RÖØNG THIEÀN

T.T THÍCH NHAÄT QUANG

TU TRONG MOÏI KHOÙ KHAÊN

Hoâm nay chuùng toâi noùi veà nhöõng thuaän, nghòch duyeân cuûa ngöôøi tu. Trong soá chuùng ta, coù vò nhôø thuaän duyeân maø tu tieán, nhöng traùi laïi coù vò laïi nhôø söï thuùc ñaåy cuûa nghòch duyeân maø mau thaønh ñaïo. Tuøy duyeân cuûa moãi ngöôøi, khoâng ai gioáng ai heát. Ñieàu naøy cuõng ñaõ ñöôïc ghi laïi trong söû saùch, trong haønh traïng cuûa caùc Thaùnh taêng, caùc Thieàn sö thuôû xöa. Cho neân ñeà taøi hoâm nay laø Tu trong moïi khoù khaên.

Laï moät ñieàu, beân caïnh nhöõng ngöôøi gaëp thuaän duyeân tu tieán laïi coù moät soá ngöôøi bò cheát chìm trong thuaän duyeân. Vì theá thuaän duyeân vôùi nhöõng ngöôøi naøy trôû thaønh chöôùng ngaïi, khieán hoï khoâng tu ñöôïc nöõa. Phaàn nhieàu thuaän duyeân hay daãn ngöôøi ta laøm nhöõng vieäc sai traùi, coøn nghòch duyeân laïi giuùp ngöôøi coù yù chí tieán tu phaán ñaáu. Ñieàu naøy toâi nghó trong huynh ñeä chuùng ta, chaéc ai cuõng coù chuùt kinh nghieäm caû.

Lòch söû thieàn toâng ghi laïi raát roõ haønh traïng cuûa caùc Thieàn sö xuaát caùch loãi laïc, trong soá ñoù coù ngaøi Töø Minh. Luùc coøn ñi haønh khöôùc hoïc ñaïo, Ngaøi ñaõ cuøng vôùi caùc baïn ñoàng moân ñeán tham vaán Thieàn sö Phaàn Döông. Ngaøi Phaàn Döông bình nhaät noåi tieáng laïnh nhö baêng. Thieàn taêng naøo sô hôû moät chuùt laø Ngaøi chöûi maéng raát thaäm teä, raát thoâ tuïc. Vì theá nhöõng vò cuøng ñi vôùi Töø Minh chòu khoâng noåi, do ñoù ña soá ñeàu töø giaõ ñi nôi khaùc. Rieâng ngaøi Töø Minh döùt khoaùt ñeán ñaây phaûi saùng ñöôïc vieäc lôùn môùi ñi. Thieàn sö Phaàn Döông cuõng chaúng noùi gì. Vieäc ai ngöôøi ñoù laøm.

Kham nhaãn cuoäc soáng tu haønh khoù khoå, ban ngaøy laøm vieäc, ban ñeâm toïa thieàn. Nhöõng côn buoàn nguû aäp ñeán ngaøi Töø Minh raát khoå sôû. Do ñoù Ngaøi chuaån bò caây duøi nhoïn ñeå saün beân caïnh ñuøi. Moãi laàn buoàn nguû hôi guïc moät chuùt, Ngaøi lieàn laáy duøi ñaâm vaøo baép veá non moät caùi, côn buoàn nguû taûn hoàn ñi ngay. Nhôø theá maø ngaøi xong vieäc ôû choã Thieàn sö Phaàn Döông.

Trong phaùp hoäi coù naêm baûy traêm chuùng, moät hoâm ngaøi Phaàn Döông keâu thaày Tri söï ñeán noùi: “Böõa nay ñaùm gioã boá toâi, oâng laáy ít tieàn mua röôïu thòt veà ñaây cho toâi cuùng oâng giaø”. Tri söï khoâng daùm traùi lôøi, lieàn theo yù cuûa Ngaøi maø laøm. Cuùng kieán Ngaøi môøi caùc vò chöùc saéc nhö Truï trì, Tri söï ôû trong vieän, leân nhaäu moät böõa vôùi Ngaøi cho vui. Baáy giôø khoâng ai daùm leân ngoài heát. Sau böõa tieäc, soá chuùng ñi gaàn heát, chæ coøn laïi coù maáy ngöôøi, trong soá ñoù coù ngaøi Töø Minh. Hoøa thöôïng vui veû noùi: “Ta chæ caàn toán moät ít tieàn röôïu thòt maø toáng coå ñöôïc heát caû boïn maáy traêm ngöôøi chaúng ra gì. Baây giôø chæ coøn laïi haït chaéc”. Quaû thaät ñuùng nhö vaäy, caùc vò coøn laïi sau naøy ñeàu keá thöøa toå vò. Thieàn sö Töø Minh ngoä ñaïo nhö vaäy, neân sau naøy giaùo hoùa ñeä töû cuõng y nhö vaäy. Thieàn taêng naøo khoâng chòu noåi nhöõng lôøi leõ thoâ baïo cuûa Ngaøi laø ñi heát, khoâng theå saùng ñöôïc vieäc lôùn cuûa mình.

Caâu chuyeän treân cho chuùng ta thaáy, ñoâi khi nghòch duyeân coù söùc thuùc baùch maïnh nhaát ñeå mình ngoä ñaïo. Ñoù laø hình aûnh Thieàn sö Phaàn Döông ñoái xöû vôùi ngaøi Töø Minh. Sau naøy Thieàn sö Töø Minh cuõng ñoái xöû nhö theá vôùi ngaøi Hueä Nam vaø ñöa Hueä Nam leân ngoâi vò Toå sö truyeàn thöøa toâng phaùi Laâm Teá cho ñeán baây giôø. Hieän nay haàu heát Taêng Ni, Phaät töû Vieät Nam chuùng ta töø Baéc chí Nam ñeàu tu haønh keá thöøa theo heä Thieàn toâng Laâm Teá, neân ít nhieàu cuõng chòu aûnh höôûng cuûa caùc vò naøy.

Chuùng ta neân bieát, ngöôøi tu ñaâu phaûi luùc naøo cuõng gaëp vieäc thuaän yù. Tôùi chuøa ñöôïc moät laàn, baét ñaàu ôû nhaø sanh nhieàu vieäc, kyø sau ñi khoâng ñöôïc nöõa. Nhö trong phaùp hoäi naøy coù vò toâi quen maët, nhöng cuõng nhieàu vò môùi ñi laàn ñaàu, khoâng bieát laàn sau coù laëng luoân khoâng? Chuùng ta neân nhôù, thuaän hay nghòch duyeân ñeàu giuùp cho chuùng ta thaønh töïu ñaïo nghieäp. Neáu mình bieát caùch tu, chòu ñöïng nhaãn nhuïc thì nhaát ñònh thaønh coâng thoâi.

Ngöôøi coù quyeát taâm tu phaûi tænh taùo laéng nghe, suy xeùt cho thaät kyõ roài môùi noùi, môùi laøm. Ñöôïc vaäy ngöôøi aáy tu ñaïo moät caùch deã daøng. Khoâng ai soáng treân ñôøi naøy cuõng gaëp vieäc thuaän heát. Ngay caû ñöùc Phaät laø vò Giaùo chuû cuûa chuùng ta cuõng coù chuyeän baát nhö yù. Luùc Ngaøi coøn laøm Hoaøng töû, coù cung ñieän muøa möa, cung ñieän muøa naéng, ngöôøi haàu keû haï khoâng thieáu thöù chi, nhöng Ngaøi vaãn khoâng vui. Trong loøng cöù ray röùt, baên khoaên veà soá phaän sanh, giaø, beänh, cheát cuûa con ngöôøi. Bôûi vaäy cuoái cuøng ngaøi quyeát ñònh vöôït thaønh xuaát gia. Ñeå laøm gì? Ñeå tìm caùi thöïc söï an oån.

Muoán ñöôïc thaät söï an oån, ta phaûi tìm nôi chính mình, töø trong khoù khoå maø thaønh coâng. Vì vaäy ñöùc Phaät ñaõ quyeát ñònh röùt boû taát caû, naøo laø tình thöông cuûa Phuï hoaøng, cuûa Da Du, cuûa moïi ngöôøi thaân, naøo laø danh voïng, quyeàn löïc… Ngaøi ñeàu caét ñöùt, döùt khoaùt ñi tìm con ñöôøng cho mình, laøm sao ñeå ñöôïc bình yeân thöïc söï.

Trong cuoäc soáng naøy coù gì an oån ñaâu, chuùng ta ñöôïc caùi naøy thì maát caùi kia. Nhö moät böõa aên, coù moùn canh vöøa yù thì moùn kho hôi maën roài, hoaëc moùn aên naøo cuõng vöøa yù nhöng aên voâ laïi beänh, khoâng laøm sao vöøa loøng chuùng ta hoaøn toaøn 100%. Bôûi vì ngay trong loøng chuùng ta khoâng ai yeân heát, neáu yeân chaéc mình ñaõ thaønh Phaät heát roài. Ngöôøi ñöôïc yeân oån nhaát, nhieàu laém cuõng 80% thoâi, coøn laïi 20% ñeå daønh cho nhöõng vieäc baát nhö yù. Naøo laø con caùi hö hoûng, tieàn baïc maát maùt, roài xe hö, nhaø cöûa hö… ñuû thöù chuyeän taøo lao treân ñôøi. Nhöng töø nhöõng thöù khoâng nhö yù naøy, neáu chuùng ta bieát tu, bieát phaán ñaáu thì ngay ñaây môùi thaáy giaù trò cuûa cuoäc ñôøi, giaù trò cuûa ñaïo lyù. Bôûi khoâng nhö yù neân chuùng ta môùi tu. Tu ñeå laøm gì? Ñeå tìm söï an oån, moät söï an oån do chính mình gaày döïng cho mình.

Ví duï böõa aên hoâm nay moùn kho maën quaù, thay vì ta raày con raày chaùu hao hôi toån tieáng, baây giôø mình chæ caàn aên ít laïi moät chuùt thoâi laø heát maën ngay. Töï mình tìm söï an oån, tìm caùch hoùa giaûi cho cuoäc soáng yeân vui. Ñoù laø ta laøm chuû ñöôïc mình. Phaät daïy khoâng coù söï an vui naøo maø khoâng do chính ta saép ñaët cho mình. Phaûi daùm nhìn laïi mình, daùm buoâng boû phieàn naõo môùi tìm ñöôïc an oån cho chính mình. Chieác phao ñeå chuùng ta vöôït qua ñöôïc taát caû khoù khaên chính laø taâm mình, trí tueä cuûa mình. Ñöùng tröôùc nhöõng maéc möùu, khoù khaên, ñoøi hoûi phaûi coù trí tueä saùng suoát môùi giaûi quyeát ñöôïc.

Tu haønh khoâng ñöôïc heïn, vieäc gì coù theå laøm ñöôïc ngaøy hoâm nay, ta laøm ngay. Ví duï kyø naøy muoán ñi chuøa thì cöù ñi, ñöøng tính tôùi tính lui “hoâm nay ôû nhaø coù chuùt vieäc, thoâi ñeå kyø sau”. Bieát ñaâu kyø sau coâng vieäc coøn nhieàu hôn nöõa hoaëc beänh hoaïn khoâng ñi ñöôïc. Tu haønh laø phaûi bieát caùch töï an oån, töï hoùa giaûi cho mình ngay baây giôø, khoâng ñöôïc heïn ñeå töø töø seõ tu. Töø töø tu thì phieàn naõo coøn hoaøi. Phaät daïy moãi ngöôøi laø coàn ñaûo an oån nhaát cho chính mình. Moïi söï yeåm trôï chung quanh chæ laø nhöõng phuï thuoäc thoâi, baûn thaân chuùng ta phaûi töï giaûi quyeát laáy.

Chæ nhö vieäc nhöùc raêng, ñau ñaàu maø khoâng ai coù theå thay theá ñöôïc cho mình, huoáng chi nhöõng thöù khaùc. Luùc nhaém maét, xuoâi tay theo nghieäp thoï sanh, ñau ñôùn khoå sôû khoâng cuøng, ñaâu coù ai theá ñöôïc cho ta. Vaäy neân ngay baây giôø phaûi sôùm thöùc tænh sieâng tu, giaûi quyeát vieäc cuûa mình. Chuùng ta nhôù nhö thaân ba möôi hai töôùng toát, taùm möôi veû ñeïp cuûa ñöùc Phaät cuoái cuøng cuõng phaûi chòu tan hoaïi theo luaät voâ thöôøng. Taát caû caùc phaùp hieän höõu naøy ñeàu nhö vaäy. Baây giôø neáu mình khoâng saùng suoát söû duïng thaân naøy, phöông tieän naøy ñeå tu taïo caùc coâng ñöùc, ñôøi sau maát thaân khoâng bieát seõ ra sao. Cho neân ngöôøi bieát tu khoâng yû laïi, khoâng heïn hoø, töï mình ñaàu tö vaøo vieäc tu haønh. Ñoù laø ngöôøi khoân ngoan bieát lo xa.

Quí vò ñöøng nghó raèng ngöôøi xuaát gia gaëp thuaän caûnh hoaøn toaøn, laøm sao thuaän caûnh hoaøn toaøn ñöôïc. Khoù laém, thuaän caùi naøy thì khoâng thuaän caùi kia. Dieän maïo hôi saùng suûa moät chuùt thì tinh thaàn yeáu keùm. Keû ham ñoïc saùch thì con maét caän thò, ngöôøi löôøi bieáng thì laïi saùng maét. Chuùng sanh luoân luoân soáng trong caûnh baát nhö yù. Tuy nghòch caûnh nghòch duyeân nhö vaäy, nhöng noù laïi giuùp chuùng ta tu haønh ñöôïc. Vì theá phaûi bieát tu trong nghòch caûnh, trong khoù khaên, ñöøng mong ñôïi hoaøn caûnh thuaän tieän môùi tu thì seõ khoâng kòp ñaâu.

Chuùng ta coøn soáng theá naøy ngöôøi ta thöông, coù theå tôùi naém tay vuoát toùc mình, nhöng taét thôû moät ngaøy thoâi, ñoá ai daùm tôùi gaàn? Sôï ma. Ma ñoù laø ai? Laø cha laø meï mình hoaëc oâng noäi oâng ngoaïi, chöù coù ai laï ñaâu. Cho neân con ngöôøi soáng vôùi nhau coøn thieáu thaät loøng. Baây giôø chuùng ta laø Phaät töû, bieát tu roài phaûi taäp soáng laïi.

Trong quyeån Sôn Cö Baùch Vònh cuûa Thieàn sö Toâng Boån, toâi coù thieåm chuù moät traêm baøi thô ôû nuùi cuûa Ngaøi. Naêm 13, 14 tuoåi Ngaøi soáng chung vôùi moät ngöôøi caäu. Hai caäu chaùu raát thaân tình, vì oâng caäu khoâng coù gia ñình. Hoï soáng ñôøi thanh ñaïm, cuõng ñi chuøa, ñoïc kinh, nghieân cöùu saùch Phaät. Moät hoâm boãng Ngaøi thaáy oâng caäu naèm im xuoâi tay, keâu hoaøi khoâng daäy. Meï Ngaøi baûo “Caäu con ñaõ cheát”. Luùc aáy Ngaøi chaúng bieát cheát laø gì, neân hoûi laïi meï: “Cheát laø sao?” Baø meï xuùc ñoäng quaù, khoâng bieát noùi sao neân ñaønh im laëng. Sau khi ñaùm tang ñaõ xong, baø meï thöôøng thænh chö taêng ñeán nhaø cuùng döôøng.

Hoâm ñoù, thaáy moät vò Tyø-kheo hình dung thoaùt tuïc, raát ung dung thanh thaûn, Ngaøi lieàn hoûi vò aáy tu laø sao? Thaày traû lôøi: “Tu laø tìm caùch giaûi quyeát vaán ñeà sinh töû.” Hoûi: “Vaán ñeà sinh töû laø gì?” Thaày giaûi thích sanh töû laø sanh ra roài cheát ñi, cöù theá tieáp noái maõi. Moät khi thôû ra maø khoâng hít laïi laø töû. Ai soáng trong cuoäc ñôøi naøy maø khoâng bò ñoäng, khoâng chaïy theo nhöõng caûnh beân ngoaøi thì keû aáy khoâng coøn khoå sôû bôûi vaán ñeà sanh töû nöõa. Nghe coù lyù quaù, Ngaøi lieàn xin theo vò taêng tu. Baø meï raát thöông con nhöng vì hieåu ñaïo neân cuõng ñoàng yù cho Ngaøi xuaát gia. Ñoù laø duyeân xuaát gia cuûa ngaøi Toâng Boån. Thôøi gian sau Ngaøi saùng ñöôïc vieäc lôùn vaø coù vieát quyeån Sôn Cö Baùch Vònh raát hay.

Toâi keå caâu chuyeän naøy ñeå thaáy raèng ñoâi khi nghòch duyeân giuùp chuùng ta tu tieán raát nhanh. Cho neân chuùng ta ñöøng bao giôø bò lui suït bôûi nghòch duyeân. Haàu heát ai cuõng gaëp nghòch duyeân nhieàu hôn thuaän duyeân, ñoù chính laø cô hoäi ñeå ta tu tieán, ñöøng sôï, ñöøng boû qua. Phaûi phaán ñaáu tu trong nghòch duyeân. Nhö toâi ñaõ noùi, Thieàn sö Hueä Nam laø moät Thieàn sö moâ phaïm, Ngaøi laø ngöôøi ñieàm ñaïm, maãu möïc. Cho neân khi gaëp ngaøi Töø Minh noùi ra nhöõng thoâ thaùo, maéng nhieác, Ngaøi sanh baát bình ngay. Nhöng thaønh coâng laø nhôø Thieàn sö Töø Minh bieát khai thaùc choã nghòch duyeân naøy, töø trong ñoù ñöa Hueä Nam thoaùt ra khoûi kieán chaáp sai laàm, nhaän ñöôïc ñaïo lyù, thaønh töïu vieäc lôùn cuûa mình.

Nhö taát caû chuùng ta ñeàu bieát thò giaû cuûa ñöùc Phaät laø Toân giaû A Nan. Ngaøi A Nan sinh nhaèm ngaøy ñöùc Theá Toân thaønh ñaïo, neân ñöôïc ñaët teân laø Khaùnh Hyû. Chöõ “Hyû” laø vui möøng, chöõ “Khaùnh” laø toát ñeïp. Veà sau A Nan xuaát gia, gia nhaäp taêng ñoaøn vaø ñöôïc choïn laøm thò giaû. Ñieåm ñaëc bieät cuûa Ngaøi laø nhôù raát gioûi. Taát caû lôøi giaûng cuûa Phaät roùt vaøo tai roài gioáng nhö ly nöôùc naøy ñöôïc roùt qua ly khaùc, khoâng soùt, khoâng rôùt moät gioït naøo heát. Nhöõng gì Phaät noùi ra, qua tai roài Ngaøi nhaéc y heät nhö vaäy, neân ñöôïc goïi laø ña vaên ñeä nhaát trong Thaäp ñaïi ñeä töû cuûa Phaät. Tuy ña vaên nhöng chöa chöùng Thaùnh quaû.

Hai möôi maáy naêm trôøi laøm thò giaû, soáng moät beân Phaät nhö hình vôùi boùng. Phaät ñi hoùa ñaïo ôû ñaâu, A Nan luoân luoân keà caän moät beân haàu Phaät. Cho ñeán nhöõng ngaøy sau cuøng Phaät saép nhaäp Nieát-baøn, A Nan cuõng haàu caän moät beân. Nhöng vì chöa chöùng Thaùnh quaû neân noãi ñau xoùt maát Phaät, A Nan khoâng caàm loøng noåi. Vì vaäy luùc ñoù, tinh thaàn cuûa Ngaøi gaàn nhö suy suïp hoaøn toaøn. Ngaøi bi luïy khoùc loùc khoå sôû ñieâu ñöùng, khoâng coøn nhôù gì nöõa heát. Trong haøng ñaïi ñeä töû, ngöôøi keá thöøa Phaät thoáng laõnh taêng ñoaøn vaø cuõng laø ngöôøi ñaàu tieân truyeàn thieàn toâng cho tôùi baây giôø laø Toân giaû Ñaïi Ca Dieáp. Sau khi Phaät nhaäp Nieát-baøn, A Nan khoùc meâ maån, gaàn nhö cheát giaác vaäy, Toân giaû Ñaïi Ca Dieáp veà muoän nhöng nhôø baûn laõnh cuûa moät vò ñaõ chöùng Thaùnh quaû, neân Ngaøi ñaõ ñöùng ra toå chöùc, ñieàu haønh chu taát Thaùnh leã traø tyø cho ñöùc Phaät.

Sau khi Phaät nhaäp Nieát-baøn roài, moät soá Tyø-kheo treû tuoåi raát vui möøng, töø ñaây khoâng coøn ai keàm cheá Giôùi hoïc nöõa, tha hoà phoùng tuùng. Chính vì theá neân Toân giaû Ca Dieáp quyeát ñònh phaûi keát taäp kinh ñieån, chö Thaùnh taêng cuøng nhau ñoïc laïi Kinh, Luaät Phaät ñaõ daïy ñeå raên nhaéc chö Taêng Ni tu haønh. Theá laø phaûi coù ngöôøi truøng tuyeân. Trong soá caùc ñaïi ñeä töû cuûa Phaät, ngöôøi coù ñuû khaû naêng ñeå truøng tuyeân kinh taïng chæ coù Toân giaû A Nan, nhöng Ngaøi laïi chöa chöùng Thaùnh. Suoát hai möôi maáy naêm laøm thò giaû cho Phaät, chaïy theo coâng vieäc, maø coâng phu tu chæ môùi chöùng Sô quaû thoâi. Thaät ñau xoùt! Noùi tôùi ñaây, ñoâi khi toâi cuõng caûm thaáy hoå theïn nöõa. Nhieàu anh em nhaäp thaát tu coâng phu tieán boä raát nhieàu, coù nieàm vui naøy nieàm vui noï. Coøn toâi laøm Truï trì, toái ngaøy cöù thaáy caây caûnh, thaáy khaùch khöùa, xöû lyù noäi vuï ngoaïi vuï, roài giaûng daïy, laøm vieäc Giaùo hoäi v.v…  Coâng phu chaúng ñöôïc gì heát, ñuïng tôùi laø tham saân si ñuøng ñuøng, tu haønh laøm sao baèng caùc thaày ôû trong thaát?

Ñöùng tröôùc hoaøn caûnh nhö theá, ngaøi Ñaïi Ca Dieáp duøng phöông tieän nghòch duyeân, thoáng traùch A Nan vôùi nhöõng loãi nhö sau:

Loãi thöù nhaát, khoâng chòu thænh Phaät truï theá. Loãi thöù hai, ñaõ bieát ngöôøi nöõ nghieäp naëng, taïi sao laïi coá xin Phaät cho hoï xuaát gia, gia nhaäp Giaùo ñoaøn, laøm giaûm tuoåi thoï Giaùo phaùp cuûa Nhö Lai. Loãi thöù ba, khi giaët y Taêng-giaø-leâ cuûa Theá Toân, ñaõ voâ yù ñaïp leân cheùo y, laøm oâ nhieãm maát söï toân nghieâm cuûa ñaïi y. Taêng-giaø-leâ laø y lôùn nhaát. Loãi thöù tö, khoâng chòu trình baïch vôùi Theá Toân raèng sau khi Phaät nhaäp Nieát-baøn, nhöõng giôùi luaät naøo caàn giöõ nguyeân, nhöõng giôùi luaät naøo coù theå löôït bôùt. Loãi thöù naêm, taïi sao ñeå nöôùc maét nöõ nhaân laøm oâ nhieãm ñoâi chaân cuûa Phaät khi Theá Toân vöøa nhaäp Nieát-baøn. Do naêm loãi keå treân, neân A Nan khoâng ñuû tö caùch vaøo döï hoäi nghò keát taäp kinh ñieån.

Sau khi nghe cöû toäi, A Nan hoå theïn ñau buoàn quaù. Sö phuï môùi nhaäp Nieát-baøn coù maáy ngaøy, maø Ñaïi sö huynh baét naït ñuû ñieàu, baây giôø phaûi laøm sao? Chæ coøn caùch chöùng Thaùnh môùi döï ñöôïc hoäi nghò naøy. Töø söï böùc xuùc aáy A Nan coá gaéng vöôn leân ñeå thaønh töïu Thaùnh quaû. Cuoái cuøng Ngaøi tìm ñeán moät hang nuùi noã löïc thieàn quaùn, laéng ñoïng taát caû taâm tö ñieân ñaûo loaïn töôûng xuoáng heát. Ñeán khi meät moûi quaù, Ngaøi ñònh ngaõ löng naèm xuoáng thì hoaùt nhieân döùt saïch laäu hoaëc, trí tueä khai môû chöùng A-la-haùn, vónh vieãn khoâng coøn sanh töû nöõa. Khi aáy Toân giaû lieàn ñi ñeán hoäi nghò keát taäp kinh ñieån, cöûa ñaù ñaõ ñoùng kín. Ngaøi khoâng caàn goõ, töï nhieân cöû heù ra, Ngaøi ñi vaøo vôùi söï hoan hyû voâ cuøng cuûa Toân giaû Ñaïi Ca Dieáp.

Baáy giôø Toân giaû Ca Dieáp nhìn toaøn theå hoäi chuùng vaø naém tay A Nan tuyeân boá: “Ñöùc Theá Toân ñaõ aân caàn caên daën laïi, chaùnh phaùp töø thaày maø phaùt trieån. Nay thaày ñaõ xong vieäc roài, ta möøng cho thaày”. Theá laø A Nan böôùc leân toøa, vì taát caû chuùng sanh ñôøi sau maø truøng tuyeân laïi taïng Kinh cuûa Phaät moät caùch thoâng suoát, hoaøn bò nhaát.

Chuùng ta thaáy töø trong nghòch caûnh, Toân giaû A Nan ñaõ thaønh töïu ñöôïc ñaïo nghieäp cuûa mình. Sôû dó Toân giaû Ca Dieáp baøy ra nhöõng ñieàu loãi laø ñeå taïo nghòch duyeân giuùp A Nan chöùng quaû, chôù khoâng phaûi vì aùc yù. Ñoïc söû tôùi ñaây, toâi raát caûm ñoäng vôùi ñaïo tình cuûa ngaøi Ñaïi Ca Dieáp. Vì muoán raên nhaéc ñoäng vieân sö ñeä, taïo ñieàu kieän cho A Nan phaán chaán vöôn leân, sôùm thaønh töïu ñöôïc vieäc lôùn cuûa mình, buoäc loøng Toân giaû Ca Dieáp phaûi laäp baøy phöông tieän nhö vaäy. Toân giaû thaät xöùng ñaùng vôùi loøng tin caäy cuûa ñöùc Phaät vaø thaät ñaày ñuû tö caùch ñeå thoáng laõnh Taêng ñoaøn.

Caâu chuyeän treân laø moät taám göông saùng, giuùp chuùng ta noã löïc tu taäp trong hoaøn caûnh khoù khaên. Cho neân huynh ñeä phaûi nhôù söï khoù khaên raát caàn thieát cho vieäc tu haønh cuûa chuùng ta. Tu haønh khoâng gaëp khoù khaên thì khoâng theå naøo trui luyeän ñöôïc yù chí, khoâng theå naøo thaønh töïu coâng phu ñöôïc. Ngaïn ngöõ coù caâu “Khoâng coù giaù trò thieát thöïc naøo maø khoâng coù söï khoù khaên caû”. Chuùng ta tu haønh cuõng vaäy, muoán ñaït thieàn, ñaït ñaïo, muoán saùng ñöôïc vieäc cuûa mình, phaûi ngaøy ñeâm tu haønh nghieâm chænh, nhaãn chòu vaø vöôït qua moïi thöû thaùch gian khoå.

Kinh nghieäm tu haønh chaúng nhöõng taïo ñöôïc giaù trò cho chính mình, maø coøn giuùp chuùng ta taïo duyeân toát cho moïi ngöôøi. Nhôø coù khoù khoå vaø vöôït qua ñöôïc khoù khoå neân chuùng ta bieát caùch höôùng daãn nhöõng ngöôøi ñoàng caûnh ngoä vôùi mình. Ngöôøi ñôøi ai cuõng gaëp khoù khaên, neáu chuùng ta tu ñöôïc trong khoù khaên thì lôïi ích cho mình cho ngöôøi seõ raát lôùn, duyeân ñoä sinh raát roäng. Ta ñem giaù trò ñaït ñöôïc truyeàn baù höôùng daãn ngöôøi sau. Tu maø muoán caùi gì cuõng deã daøng heát thì khoâng coù giaù trò ñaâu, neáu khoâng muoán noùi laø khoâng hieän thöïc.

Baèng chöùng nhö ngaøi A Nan, chòu söï khieån traùch trong noãi ñau khoå vöøa maát thaày. Ñaïi Ca Dieáp chæ loãi giöõa ñaïi chuùng, laøm cho Ngaøi khoâng coøn maët muõi naøo nhìn huynh ñeä nöõa. Phaûi chi ngaøi Ca Dieáp keâu voâ thaát noùi nhoû nhoû cho moät mình Ngaøi nghe thoâi, thì ñaâu ñeán noãi xaáu hoå nhö vaäy. Nhöng chính nhôø söï hoå theïn toät cuøng aáy, Toân giaû môùi nhaát quyeát vöôn leân vaø ñaït ñöôïc thaønh coâng. Neáu ngaøi Ca Dieáp nhoû nheï vôùi A Nan, coù leõ Toân gæa seõ khoâng ñaéc ñaïo ñaâu. Thôøi Phaät coøn taïi theá, gaàn guõi Theá Toân bieát bao laâu, nghe nhöõng lôøi dòu daøng vaø A Nan ñaõ cheát chìm trong ñoù, neân môùi khoâng chöùng Thaùnh. Phaûi vöïc Ngaøi daäy baèng nghòch duyeân môùi thöïc söï ñöa Ngaøi leân ngoâi vò toái thöôïng. Ñaây chính laø phöông tieän thieän xaûo cuûa ngaøi Ñaïi Ca Dieáp.

Toùm laïi, khi ñaõ quyeát chí tu haønh chuùng ta ñöøng bao giôø nguyeän Phaät cho con gaëp toaøn laø thuaän duyeân. Thuaän tu cuõng ñöôïc, maø nghòch tu caøng hay. Nhöng cuõng ñöøng mong nghòch quaù, vôùi ngöôøi yeáu söùc ñoâi khi nghòch quaù cuõng laøm thoaùi chí. Ñieàu caàn thieát laø ngöôøi tu phaûi coù nghò löïc, phaûi saùng suoát. Thuaän tu cuõng ñöôïc, nghòch tu cuõng ñöôïc. Gaëp thuaän gaëp nghòch, luùc naøo cuõng giöõ taâm thanh tònh tieán tu.

Toâi thaønh taâm höôùng veà Tam baûo caàu chuùc toaøn theå quí vò luoân luoân phaùt huy ñöôïc taâm thanh tònh cuûa chính mình. Taâm thanh tònh phaùt huy ñöôïc roài thì thuaän nghòch, khoù khaên hay deã daøng, chuùng ta ñeàu coù theå vöôït qua ñöôïc heát. Xin quí vò nhôù cho: khoâng tu thì thoâi, tu thì nhaát ñònh phaûi thaønh coâng.

]

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM