò taêng kia nhaän ra chính ñaây laø ñöùc Theá Toân. Cuoái cuøng thaày thöa cuøng ñöùc Phaät:

- Xin hoûi, vaäy Ngaøi laø ai?

- Ta laø Cuø-ñaøm.

Baáy giôø vò tu só kia môùi ñaûnh leã ñöùc Theá Toân trong nieàm caûm kích vaø ngaïc nhieân voâ cuøng. Toâi daãn caâu chuyeän naøy ñeå noùi ñeán moät ñieàu laø trong vieäc tu haønh, coù khi chuùng ta khoâng caàn phaûi chöùng toû mình laø gì gì caû. Quan troïng laø tö caùch, phaåm haïnh ñaïo ñöùc cuûa mình coù chaân chaùnh hay khoâng, tu haønh coù ñöôïc giaùc ngoä giaûi thoaùt khoâng, coù trí tueä vaø töø bi troøn ñaày hay khoâng? Ñoù laø nhöõng phaùp haønh tieâu bieåu cho giaùo lyù cuûa ñöùc Phaät, maø ñoøi hoûi chuùng ta phaûi traûi nghieäm, thaân chöùng trong thaàm laëng.

Laïi moät ñieàu nöõa, trong giaùo phaùp cuûa Phaät coù raát  nhieàu phöông tieän. Chuùng ta khoâng neân bò raøng buoäc vaøo baát kyø moät phöông tieän naøo hay hình thöùc naøo. Coát yeáu phaûi ñaït ñöôïc muïc ñích cöùu caùnh laø giaùc ngoä giaûi thoaùt. Coù ngöôøi xuaát gia vaøo thieàn vieän tu taäp, nhöng cuõng coù nhöõng vò cö só tu taäp raát ñaéc löïc. Nghóa laø laøm sao coù an laïc thöïc söï laø toát. Sôû dó coù an laïc thöïc söï laø do neàn taûng tu haønh ñaõ vöõng chaéc, hoï laøm chuû ñöôïc, chôù khoâng phaûi caùi an laïc noùi suoâng ôû mieäng.

Chuùng ta thöôøng nghe trong Phaät phaùp noùi ngöôøi tu haønh chaân chính, ñöôïc an vui, laøm chuû ñöôïc mình laø ngöôøi ñöôïc Nieát-baøn. Nieát-baøn ñoù ngay hieän taïi vaø khi boû thaân naøy cuõng ñöôïc Nieát-baøn an vui thöïc söï. Nieát baøn laø Thöôøng Laïc Ngaõ Tònh, laø caùi baát sinh baát dieät. Hoøa thöôïng thöôøng daïy chuùng ta laø haèng soáng ñöôïc vôùi taùnh giaùc baát sinh baát dieät cuûa mình. Ngöôøi naøo khoâng bò ñoäng, khoâng bò leä thuoâïc, khoâng vöôùng maéc vaøo taát caû caûnh duyeân, ngöôøi ñoù coù theå noùi laø an oån nhaäp Nieát-baøn ngay trong hieän taïi. Nhaø thieàn goïi laø ngöôøi ñaïi löïc löôïng. Ñaûm baûo ñoù laø ngöôøi gaày döïng ñöôïc Nieát-baøn vónh vieãn.

Sau cuøng, ngöôøi tu haønh saùng ñöôïc vieäc cuûa mình roài, phaûi phaùt khôûi loøng thöông töôûng ñeán taát caû chuùng sinh. Ñaây chính laø taâm töø bi roäng lôùn. Taâm naøy khoâng phaûi laø taâm cuûa ngöôøi cöù ngoài ñoù maø noùi “Toâi töø bi! Toâi töø bi”, maø taâm aáy phaûi ñöôïc theå hieän cuï theå baèng haønh ñoäng. Gioáng nhö chuyeän baø Thanh Ñeà. Khi phaùt khôûi ñöôïc taâm löôïng roãng rang roài, thì noù truøm khaép. Vôùi taâm nguyeän roäng lôùn aáy, baø khoâng chæ muoán loaøi quyû ñoùi trong ñòa nguïc aáy maø taát caû caùc loaïi ngaï quyû ôû nhöõng nôi khaùc ñeàu ñöôïc höôûng nhöõng phuùc laïc trong ngaøy Toân giaû Muïc Kieàn Lieân caàu Thaùnh taêng cöùu ñoä cho baø chuyeån taâm. Nhôø theá maø baø môùi ñöôïc sanh thieân, taát caû chuùng sinh cuøng chung caûnh khoå cuûa baø cuõng ñöôïc sanh thieân heát. Neáu khoâng phaùt ñöôïc taâm roäng lôùn aáy, thì duø Boà-taùt Ñòa Taïng coù duøng tích tröôïng phaù tan ñòa nguïc, ñòa nguïc aáy vaãn hình thaønh trôû laïi ñeå giam giöõ nhöõng chuùng sanh khoâng chuyeån ñöôïc nghieäp cuûa mình.

Nhö toâi ñaõ noùi ngöôøi gaày döïng ñöôïc neàn taûng ñaïo ñöùc laø ngöôøi phaùt taâm Boà-ñeà, thaønh töïu ñöôïc taâm Boà-ñeà vieân maõn, ngöôøi ñoù laø ngöôøi bieát thöông töôûng ñeán taát caû chuùng sinh. Trong cuoäc soáng, huynh ñeä chuùng ta khoâng ai ñöôïc veïn toaøn traêm phaàn traêm caû. Ngöôøi ñöôïc caùi naøy thì thieáu caùi kia. Cho neân chuùng ta hoan hyû tha thöù, caûm thoâng, ñuøm boïc, ñeå laøm sao cuøng ñöôïc an vui. Mình ñöôïc caùi gì thì cuõng mong muoán moïi ngöôøi ñöôïc caùi aáy. Vöøa ñöôïc baùt côm ngon, mình muoán taát caû cuõng ñeàu ñöôïc thöôûng thöùc baùt côm ngon. Ñöôïc ñi treân caây caàu bình yeân khoâng sôï gaõy, mình muoán baø con cuõng ñöôïc ñi treân nhöõng caây caàu nhö theá.

Chuùng ta coá gaéng laøm sao moãi vieäc laøm, moãi lôøi noùi ñeàu khoâng laøm khoå mình khoå ngöôøi. Cho neân cuõng caàn phaûi löu yù ñeán khaåu nghieäp. Phaät thöôøng daïy, chuùng ta phaûi bieát tònh khaåu nghieäp, töùc laø giöõ trong saïch nghieäp mieäng cuûa mình. Khaåu nghieäp cuûa chuùng ta thaät ra quan troïng voâ cuøng. Kinh noùi “Phuø só xöû theá, phuû taïi khaåu trung, sôû dó traûm thaân, do kyø aùc ngoân”, nghóa laø “phaøm ngöôøi xöû theá, nhö buùa beùn naèm ôû trong mieäng, sôû dó cheùm thaân laø do lôøi noùi aùc”. Trong möôøi ñieàu thieän hay möôøi ñieàu aùc, mieäng chieám heát boán. Cho neân tu caùi mieäng raát quan troïng.

Caâu chuyeän coâ Loäc Maãu hôi daøi, toâi löôïc keå ñaïi khaùi thoâi. Gia ñình noï coù ngöôøi con gaùi raát ñeïp. Thöôøng thöôøng coâ ôû nhaø giöõ nhaø, moãi ngaøy baø meï ñem thöùc aên ñeán. Coù moät hoâm baø giaø ñem côm tôùi treã. Coâ thaùn oaùn: “Meï ta ngaøy nay khoâng bieát vì leõ gì maø khoâng cho ta aên, chaúng nhìn ngoù ñeán ta, ñeå ta chòu nhö theá naøy. Laïi noùi: Meï ta ngaøy nay khoâng baèng loaøi suùc sinh. Ta thaáy loaøi suùc sinh nhö con höôu, moät khi con noù bò ñoùi khaùt, loøng noù coøn chaúng nôõ, nöõa laø meï ta!…” Chæ vì baø meï ñem thöùc aên ñeán treã maø coâ noåi saân phaùt ra nhöõng lôøi noùi aùc nhö theá. Haäu quaû laø naêm traêm ñôøi coâ bò ñoïa vaøo trong loaøi höôu nai.

Nhöng nhôø nhaân duyeân theá naøy. Sau khi coâ phaùt aùc ngoân, luùc ñoù coù moät vò Bích Chi Phaät tu trong vuøng aáy, ñi ngang qua trong giôø ngoï, khieán cho coâ thaáy. Coâ phaán khôûi phaùt taâm cuùng döôøng heát phaàn aên cuûa mình cho Ngaøi. Vò ñaïi thaùnh kia cuõng hoan hyû nhaän söï cuùng döôøng naøy. Sau khi nhaän roài Ngaøi thuyeát phaùp cho coâ nghe. Neân khi ñaõ maõn baùo sinh trong loaøi nai höôu, coù moät khoaûng coâ ñöôïc laøm Hoaøng phi, sinh ra toaøn laø hoa sen, ñi tôùi ñaâu döôùi chaân cuõng coù hoa sen ñôõ. Ñoù laø nhôø phuùc cuùng döôøng cho vò Bích Chi Phaät..

Chuùng ta thaáy roõ, cuùng döôøng thì coù phöôùc neân ñöôïc quaû phöôùc, nhöng noùi aùc vaãn khoâng traùnh khoûi thoï nghieäp aùc. Nhaân quaû luùc naøo cuõng phaân minh nhö theá. Cho neân toâi muoán nhaéc chuùng ta nhôù Tu caùi mieäng. giöõ caùi yù cuûa mình. Trong ñaïo Phaät coù nhöõng phaùp tu lôùn lao voâ cuøng, rieâng toâi thì coù nhöõng phaùp tu raát bình thöôøng maø tu cho troïn veïn thì cuõng thaønh Phaät nhö thöôøng. Huynh ñeä chuùng ta tu caùi mieäng, giöõ caùi yù, töùc laø tu caùi taâm. Khoâng coù aùc ngoân laø do töø thaâm taâm, töø yù nieäm cuûa mình thanh tònh. Ñoù chính laø neàn taûng cuûa vieäc tu haønh.

Buoåi noùi chuyeän hoâm nay, ñeå toû loøng bieát aân vaø ñeàn aân sö tröôûng, cha meï, ñaøn na thí chuû cuûa chuùng ta, toâi xin nhaéc nhôû taát caû huynh ñeä mình cuøng nhau gaày döïng ñöôïc neàn taûng ñaïo ñöùc cho mình thaät vöõng chaéc. Gaày döïng baèng caùch noã löïc tu taäp cho saùng ñaïo, töø ñoù phaùt khôûi ñaïi töø bi taâm giuùp cho taát caû chuùng sanh ñeàu thoaùt khoûi laàm meâ, ñeå trôû veà neûo giaùc. Ñoù chính laø caùch ñeàn aân cao ñeïp vaø troøn ñuû nhaát cuûa ngöôøi con Phaät.

Mong taát caû quí vò nghe nhaän, laõnh thoï vaø haønh trì thaät troïn veïn, ñeå hoài höôùng phöôùc baùo naøy veà cho song thaân vaø chuùng sanh ñeàu troïn thaønh Phaät ñaïo.

]

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM