SÔN CÖ BAÙCH VÒNH

H.T THÍCH NHAÄT QUANG

BAØI 91

AÂm:

            Sôn cö thöôøng aån baïch vaân gian,

            Ñaïo taïi kyø trung yù töï nhaøn,

            Coâng aùn hieän thaønh nhôn baát thöùc,

            Ngoaïi tuaàn chi dieäp cöôõng truy phan.

Nghóa:

            ÔÛ nuùi maây traéng aån trong ñaây,

            Ñaïo ôû beân trong yù töï hay,

            Coâng aùn hieän thaønh ngöôøi chaúng bieát,

            Tìm ngoaøi caønh laù ñeå leo caây.

CHUÙ:

Chuû löïc cuûa coâng phu haønh trì laø ôû beân trong, töï ta ta nhaän ta höôûng maø thoâi. Ñoái vôùi coâng phu tham cöùu cuõng nhö theá, phaûi laø baäc taùc gia, laø ngöôøi saùng maét môùi nhaän ra coâng phu coù ñaéc löïc hay khoâng ñaéc löïc, coâng phu tham cöùu coâng aùn coù hieän thaønh hay khoâng hieän thaønh. Neáu chæ caên cöù beân ngoaøi maø ñaùnh giaù thì, chaúng khaùc ngöôøi muoán leo caây, maø chæ tìm ñöôøng beân ngoaøi caønh laù maø leo. Nhö theá chaéc chaén ngöôøi ñoù khoâng theå leo ñöôïc, traùi laïi coøn nguy hieåm taùnh maïng laø khaùc.

BAØI 92

AÂm:

            Sôn cö hoaøng dieäp truïc phong phieâu,

            Thuû aùc khoâng quyeàn dieäc baát tieâu,

            Phaät Toå chæ truyeàn gia lyù söï,

            Phuøng nhôn laïi ñaéc khaåu lao thao.

Nghóa:

            ÔÛ nuùi phaát phôùi laù vaøng rôi,

            Moät naém tay khoâng thoâng khaép nôi,

            Phaät Toå chæ truyeàn trong vieäc Ñaïo,

            Gaëp ngöôøi treã bieáng mieäng nhieàu lôøi.

CHUÙ:

Tay khoâng doã con nít khoùc hay naém laù vaøng trong tay ñeå doã con nít laø noùi leân phöông tieän cuûa ngöôøi xöa taïm thôøi möôïn moät vieäc gì ñoù, ñeå chæ caùi quan troïng muoán chæ. Ñaây cuõng bôûi ngöôøi tin chöa ñeán neân môùi baøy ra taïm möôïn thoâi, cuõng nhö ngoùn tay khoâng phaûi maët traêng, ngöôøi coù trí roõ nhôn ngoùn tay chæ maët traêng maø thaáy ñöôïc maët traêng thaät. Chính theá ñöùc Theá Toân ñaâu khoâng töøng tuyeân boá: “Giaùo phaùp cuûa ta cuõng nhö ngoùn tay chæ maët traêng, khaùc naøo naém laù vaøng doã con nít khoùc”. Chuùng ta haõy nhôn söï kieän naøy maø nhaän ra caùi thaät tröôùc maét.

Laøm sao nhaän ? Thoâi chôù chaïy.

BAØI 93

AÂm:

            Sôn cö dieäp laïc taát qui caên,

            Ñoäc loä chaân thöôøng hieån phaùp thaân,

            Thöû söï baát minh ña phí löïc,

            Baù thaønh yeân thuûy dieåu voâ ngaân.

Nghóa:

            ÔÛ nuùi laù ruïng thaûy veà caên,

            Baøy hieän chaân thöôøng toû phaùp thaân,

            Vieäc ñoù chaúng raønh hao söùc laém,

            Traêm thaønh nöôùc löûa roäng khoâng ngaàn.

CHUÙ:

Taát caû moïi phöông tieän ñeàu trôû veà moät muïc ñích duy nhaát laø: Toû ngoä Phaät thöøa, baøy hieän chaân thöôøng, theå nhaäp phaùp thaân. Ñaáy laø choã: “Ñoàng quy nhi thuø ñoà”. Ngöôøi haï thuû coâng phu naém vöõng yeáu chæ naøy ñoàng thôøi phaûi taäp trung chuû löïc yù chí vaøo muïc ñích chaùnh, traùnh chaïy laêng xaêng chung quanh maát coâng voâ ích. Chuùng ta haõy neâu cao khaåu hieäu: “Haønh ñoäng cho Phaät ñaïo, taát caû cho giaûi thoaùt”. Doàn moïi naêng löïc vaøo moät ñieåm duy nhaát laø “trôû veà nguoàn”.

- Laûi nhaûi gì ?

- Cuõng khoâng ngoaøi nhaéc nhau vieäc boån phaän.

- Kheùo giöõ chuùt hôi haùm.

BAØI 94

AÂm:

            Sôn cö ñaïo giaû höõu haø naêng,

            Phaùp phaùp toaøn chöông toái thöôïng thöøa,

            Thuaán muïc giöông my giai Toå yù,

            Nieâm thuøy thuï phaát dieäc chaân tình.

Nghóa:

            ÔÛ nuùi nhaø ñaïo taøi chi hôn,

            Moãi phaùp toaøn baøy toái thöôïng thöøa,

            Chôùp maét nhöôùng maøy ñeàu yù Toå,

            Nieâm chuøy döïng phaát cuõng tình chaân.

CHUÙ:

Chæ coù moät Phaät thöøa, hay moãi phaùp toaøn baøy thöôïng thöôïng toái thöôïng thöøa, bôûi leõ chôùp maét nhöôùng maøy ñeàu yù Toå, nieâm chuøy döïng phaát thaûy toaøn chôn. Ñoù cuõng laø nhöõng chieâu thuaät sôû tröôøng cuûa saõi nuùi naøy vaø laø choã lòch ñaïi Toå sö, möôøi phöông Thieän tri thöùc, caùc Ngaøi neâu bieåu cho nhau, truyeàn thuï cho nhau, caùc baäc taùc gia, söû duïng dieäu thuaät vì ngöôøi thì caùc Ngaøi naém caùt thaønh vaøng, vôùi cuoäc ñôøi voâ sôû truù, nhöng coù truù choã naøo thì cuõng ñeàu laø Tònh Ñoä, laø Ñaïo traøng, ñeàu thuï duïng an laïc. Keû thieåu trí si meâ khôûi kieán giaûi phaøm thaùnh, lieàn bò phaøm thaùnh buoäc, ñôøi naøo ra khoûi.

Thaät ñaùng thöông !

BAØI 95

AÂm:

            Sôn cö phuù oác chæ chieâm mao,

            Laõnh ñaïm tình hö tuyeät theá giao,

            Nhöùt phieán baïch vaân hoaønh coác khaåu,

            Kyû ña qui ñieåu taän meâ saøo.

Nghóa:

            ÔÛ nuùi nhaø lôïp chæ baèng tranh,

            Döùt heát giao tình giöõ ñaïm thanh,

            Maây traéng döøng ngang che cöûa ñoäng,

            Chim chieàu queân oå löôïng chung quanh.

CHUÙ:

Töï tuùc töï cöôøng laø tinh thaàn ñoäc laäp cao quí cuûa ngöôøi tu, döùt heát giao tình, soáng ñôøi thanh ñaïm laø ñöùc taùnh saùng suoát hay ñeïp cuûa ngöôøi quy aån, moïi ngöôøi kính caån. Trong daõy nuùi cao, nôi maây phuû cöûa ñoäng, chim luyeän treân khoâng, chính nôi ñoù haøng Ñaïo nhôn voâ taâm, an nhieân töï soáng. Tænh löïc trí hueä caùc Ngaøi, toaøn thaønh dung hoùa, taïo moät leõ soáng, moät neáp sinh hoaït cao quyù saùng ngôøi, cuõng chính nôi ñoù laø cao ñieåm phaùt xuaát vaø hoøa taáu khuùc Toâng phong thanh cao vi vuùt. Ngöôøi nghe ñöôïc giaûi thoaùt. Ngöôøi soáng ñöôïc baát ñoäng.

- Tuy nhieân cuõng khoâng vieäc gì ngoaøi ta maø coù.

- Kheùo döïng laáy gia phong cuûa mình.

BAØI 96

AÂm:

            Sôn cö hoàn baát yeåm cö sôn,

            Töïu thoï tru mao phöôïc baùn gian,

            Nhöùt caù laõo taêng do thò traùch,

            Khôûi dung tuïc khaùch ñaùo thieàn quan.

Nghóa:

            ÔÛ nuùi chaúng chaùn caûnh nuùi non,

            Tranh laù sô saøi am coûn con,

            Chæ moät laõo taêng coøn chaät heïp,

            Khaùch traàn taù tuùc choã ñaâu coøn.

CHUÙ:

Am tranh goïp ñaù nuùi röøng, döïng leân moät hình aûnh ñôn sô ñaïm baïc toâ thaønh moät leõ soáng thanh cao sieâu thoaùt. Laø nôi khoâng baïn beø khaùch khöùa, khoâng oàn aøo roän raøng, tuy nhieân raát huøng, chæ moät maøu tòch lieâu, coâ quaïnh meânh moâng vaéng veû. Ngöôøi ôû ñaáy hai tay buoâng thoûng, söï nghieäp cuoäc ñôøi taát caû chæ laø aûo moäng. Chaân thaáp chaân cao thoáng khoaùi töøng böôùc theânh thang nôi choán nuùi röøng, nhìn xem tuoàng ñôøi aûo hoùa, thaáy cuoäc toàn sinh naøy khoâng hôn moät troø ñuøa, tieâu dao maø ngaäm nguøi, thích thuù maø ñoå leä. Laø caùi quaùi gì ?

- Moäng huyeãn khoâng hoa nhoïc nhaèn naém baét !

- Moäng huyeãn tan roài thì sao ?

- Maëc tình rong chôi.

BAØI 97

AÂm:

            Sôn cö kieán ñaïo dó vong sôn,

            Vaïn phaùp do lai boån töï nhaøn,

            Nam Baéc Ñoâng Taây hoàn baát bieän,

            Thöû thaân thöôøng tòch thaùi hö gian.

Nghóa:

            ÔÛ nuùi thaáy ñaïo ñaõ queân non,

            Muoân phaùp ñeàu nhö töï vuoâng troøn,

            Boán höôùng nhö nhau phaân chaúng ñöôïc,

            Thaùi hö choán aáy döôõng thaân toaøn.

CHUÙ:

Nhaän ñöôïc oâng chuû (taâm), khaùch khöùa ñeàu dang, soáng vôùi taâm, caûnh ngoaøi lieàn baët. Taâm caûnh töï nhö roài thì laøm oâng Thaày voâ söï, thaùng ngaøy qua chæ nhaøn thoâi. Toå sö baûo: “Tuøy duyeân tieâu nghieäp cuõ, hoàn nhieân maëc aùo xieâm”. Muoán baûo nhieäm vieäc naøy, phaûi nheï nheï tænh tænh chôù laàm. Khi naøy hoaøn toaøn thoaùt theå, khoâng bò raøng buoäc bôûi baát cöù caùi gì, laø choã “Öng voâ sôû truï”. Chính nôi ñaây, ñaïo nhôn voâ taâm an döôõng, tieâu dao töï taïi neân noùi: “Taâm theå truøm khaép” cuõng laø “Thaùi hö choán aáy döôõng thaân toaøn”.

BAØI 98

AÂm:

            Sôn cö maõn muïc thò thanh sôn,

            Tuaán ñieäp kyø khu haønh loä nan,

            Haønh ñaùo thuûy cuøng sôn taän xöù,

            Töï nhieân ñaéc baûo baát khoâng hoaøn.

Nghóa:

            ÔÛ nuùi ñaày maét aáy non xanh,

            Cao thaáp quanh co ñaù chaäp choàng,

            Ñi ñeán nöôùc cuøng non taän choã,

            Töï nhieân ñöôïc baùu chaúng veà khoâng.

CHUÙ:

Thanh sôn maõn muïc laø moät caùch toaøn phoùng toaøn caûnh. Beân trong ngoû loái quanh co, ñaù döïng chaäp choàng goà geà hieåm trôû. Tuy nhieân haønh giaû phaán ñaáu quyeát böôùc cho ñeán choã sôn cuøng thuûy taän, choã toät cuøng cuûa moïi quanh co khoù khoå. Töï nhieân trôøi long ñaát lôõ, moät phen chuyeån thaân nhaûy thaúng vaøo choã an oån. Ngöôøi xöa noùi:

             “Sôn cuøng thuûy taän nghi voâ loä

            Lieãu aùm hoa minh bieät nhaát thoân”

ÔÛ ñaây daïy:

Ñi ñeán nöôùc cuøng non taän choã

Töï nhieân ñöôïc baùu chaúng veà khoâng

Choã naøo ?

Saéc töùc laø khoâng, khoâng töùc saéc.

BAØI 99

AÂm:

            Sôn cö dieäc taïi khoå Ta Baø,

            Baùch tueá quang aâm nhöùt saùt na,

            Taän thöû baùo thaân sanh Cöïc Laïc,

            Tieàn ñaàu hieåm loä dó voâ ña.

Nghóa:

            ÔÛ nuùi vaãn ôû coõi Ta Baø,

            Traêm tuoåi nhanh nhö moät saùt na,

            Ngay baùo thaân naøy troøn voùc Phaät,

            Tröôùc ñaàu loái thaúm ñaõ gaàn qua.

CHUÙ:

Thaáy Ñaïo laø thaáy ñöôïc taâm theå an nhieân cuûa mình. Ngöôøi thaáy Ñaïo laø ngöôøi soáng maø baát ñoäng. Khoâng bò troâi giaït theo traøo löu voïng töôûng, chôït khôûi chôït hieän cuûa mình. Keû naøy goïi khoâng ñöùng, maéng chaúng ñi, lôø lôø maø saùng suoát, laëng laëng maø haèng soi thaáu xöa nay. Toùm laïi, keû naøy khoâng coøn bò gaït vaø cuõng khoâng coù caùi gì coù theå keùo loâi ñöôïc. Choã keû naøy ôû laø baát ñoäng Ñaïo traøng, nôi keû naøy ñeán laø nhö nhö Phaät quoác. Keû naøy coù theå keùo moät saùt na daøi baèng voâ löôïng kieáp, thaâu ngaén kieáp voâ löôïng vaøo trong moät saùt na.

- Keû naøy laø gì ?

- Thaùng ngaøy qua voâ söï Taêng.

BAØI 100

AÂm:

            Sôn cö ñoäc xöû laïc thieân chôn,

            Minh nguyeät thanh phong chuyeån phaùp luaân,

            Nhaát ñaïi taïng kinh ñoâ thuyeát taän,

            Baát tri thuøy thò caù trung nhôn.

Nghóa:

            ÔÛ nuùi rieâng coõi giöõ thieân chôn,

            Gioù maùt traêng thanh chuyeån phaùp xong,

            Moät ñaïi taïng kinh ñeàu noùi heát,

            Bieát ai laø keû ôû beân trong.

CHUÙ:

Ngöôøi theå nhaäp chaân nhö ñaõ thu goàm taát caû veà moät moái roài thì coù theå chuyeån ngay thaân taâm naøy thaønh Ñaïi giaûi thoaùt. Thaân laø phaùp theå thanh tònh truøm khaép, Taâm laø Baùt Nhaõ saùng suoát voâ bieân, taát caû caûnh ñeàu laø Phaät caûnh, Phaät söï, thôøi gian, khoâng gian chuyeån hoùa bình ñaúng voâ tröôùc. Toùm laïi, ñaây laø caûnh giôùi cuûa “söï söï voâ ngaïi”, moïi hieän töôïng thaáp, cao, phaøm, thaùnh, phöôïc, thoaùt, trí, ngu … ñeàu vaéng boùng, bieán daïng. Kinh noùi raèng:

“Ta ngöôøi ñeàu baët, taâm caûnh nhaát nhö”.

Moät tieáng quaùt!

]

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM