SÔN CÖ BAÙCH VÒNH

H.T THÍCH NHAÄT QUANG

BAØI 1

AÂm:

            Sôn cö coå caûnh cöûu mai traàn,

            Kim nhaät truøng ma khí töôïng taân,

            Ngaân caáu tònh tröø quang thuûy hieän,

            Phaân minh dieän kieán boån lai nhaân.

Nghóa:

            ÔÛ nuùi göông xöa baáy laâu vuøi,

            Nay môùi chuøi lau daùng veû töôi,

            Bôïn nhôùp saïch roài göông laáp laùnh,

            Roõ raøng taïn maët baáy nay ngöôøi.

CHUÙ:

Göông xöa töùc laø baûn theå cuûa töï mình, con ngöôøi thaät xöa nay, töùc laø töï taùnh thanh tònh taâm. Töø baûn theå daáy nieäm vaø lao theo, töùc nhieân voâ vaøn ñau khoå, sinh töû luaân hoài baøy hieän. Chính ngay baûn theå moät beà trong laëng, nieäm daáy lieàn buoâng. Nôi ñaây moïi oan keát töùc thôøi chìm laëng vaø, con ngöôøi thaät xöa nay tröôùc maét.

Chæ kheùo soáng vaø soáng an nhieân thoâi!

BAØI 2

AÂm:

            Sôn cö löïc hoïc ngoä Thieàn toâng,

            Nhaät duïng tieân tu ñaït khoå khoâng,

            Baát thöùc boån lai chaân dieän muïc,

            Nieâm hoa vi tieáu taùng gia phong.

Nghóa:

            ÔÛ nuùi duøi maøi toû Thieàn toâng,

            Vaøo cöûa coâng phu roõ khoå khoâng,

            Chaúng bieát xöa nay maøy maët thaät,

            Nieâm hoa vi tieáu maát gia phong.

CHUÙ:

 Vaøo cöûa trình nhau phaûi ñaày ñuû maët maét thaät xöa nay cuûa mình. Böôùc ñaàu coâng phu coá gaéng goå ñeå thaáu roõ giaû chaân, keá laïi quyeát lieät doïn mình, moät nhaûy vaøo thaúng theá giôùi uyeân nguyeân. Noùi theá e raèng traùi phaïm chaêng ? Thoâi haõy buoâng, moät chöõ buoâng thoâi ! Chôù chaïy quaøng xieân tìm kieám vuïn vaët beân ngoaøi. Ñònh thaàn nhìn laïi, gì laø maët maét thaät xöa nay cuûa chính mình ?

Kheùo, kheùo. Moät nuï cöôøi voâ bieân nôû roäp…

Thöû noùi xem laø gì ?

BAØI 3

AÂm:

            Sôn cö u aån baïch vaân thaâm,

            Hoïc ñaïo tieân ñöông yeáu thöùc taâm,

            Ñaïi taéc phoùng chi chu phaùp giôùi,

            Quyeån chi taéc thoái baát dung chaâm.

Nghóa:

            ÔÛ nuùi maây traéng phuû hang saâu,

            Hoïc ñaïo roõ taâm aáy böôùc ñaàu,

            Lôùn aét buoâng ra truøm phaùp giôùi,

            Thu vaøo chaúng loït muõi kim ñaâu.

CHUÙ:

Röøng nuùi hang saâu vôùi maây phuû muoân ñôøi vaãn laø queâ höông, laø hang oå cuûa ñaïo nhaân voâ taâm. Nhöng ñaáy cuõng chæ laø moät caùch noùi thoâi. Coøn coù moät yeâu caàu khaùc coù veû caáp thieát hôn nöõa cuûa ngöôøi hoïc ñaïo laø phaûi “bieát taâm”. Taâm aáy: “Dieäu duïng nhö haèng sa, buoâng ra truøm khaép phaùp giôùi, thu vaøo muõi kim khoâng qua”. Theá thì taâm laø gì ?

- Phaûi bieát raèng thieân ñöôøng, ñòa nguïc cuõng khoâng ngoaøi noù maø ra.

- Lôùn thay ! Tinh maät thay !

BAØI 4

AÂm:

            Sôn cö hoïc Ñaïo chæ caàu taâm,

            Haø taát khu khu höôùng ngoaïi taàm,

            Cöû boä tieän öng ñaêng baûo sôû,

            Maïc töông hoaøng dieäp ñaùng chaân kim.

Nghóa:

            ÔÛ nuùi hoïc Ñaïo chæ tìm taâm,

            Löïa phaûi khö khö maõi chaïy roâng,

            Caát böôùc chính laø leân baûo sôû,

            Chôù ñem laù uùa theá vaøng roøng.

CHUÙ:

Ngöôøi hoïc Ñaïo quan thieát chæ coát tìm taâm. Phaûi soáng thaät vôùi taâm. Taâm laø Baûo Sôû, ngoaøi taâm khoâng coù gì khaùc coù theå thay theá taâm. Do ñoù duø traûi qua bao nhieâu gian lao nguy khoán, muïc ñích cuûa haøng ñaïo nhaân laø soáng thaät vôùi taâm mình, buoâng boû taát caû voïng töôûng laêng xaêng beân ngoaøi. Vieäc laøm ñaáy goïi laø coâng phu, goïi laø trôû veà. Ngoaøi vieäc laøm ñaáy cuõng chöa khoûi coù chuùt dính daùng. Thöû nhìn laïi xem !

Laø caùi gì ?

BAØI 5

AÂm:

            Sôn cö phaûn chieáu khaùn taâm ñieàn,

            Thoái boä nguyeân lai thò thöôïng tieàn,

            Maät maät coâng phu voâ giaùn ñoaïn,

            Taát ñöông tham thaáu Toå sö thieàn.

Nghóa:

            ÔÛ nuùi xoay laïi xeùt taâm ñieàn,

            Thoái böôùc ngôø ñaâu tieán böôùc lieàn,

            Baùm saùt coâng phu khoâng döùt ñoaïn,

            Taát nhieân soi thaáu Toå sö thieàn.

CHUÙ:

Ngöôøi tu haèng xeùt taâm mình, boû queân taát caû. Tình huoáng naøy beân ngoaøi troâng nhö thoái hoùa, nhöng vôùi keû chaân tu, ngay nôi thoái hoùa naøy tænh taùo, chaán chænh coâng phu, khoâng chuùt sô hôû, goïn gaøng vaø saùng suoát tieán böôùc. Haõy böôùc töøng böôùc moät thaät vöõng chaéc. Ñöøng sôï mình ngu. Chæ sôï mình khoâng ngu ñöôïc thoâi.

Ngöôøi xöa noùi:

- Thaàm thaàm duïng coâng

Kheùo kheùo buoâng voïng töôûng.laø vaäy.

Nhìn goùt chaân mình maø ñi !

BAØI 6

AÂm:

            Sôn cö tòch tòch döôõng löông tri,

            Duy taïi ñöông nhôn töï baûo trì,

            Tình nieäm dòch lai vi ñaïo nieäm,

            Quaû nhieân thaønh Phaät dó ña thì.

Nghóa

            ÔÛ nuùi laúng laëng döôõng löông tri,

            Coát ôû ngöôøi tu töï baûo trì,

            Tình nieäm ñoåi ra thaønh ñaïo nieäm,

            Quaû nhieân thaønh Phaät khoù khaên gì?

CHUÙ:

Böôùc ñaàu duïng coâng, neân choïn choã töông ñoái yeân tónh ñeå deã daøng ñieàu döôõng thaân taâm, giöõ gìn taùnh giaùc cuûa mình. Trong sinh hoaït haèng ngaøy, chæ tænh taùo sieâu ñoä taát caû tình phaøm löôïng Thaùnh. Maûy may daáy khôûi lieàn buoâng, duø ma hay Phaät moät luùc cuõng ñeàu sieâu ñoä. Coù nhö theá ñaát Phaät theânh thang, thaùng ngaøy töï taïi, rong chôi thích thuù. Khi naøy thöû hoûi ta laø gì ? Theá aáy chöa baûo ñaûm ñöôïc keá laâu daøi.

Moät tieáng quaùt ! Cuõng chöa phaûi.

BAØI 7

AÂm:

            Sôn cö xích saùi tònh voâ ai,

            Chung nhaät nhö ngu döôõng thaùnh thai,

            Boån phaän sinh nhai thuøy thöùc ñaéc,

            Theá nhaân haøm tieáu ngaõ si ngai.

Nghóa:

            ÔÛ nuùi goät saïch lôùp buïi daøy,

            Ngaøy luïng nhö ngu döôõng thaùnh thai,

            Boån phaän mình laøm ai bieát ñöôïc,

            Maëc cho cöôøi mæa tôù si ngaây.

CHUÙ:

Boån phaän cuûa ngöôøi tu laø buoâng heát tình phaøm thaùnh, sieâu vöôït moïi phan duyeân, phaán chaán tinh thaàn, luoân luoân khaéc tieán. Göông traùng só chaët tay thuôû naøo treân Tung ñænh ñoù laø moät ñao kieân quyeát ñöùt ñoaïn sôïi daây soáng cheát, böôùc leân trôøi ñaát theânh thang maø ñi. Ngöôøi xöa baûo: “Muoán giaêng baét phöôïng hoaøng löôùi dieäu, chôù noi theo chim choùc chí heøn. Ñaø buoâng caâu kình ngaïc löôõi thaàn. Ñöøng sôï luïy eãnh öông phaän nhoû…”

BAØI 8

AÂm:

            Sôn cö mao ngoûa truùc vi duyeân,

            Thuû ñaïo an baàn laïc töï nhieân,

            Taän nhaät beá quan voâ bieät söï,

            Tröôøng thaân löôõng cöôùc chaåm vaân mieân.

Nghóa:

            ÔÛ nuùi tre lau keát neân am,

            Giöõ ñaïo an nhieân vui thaùng ngaøy,

            Cöûa ñoùng thanh nhaøn khoâng vieäc khaùc,

            Duoãi chaân naèm nguû goái thang maây.

CHUÙ:

Ngöôøi nhaøn caûnh nhaøn sieâu thoaùt, ngöôøi nhö caûnh nhö dieäu huyeàn. Khi naøy saõi nuùi an nhieân, khoâng coøn vaät duïc sôû höõu naøo chung quanh quaáy roái. Moät thaân ngheøo vui vôùi Ñaïo, cöûa ñoùng khoâng vieäc gì duoãi chaân naèm nguû yeân. OÂ hay ! Phaøm thaùnh ñoàng trieàn, noùi chi dieäu huyeàn vôùi sieâu thoaùt ? Nhöng hang oå naøy cuõng chöa oån, phaûi moät phen nhaøo loän, trôøi nghieâng ñaát lôõ môùi coù choã yeân thaân. Tuy vaäy laàm ! Laàm ! Phaûi thöùc daäy, troâng phöông Nam tìm sao Baéc Ñaåu.

Nhôù laáy hoâm nay !

BAØI 9

AÂm:

            Sôn cö phong caûnh dò nhaân gian,

            Vaân ñieåu phi haønh töï vaõng hoaøn,

            Vaät ngaõ nhaát nhö vong bæ thöû,

            Saøi moân tuy thieát vò thöôøng quan.

Nghóa:

            ÔÛ nuùi phong caûnh khaùc nhaân gian,

            Maây ñieåu bay ñi bieát vaõng hoaøn,

            Ta vaät nhö nhau queân khaùc loaïi,

            Cöûa ngoaøi tuy coù chaúng töøng quan.

CHUÙ:

ÔÛ nuùi phong caûnh thieân nhieân maây chim sinh hoaït. Vaät ngaõ ñeàu queân, bæ thöû vaéng boùng. Cöûa ngoaøi tuy coù, chaúng ñoùng bao giôø. Ñuùng laø nôi baët daáu chim choàn, toaøn thuaàn long töôïng. Nôi ñaây ngöôøi laëng, caûnh laëng cöûa neûo toaøn khoâng. Noùi gì ñoùng vôùi khoâng ñoùng ? Ñi ngaõ naøo ? Leân thaúng ! Treân ñoù coù gì ? Trôøi xanh ! Neáu laø tay haûo haùn neân roáng moät tieáng “hö”, roài maëc tình thong dong.

“Thaùng ngaøy qua voâ söï Taêng…”

BAØI 10

AÂm:

            Sôn cö töï coå vieãn hieâu traàn,

            Tuyeät hoïc voâ vi nhaøn ñaïo nhaân,

            Phong nguyeät maõn hoaøi cuøng khoaùi hoaït,

            Cao ca nhaát khuùc hoïa döông xuaân.

Nghóa:

            ÔÛ nuùi töø laâu laùnh xa traàn,

            Tuyeät hoïc voâ vi nhaøn ñaïo nhaân,

            Traêng gioù ñaày loøng vui toät böïc,

            Ngheâu ngao moät khuùc hoïa döông xuaân.

CHUÙ:

Ñaïo nhaân voâ taâm, ngaøy ngaøy vui soáng, khoâng baän maûy may. Röøng nuùi ñaäm ñaø höông giaûi thoaùt. Maây traéng söïc nöùc vò thanh löông. Thoâi thì chaân thaáp chaân cao, maëc tình phoùng khoaùng.

AÁy ñaáy, moät khuùc nöûa khuùc ngheâu ngao thoûa loøng…

Trôøi ñaát lieác troâng chöø sao theânh thang,

Choáng gaäy chôi rong chöø phöông ngoaïi phöông,

Hoaëc cao cao chöø maây ñænh nuùi,

Hoaëc saâu saâu chöø nöôùc truøng döông.

Chaø ! Chaø !

]

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM