RÖØNG THIEÀN

T.T THÍCH NHAÄT QUANG

VAÁN ÑEÀ NOÄI TAÂM

Tinh thaàn tu taäp cuûa ñaïo Phaät thöôøng ñöôïc baét ñaàu baèng tinh thaàn tænh giaùc. Trong nhaø thieàn, caùc thieàn toå hay noùi tu maø khoâng tu, chöùng maø khoâng chöùng. Nhöng hieän taïi chuùng ta chöa ñeán choã thaáu trieät aáy, caàn phaûi coù coâng phu, töùc laø phaûi coù tu nhöng khoâng keït chaáp vaøo söï tu aáy. Ñaây laø vaán ñeà noäi taâm caàn phaûi chín chaén teá nhò môùi khoâng bò laàm laïc.

Khi noùi ñeán tu thì söï tænh giaùc laø ñieàu kieän ñaàu tieân laøm baøn ñaïp cho chuùng ta tieán leân. Tinh thaàn naøy coù hay khoâng do töï ta gaày döïng, khoâng phaûi tìm kieám beân ngoaøi hoaëc do ai taïo. Ngöôøi xöa noùi “Lau buïi chôù khoâng lau göông”, lau buïi baëm baùm treân göông ñeå göông ñöôïc saùng, khoâng coù buïi thì göông saùng. Göông saùng ôû ñaây muoán noùi laø trí tueä. Nhö vaäy tænh giaùc saùng suoát laø caùi coù saün nôi chuùng ta, cuõng gioáng nhö göông vaäy. Sôû dó mình khoâng saùng ñöôïc laø taïi vì buïi baùm, vì khoâng tænh. Thaønh ra yeâu caàu tröôùc tieân cuûa ngöôøi tu laø phaûi tænh.

Laøm sao luùc naøo ta cuõng tænh, ñöøng ñeå göông bò buïi baùm laø mình coù tu coù saùng. Nhìn vaøo coâng phu tu haønh, töï chuùng ta coù theå khaùm nghieäm bieát mình tu toát hay khoâng toát. Neáu ta thöôøng tænh, khoâng ñeå buïi môø baùm treân göông taâm cuûa mình laø coù tu. Coøn duø ta noùi Tu, maø khoâng tænh, ñeå buïi phuû kín treân göông thì chöa phaûi thaät tu. Haèng ngaøy trong moïi sinh hoaït, nhöõng daáy nieäm cuûa chuùng ta gioáng buïi môø ñoù, neáu bieát noù laø buïi, ta buoâng ñi thì loøng töï saùng. Ñoù laø tu thieàn. Caên cöù treân töøng taâm nieäm cuûa mình, vôùi moät tinh thaàn tænh giaùc cao ñoä, vöøa coù daáy nieäm gì, ta phuûi ñi, buoâng ñi, töùc laø coù tænh saùng. Chuùng ta khoâng ñeå nhöõng thöù buïi baëm daáy nieäm laøm taâm bò khuaát laáp. Nhö vaäy daàn daàn trí tueä soi chieáu saùng toû.

Trong kinh Laêng Nghieâm daãn chuyeän anh chaøng Dieãn Nhaõ Ñaït Ña, moãi ngaøy anh cöù nhìn vaøo göông, thaáy daùng veû mình trong ñoù cho laø ñeïp, laø thaät. Nhìn quen nhö vaäy neân anh queân maát con ngöôøi thöïc cuûa mình. Ñeán moät hoâm chieác göông beå, khoâng coøn nhìn thaáy ñaàu maët mình nöõa, anh hoaûng hoát oâm ñaàu chaïy la maát ñaàu. Ví duï cho thaáy chuùng ta cuõng vaäy. Haèng ngaøy, trong töøng phuùt giaây mình khoâng tænh, soáng lan man ñeå daáy nieäm laêng xaêng, töùc buïi baùm beân ngoaøi phuû leân. Laâu ngaøy quen thuoäc vôùi voïng nieäm nhö theá, ta töï nhaän ñoù mình thaät. Ñeå roài moät hoâm naøo ñoù choaøng tænh ra, töùc laø khi bò maát maùt nhöõng boùng daùng laâu nay ta cho laø mình hay cuûa mình, thì hoát hoaûng vì khoâng thaáy noù nöõa. Baáy giôø ta töôûng ñaõ maát mình.

Bôûi chuùng ta chæ nhaän toaøn nhöõng thöù beân ngoaøi giaû taïm cho laø mình thaät, ñeán moät luùc naøo ñoù noù tan raõ mình khoå vì nghó laø ñaõ maát mình. Vì vaäy neân chuùng sanh khoå vaø khoå maõi thoâi. Ngöôøi xöa luoân luoân nhaéc nhôû ta, ñöøng bao giôø nhaän caùi boùng maø queân caùi thaät. Neáu ngöôøi nhaän boùng queân caùi thaät laø ngöôøi khoâng nhaän caùi taâm cuûa mình. Ñoù khoâng phaûi laø ngöôøi tænh, ngöôøi saùng suoát.

Boùng laø nhöõng gì? Töùc nhöõng hieän töôïng laêng xaêng tröôùc maét chuùng ta. Chuùng chæ laø boùng daùng hö huyeãn, khoâng toàn taïi laâu daøi. Luoân caû caùi thaân cuûa chuùng ta cuõng khoâng toàn taïi maõi. Theá nhöng mình cöù nhaän nhöõng thöù ñoù laø thaät, laø mình, cuûa mình, vì vaäy môùi khoå. Phaät baûo ngöôøi nghó töôûng nhö vaäy laø ngöôøi meâ, khoâng coù trí tueä. Nhaân khoå ñaõ taïo thì quaû khoå nhaát ñònh chuoác laáy, khoâng ôû ñaâu xa.

Coù hai noãi khoù khaên ñoái vôùi ngöôøi tu chuùng ta. Thöù nhaát laø nhaän nhöõng thöù beân ngoaøi, nhö hoaøn caûnh hay thaân naøy laø thaät cuûa mình. Thöù hai laø laàm chaáp nhöõng suy nghó, toan tính beân trong laø taâm mình. Roõ raøng luùc naøo chuùng ta cuõng bò vöôùng hai thöù laàm chaáp naøy neân bò trôû ngaïi trong vieäc tu ñaïo. “Toâi nghó nhö vaày”, “Toâi tính nhö vaày”, “Toâi saép ñaët nhö vaày”... Luùc naøo cuõng coù moät caùi khung cöùng chaéc vaây haõm laáy ta, noù laøm cho mình khoâng coù loái thoaùt. Taâm voïng töôûng luoân suy nghó laêng xaêng aáy khoáng cheá vaø loâi ta ñi trong sanh töû töø ñôøi naøy sang ñôøi khaùc. Ngöôøi xöa noùi keû naøo ñeå cho voïng töôûng bu baùm nhö vaäy laø voâ minh.

Do voâ minh chaáp thaân naøy thaät, taâm naøy thaät, töø ñoù coù thoùi xaáu khen mình cheâ ngöôøi, taïo nghieäp oan traùi nhieàu ñôøi vôùi nhau. Coù nhöõng tai haïi nhö vaäy. Thaønh ra chaáp ngaõ laø moät thöù chaáp raát khoù phaù, neáu ta khoâng coâng phu tu haønh saâu daøy khoù coù theå phaù ñöôïc. Tuy nhieân, neáu ngöôøi ñaày ñuû tænh löïc, khoâng baûo thuû ngaõ kieán, môû saùng con maét trí tueä thì ngöôøi ñoù coù theå phaù vôõ ñöôïc nhöõng laàm chaáp naøy baèng trí tueä saùng suoát cuûa mình. Dó nhieân chuùng ta chöa coù ñaïo löïc nhieàu thì vieäc phaù chaáp veà thaân laø chuyeän khoù. Nhöng chaáp taâm, laïi coøn khoù hôn nöõa, caû hai ñoøi hoûi phaûi coù coâng phu. Phaät töû chuùng ta phaûi coù coâng phu tu haønh nhö theá naøo ñeå trò ñöôïc hai caên beänh voâ minh naøy laø xong vieäc.

Noùi nhö vaäy ñeå chuùng ta thaáy vieäc tu haønh chæ laø chuyeån meâ thaønh giaùc. Coøn laàm töùc laø meâ, heát laàm töùc laø giaùc, hai caùi naøy khoâng coù bieân cöông. Khi ta coøn baùm giöõ baát cöù thöù gì töùc laø coøn laàm, buoâng ñöôïc laø tænh giaùc, chæ trong chôùp nhoaùng thoâi. Ngöôïc laïi chuùng ta cöù laàm meâ, chaáp thuû maõi khoâng chòu buoâng ra thì voâ minh ngaøn ñôøi khoâng coù loái thoaùt. Chuùng sanh vôùi Phaät ñoàng moät theå taùnh, khoâng sai khaùc nhöng chæ vì meâ neân ta laø chuùng sanh, coøn caùc Ngaøi giaùc neân laø Phaät, Boà-taùt. Khi thaønh Phaät roài, khoâng coù oâng Phaät naøo khaùc ngoaøi oâng chuùng sanh vöøa môùi heát meâ naøy. Hieåu roõ nhö vaäy tu haønh môùi khoâng quanh quaån hoaøi coâng.

Taùnh giaùc laø gì? Laø caùi saùng suoát saün coù nôi moãi chuùng ta, nhöng phaûi boû heát nhöõng voïng nieäm laêng xaêng noù môùi hieän ra. Chöõ meâ cuõng coù nghóa laø queân, queân taùnh giaùc cuûa mình. Taùnh giaùc ta coù saün nhöng laâu nay boû queân, baây giôø muoán ñöøng queân thì phaûi tænh, tænh ñeå nhaän laïi. Nhaän ñöôïc oâng chuû roài môùi laø soáng yeân oån, ñaày ñuû chuû quyeàn, khoâng coøn bò ai gaït gaãm loâi keùo nöõa. Nhaän ñöôïc oâng chuû trong nhaø roài, ta khoâng laàm bôûi nhöõng ngöôøi khaùch laêng xaêng. Neáu laø chuû thì khoâng coù laêng laêng xaêng, khaùch coù tôùi lui xuoâi ngöôïc, nhöng chuû thì ngoài yeân moät choã.

Vieäc tu haønh cuûa chuùng ta cuõng vaäy. ÔÛ ñaây nhaém thaúng vaøo taùnh giaùc, vaøo oâng chuû. Chuùng ta nhaän ñöôïc taùnh giaùc, nhaän ñöôïc oâng chuû, soáng ñöôïc vôùi taùnh giaùc, vôùi oâng chuû töùc laø khoâng coøn bò ngöôïc xuoâi bôûi khaùch traàn phieàn naõo nöõa. Vieäc tu haønh cuûa chuùng ta hieän nay cuõng nhö laø ngöôøi laïc ñöôøng muoán trôû veà nhaø vaäy. Töø laâu mình laïc böôùc, cöù laàm chaïy maõi khoâng bieát ngaøy naøo môùi coù cô hoäi quay veà. Chôït moät hoâm ta coù cô hoäi nhaän laïi daáu veát cuõ vaø muoán quay veà. Vì vaäy ta phaûi tìm cho ñuùng ñöôøng xöa loái cuõ ñeå khoâng bò laïc nöõa. Phaêng tìm ñoù laø töùc laø nhaän laïi taùnh giaùc cuûa mình.

Nhö ôû tröôùc coång Thöôøng Chieáu, quí vò muoán ñoùn xe veà thaønh phoá Hoà Chí Minh. Nhöng khi ra coång, laïi ñoùn xe ra Vuõng Taøu. Vaäy ñoù, leân xe roài, coøn lôùn tieáng cho moïi ngöôøi bieát raèng “Toâi khoâng phaûi laø ngöôøi khoâng bieát ñöôøng, toâi thuoäc loøng ñöôøng veà thaønh phoá Hoà Chí Minh, toâi khoâng theå ñi laïc ñöôïc!”. Duø gaøo theùt, nhöng vôùi vieäc leân xe ra Vuõng Taøu nhö vaäy cuõng ñuû cho thaáy keû ñoù chöa heà bieát ñöôøng. Keát quaû chaéc chaén hoï seõ ñi laïc.

ÔÛ ñaây toâi muoán noùi ngöôøi laïc böôùc, neáu coù cô hoäi chôït nhaän ra mình ñaõ ñi laàm thì döøng laïi ngay, ñöøng tieáp tuïc ñi nöõa. Neáu cöù caát böôùc, cöù laïc maõi thì khoâng bieát chöøng naøo môùi quay veà ñöôïc. Choã naøy heát söùc quan troïng, ñoøi hoûi chuùng ta phaûi coù moät caùi nhìn chín chaén. Bôûi vì giöõa tænh vaø meâ khoâng coù bieân cöông. Neáu chuùng ta tænh thì lieàn tænh, giaùc thì lieàn giaùc, coøn khoâng thì meâ, meâ maõi thoâi. Maø ñaõ meâ thì ai chæ veõ cuõng khoâng tin, khoâng nghe theo. Do ñoù meâ laïi caøng meâ, khoâng bieát bao giôø môùi heát meâ ñeå quay veà bôø giaùc.

Noùi meâ laø noùi caên baûn voâ minh, coøn giaùc laø nhaän ñöôïc oâng chuû, phaù vôõ caên baûn voâ minh ñoù. Thaønh ra ngöôøi baét ñaàu coâng phu ñoøi hoûi phaûi coù caùi nhìn saùng suoát, tinh anh, laøm sao phaù vôõ ñöôïc caên baûn voâ minh môùi khoâng uoång coâng phu. Söï giaùc ngoä naøy khoâng phaûi tìm ôû ñaâu maø töï nôi chuùng ta thoâi. Ngöôøi giaùc ngoä laø ngöôøi coù trí tueä, neân noùi “Coù trí tueä môùi bieát sai laàm nhaän ra ñieàu chaân thaät. Trí tueä laø ngoïn ñuoác saùng, soi phaù voâ minh toái taêm”. Moät khi chuùng ta coù trí tueä roài thì môùi nhaän bieát ñöôïc nhöõng sai laàm laâu nay cuûa mình. Thaáy ñöôïc sai laàm roài, ta môùi khoâng giaãm leân veát cuõ. Cho neân vieäc tu haønh caàn nhaát laø thaép saùng ngoïn ñuoác trí tueä.

Laâu nay chuùng ta thöôøng nghe noùi veà taùnh giaùc, nhöng thöïc söï mình cuõng khoâng bieát taùnh giaùc laø gì? ÔÛ ñaây, chö Toå daïy chæ khi naøo giaùc ngoä, khoâng coøn voâ minh che laáp nöõa mình môùi nhaän ra taùnh giaùc. Cho neân taùnh giaùc laø tính chaát giaùc ngoä cuûa chính chuùng ta. Mình nhaän ñöôïc caùi ñoù roài thì heát khoå. Theá neân giaùc ngoä laø bieát mình coù taùnh giaùc, ñôn giaûn nhö vaäy thoâi. Bieát moät caùch roõ raøng chôù khoâng phaûi coù caûm töôûng mình bieát. Bôûi vì taùnh giaùc laø baûn theå chaân thaät cuûa mình, chôù khoâng phaûi caùi beân ngoaøi hoaëc cuûa ai ñeå ta töôûng töôïng veà noù. Nhaän ñöôïc baûn theå chaân thaät cuûa mình töùc laø nhaän ñöôïc taùnh giaùc. Ñoù laø caùi gì? Laø caùi roõ raøng thöôøng bieát cuûa chính mình, laø taâm.

Nhö vaäy taâm chuùng ta laø gì? Laø caùi roõ raøng thöôøng bieát ñoù. Taát caû chuùng ta ai cuõng coù saün caùi ñoù heát. Quaû thöïc khoâng ai khoâng bieát moät caùch roõ raøng. Ví duï baây giôø chuùng ta ñang ngoài ñaây, moïi hieän töôïng chung quanh ta ñeàu thaáy bieát roõ raøng. Nghóa laø khoâng coù vò naøo thaáy caùi cöûa maø noùi laø caùi nhaø, thaáy nhaø maø noùi laø xe, thaáy xe maø noùi laø caây. Khoâng coù chuyeän ñoù, vì taát caû quí vò ñeàu thöôøng bieát roõ raøng. Coâng phu ñeán giai ñoaïn naøy laø giai ñoaïn nhaän ñöôïc taâm mình. “Caùi thöôøng bieát roõ raøng”. Theá neân laâu nay chuùng ta cho caùi taâm suy nghó laêng xaêng hoaëc nhöõng caûm nhaän, töôûng töôïng laø taâm mình, ñieàu naøy hoaøn toaøn sai laàm.

Taâm thöôøng bieát roõ raøng naøy, tuy hay nhaän bieát maø khoâng coù phaân bieät, khoâng coù chaïy theo. Ví duï toâi ñang ngoài ñaây noùi chuyeän nhöng vaãn nghe tieáng ñoäng cuûa maùy noå, tieáng ngöôøi, tieáng chim v.v… Nghe chæ laø nghe, vaãn saùng suoát bình thöôøng, khoâng taïp loaïn, khoâng chaïy theo nhöõng tieáng aáy. Neáu chuùng ta thöôøng nghe nhö vaäy, ñoù laø nuoâi döôõng ñöôïc caùi thöôøng bieát roõ raøng cuûa mình, nuoâi döôõng ñöôïc taùnh giaùc cuûa mình. Ñaây laø ñieàu chuùng ta caàn phaûi nhaän vaø soáng ñuùng nhö vaäy. Laâu nay mình cuõng nghe, nhöng nghe caùi gì lieàn phoùng taâm chaïy theo caùi ñoù. Ví duï nghe tieáng keøn lieàn nghó keøn cuûa xe naøo neân lao ra ngoaøi xem. Ñoù laø chaïy theo tieáng maø boû queân taùnh thöôøng bieát roõ raøng cuûa mình.

Ngöôøi tu nhaát laø tu thieàn, laøm sao phaûi nhaän vaø soáng laïi vôùi caùi thöôøng bieát nôi caùc giaùc quan cuûa mình. Bôûi vì taâm chuùng ta laø caùi thöôøng bieát roõ raøng hoàn nhieân, töï taïi, saün vaäy. Ngay ñaây, noù thaáy nghe roõ raøng, khoâng coù gì khuaát laáp caû, caùi ñoù taát caû chuùng ta ñeàu coù. Taïi sao mình khoâng nhaän vaø soáng vôùi noù, laïi chaïy theo nhöõng boùng daùng giaû doái taïm bôï beân ngoaøi? Toùm laïi, taâm cuûa chuùng ta laø caùi thöôøng bieát roõ raøng, neáu chuùng ta soáng ñöôïc vôùi noù thì mình thöôøng bieát roõ raøng maø khoâng troâi giaït theo caùc caûnh duyeân beân ngoaøi neân khoâng khoå.

Trôû laïi caâu chuyeän soi göông. Dieãn Nhaõ Ñaït Ña laàm nhaän daùng veû trong göông laø mình, ñeán khi göông beå anh chaïy saûng la noùi maát mình. Chuùng ta coù gioáng nhö vaäy khoâng? Thaân naøy, taâm suy nghó voïng töôûng phaân bieät naøy cho laø mình. Ñeán khi noù maát, ta ñau khoå vì nghó ñaõ maát mình, khoâng ngôø coù caùi chaân thaät thöôøng haèng luoân ôû beân ta maø mình laïi boû queân. Vì vaäy khi maát thaân hoaëc maát nhöõng gì sôû höõu cuûa mình ta ñau khoå keâu la, gioáng heät nhö chaøng Dieãn Nhaõ Ñaït Ña kia. Neáu ngay ñaây, thöùc tænh bieát mình coù caùi thöôøng bieát roõ raøng, töùc laø taâm chaân thaät, soáng ñöôïc vôùi noù thì ta ñaâu coøn sôï maát caùi taïm bôï hö giaû beân ngoaøi nöõa. Soáng ñöôïc nhö vaäy thì con ñöôøng luaân hoài khoå ñau chaám döùt. Ñoù laø keát quaû hieän thöïc cuûa ngöôøi tu Phaät.

Chuùng ta ít khi naøo chòu soáng vôùi taâm chaân thaät cuûa mình, cöù theo con khæ vöôïn laêng xaêng, nhaên maët nhaên maøy caû ngaøy ñeå roài khoå. Thaät tình caùi thöôøng bieát roõ raøng ñoù khoâng coù vaán ñeà gì heát. Thaáy thì bieát, nghe bieát, xuùc chaïm bieát roõ raøng. Chuùng ta khoâng soáng ñöôïc vôùi caùi nheï nhaøng tinh tuùy ñoù, cöù oà aït laêng xaêng neân dao ñoäng baát an hoaøi. Noãi khoå lôùn cuûa con ngöôøi phaàn lôùn ñeàu do töôûng töôïng suy ñoaùn hoaëc laêng xaêng ngöôïc xuoâi theo caùc caûnh duyeân beân ngoaøi maø ra. Nhö vaäy noãi khoå do chính ta gaây taïo cho mình, chöù khoâng phaûi ai gaây cho ta caû.

Do ñoù muoán heát khoå phaûi ngay nôi mình chuyeån ñoåi, chôù khoâng khaån caàu ai giaûi quyeát giuøm ta heát. Mình töï gaây thì baây giôø cuõng phaûi gan daï töï boû. Toùm laïi, khoå hay khoâng khoå, giaùc ngoä hay meâ ñeàu do töï mình. Muoán heát khoå thì töï chuùng ta döùt khoaùt caét ñöùt seõ heát khoå, coøn ñeo ñaúng daây döa thì nhaát ñònh coøn khoå. Hoaëc laø ngay ñaây chuùng ta soáng ñöôïc vôùi caùi thöôøng bieát roõ raøng hoàn nhieân giaûi thoaùt, hoaëc laø ta bò maéc möùu bôûi caùi naøy caùi kia, laêng xaêng ngöôïc xuoâi caû ñôøi. Ñoù laø vieäc cuûa chuùng ta, mình hoaøn toaøn coù quyeàn quyeát ñònh, khoâng coù ai chen vaøo ñoù caû. Tu laø töï tu nôi noäi taâm, töï chieán thaéng mình, töï nhaän laïi caùi thöïc cuûa mình, chöù khoâng phaûi gì khaùc ôû beân ngoaøi.

“Thaät theå cuûa thaân taâm laø khoâng töôùng maïo, cuõng goïi laø phaùp thaân. Haèng giaùc khoâng meâ thì goïi laø Boà-ñeà. Vónh vieãn khoâng sanh khoâng dieät thì goïi laø Nieát-baøn. Noù cuõng laø chaân lyù tuyeät ñoái khoâng baøn noùi ñeán ñöôïc, goïi ñoù laø ñaïo. Theå chaân thaät khoâng ñoåi goïi laø chaân nhö. Caùi ta chaân thaät ngaøn ñôøi goïi laø baûn lai dieän muïc”. Nhö vaäy caùi roõ raøng thöôøng bieát ñoù coù nhieàu teân goïi. ÔÛ ñaây noùi laø thaät theå cuûa thaân taâm khoâng töôùng maïo, töùc chæ caùi chaân thaät cuûa mình khoâng coù töôùng maïo, goïi laø phaùp thaân. Ta thöôøng nghe noùi phaùp thaân cuûa chö Phaät hay phaùp thaân cuûa mình, ñoù laø caùi thaät theå cuûa mình. Coøn thaân naøy khoâng phaûi, noù laø töù ñaïi giaû taïm. Haèng giaùc khoâng meâ goïi laø Boà-ñeà. Nghóa laø trong moãi chuùng ta coù caùi haèng giaùc khoâng meâ, töùc laø taùnh giaùc. Trong giai ñoaïn naøy chuùng ta chöa nhaän hoaëc ñaõ nhaän maø chöa soáng lieân tuïc vôùi taùnh giaùc, neân coù khi giaùc coù khi meâ. Vì vaäy ta chöa theå soáng thöïc vôùi taùnh giaùc cuûa mình.

Tu töùc laø phaùt huy kieän toaøn choã naøy, neáu chöa lieân tuïc, chöa hoaøn bò ta phaûi coá gaéng tænh nhieàu hôn. Taùnh giaùc coù saün maø chöa soáng thöïc vôùi noù laø taïi mình meâ, gioáng nhö ngöôøi coù cuûa caûi raát nhieàu maø queân khoâng bieát ñeå ôû ñaâu. Vì chöa nhaän laïi ñöôïc neân chöa laøm chuû hoaøn toaøn taøi saûn aáy. Phaät, Toå daïy chuùng ta coù taùnh giaùc thöôøng bieát thöôøng tri ngay trong moãi haønh ñoäng, moãi cöû chæ oai nghi cuûa mình. Taùnh giaùc aáy tuy khoâng hình töôùng nhöng ñöôïc hieån loä qua saùu caên, ngöôøi nhaäm leï coù theå nöông ñaây maø coù choã vaøo. Vónh vieãn khoâng sanh khoâng dieät goïi ñoù laø Nieát-baøn, taùnh giaùc naøy khoâng bò sanh dieät chi phoái neân thöôøng ôû choã voâ sanh, roõ raøng nhö vaäy.

Ví duï nhö taùnh nghe cuûa chuùng ta, coù khi naøo chuùng ta khoâng nghe ñaâu? Coù aâm thanh thì nghe coù aâm thanh, khoâng aâm thanh thì nghe khoâng aâm thanh, chöù khoâng khi naøo mình khoâng nghe, tröø khi caên nghe naøy bò hö ta môùi khoâng nghe. Khoâng nghe nôi loã tai thì caùi haèng bieát aáy seõ hieån loä roõ hôn ôû caên khaùc, nhöõng caên coøn toát, chôù noù ñaâu coù maát. Cho neân quí vò ñeå yù ngöôøi muø raát thính, ngöôøi ñieác raát nhaïy caûm vôùi caùc cöû chæ haønh ñoäng do maét thaáy. Taùnh thaáy, taùnh nghe thöôøng tröïc lieân tuïc, luùc naøo cuõng nhö vaäy, saün saøng trong chuùng ta. Ñoù laø gì? Laø taùnh giaùc chaân thaät cuûa chính mình.

Vì taùnh giaùc aáy khoâng coù hình töôùng, khoâng coù ngoân ngöõ neân khi ñöôïc hoûi ñeán, caùc Thieàn sö thöôøng cho aên ñoøn, hoaëc traû lôøi baèng moät hình aûnh naøo ñoù, khieán ngöôøi hoûi khoâng theå voïng töôûng, baùm víu theâm vaøo ñieàu mình ñaõ hoûi. Ví duï nhö hoûi: “Theá naøo laø ñaïo?”, hoaëc “Theá naøo laø baûn lai dieän muïc?” ÔÛ ñaây toâi coù theå theo daáu caùc Ngaøi taïm traû lôøi: “Baûn lai dieän muïc laø caây ñieàu ôû tröôùc saân”. Noùi ñeå chaët ngang doøng voïng töôûng, chôù khoâng phaûi noùi ñeå baùm víu, suy tính ngöôïc xuoâi theâm. Ñoù laø loái traû lôøi cuûa caùc Thieàn sö.

Ngöôøi tu thieàn nhaän ra ñöôïc taùnh giaùc cuûa mình goïi laø ngoä. Toâi khoâng khuyeân quí vò phaûi tuïng kinh gì, laïy Phaät hoaëc ngoài thieàn ra sao heát, maø chæ yeâu caàu taát caû chuùng ta phaûi nhaän ra mình coù taùnh giaùc, töùc laø nhaän ra ñöôïc mình coù caùi thöôøng bieát roõ raøng, ñoù laø tu. Nhö vaäy deã quaù, ai tu cuõng ñöôïc heát. Coâng phu tu haønh naøy vöôït qua taát caû nhöõng hình thöùc, nghi leã, leà thoùi thoâng thöôøng. Neáu nhaän ra ñöôïc nôi mình coù taùnh giaùc, ñoù laø quí vò ñaõ ngoä. Bieát ñöôïc oâng chuû roài thì khoâng coøn laàm meâ nöõa.

Luïc Toå Hueä Naêng khi xöa nhaän ra ñöôïc baûn taâm, Ngaøi lieàn thoát leân moät loaït nhöõng lôøi theá naøy: “Ñaâu ngôø taùnh mình voán töï thanh tònh. Ñaâu ngôø taùnh mình voán khoâng sanh dieät. Ñaâu ngôø taùnh mình voán töï ñaày ñuû. Ñaâu ngôø taùnh mình voán khoâng dao ñoäng. Ñaâu ngôø taùnh mình hay sanh muoân phaùp ...” Nghóa laø khi Ngaøi nhaän ra caùi thöôøng haèng cuûa chính mình, Ngaøi môùi bieát noù voán töï thanh tònh, voán khoâng sanh dieät, khoâng dao ñoäng, voán töï ñaày ñuû vaø laïi hay sanh muoân phaùp. Baûn chaát cuûa taùnh giaùc, cuûa taâm chaân thaät laø nhö vaäy.

Thieàn sö Qui Tænh, coù vò taêng vaøo thaát hoûi veà “Caây baù tröôùc saân” cuûa Trieäu Chaâu, Sö baûo: “Toâi noùi vôùi oâng, oâng laïi tin chaêng?” Taêng thöa: “Lôøi cuûa Hoøa thöôïng laø quí troïng, con ñaâu daùm chaúng tin”. Sö baûo: “OÂng nghe gioït möa rôi ôû theàm nhaø chaêng? Vò taêng boãng nhieân khai ngoä, baát giaùc la: “Chao!”. Sö hoûi: “Ngöôi thaáy ñaïo lyù gì?” Taêng thöa trình keä:

Thieàm ñaàu thuûy ñích,

Phaân minh lòch lòch.

Ñaû phaù caøn khoân,

Ñöông haï taâm töùc.

Dòch:

Gioït möa meù theàm,

Roõ raøng töøng gioït.

Ñaäp naùt caøn khoân,

Lieàn ñoù taâm döùt.

Khi caùc Ngaøi ñaõ nhaän ra caùi chaân thaät aáy roài thì taâm saùng rôõ nhi nhieân, khoâng coøn gì laàm laïc nöõa, taát caû caùc phaùp hieän ra tröôùc maét roõ raøng, khoâng laãn loän cuõng khoâng oàn naùo. Bôûi khi taâm tònh thì coõi nöôùc vaø caûnh giôùi chung quanh cuõng thanh tònh.

Noùi veà taùnh giaùc, khi nhaän ra roài thì thaät ñôn giaûn. Nhieàu vò noùi tu haønh phaûi traûi qua bieát bao khoù khaên, chòu ñöïng gian khoå môùi chöùng ñaéc. Thöa ñoù laø vì ta chöa nhaän ra ñöôïc taùnh giaùc cuûa mình thoâi, neáu nhaän ra roài seõ thaáy taát caû coâng phu ñeàu laø phöông tieän, laø hình thöùc. Ngöôøi tu khoâng kheùo seõ bò chính söï tu haønh coät troùi laáy mình. Neáu khoâng naém vöõng yeáu chæ tu haønh, nhöõng phöông thöùc seõ laøm röôøm raø theâm, che laáp baûn taâm chuùng ta. Ví duï theá naøy, quí vò laïy Phaät thöôøng maëc aùo traøng, tröôùc ñoù thì taém röûa saïch seõ roài môùi daâng höông leã Phaät. Nghi thöùc naøy ñaõ thaønh truyeàn thoáng, coi nhö ai cuõng chaáp nhaän. Baây giôø coù ngöôøi tôùi laïy Phaät, hoï chaúng maëc aùo traøng, cuõng khoâng thaép nhang, chæ laïy baèng taâm thaønh cuûa hoï. Song vôùi nhöõng ngöôøi naëng veà hình thöùc, nhaát ñònh khoâng chaáp nhaän nhö theá, phaûi ñaày ñuû nghi thöùc ñaøng hoaøng. Ñaây goïi laø bò keït vaøo hình thöùc, chuyeän cuûa ngöôøi ta mình cuõng bò phieàn naõo!

Ñaïo Phaät laáy taâm laøm chuaån. Taâm thaønh thì Phaät chöùng, taâm thaønh thì ñaït, vöôït leân taát caû hình thöùc. Coù nhöõng phaùp tu dìu daãn keû sô cô böôùc vaøo ñaïo. Nhöng cuõng coù nhöõng phaùp tu phaù deïp taát caû caùc hình thöùc, ñeå ñöa ngöôøi soáng thaúng, soáng thöïc vôùi taâm. Ngaøy xöa, thôøi Phaät coøn taïi theá, caùc vò Thaùnh ñeä töû cuõng ñöôïc Phaät chæ daïy raát giaûn dò chöù khoâng röôøm raø nhö chuùng ta baây giôø.

Trong söû coøn ghi laïi, moät hoâm Phaät ôû taïi nöôùc Xaù Veä, röøng caây Kyø Ñaø, Tinh xaù Kyø Vieân. Phaät baûo caùc thaày Tyø-kheo: “Chuùng sanh töø voâ thæ maõi xoay vaàn, chaúng bieát coäi goác cuûa khoå. Neáu taát caû caây coû treân maët ñaát naøy cheû ra laøm theû, duøng ñeå ñeám cha meï cuûa caùc thaày ñaõ traûi qua trong voøng sanh töû, con soá theû caây heát, con soá cha meï kia vaãn khoâng heát. Naøy caùc Tyø-kheo, chuùng sanh cöù xoay vaàn sanh töû, noái tieáp maõi töø voâ thæ nhö theá laø do chaúng bieát coäi goác cuûa khoå. Vì theá caùc thaày neân hoïc, neân sieâng naêng tinh tieán ñoaïn tröø caùc höõu, chôù khieán taêng tröôûng”. Ñoù laø ñoaïn ñöôïc goác khoå.

Ñaây laø baøi kinh Phaät daïy caùc thaày Tyø kheo veà goác khoå. Ngaøi noùi neáu ñem cheû taát caû caây coû treân maët ñaát naøy ra laøm theû, duøng ñeå ñeám soá cha meï cuûa caùc thaày, thì soá theû ñoù heát maø soá cha meï cuûa caùc thaày ñaõ traûi qua trong voøng sanh töû khoâng heát. YÙ noùi raèng luaân hoài sanh töû cuûa chuùng sanh nhieàu voâ cuøng voâ taän. Phaät daïy: “Cöù xoay vaàn sanh töû noái tieáp maõi töø voâ thæ nhö theá laø do chaúng bieát coäi goác cuûa khoå. Vì theá caùc thaày neân hoïc, neân sieâng naêng ñoaïn tröø caùc höõu, chôù khieán taêng tröôûng”. Sieâng naêng ñoaïn tröø caùc höõu, töùc laø Phaät daïy taát caû chuùng ta ñöøng chaáp tröôùc. Sieâng naêng töùc laø tinh taán. Chuùng ta ñöøng chaáp tröôùc, ñöøng baùm víu, ñöøng ngöôïc xuoâi nöõa thì goác khoå seõ heát. Goác khoå tröø roài chuùng ta seõ ñöôïc giaùc ngoä. Raát laø giaûn dò, khoâng coù gì röôøm raø.

Cho neân choã cöùu kính cuûa söï tu haønh raát ñôn giaûn, heát söùc bình thöôøng, khoâng naëng veà hình thöùc. Nhöng khoâng hieåu taïi sao chuùng ta khoâng laøm, maø laïi maéc keït vaøo nhöõng hình thöùc röôøm raø, ñoøi hoûi nhieàu coâng phu, maát thì giôø maø chaúng ñi tôùi ñaâu? Baây giôø muoán tröø ñöôïc goác khoå nhö Phaät daïy, chuùng ta ñöøng chaáp, ñöøng baùm víu nöõa. Baùm víu caùi gì? Baùm víu thaân naøy, theá giôùi naøy, danh voïng naøy, cuoäc soáng naøy... Coøn baùm víu laø coøn khoå, buoâng ra laø heát khoå, Phaät noùi roõ raøng nhö vaäy. Ngöôøi naém laïi, ngöôøi baùm víu Phaät goïi laø ngöôøi meâ. Ngöôøi buoâng ra khoâng vöôùng keït vaøo baát cöù thöù gì, Phaät goïi laø ngöôøi giaùc. Cho neân ngay baây giôø chuùng ta sieâng naêng nhoå baät goác khoå, soáng vôùi taùnh giaùc, thì nhaát ñònh seõ ñöôïc an vui giaûi thoaùt. Ñoù laø moät phaùp tu hieän thöïc, khoâng coù gì quaù khoù khaên caû. Phaûi tin mình laøm ñöôïc thì quí vò môùi coù theå tieán tu moät caùch vöõng vaøng, khoâng yeáu meàm nhuùt nhaùt.

Moät baøi kinh nöõa, cuõng taïi Tinh xaù Kyø Hoaøn, Phaät baûo caùc thaày Tyø-kheo: “Chuùng sanh töø voâ thæ maõi xoay vaàn, khoâng bieát coäi goác cuûa khoå. Neáu ñem buøn ñaát treân khaép coõi ñaát naøy vo laïi thaønh vieân ñeå tính soá cha meï cuûa caùc thaày ñaõ nöông töïa trong voøng sinh töû ñeán nay, con soá vieân ñaát ñaõ heát maø soá cha meï caùc thaày nöông töïa vaãn khoâng heát”. Baøi kinh naøy cuõng töông töïa nhö baøi kinh treân. Chuùng sanh töø voâ thæ xoay vaàn, khoâng bieát coäi goác cuûa khoå, con soá aáy voâ löôïng neân baây giôø muoán heát khoå, Phaät daïy: “Phaûi sieâng naêng noã löïc ñoaïn tröø caùc coá chaáp cuûa mình laø heát khoå”. Nhö vaäy töø bao laâu roài, chuùng ta ñaõ chaáp chaët nhöõng thöù chung quanh, cuoäc soáng, quan nieäm, saûn nghieäp, gia ñình v.v… ñeàu naém chaët heát. Naém laïi cho neân chuùng ta meâ laàm, töø ñoù maø taïo nghieäp, cöù laêng xaêng troâi giaït.

Phaät noùi chuùng sanh troâi giaït voâ cuøng voâ taän, doïc daøi ñoù chuùng ta soáng traûi qua khoâng bieát bao nhieâu thôøi gian, khoâng theå tính keå. Cho neân töø voâ thæ hoaëc laø ta höôûng thuï khoaùi laïc, hoaëc laø chòu khoå naõo voâ löôïng, hoaëc trong quaù khöù ñaõ töøng laøm vieäc saùt sanh, toån thöông ñeán chuùng sanh,... sanh töû xoay vaàn khoâng bieát coäi goác cuûa khoå. Neân ngaøy nay phaûi noã löïc hoïc Phaät phaùp, tröø boû taát caû nhöõng laàm chaáp ñoù ñi, nhö vaäy chuùng ta môùi chuyeån nhoå goác khoå ñöôïc. Tinh thaàn cuûa ngöôøi tu laø laøm sao ñöôïc heát khoå, laøm sao ñöôïc giaûi thoaùt.

Trong nhaø thieàn thöôøng noùi ñeán tu noäi taâm, töùc laø töø söï tænh giaùc ta phaùt huy ñöôïc trí tueä, cuoái cuøng nhaän ñöôïc taâm, soáng ñöôïc vôùi caùi thöôøng bieát roõ raøng cuûa mình. Ñoù laø tu, ngöôøi ta thöôøng baûo Tu Taâm. Neân nhôù, noùi tu taâm laø phaûi chieán thaéng noäi taâm. Chieán thaéng noäi taâm baèng nhöõng coâng phu, nhöõng noäi löïc hieän taïi ñoái vôùi voïng töôûng trong loøng vaø ngoaïi caûnh chung quanh nöõa. Thaønh ra phaùp tu tuy giaûn ñôn nhöng ñoøi hoûi chuùng ta phaûi coù naêng löïc thaät maïnh. Nhö chuùng ta ñeàu bieát, taâm mình quen chaïy theo nhöõng loaïn töôûng laêng xaêng, baây giôø muoán chieán thaéng noù töùc laø töï chieán thaéng mình. Phaät cuõng noùi “Töï chieán thaéng mình laø chieán coâng hieån haùch nhaát”.

Chieán thaéng mình laø chieán thaéng gì? Chieán thaéng voïng töôûng chöù khoâng coù gì laï. Quí vò thöû ngoài xem trong möôøi laêm phuùt thoâi, trong taâm ta xeït ra bao nhieâu vaán ñeà, bao nhieâu tö töôûng? Töôûng töôïng, suy xeùt phaân bieät, thöông gheùt, buoàn vui ñuû thöù. Baây giôø muoán chieán thaéng nhöõng thöù ñoù, chieán thaéng baèng caùch naøo? Baèng caùch laø mình phaûi tænh. Buoàn ta cuõng chaúng buoàn, vui ta cuõng chaúng vui, khôûi leân caùi gì ta cuõng chaúng theo, noù duï hoaëc caùi gì ta cuõng chaúng maøng. Ngöôøi ñöôïc nhö vaäy laø ngöôøi baát ñoäng, ngöôøi baát ñoäng laø ngöôøi töï chieán thaéng mình. Ngöôøi töï chieán thaéng laø ngöôøi tu noäi taâm thaønh coâng. Chieán thaéng ñöôïc noäi taâm laø laøm chuû ñöôïc mình vaø moïi hoaøn caûnh chung quanh. Cho neân naêng löïc cuûa moät noäi taâm ñònh tónh raát lôùn.

Ví duï caùi buoàn noù laøm cho mình heùo haét saàu khoå. Muoán boû raát khoù, nhö trong gia ñình mình buoàn nhöõng ngöôøi thaân, coù khi caû naêm chöa boû ñöôïc. Cöù laâu laâu gaëp maët laø töùc giaän, noù dính hoaøi, roài laïi lieân tuïc choàng chaát, chöù khoâng phaûi buoàn moät laàn. Buoåi saùng gaëp maët buoàn, buoåi tröa gaëp maët buoàn, buoåi chieàu gaëp maët buoàn. Quí vò nghó coi, moät ngaøy ba boán laàn buoàn, moät thaùng moät naêm bieát bao nhieâu laø buoàn. Noù choàng chaát rieát chaéc laø beå tim cheát. Chuùng ta buoâng khoâng ñöôïc thì phaûi daãn tôùi khoå ñau thoâi. Ñoù laø noùi veà buoàn. Baây giôø tôùi caùi vui, mình coù buoâng ñöôïc khoâng? Coù khi ngoài moät mình, nhôù ñieàu gì vui ta cöôøi haû haû, cöôøi saûng leân. Nieàm vui ñoù cöù vöông vaán dö höôûng hoaøi cuõng khoù boû nöõa. Cho neân tu laø phaûi thöùc tröôùc nhöõng taâm traïng aáy. Vì vaäy ngöôøi chieán thaéng ñöôïc noäi taâm ñaâu phaûi laø chuyeän thöôøng.

Cho neân noùi tu noäi taâm laø ngöôøi coù moät söùc maïnh tænh löïc lôùn. Buoàn cuõng tu, vui cuõng tu, ñoùi cuõng tu, no cuõng tu, ngöôøi ta khen cuõng tu, ngöôøi ta cheâ cuõng tu, xem mình nhö ñaát nhö coû vaäy. Khoâng tu maø muoán ñöôïc heát khoå, ñöôïc giaûi thoaùt, chuyeän ñoù khoâng bao giôø coù. Baây giôø chuùng ta thöû kieåm laïi xem mình coù tu chöa? Chöa tu. Bôûi chöa tu neân ta coøn khoå coøn buoàn, coøn lo coøn giaän ñuû thöù. Neáu coù tu roài chaéc chaén nhöõng thöù ñoù seõ vôi ñi.Bôûi vì phaùp cuûa Phaät chaéc thaät, khoâng bao giôø gaït ai caû. Heã coù tu laø coù an laïc, neân phaùp cuûa Phaät coøn ñöôïc goïi laø “Bieät Giaûi Thoaùt”, nghóa laø tu ñöôïc phaùp naøo thì giaûi thoaùt phaùp naáy, cuï theå nhö vaäy.

Sôû dó chuùng ta gaëp caûnh buoàn vaãn cöù buoàn, ngöôøi ta choïc giaän vaãn cöù giaän, lo laéng ñuû thöù chuyeän treân ñôøi, laø vì mình chöa chòu tu, hoaëc laø tu chöa ñuùng phaùp. Bôûi tu chöa ñuùng phaùp Phaät neân chöa giaûi tröø ñöôïc phieàn naõo. Neáu ta thaät söï hieåu vaø aùp duïng ñuùng phaùp Phaät daïy thì taát caû nhöõng voïng töôûng ñeàu seõ ñöôïc giaûi tröø heát. Phaät daïy khoâng sai, chæ taïi chuùng ta thöïc haønh khoâng ñuùng thoâi. Coù tu laø coù an laïc, ñoù laø ñieàu taát yeáu, chôù khoâng mô moäng gì caû. Vì vaäy ngöôøi tu luoân luoân töï kieåm, xem mình ñaõ tu ra sao, coù ñuùng khoâng. Neáu thaáy tu maø khoâng an laïc laø bieát ñaõ ñi laïc ñöôøng roài, caàn phaûi chænh laïi.

Thöôøng ta nghe noùi tu nhaân, tu taâm. Tu nhaân nhö theá naøo? Töùc laø mình bieát roõ nhaân nhö vaäy duyeân nhö vaäy, ñieàu ñoù noù seõ ñöa ñeán keát quaû nhö vaäy. Bieát theá roài ngöôøi con Phaät khoâng khi naøo meâ môø gaây nhaân xaáu ñeå phaûi gaùnh haäu quaû khoå. Chính nhaân aáy ta ñaõ gaây taïo, baây giôø quaû ñeán mình khoâng gan daï chaáp nhaän, thì ai theá ñaây? Nhaân ñoù chuùng ta gaây thì baây giôø phaûi töï môû ra, quaû ñeán ta phaûi chòu traùch nhieäm. Mình laø chuû thì phaûi can ñaûm ñöùng ra giaûi quyeát môùi oån chöù.

Ví duï trong hoaøn caûnh khoù khaên, quí vò vay möôïn cuûa ai ñoù moät traêm nghìn. Traûi qua thôøi gian hai ba möôi naêm, traêm nghìn aáy keå nhö maát tieâu. Nhöng töø caùi voán traêm nghìn aáy quí vò gaày döïng ñöôïc caû haøng loaït taøi vaät. Ñeán moät giai ñoaïn naøo ñoù, ngöôøi cho mình vay hoài xöa ñoøi laïi. Ñoái vôùi soá voán moät traêm nghìn hoài xöa, maø baây giôø mình laøm teù ra vaïn öùc trieäu thì traû laïi moät traêm nghìn coù nhaèm nhoø gì. Do ñoù chaúng nhöõng quí vò raát vui möøng hoaøn laïi maø coøn traû ôn cuùng döôøng theâm nöõa. Ñoù laø moät tröôøng hôïp. Nhöng neáu vôùi moät traêm ngaøn aáy maø ngöôøi vuïng veà khoâng laøm aên ñöôïc gì, khi chuû nôï ñoøi hoï raát sôï seät, lo aâu muoán troán vaãn khoâng bieát ñöôøng naøo ñeå troán. Ngöôøi naøy khi nghe ñoøi nôï raát kinh haõi, ñau khoå. Ñoù laø tröôøng hôïp thöù hai.

Cuõng theá, sôû dó chuùng ta sôï sanh töû, sôï luaân hoài ñau khoå laø vì mình vöôùng phaûi tröôøng hôïp thöù hai. Ta khoâng chòu tu maø cöù gaây taïo nghieäp aùc, trong taâm khoâng bao giôø an oån, trí tueä toái taêm thì laøm sao ñoái ñaàu vôùi nghieäp löïc ñöôïc? Bôûi khoå neân gaëp ai mình cuõng baùi, xin ñoä cho con heát khoå. Taát caû ñeàu do chuùng ta thoâi. Khoå cuõng mình, söôùng cuõng mình, khoâng coù ai vaøo ñoù caû. Neáu nhö mình gaày döïng ñöôïc coâng phu, noäi taâm vöõng vaøng gioáng nhö ngöôøi laøm aên coù lôøi, taïo ra muoân vaïn baïc thì ñoái vôùi moät traêm ngaøn nôï cuõ chaúng aên thua gì. Mình bieát ñaõ gaây taïo nghieäp vôùi ai töø quaù khöù, baây giôø khi hoï ñoøi chaúng nhöõng ta vui traû maø coøn möøng vì ñaõ traû xong vaø raát caùm ôn hoï nöõa. Hai con ñöôøng ñoù, giôùi Phaät töû chuùng ta phaûi nhaän ñònh roõ ñeå choïn laáy cho mình moät con ñöôøng ñuùng ñaén.

Ta nhaän thaáy nguyeân nhaân naøo ñöa ñeán an vui, khoâng khoå thì chuùng ta tu. Coøn nguyeân nhaân naøo ñöa ñeán khoå ñau thì ta khoâng theo. Chuùng ta coù quyeàn löaï choïn maø, roõ raøng khoâng ai baét buoäc mình caû. Vôùi tinh thaàn cuûa ñaïo Phaät, chuùng ta tu ngay nôi nhaân, nhöõng nhaân naøo ñöa ñeán khoå, chuùng ta ñöøng gaây taïo, ñoù laø moät caùch tu. Nhaân naøo ñöa ñeán traàm luaân raøng buoäc khoå haõi, chuùng ta ñöøng gaây, ñoù laø moät caùch tu. Chuùng toâi khuyeân quí vò nhö vaäy thoâi, chôù khoâng baûo quí vò phaûi xuaát gia, phaûi ñi chuøa, cuùng Phaät gì caû, chæ yeâu caàu quí vò tu taäp bình thöôøng theo tinh thaàn nhaân quaû nhö vaäy.

Thöôøng thì moïi hieän töôïng treân cuoäc ñôøi naøy cuõng ñeàu tuaân theo luaät nhaân quaû. Chuùng ta ñaõ khoâng gaây nhaân xaáu thì khoâng sôï gì caû. Tinh thaàn voâ uùy baét ñaàu töø ñoù. Sôû dó chö Boà-taùt coù tinh thaàn voâ uùy cao caû laø vì nhieàu ñôøi caùc Ngaøi khoâng gaây taïo nhaân khoå ñau cho chuùng sanh, neân baây giôø khoâng sôï gì caû. Ngöôøi Phaät töû chuùng ta cuõng vaäy, mình tu töø nhaân. Muoán chaám döùt nhöõng söï sôï haõi thì ñöøng gaây taïo nhöõng nhaân sôï haõi. Ñoù laø caùch thöùc heát söùc giaûn dò maø cuõng raát caên baûn trong ñaïo Phaät, ai cuõng coù theå aùp duïng tu ñöôïc.

Tu thieàn cuõng vaäy, laø trôû veà taâm, caùi thöôøng bieát roõ raøng. Soáng ñöôïc vôùi taâm aáy roài thì khoâng gaây taïo nhöõng nghieäp nhaân nöõa, laøm gì coù khoå ñau. Trong cuoäc soáng hieän taïi trang traûi cho heát nhöõng nôï naàn cuõ, khoâng taïo theâm nghieäp môùi. Heát nghieäp roài thì nheï nhaøng ra ñi tuøy duyeân. Ñoù laø neáp soáng cuûa ngöôøi tu thieàn. Cho neân caùc Thieàn sö noùi “Ñoùi thì aên, meät thì nguû”, giaûn dò. Ñoù laø soáng thieàn.

Chuùng ta baây giôø, ñoùi tôùi khoâng aên maø coøn toan tính moùn ngon vaät laï, nguû thì meàn neäm raát toát nhöng vaãn gaùc tay leân traùn tính chuyeän naêm treân naêm döôùi, vì vaäy neân khoå. Baây giôø xin quí vò aùp duïng phöông phaùp ñoùi aên meät nguû, chaúng sôï seät gì caû, thöû xem chuùng ta coù theå laøm ñöôïc khoâng?

Chuùc quí vò thaønh coâng.

]

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM