RÖØNG THIEÀN

T.T THÍCH NHAÄT QUANG

TRÒ NHÖÕNG TAÄP KHÍ

Buoåi sinh hoaït naøy chuùng toâi seõ noùi veà taäp khí. Ñoái vôùi ngöôøi tu, taäp khí laø chöôùng duyeân ngaên trôû böôùc tieán ñaïo. Noù chính laø nhöõng chuûng töû töø nhieàu ñôøi coøn toàn ñoïng laïi trong chuùng ta. Muoán tröø noù chuùng ta phaûi coù coâng phu mieân maät, lieân tuïc vaø ñaëc bieät phaûi teá nhò môùi phaùt hieän ñöôïc taäp khí cuûa mình.

Hoøa thöôïng daïy “Ngöôøi tu chuùng ta trong giai ñoaïn coâng phu phaûi traûi qua nhöõng thöû thaùch, nhöõng khoù khaên”. Giai ñoaïn ban ñaàu chuùng ta thaáy khoù khaên, gaàn nhö khoâng theå tieán noåi. Nhöng roài ta cuõng tieán noåi, vöôït qua ñöôïc. Tuy nhieân nhöõng thöû thaùch veà sau caøng nhieàu hôn, nhöõng thöù cuø caën saâu kín ôû trong ta töø töø loù daïng. Luùc naøy laø luùc ta phaûi coù taâm kieân coá, coù söï chuaån bò thaät kyõ löôõng, phaûi maïnh meõ döùt khoaùt laém môùi ñöôïc. Nhö ta ñaõ thaáy coù nhöõng vò tu haønh töø thôøi beù thô cho ñeán naêm möôi tuoåi, vaãn coù theå trôû laïi theá tuïc, bôûi nhöõng hình aûnh, nhöõng söï kieän theá tuïc chi phoái. Taïi sao? Vì khoâng tröø boû ñöôïc taäp khí neân cuoái cuøng bò chuùng keùo loâi.

Nhöõng hieän töôïng naøy xaûy ra khoâng phaûi ít. Coù ngöôøi tu thôøi gian ngaén, hoaêïc coù ngöôøi traûi qua thôøi gian raát daøi, nhöng baát thaàn hoï boû ñaïo trôû veà ñôøi soáng theá tuïc. Coù nhöõng ngöôøi trôû veà theá gian, khoâng phaûi vì bò cuoäc ñôøi meâ hoaëc, nhöng vì khoâng tieán ñaïo ñöôïc neân hoï khoâng tu nöõa. Ñaây laø do taäp khí naøy chæ ñaïo, maø ñöông söï khoâng coù naêng löïc ñeå ñoái khaùng choáng traû laïi. Bôûi theá neân cuoái cuøng ñaønh im laëng quay laïi con ñöôøng ngaøy xöa mình ñaõ boû ñi.

Cho neân noùi ñeán taäp khí laø noùi ñeán nhöõng caùi gì saâu kín, cuø caën beân trong chuùng ta, raát khoù boû khoù tröø.  Nhöõng loaïi taäp khí vi teá beân trong, ta khoâng thaáy daùng daáp noù ra laøm sao neân raát khoù phaùt hieän. Nhöng ñuû duyeân, coù ñieàu kieän hoaëc do chuùng ta sô hôû moät chuùt, noù seõ ngoi leân. Khi noù hieän ra, chuùng ta khoâng tænh giaùc phaùt hieän ñöôïc ñeå tieâu dung hoaù giaûi noù ñi, daàn daàn chuùng seõ hieän ra nhieàu hôn vaø daãn daét mình ñi. Theo Haùn töï, chöõ “Taäp” laø nhoùm hoïp, chöõ “Khí” laø hôi höôùm coøn toàn ñoïng laïi. Taäp khí laø nhöõng hôi höôùm toàn ñoïng nhoùm hoïp laïi, vaø khi chuùng ñaõ keát caáu vôùi nhau thì seõ taïo ra moät xung löïc daãn ta ñi theo noù.

Nhaân noùi veà taäp khí, toâi nhôù laïi caâu chuyeän naøy. Moät hoâm Phaät ôû taïi Tinh xaù Kyø Hoaøn, Toân giaû Xaù Lôïi Phaát thaáy ñöùc Theá Toân ñi thieàn haønh, Ngaøi cuõng cuøng ñi phía sau ñöùc Phaät. Boãng coù con chim boà caâu bò con chim caét ñuoåi baét raát gaáp. Chim boà caâu lieàn bay vaøo caùi boùng cuûa ñöùc Phaät, töï nhieân noù an laønh heát run sôï. Khi boùng cuûa ñöùc Phaät ñi qua, tôùi boùng cuûa Toân giaû Xaù Lôïi Phaát ñi tôùi thì con chim laïi run sôï, khoâng an laønh nhö ñöôïc nuùp döôùi boùng cuûa Theá Toân. Söï kieän naøy chính ngaøi Xaù Lôïi Phaát chöùng kieán roõ raøng.

Ngaøi nghó “Noùi veà nghieäp taäp, veà tham saân si… nhöõng thöù naøy, quaû thaät trong loøng Ngaøi khoâng coøn nöõa vì ñaõ chöùng quaû A-la-haùn roài. Vaäy taïi sao con chim boà caâu laïi sôï seät khi ñeán gaàn Ngaøi, noù khoâng an oån nhö khi ñeán gaàn ñöùc Theá Toân?” Do ñoù Ngaøi ñem trình leân ñöùc Phaät. Sau khi trình leân, ñöùc Theá Toân môùi noùi: “Vì taäp khí cuûa ta ñaõ döùt saïch, coøn taäp khí cuûa caùc oâng chöa hoaøn toaøn döùt saïch. Bôûi vaäy neân caùc loaøi thuù khi ñeán gaàn caùc oâng noù vaãn coøn sôï seät”.

Nhö vaäy taäp khí goác töø nhöõng chuûng saâu daày, nhieàu ñôøi cuûa chuùng ta. Ñoái vôùi caùc baäc Ñaïi thaùnh, caùc Ngaøi ñaõ thaønh töïu chaùnh giaùc maø taäp khí cuõ coøn chöa heát, chöa hoaøn toaøn döùt saïch. Theá thì ñoái vôùi chuùng ta nhö theá naøo? Chaéc noù daày laém, thaät laø daày cho neân mình thöôøng soáng trong taêm toái. Baây giôø muoán tröø deïp chuùng ñoøi hoûi chuùng ta phaûi coù taâm kieân cöôøng, döùt khoaùt vaø phaûi saùng suoát ñeå baûo veä gìn giöõ taâm tu haønh aáy cho ñeán nôi ñeán choán.

Ngöôøi tu Phaät naøo cuõng phaûi coù trí tueä saùng suoát môùi ñöôïc. Ngöôøi xöa noùi Tu maø khoâng hoïc laø tu muø. Hieän nay trong ñaïo cuûa chuùng ta, coù moät soá vò haønh ñaïo khoâng ñuùng vôùi chuû tröông ñöôøng loái cuûa Phaät daïy, do ñoù ngöôøi baøng quan cho raèng ñaïo Phaät coù hieän töôïng meâ tín dò ñoan. Meâ tín dò ñoan nghóa laø tin maø khoâng bieát, tin maø khoâng coù trí tueä, khoâng saùng suoát; töø ñoù baøy ñaët ra nhöõng hình thöùc taø vaïy laøm meâ hoaëc quaàn chuùng neân goïi laø meâ tín dò ñoan.

Cho neân ngöôøi tu Phaät döùt khoaùt phaûi coù söï saùng suoát, bieát roõ chuû tröông ñöôøng loái söï tu haønh cuûa mình. Khoâng theå tu maø khoâng nhaän roõ, khoâng bieát phaùp tu cuõng nhö coâng phu tu haønh cuûa mình ra sao. Khoâng neân nhö vaäy. Taát caû chuùng ta phaûi coù kinh nghieäm, hieåu bieát töø söï hoã trôï cuûa caùc baäc thieän höõu tri thöùc tröôùc, keá ñoù laø söï hieåu bieát töø kinh nghieäm tu taäp cuûa baûn thaân mình. Muoán vaäy böôùc ñaàu chuùng ta phaûi hoïc Phaät phaùp, tìm hieåu, suy gaãm ghi nhôù roài môùi thöïc haønh.

Noùi tôùi ñieåm naøy coù nhieàu vò pheâ bình: Taïi sao tu thieàn laïi coøn phaûi hoïc? Chuùng toâi xin nhaéc laïi, tröôùc ñaây Hoøa thöôïng ñaõ töøng daïy: Con ñöôøng tu hoïc do Ngaøi höôùng daãn chuùng ta laø con ñöôøng Thieàn Giaùo ñoàng haønh. Vì vaäy ngöôøi tu thieàn tröôùc tieân cuõng phaûi hoïc kinh, luaät, luaän, söû, ngöõ luïc… taát caû caùc lôøi daïy cuûa caùc vò thieän höõu tri thöùc cuõng nhö caùc Thieàn sö. Hoïc ñeå laøm gì? Ñeå chuùng ta hieåu. Ngöôøi xöa tu nhö vaäy, laøm nhö vaäy, noùi nhö vaäy, baây giôø chuùng ta cuõng tu nhö vaäy, coâng phu nhö vaäy, sinh hoaït nhö vaäy. Khi hoïc hieåu roài, baûn thaân mình hay nhöõng ngöôøi chung quanh öùng duïng tu taäp ñuùng hay sai, ta bieát, ñeå treân con ñöôøng ñaïo chuùng ta khoâng bò leäch laïc vaø ñaït ñöôïc keát quaû toát.

Trôû veà vaán ñeà taäp khí. Muoán trò taäp khí saâu daøy chuùng ta phaûi coù tu. Chæ coù tu môùi trò ñöôïc taäp khí cuûa mình. Khoâng theå caàu nguyeän maø heát taäp khí, cuõng khoâng theå laøm coâng kia vieäc noï maø heát taäp khí, maø baûn thaân chuùng ta phaûi coù coâng phu. Coâng phu naøy baét nguoàn töø choã mình nhaän hieåu ñaïo lyù, nhaän hieåu lôøi Phaät daïy, caùc baäc thieän höõu tri thöùc chæ daãn. Töø ñoù chuùng ta aùp duïng vaø seõ ñöôïc lôïi laïc thieát thöïc. Phaàn naøy noùi nghe giaûn dò nhöng thöïc haønh ñoøi hoûi phaûi coù thôøi gian nhieàu laém. Ñaëc bieät chuùng ta phaûi khieâm haï, saùng suoát môùi mong thaáy roõ vaø trò ñöôïc nhöõng taäp khí, baûo veä ñöôïc coâng phu tu haønh cuûa mình.

Coù nhöõng taäp khí hö xaáu maø chæ ta töï bieát, töï nhaän thoâi. Ta khoâng daùm noùi vôùi ai heát, keå caû nhöõng baäc thaày maø mình nöông töïa. Nhöõng taäp khí ta trình baøy ñöôïc chæ laø daùng daáp beân ngoaøi thoâi. Coøn raát nhieàu vaø thaät nhieàu nhöõng cuø caën saâu saéc beân trong, mình chöa daùm loâi ñaàu ñieåm traùn noù tröôùc maët moïi ngöôøi, ñeå caàu söï hoã trôï chæ giaùo cuûa caùc baäc thieän höõu tri thöùc, nhaèm trò noù moät caùch quyeát lieät nhaát. Chæ khi naøo ta bò u ñaàu chaûy maùu roài môùi ñeán trình vôùi thaày con ñaõ lôõ nhö vaäy, nhö vaäy… Khi aáy chuyeän ñaõ roài, coøn chæ daïy ñöôïc gì nöõa. Cho neân chuùng ta thöôøng chæ trình thaày giaûi quyeát nhöõng vieäc ngoïn ngaønh thoâi, chôù noäi dung coát loõi thì khoâng daùm trò thaúng. Ñoù laø lyù do ta tu hoaøi maø vaãn khoâng tieán.

Töø ñoù nghieäm thaáy, vieäc tu haønh ta cuõng muoán nhöng chöa coù thöïc taâm. Chöa thöïc taâm ñeå trò beänh vaø giaûi quyeát vaán ñeà sinh töû. Vì yeáu ñuoái neân ta tu hoïc, haønh ñaïo maø coøn trong tinh thaàn laäp lôø laäp löõng. Do ñoù keát quaû thieát thöïc chuùng ta khoâng höôûng ñöôïc. Ngöôøi xöa toïa thieàn thì ñöôïc ñònh, chuùng ta baây giôø cuõng toïa thieàn nhöng raát ít ngöôøi ñöôïc ñònh. Taïi sao? Vì khoâng kieân quyeát döùt tröø taäp khí. Ngöôøi xöa cuõng laø con ngöôøi, cuõng töø cha meï sanh, coù söï soáng nhö chuùng ta ngaøy nay. Trong taêng ñoaøn caùc ngaøi cuõng soáng chung ñuïng, phaûi ñoái dieän, giaûi quyeát moïi vaán ñeà theo phaùp quy. Chuùng ta baây giôø cuõng theá. Coù ñieàu hoài xöa caùc ngaøi ñöôïc ñöùc Theá Toân tröïc tieáp chæ daïy caùch thöùc tu taäp theo töøng caên cô, töøng nghieäp taäp neân caùc ngaøi deã noã löïc hôn chuùng ta. Tuy nhieân, ñieàu chaùnh yeáu vaãn laø söï noã löïc cuûa töï thaân. Caùc ngaøi sau khi nhaän ñeà muïc thieàn quaùn cuûa Phaät roài, lieàn vaøo röøng hoaëc ñeán choã naøo vaéng veû, chuyeân taâm thieàn ñònh, khoâng chaïy theo caùc duyeân löï neân coâng phu deã thaønh coâng. Coù nhieàu vò chöa ñaày ba thaùng muøa haï ñaõ chöùng A La Haùn roài.

Coøn thì chuùng ta baây giôø phaùt taâm tu haønh raát ñoâng, nhöng ít thaáy keát quaû vì khoâng chuyeân taâm nhö ngöôøi xöa. Chuùng ta bò caùc vieäc taïp chi phoái nhieàu quaù. Saùng ra laø ñi chôï, naáu côm, saép ñaët vieäc noï vieäc kia, tieáp duyeân xuùc caûnh ñuû thöù. Nghóa laø mình chöa hoaøn toaøn buoâng xaû neân chöa bình thaûn an oån ñöôïc. Ñoù laø chöa keå coøn coù nhöõng caùi mình luoân luoân phaûi baûo thuû giöõ gìn nöõa... Duyeân löï nhö vaäy thì laøm sao döùt tröø taäp khí ñöôïc!

Noùi chung trong cuoäc soáng, trong sinh hoaït naøy baûn thaân mình cuõng chöa haøi loøng vôùi mình nöõa, laøm sao ñoái vôùi baïn beø chung quanh ta coù theå tha thöù cho hoï ñöôïc. Ñoù chính laø söï toàn taïi cuûa taäp khí ôû beân trong, noù bieåu hieän ra ngoaøi baèng nhöõng lo laéng roän raøng cuûa chuùng ta xoay quanh cuoäc soáng naøy. Ví duï ta coù moät thoùi quen khoâng thích ngöôøi khaùc ñi tröôùc maët mình maø quô tay, muùa chaân. Caùi khoâng thích ñoù naèm ôû ñaâu? Trong  buïng, caàn coå, ñaàu goái hay tay chaân? Choã naøo khoâng bieát, nhöng baát thaàn coù huynh ñeä naøo ñi tröôùc maët mình maø quô tay, muùa chaân laø ta toû thaùi ñoä khoâng thích lieàn. Ñoù chính laø taäp khí. Moät laàn ñi kieåu aáy ta chæ thaáy khoù chòu, nhöng neáu hai ba laàn lieân tieáp laø mình toû thaùi ñoä ngay. Nghóa laø taäp coù ñuû tay, ñuû chaân, ñuû maét, ñuû muõi, ñuû lôøi leõ ñeå phoâ dieãn ra beân ngoaøi. Neân bieát taäp khí chæ laøm khoå nhau maø thoâi.

Chö Toå daïy, ngay khi oâng ngoài thieàn laø Phaät hieän ra ñoù, ta cuõng khoâng chaáp nhaän nöõa. Haø huoáng ngoài ñoù maø moå xeû ngöôøi naøy ñi cong löng, ngöôøi kia ñi öôõn ngöïc… ñuû thöù vaán ñeà. Qua ñoù ñuû thaáy chuùng ta coøn quaù nhieàu thöù cuø caën. Taäp khí khoâng tröø boû ñöôïc, seõ maát raát nhieàu thôøi giôø trong ñôøi soáng tu haønh cuûa mình. AÊn khoâng ngon, nguû khoâng yeân, tieáp duyeân xuùc caûnh, moïi thöù saép ñaët haèng ngaøy ñeàu khoâng troïn veïn, lô lô löûng löûng ba môù, ñaïi khaùi nhö theá thoâi khoâng coù söï tænh taùo saùng suoát naøo caû. Ñoù laø bieåu hieän cho chuùng ta thaáy beân trong cuûa mình chöa trong saïch, coøn caën baõ cuûa taäp khí nhieàu laém.

Nhö caâu chuyeän con chim boà caâu nuùp döôùi chieác boùng cuûa ñöùc Theá Toân, noù hoaøn toaøn an oån laø vì Ngaøi ñaõ döùt saïch taäp khí töø voâ löôïng kieáp. Cuõng laø ngöôøi, laø caùi boùng maø roõ raøng beân trong cuûa ñöùc Phaät ñaëc bieät hôn chuùng ta. Ñoù laø coâng ñöùc cuûa vò ñaõ döùt saïch maàm taïo nghieäp, khoâng gaây nhaân ñau khoå cho chuùng sanh nöõa neân chuùng ôû gaàn beân hoaøn toaøn ñöôïc an oån, khoâng chuùt sôï haõi. Suy nghieäm hình aûnh naøy chuùng ta seõ thaáy, trong cuoäc soáng haèng ngaøy mình coøn nhieàu chuûng töû nghieäp xaáu ñoái vôùi chuùng sanh quaù, nhöõng thöù cuø caën beân trong coøn daøy ñaëc, neân con chim gaàn ta chöa theå tin töôûng raèng mình khoâng bao giôø laøm thöông toån noù.

Hoøa thöôïng thöôøng daïy, goác cuûa söï khoå laø voïng töôûng ñieân ñaûo. ÔÛ ñaây toâi muoán noùi nguoàn goác cuûa söï khoå laø caùi thaáy ôû beân ngoaøi, khoâng chòu khieâm haï nhìn laïi mình. Ngöôøi khieâm haï nhìn laïi mình seõ coù nhieàu lôïi ích, tröôùc nhaát laø thaáy ñöôïc taäp khí cuûa mình. Hoaëc ham aên, ham nguû, ham noùi doùc, ham laøm vieäc taøo lao… Ta phaûi thaáy ñöôïc nhöõng taäp khí xaáu cuûa mình môùi coù theå khaéc trò noù. Ví duï mình ham nguû, nhöng nhôù Phaät daïy ngöôøi tu khoâng theå ham nguû, vì ñoù laø nhaân cuûa si meâ, noù seõ daãn mình ñi vaøo loaøi suùc sinh. Bieát roõ nhö vaäy neân phaûi lo trò beänh tham nguû cuûa mình. Tìm caùch naøo ñoù cho tænh, uoáng caø pheâ ñen hoaëc röûa maët, chaán chænh tinh thaàn cho maïnh.

Trong söû keå laïi, ngaøy xöa Toân giaû A Na Luaät nghe Phaät thuyeát phaùp thöôøng nguû guïc. Moät hoâm Phaät quôû:  “Naøy A Na Luaät, oâng tu ñeå laøm gì, ai baét buoäc oâng tu? Coù phaûi bò nôï naàn nhieàu neân oâng troán ñi tu khoâng, hay vì laøm thueâ laøm möôùn vaát vaû quaù maø ñi tu?” Toân giaû thöa: “Baïch Theá Toân! Khoâng. Con laø moät hoaøng töû neân khoâng laøm thueâ laøm möôùn vaát vaû, cuõng khoâng thieáu nôï ai heát. Con tu laø vì caûm kích coâng ñöùc cuûa Theá Toân, giaùo phaùp cuûa Theá Toân”. Phaät baûo: “OÂng tu vì muoán hieåu bieát giaùo phaùp ñeå khai môû trí tueä cho ñöôïc giaùc ngoä. Vaäy taïi sao luùc ta ñang daïy, oâng laïi ngoài nguû?”

Töø ñoù Ngaøi aên naên hoå theïn, nhaát ñònh khoâng bao giôø nhaém maét nöõa. Baèng moïi caùch Ngaøi thöùc ñeå coâng phu, ñeán noãi hai con maét söng vuø vaø saép hö. Tröôùc tình traïng aáy, ñaïi chuùng trình leân ñöùc Theá Toân. Phaät ñeán thaêm vaø hoûi: “A Na Luaät, hai con maét cuûa oâng baây giôø theá naøo roài?” A Na Luaät thöa: “Baïch Theá Toân, vì con khoâng heà chôïp maét neân hai con maét ñau”. Baáy giôø ñöùc Phaät môùi keâu thaàn y Kyø Baø ñeán trò hai con maét cho A Na Luaät. Kyø Baø xem qua vaø thöa vôùi Theá Toân: “Ñöùc Phaät leänh cho A Na Luaät nguû moät chuùt thì con môùi trò ñöôïc. Neáu Toân giaû cöù môû maét hoaøi nhö theá naøy thì con ñaønh boù tay”. Ñöùc Theá Toân môùi baûo: “A Na Luaät! OÂng duïng coâng vöøa phaûi thoâi, caàn phaûi nhaém maét nghæ moät chuùt, Kyø Baø môùi coù theå cöùu chöõa ñoâi maét cho oâng ñöôïc”.

Tuy Phaät khuyeân theá, nhöng vì troùt ñaõ theä nguyeän nhaát ñònh khoâng bao giôø nhaém maét nöõa neân A Na Luaät döùt khoaùt khoâng nguû, duø chæ moät chuùt. Ngaøi tuyeân theä “Neáu chöa chöùng Thaùnh quaû, thaø laø tan thaân maát maïng, chôù khoâng theå ñeå cho caùi taäp khí ham nguû naøy keùo loâi”. Bôûi döùt khoaùt nhö vaäy neân hai con maét cuûa Ngaøi bò hö. Nhöng buø laïi, sau ñoù khoâng laâu Toân giaû chöùng ñöôïc Thaùnh vò neân khoâng caàn ñeán hai con maét phaøm tuïc aáy nöõa, vì Ngaøi ñaõ coù thieân nhaõn. Vôùi löïc duïng vaø thaàn thoâng cuûa Luïc thoâng, Ngaøi coù theå thaáy suoát vuõ truï vaïn höõu roõ raøng nhö thaáy moät traùi xoaøi trong loøng baøn tay, khoâng bò moät chöôùng ngaïi naøo. Trong möôøi vò ñaïi ñeä töû cuûa ñöùc Phaät, Ngaøi ñöôïc danh hieäu laø thieân nhaõn ñeä nhaát.

 Muøi vò ham nguû thì chuùng ta ñaõ coù neám, nhöng phaán ñaáu döùt tröø noù ñeå ñaït ñöôïc keát quaû sau cuøng nhö ngaøi A Na Luaät thì chuùng ta khoâng daùm saán söôùt. Vì thieáu naêng löïc, thieáu gan daï neân chuùng ta  thua giaëc taäp khí ham nguû, danh töø chuyeân moân trong nhaø thieàn goïi laø ma hoân traàm. Noùi thaät, trong huynh ñeä mình chöa ai daùm laøm nhö Ngaøi. Ngoài thieàn cuõng ngoài, buoàn nguû cuõng tìm caùch naøy caùch kia ñeå vöôït qua, nhöng ta chöa bao giôø daùm theä nguyeän nhö Toân giaû A Na Luaät, do ñoù ñôøi naøy khoâng chöùng Thaùnh quaû laø phaûi roài.

Ñöùc Theá Toân cuõng theá, luùc ngoài döôùi coäi Boà-ñeà, Ngaøi tuyeân theä “Neáu nhö khoâng ñaït ñöôïc quaû Voâ thöôïng thì nhaát quyeát khoâng rôøi khoûi choã ngoài naøy”. Ta cuõng chöa coù naêng löïc cuûa ngöôøi traùng só chaët tay ôû Tung Sôn thuôû naøo ñeå caàu phaùp an taâm. Thaønh ra mình vui veû trong giai ñoaïn bình thöôøng thoâi, chôù khoù moät chuùt laø nhaên maët, laø khoùc roài. Tu khoå quaù tu sao tu ñöôïc! Ai naáy cuõng chuaån bò côm gaïo trong coác cuûa mình thaät ñaày ñuû, thaân theå thaät khoûe maïnh, ñi baùc só haøng thaùng theo doõi söùc khoûe coi thöû coù bò u nhoït ôû ñaâu khoâng? Quanh naêm suoát thaùng ta loay hoay vôùi bao nhieâu ñoù vieäc, neân coâng phu khoâng daùm saán söôùt. Noùi ra ñieàu naøy thaät laø xaáu hoå!

Vì khoâng nhaän dieän heát taäp khí, hoaëc ñaõ nhaän ñöôïc nhöng khoâng ñuû baûn laõnh döùt tröø noù neân vieäc tu haønh cuûa mình luoân gaëp chöôùng ngaïi. Baây giôø laøm sao chuùng ta töï phaán ñaáu saán söôùt coâng phu, thôøi giôø khoâng ñôïi chôø chuùng ta ñaâu. Taát caû ai roài cuõng böôùc tôùi tuoåi xeá chieàu, gaàn keà caùi cheát maø mình khoâng theå laøm chuû ñöôïc thì coù phaûi nguy khoán chöa? Theá neân chuùng ta coøn ñôïi gì nöõa maø khoâng chòu gaéng goå tu, coøn ñôïi gì nöõa maø khoâng loâi ñaàu nhöõng nghieäp taäp xaáu dôû trong taän cuøng tieàm thöùc ra ñeå ñoái trò noù. Ngay baây giôø mình khoâng an taâm, khoâng laøm chuû ñöôïc, ñôïi ñeán luùc haáp hoái huynh ñeä ñeán hoä nieäm laøm sao laøm chuû ñöôïc.

Laøm chuû ñöôïc hay khoâng laø ngay baây giôø ñaây, ñoái vôùi côm aên aùo maëc, moïi thöù chung quanh, ta ñaõ buoâng xaû ñöôïc heát chöa? Ta coù maïnh daïn döùt khoaùt caét ñöùt nhöõng thöù ñoù thì ñaûm baûo ngaøy ra ñi töï taïi. Luùc ñoù duø huynh ñeä coù ñeán hoä nieäm hay khoâng ñeán mình cuõng an nhieân vui veû maø ñi thoâi. Caùc Thieàn sö ngaøy xöa soáng moät cuoäc ñôøi raát an nhaøn, boû nhaø khoâng nhaø hoïc ñaïo, laáy traêng sao laøm ngoïc bích. Khoâng caàn phaûi ngöôøi thaân, khoâng caàn phaûi leã löôït gì caû. Muoán ñöôïc nhö vaäy, ngay baây giôø chuùng ta phaûi trò ñöôïc taäp khí. Coù naêng löïc, coù noäi taïi vöõng vaøng chuùng ta môùi soáng an vui vaø cheát nheï nhaøng thanh thaûn.

Luùc khoûe maïnh söùc löïc doài daøo, chuùng ta khoâng noã löïc tu, ñeán khi giaø yeáu vieäc laøm chuû khoù khaên voâ cuøng. AÊn côm coøn phaûi coù ngöôøi ñuùt nöõa thì laøm sao töï chuû noåi vôùi caùi thaân naøy, vieäc coâng phu noùi ñeán laøm chi nöõa. Ñaõ nhö vaäy thì ñöôøng ñi phía tröôùc môø môø mòt mòt, khoâng bieát seõ ra sao. Cho neân baây giôø phaûi tích cöïc cho chính mình, phaûi laøm sao hoaøn bò giai ñoaïn xuaát gia cuûa mình. Cho neân tuoåi treû laø giai ñoaïn toát nhaát ñeå thöïc hieän coâng phu tu taäp. Quí vò  ñöøng ñeå treã, treã theâm moät chuùt nöõa laø khoù khaên voâ cuøng.

Ngoaøi vieäc ñieàu thaân, coøn phaûi loay hoay vôùi ba môù voïng töôûng luoân quaáy raày mình nöõa. Noäi taäp khí cuûa thaân thoâi trò cuõng ñaõ heát hôi, laïi coøn voïng töôûng töùc taäp khí cuûa taâm. Dính daáp vaøo cuoäc ñôøi naøy quaû thaät coù sung söôùng gì! Ñoù laø chöa keå ñeán taäp khí taø kieán. Taø kieán laø mình chöa hoaøn toaøn laøm chuû ñoái vôùi caùc phaùp, maø töï thaáy döôøng nhö mình ñaõ laøm chuû ñöôïc. Neáu trong giai ñoaïn tu haønh chuùng ta rôi vaøo taø kieán nhö vaäy thì vieäc tu thaät caùch xa muoân truøng. Noùi goïn laïi taø kieán laø caùi thaáy sai leäch ñoái vôùi chaùnh phaùp.

Ngöôøi taø kieán tuy mieäng noùi heát thaûy khoâng, nhöng ñoái caûnh thì thöôøng bò raøng buoäc, ngöôøi naøy thöôøng töï gaït mình moät caùch nguy haïi maø khoâng bieát. Ñaây cuõng laø moät loaïi taäp khí. Kieåm laïi coâng phu cuûa mình, chuùng ta thaáy ñoái vôùi giaùo lyù thoâng thöôøng ta coù hieåu, coù nhaän; ñoái vôùi coâng phu ta coù tu chuùt chuùt. Neáu khoâng bò ñoäng bôûi nhöõng thöù chung quanh, cuõng khoâng chaáp vaøo coâng phu, soáng bình thöôøng khoâng thaáy mình chöùng ñaéc gì heát. Ngöôøi coù coâng phu tu haønh nhö theá hy voïng hoùa giaûi ñöôïc nhöõng taäp khí veà taø kieán, neáu coù.

Coù nhöõng nieäm daáy khôûi ta buoâng ñöôïc, nhöng coù nhöõng nieäm ta buoâng hoaøi khoâng ñöôïc. Taïi sao? Caùc Thieàn sö thöôøng daïy neáu trí tueä chöa hieän tieàn thì chuùng ta chöa trò ñöôïc nhöõng voïng töôûng ñoù. Quaû thöïc nhö vaäy, chæ khi naøo trí tueä ñaày ñuû môùi hoùa giaûi ñöôïc chuùng. Ví duï coù ngöôøi chöûi cha mình, neáu khoâng coù trí tueä ta seõ duøng lôøi gì ñoù naëng neà hôn ñeå chöûi laïi hoï. Baây giôø hoïc Phaät roài, ta ñöøng duøng caùch aáy maø haõy nhôù trong kinh Phaät coù daãn söï kieän: Nhö ngöôøi khoâng coù raêng, löôõi ngaén, moâi döôùi söùt chæ coøn moät phaàn ba thoâi, hoï seõ phaùt aâm chöûi cha mình ra sao? Neáu phaân tích cuï theå nhö theá, chuùng ta seõ giaûm ñi yù muoán traû ñuõa laïi. Keá ñeán coäng theâm coâng phu buoâng boû nöõa thì ta coù theå giaûi quyeát oån thoûa ñöôïc. Caùch naøy goïi laø duøng trí duïng ñeå tu.

Trí duïng kieám ôû ñaâu? Khoâng theå kieám ôû ñaâu ñöôïc heát, maø töï nôi chuùng ta coù caùi nhìn, caùi hieåu, sau ñoù aùp duïng giaûi quyeát moïi vieäc trong cuoäc soáng haèng ngaøy, goïi laø trí duïng hieän tieàn. Phaät noùi trí naøy taát caû chuùng sanh ñeàu coù saün, khoâng phaûi ñaàu tö voán lieáng beân ngoaøi, nhöng vôùi ñieàu kieän voïng töôûng laëng xuoáng noù môùi hieän ra. Neáu chuùng ta khoâng phaùt huy ñöôïc trí duïng naøy thì phieàn naõo daøi daøi, tu haønh ít coù nieàm vui laém. Cöù höôùng theo hình thöùc beân ngoaøi, chuùng ta seõ thaáy cuoäc ñôøi naøy baát bình ñaúng, töø ñoù mình sanh öu naõo. Ngöôïc laïi duøng trí quaùn ñeå xem xeùt thaät töôùng cuûa caùc phaùp thì taát caû chuùng sanh ñeàu bình ñaúng nhö nhau. Theá neân ngöôøi naøo tu soáng vôùi trí quaùn naøy seõ thaáy cuoäc ñôøi an vui, haïnh phuùc, khoâng coù gì phaûi muoän phieàn thaát voïng caû. 

Hieåu nhö vaäy töï nhieân seõ hoùa giaûi ñöôïc taát caû. Töï quay laïi nhìn saâu hôn moät chuùt laø caùi nhìn trí tueä, khoâng bò taùc ñoäng bôûi hình thöùc beân ngoaøi. Nhaø thieàn goïi ñaây laø phaûn quan, töø hieän töôïng quay veà baûn theå, caùi nhìn naøy raát caàn thieát ñoái vôùi chuùng ta. Neáu chuùng ta coù ñöôïc caùi nhìn nhö vaäy seõ ñöôïc bình an.

Moãi ngöôøi ñeàu coù vieân traïm thöôøng tính, töùc laø chôn taâm. Caùi vieân traïm thöôøng tính ñoù raát saùng suoát, ñöôïc caát trong moät ngoâi nhaø coù saùu cöûa. AÙnh saùng ñoù phaùt ra saùu cöûa töùc laø saùu caên cuûa chuùng ta. Muoán tieáp nhaän caùi vieân traïm thöôøng tính naøy thì phaûi ngay cöûa saùu caên nhìn laïi, môùi nhaän ñöôïc caùi vieân traïm thöôøng tính hay laø chôn taâm cuûa mình. Ngöôøi naøo töø saùu cöûa maø nhìn ra ngoaøi thì chæ thaáy ñöôøng saù, xe coä, ngöôøi thöông, keû gheùt, chôù khoâng thaáy ñöôïc chôn taâm cuûa mình. Ñoù laø tinh thaàn Phaät daïy trong kinh Laêng Nghieâm.

 Caùc Thieàn sö ñôøi Traàn daïy chuùng ta phaûi phaûn quan töï kyû. Chæ moät chuùt xíu ñoù thoâi, heã nhìn ra laø khoå ñau, laø taïo nghieäp. Coøn quay laïi chieáu soi chính mình thì seõ ñöôïc bình an. Luïc toå Hueä Naêng khi ñöôïc Nguõ Toå giaûng kinh Kim Cang tôùi choã “öng voâ sôû truï nhi sanh kyø taâm”, Ngaøi lieàn nhaän ra mình coù caùi taâm chaân thaät. Ngay luùc ñoù Ngaøi quaù thích thuù thoát leân “Ñaâu ngôø taùnh mình xöa nay thanh tònh, ñaày ñuû, roãng saùng…” Taùnh giaùc naøy taát caû chuùng ta ñeàu coù ñuû. Nhöng coù ñieàu mình cöù lao ra ngoaøi neân khoâng nhaän ñöôïc cuûa baùu trong nhaø, chæ bieát ôû beân ngoaøi. Cuûa baùu trong nhaø khoâng bieát, chæ bieát chuyeän taøo lao cuûa ngöôøi khaùc thì caùi bieát ñoù khoâng caàn thieát, neáu khoâng noùi laø voâ ích.

Töø nhöõng hieän töôïng trong cuoäc soáng naøy, neáu chuùng ta quay trôû veà nhaän laïi caùi chaân thaät cuûa mình, thì lôïi ích tröôùc nhaát laø trò ñöôïc caùc taäp khí. Keá ñeán laø loaïi tröø ñöôïc taø kieán. Ngöôøi tu tröôùc nhaát laø tu cho mình, söûa ñoåi nhöõng gì khoâng hay trôû thaønh hay toát. Tu söûa mình ñöôïc roài môùi daïy baûo hay chæ daãn ngöôøi khaùc tu ñöôïc. Cho neân ngaøy naøo trò ñöôïc nhöõng beänh cuûa mình, ngaøy ñoù toâi raát vui. Duø cho nhaø beáp naáu aên raát dôû, aên khoâng ñöôïc gì heát maø toâi cuõng thaáy vui thích trong loøng. Ngöôïc laïi ngaøy naøo coù nhöõng cuø caën beân trong, mình khoâng ñuû löïc trò noù thì ngaøy ñoù duø maâm cao coã ñaày, ta vaãn thaáy baát löïc vaø buoàn baõ laøm sao!

Ñoái vôùi taát caû nhöõng daáy nieäm, ta laøm chuû ñöôïc, khoâng bò noù keùo loâi thì thích thuù, cuoäc soáng cuûa mình coù giaù trò. Coøn mình chöa laøm chuû ñöôïc, beân ngoaøi bò ngoaïi caûnh keùo loâi, beân trong bò voïng töôûng vaây khoán bôûi quaù khöù, vò lai, thöông gheùt toát xaáu v.v… luùc ñoù cuoäc soáng cuûa ta thaät khoán ñoán, thaät voâ nghóa, khoâng coù giaù trò gì caû. Khi soáng ñaõ nhö vaäy, noùi gì ñeán luùc cheát, taâm thaàn hoân meâ hoaûng loaïn, khoå sôû gaáp muoân ngaøn laàn.

Huynh ñeä chuùng ta khi hoïp laïi naêm baûy ngöôøi, tröôùc sau gì cuõng coù chuyeän pheâ bình anh naøy, chæ trích chò noï. Ít khi naøo ta gaëp nhau chæ ngoài cöôøi thoâi, giöõ taâm thanh tònh khoâng thò phi chuyeän theá söï beân ngoaøi. Ai vöøa neâu ra vaán ñeà gì laø ta coù yù kieán ngay, phaûi theá naøy, theá kia v.v… Thôøi gian keùo daøi bao laâu ta cuõng coù ñuû yù kieán ñeå ñoùng goùp nhö thöôøng. Toâi mong sao coù moät buoåi hoïp maø taát caû huynh ñeä chuùng ta ngoài yeân nhaäp ñònh baát ñoäng thì hay bieát maáy. Hieän taïi baây giôø chuùng ta coøn oàn aøo quaù.

Ngöôøi huynh tröôûng daãn ñaïo chuùng ta thöôøng laø ngöôøi luoân luoân tröïc tieáp beân mình ñeå höôùng daãn, naâng ñôõ chuùng ta cuøng tu. Ngöôøi ñoù khoâng coù moâi meùp, khoâng coù raêng löôõi, khoâng phaùt bieåu gì caû maø vieäc naøo cuõng ñaû thoâng heát. Ngöôøi naøy chaám döùt moïi taø kieán. Chuùng ta ñöøng quan nieäm taø kieán laø nhöõng ma mò beân ngoaøi. Taø kieán laø nhöõng coá chaáp cuûa mình, cho theá naøy, theá noï, phaûi nhö vaäy, nhö kia. Boû heát nhöõng yù kieán rieâng tö, ñöøng nghó mình laø gì heát thì seõ yeân thoâi. Nhö vaäy môùi giöõ ñöôïc coâng phu tu haønh.

 Cho neân chuùng ta phaûi luoân luoân soi roïi xeùt neùt, quaùn chieáu, coâng phu thöôøng xuyeân. Ñeå tieâu hoùa nhöõng phieàn naõo, ñeå loøng mình maùt meû thanh löông nhö nöôùc cam loà töø caønh döông cuûa Boà-taùt Quaùn Theá AÂm röôùi leân, chuùng ta phaûi tröø boû heát taäp khí môùi ñöôïc. Ngöôøi tu chuùng ta luoân luoân mong moûi mình ñöôïc an taâm, vui veû maø nhöõng ñieàu kieän chính ñeå ñöôïc an taâm khoâng coù thì laøm sao thaønh töïu ñöôïc sôû nguyeän. Cho neân chuùng ta phaûi saùng suoát, bình tónh trò caùc taäp khí cuûa mình, phaù vôõ nhöõng quan nieäm sai laàm ñoái vôùi chung quanh, ñoái vôùi caùc phaùp. Chuû yeáu haèng ngaøy chuùng ta hoùa giaûi nhöõng böïc boäi trong taâm baèng söï thieàn ñònh lieân tuïc. Ñi cuõng thieàn, ngoài cuõng thieàn, noùi nín ñoäng tònh gì cuõng thieàn. Ñænh cao cuûa ngöôøi tu thieàn laø nhö vaäy.

Ngöôøi coù trí tueä laø coù naêng löïc chuû ñaïo phaù tan voâ minh. Ngöôøi coù trí tueä laø ngöôøi ñôn ñoäc khoâng baèng höõu, töùc laø ñoái vôùi taát caû caùc phaùp khoâng dính maéc, khoâng ñeå noù keùo loâi. Ñôn ñoäc laø nhö vaäy, khoâng baèng höõu laø nhö vaäy. Treân ñoaïn ñöôøng tu haønh cuûa chuùng ta, söï sieâng naêng lieân tuïc cuõng laø moät yeáu toá mang tính quyeát ñònh. Töùc laø gan daï vaø quyeát taâm laø ñieàu khoâng theå thieáu ñöôïc. Coù nhieàu vò noùi vôùi toâi: “Taïi sao con tu hoaøi maø cuõng traàm traàm nhö vaäy?” Toâi coù theå ñaùp ngaén goïn laø taïi vì chöa hoäi ñuû ñieàu kieän.

Coù ai daùm nguyeän vôùi Phaät cho con nhieàu phieàn naõo khoâng? Khoâng ai gan nhö vaäy ñaâu. Ta cöù taïo duyeân cho mình phieàn naõo, roài laïi nguyeän vôùi Phaät cho con heát phieàn naõo, laøm sao maø heát ñöôïc? Nguyeän moät ñöôøng laøm moät neûo, thì ñaùp soá khoâng bao giôø ñuùng vôùi sôû nguyeän cuûa mình. Cho neân toâi ñònh nghóa con ngöôøi trí tueä hôi laï moät chuùt: Ngöôøi trí tueä laø ngöôøi soáng coâ ñoäc, khoâng coù baèng höõu. Ngöôøi tu chuùng ta phaûi soáng coâ ñoäc nghóa laø quay trôû laïi vôùi chính mình, khoâng tieáp duyeân beân ngoaøi. Chôù khoâng phaûi noùi soáng coâ ñoäc roài huynh ñeä veà ñoùng cöûa haøng raøo heát, nhö vaäy khoâng ñöôïc. Ñôn ñoäc ôû ñaây laø ñôn ñoäc trong taâm cuûa mình. Nhöõng hình aûnh thuoäc veà quaù khöù khoâng thaät, queân ñi! Nhöõng hình aûnh cuûa töông lai chöa ñeán, ñöøng nghó tôùi. Soáng vôùi chính phuùt giaây hieän taïi naøy, ñaây goïi laø soáng ñôn ñoäc, soáng trí tueä. Kinh Kim Cang, Phaät ñaõ daïy: “Taâm quaù khöù khoâng theå ñöôïc, taâm hieän taïi khoâng theå ñöôïc, taâm vò lai khoâng theå ñöôïc”. Thaønh thöû ôû ñaây nhöõng daáy nieäm naøo cuûa quaù khöù, ta bieát ñaây laø boïn baèng höõu ñaõ qua roài, cho noù ñi luoân. Nhöõng öôùc voïng cuûa töông lai, ta bieát nhoùm naøy laø baèng höõu cuûa vò lai chöa coù maët, cho noù ñi luoân thì yeân. Ngöôøi tu coù trí tueä laø phaûi nhö vaäy, chöù khoâng phaûi hoïc nhieàu kinh, coù nhieàu baèng caáp. Soáng ñöôïc vôùi taùnh giaùc, laøm chuû ñöôïc mình, laø ngöôøi coù trí tueä.

Ñònh cuûa ngöôøi coù trí tueä laø luoân tænh saùng trong moïi sinh hoaït, naáu côm, ñi chôï mua thöùc aên, ñoå beâ toâng, laøm taát caû coâng vieäc maø baát ñoäng, khoâng bò lay ñoäng môùi laø ñònh cuûa thieàn toâng. Trong kinh noùi “Na-giaø ñaïi ñònh” chính laø ñònh naøy. Khoâng phaûi chuùng ta ñoùng cöûa, bòt loã tai, che maét laïi, khoâng thaáy beân ngoaøi, khoâng tieáp xuùc vôùi ai heát môùi ñöôïc ñònh. ÔÛ trong ñaïi ñònh vaãn sinh hoaït bình thöôøng. Tu nghóa laø söûa ñoåi caùch thöùc soáng cuûa mình nhö theá naøo ñeå ñöøng bò nhöõng laêng xaêng beân ngoaøi keùo loâi, phieàn naõo laéng yeân, moïi thöù ñeàu an baøy, caùc phaùp laø nhö theá.

Nhö nhö baát ñoäng ñoái vôùi caùc phaùp nghóa laø, mình laø mình, caùc phaùp laø caùc phaùp. Toâi khoâng ñeå taâm voïng chaïy theo caûnh duyeân, dính maéc caûnh duyeân. Cuõng khoâng cho caûnh duyeân kia aäp vaøo taâm, laøm ñaûo loän caùi bình thöôøng. Taâm, caûnh khoâng dính nhau laø nhö nhö, laø thieàn. Chuùng ta tu ñeå ñöôïc nhö nhö. Hoøa thöôïng thöôøng daïy chôù voïng töôûng, laø ñöøng bò nhöõng caûnh duyeân beân ngoaøi keùo loâi. Boû thaân naøy maø chuùng ta chöa ñöôïc nhö nhö, thì seõ bò nghieäp keùo loâi. Chính nghieäp keùo loâi ñoù laø goác cuûa luaân hoài sanh töû.

Nhö trong kinh Nhaân Quaû noùi: Ngöôøi gaây taïo nhöõng nghieäp nhaân baát haûo, khi maát thaân naøy, hoï thaáy beân ngoaøi trôøi chuyeån saám seùt gioáng nhö coïp beo gaàm heùt reàn trôøi. Hoï sôï quaù, khoâng bieát chaïy ñi ñaâu, cuoái cuøng thaáy nhöõng choã luøm buïi lieàn nuùp vaøo ñeå troán. Vöøa vaøo ñoù lieàn thoï thaân sau. Môû con maét ra thì thaáy mình mang loâng ñoäi söøng hoaëc laøm boø laøm choù, laøm raén laøm rít… khoå sôû voâ cuøng. Kinh noùi Boà-taùt caùch AÁm coøn phaûi ngaùn, huoáng laø chuùng ta khoâng chuaån bò gì heát, tôùi luùc ñoù nguy khoán bieát bao!

Caùc huynh ñeä thöû nghieäm xem mình coù ñöôïc nhö nhö khoâng? Haèng ngaøy coâng phu tu haønh nhö theá naøo? Chuùng ta phaûi chuaån bò thoâi, oâng ba möôi khoâng cho heïn ñaâu. Nhöõng ai ngoaøi naêm möôi, saùu möôi thì thaáy gaàn ñeán giai ñoaïn thoï thaân sau roài ñoù, khoâng chòu chaïy nöôùc ruùt, coøn chaán chôø gì nöõa. Neáu hoài tröôùc coù thieáu nôï ai thì baây giôø vui traû heát ñi, ngöôøi ta ñoøi mình coøn möøng nöõa, chôù ñöøng sôï. Traû heát nôï môùi thaûnh thôi höôûng an vui chöù! Trong kinh Ñòa Taïng, Phaät noùi roõ raøng, chí thaân nhö cha vôùi con gaëp nhau cuõng laø nghieäp. Cuûa ai naáy mang, goâng ai naáy chòu, ñöôøng ai naáy ñi, chöù khoâng giuùp ñôõ gì cho nhau ñöôïc.

Traû heát nghieäp roài ñöøng huaân nghieäp môùi nöõa, laø moät caùch tröø taäp khí. Luoân soáng trong tænh thöùc, vieäc naøo ra vieäc aáy. Ñöøng coù aên côm maø trong ñaàu nghó lung tung, mieäng tuïng kinh maø taâm chôi rong. Coù lôøi nguyeän theá naøy “Taâm toâi roäng lôùn, sieâng naêng khoâng bieát löôøi aét seõ laøm löûa taét. Neáu nhö cheát thaân naøy maø chöa laøm taét ñöôïc ngoïn löûa, thì thoï thaân sau quyeát laøm cho taét môùi thoâi”. Löûa ñaây laø löûa phieàn naõo, nhöõng voïng töôûng laêng xaêng. Chuùng ta tu haønh nguyeän ñôøi naøy vaø maõi maõi, phaûi daäp taét cho ñöôïc löûa phieàn naõo thì môùi yeân loøng.

Laïi nguyeän theá naøy nöõa: “Nguyeän con coù chí haønh ñaïo, quyeát vöôït moïi khoù khaên, duø phaûi dôøi nuùi laáp bieån cuõng khoâng bao giôø thoái chí. Lôøi nguyeän naøy xuaát phaùt töø nhöõng yù chí quyeát lieät ñeå giuùp cho chuùng ta coù söùc maïnh phaù tan phieàn naõo, döùt tröø saïch taäp khí, thaúng böôùc tieán ñaïo. Neáu nguyeän thì neân nguyeän nhö theá, chôù khoâng theå nguyeän luùc toâi cheát coù meï toâi ñöùng beân, coù ngöôøi thöông toâi tôùi khoùc, baïn beø phuùng ñieáu höông hoa ñeøn neán thaät nhieàu… Mình nguyeän nöông töø löïc Baùt-nhaõ cuûa chö Phaät maø haønh ñaïo cho ñeán khi naøo ñaït ñaïo môùi thoâi!

Sau cuøng toâi nhaéc laïi lôøi Hoøa thöôïng daïy chuùng ta: Ngöôøi tu phaûi coù taâm kieân coá, tröôøng vieãn, coù yù chí maõnh lieät, khoâng bieát meät moûi. Haèng ngaøy thöôøng duøng trí tueä quaùn chieáu laïi mình, xem coâng phu coù tieán boä khoâng? Coù yù chí, coù quyeát taâm, coù trí tueä thì nhaát ñònh chuùng ta tu haønh seõ thaønh coâng.

]

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM