SÔN CÖ BAÙCH VÒNH

H.T THÍCH NHAÄT QUANG

BAØI 11

AÂm:

            Sôn cö laõo naïp baù voâ naêng,

            Cuùng Phaät thöôøng nhieân nhaát traûn ñaêng,

            Baát giaû thieâm du quang xaùn laïn,

            Thaäp phöông theá giôùi taát vieân minh.

Nghóa:

            ÔÛ nuùi giaø caû vuïng traêm ñöôøng,

            Ñeøn taâm daâng cuùng ñaáng phaùp vöông,

            Ñaâu raûnh theâm daàu ñeøn vaãn saùng,

            Laøu laøu toû raïng khaép möôøi phöông.

CHUÙ:

Saõi giaø ôû nuùi traêm ñieàu vuïng queâ. Ngaøy ngaøy chæ bieát kheâu saùng ngoïn ñeøn taâm cuûa mình daâng leân cuùng döôøng möôøi phöông hieàn thaùnh, lòch ñaïi Toå sö. Chính ngoïn ñeøn taâm naøy laø maïng maïch cuûa Phaät phaùp, laø choã chaân truyeàn xöa nay. Do ñoù baäc thöùc giaû trong Toâng moân phaûi neân gaùnh vaùc vieäc naøy. Moät vieäc naøy neáu chöa hoaøn taát, maø chæ Ñoâng chæ Taây chaïy laêng xaêng beân ngoaøi, ñoù chæ laø ta töï doái ta maø thoâi, hoaëc ta laø keû ñeám cuûa baùu cho ngöôøi, cam phaän ngheøo thieáu suoát kieáp. Ñaùng thöông thay!

BAØI 12

AÂm:

            Sôn cö nhaät nhaät thò löông trieâu,

            Leä phaïn sung tröôøng thuûy nhaát bieàu,

            Thuøy thöùc laõo taêng cuøng ñaùo ñeå,

            Ñình tieàn baù töû ñaùng höông thieâu.

Nghóa:

            ÔÛ nuùi böûa böûa soáng an thöôøng,

            Côm haåm no loøng nöôùc thanh löông,

            Ai bieát thaày giaø ngheøo ñaùo ñeå,

            Tröôùc saân caây baù theá loø höông.

CHUÙ:

Vôùi thaày giaø ôû nuùi, ngaøy naøo cuõng toát, cuõng soáng an thöôøng; côm haåm no loøng, nöôùc suoái taém maùt, soáng ñôøi giaûn dò. Moïi vaät duïng laø kho thieân nhieân tröôùc maét.

Toùm laïi, quan nieäm cuûa ngöôøi tu, soáng thì taïm gôûi vôùi thieân nhieân, thaùc laáy traêng sao laøm quan quaùch. Khoâng baän loøng vì söï soáng, khoâng chaïy theo caùi giaû beân ngoaøi. Chæ moät beà:

“Saùng taâm vaø an taâm”

Coù chæ cho nhau cuõng khoâng ngoaøi vieäc naøy.

Vöøa noùi gì ?

BAØI 13

AÂm:

            Sôn cö khoâ ñaïm quaû nhieân cuøng,

            Haân ñaûo thieàn saøng laïi haï coâng,

            Thaùnh giaûi phaøm tình caâu baát laäp,

            Nhöùt luaân minh nguyeät chieáu hö khoâng.

Nghóa:

            ÔÛ nuùi khoâ laït roõ raøng ngheøo,

            Xieâu ngaõ giöôøng thieàn bieáng söûa theo,

            YÙ thaùnh tình phaøm ñeàu neùm heát,

            Moät vaàng traêng saùng giöõa trôøi treo.

CHUÙ:

Trí hueä nhö vaàng traêng chieáu ngöï giöõa trôøi. Buoâng taát caû soáng ñôøi ñaïm baïc tieâu dao, khoâng coøn vieäc gì ñeå quan taâm, chæ chaêm haåm moät vieäc nhö meøo rình chuoät, khi ñôùp ñöôïc chuoät môùi thoâi. Laïi laáy “Trí hueä laø söï nghieäp” laø caâu chaâm ngoân cuûa ngöôøi tu. Bao laâu trí hueä hieän tieàn, chöøng ñoù môùi an nhieân giaûi thoaùt.

- Giaûi thoaùt caùi gì ?

- Raïng ñoâng maët trôøi leân, moïi taêm toái ñeàu döùt baët.

Theá thoâi !

BAØI 14

AÂm:

            Sôn cö moân yeåm truùc laâm u,

            Vaân töï phi heà thuûy töï löu,

            Thuû kyû an baàn tuøy phaän ngoä,

            Höõu nhaân vaán ngaõ chæ ñeâ ñaàu.

Nghóa:

            ÔÛ nuùi thay cöûa ngaøn truùc saâu,

            Maây töï bay chöø nöôùc töï xuoâi,

            Giöõ neát yeân ngheøo tuøy phaän gaëp,

            Chôït ai hoûi ñeán chæ nghieâng ñaàu.

CHUÙ:

Ngaøn truùc thay cöûa, maây bay nöôùc chaûy töï muoân ñôøi. Giöõ neát yeân ngheøo, tuøy phaàn an oån. Vaû nhö gaëp ngöôøi hoûi ñeán chæ nghieâng ñaàu taï leã maø thoâi.

AÁy theá, yeân phaän laø moät ñöùc haïnh ñaùng quyù vaø ñaáy cuõng laø moät phaùp tu, laø caùi then choát cuûa haïnh tri tuùc. Bao laâu coøn chöa yeân phaän thì haïnh tri tuùc coøn chöa thöïc hieän ñöôïc, chæ khi naøo yeân phaän, chaêm lo vieäc mình an oån giöõ ñaïo, môùi thöïc hieän hoaøn toaøn phaùp tri tuùc cuûa Phaät daïy.

BAØI 15

AÂm:

            Sôn cö xuaát nhaäp phoùng ñaàu ñeâ,

            Baát lyù nhaân gian thò döõ phi,

            Thaâu thaäp thaân taâm quy coá lyù,

            Mieãn giaùo ñôùi thuûy höïu thi neâ.

Nghóa:

            ÔÛ nuùi lui tôùi khoûi chìu loøn,

            Phaûi traùi thoùi ñôøi chaúng chen bon,

            Löôïm laët thaân taâm veà choán cuõ,

            Khoûi vöông nöôùc ñuïc vôùi buøn non.

CHUÙ:

Phaûi vôùi traùi ta mieãn baøn, boån phaän cuûa ta laø luùc naøo cuõng chaêm lo thuùc lieãm thaân taâm, gaéng goå haønh trì ñuùng vôùi lôøi Phaät daïy. Doïn deïp choâng gai. Moät beà thaúng loái veà queâ cuõ. Goùi ngeùm tö löông, döùt khoaùt tieán haønh vaøo Phaät ñòa. Ñöôïc theá chuùng ta môùi hoøng traùnh khoûi caûnh buøn vöông nöôùc ñoïng. Vaàng hoàng vöôn leân, vuõ truï theânh thang, duõng só hieân ngang tieán böôùc.

Quaøy goùt veà Toå vöïc ñaïo traøng

Vui khoûi bò Dieâm ñình tra taán.

BAØI 16

AÂm:

            Sôn cö boác truùc aån nham a,

            Mieãn ñaéc tuøy löu truïc theá ba,

            Tri tuùc an baàn thöôøng khoaùi laïc,

            Moäc nhaân teà xöôùng thaùi bình ca.

Nghóa:

            ÔÛ nuùi hang ñaù gôûi tuoåi giaø,

            Danh lôïi thoùi ñôøi thaân traùnh xa,

            Bieát ñuû yeân ngheøo thöôøng khoaùi laïc,

            Ngöôøi caây muùa haùt thaùi bình ca.

CHUÙ:

Thaân gôûi hang ñaù, chaúng quaûn lôïi danh, ngheøo maø bieát ñuû, thöôøng ñöôïc yeân vui. Khi naøy ngöôøi goã ca khuùc thaùi bình.

Truùc oám tuøng daøi nhoû gioït höông,

Gioù troâi traêng moûng ñoå dieâm löông,

Nguyeân Taây chuøa aáy chöø ai ôû,

Hoâm sôùm chaøy kình ñuoåi tòch döông.

Moät tieáng quaùt !

BAØI 17

AÂm:

            Sôn cö caûnh trí laïc thieân thaønh,

            Kham thaùn dieâm phuø theá baát bình,

            Nghòch thuaän thò phi ña lôïi haïi,

            Maïc nhö giam khaåu quaù bình sinh.

Nghóa:

            ÔÛ nuùi an nhieân caûnh ñeïp xinh,

            Ngao ngaùn dieâm phuø coõi baát bình,

            Phaûi traùi oâi thoâi ñaày lôïi haïi,

            Toát hôn ngaäm mieäng heát bình sinh.

CHUÙ:

Nuùi non caûnh trí ñeïp thieân nhieân, nôi ñaây duø giaû taïm, nhöng khoâng phaûi traùi luïy phieàn. Giöõa cuoäc ñôøi ñaày ngaát thò phi oaùn haïi, ta phaán ñaáu khaéc phuïc moïi oan khieân. Töøng böôùc chaân thoaûng nheï, ta saán böôùc khoâi phuïc laáy chuû quyeàn. Vöõng daï kieân gan, tuøy duyeân giöõ Ñaïo, ngaäm mieäng thoái, giaû laøm ngô, môùi coù chuùt phaàn töông öng. Böôùc ñaàu laø theá. Gaéng leân !

OÂ kìa !

Xoùt troâng phuø theá maø ñau

Boït trong beå khoå beøo ñaàu beán beán meâ.

Caùi gì ?

BAØI 18

AÂm:

            Sôn cö döôõng chuyeát ñoä dö nieân,

            Vinh nhuïc phaân minh taïi muïc tieàn,

            Thaät naõi theá tình trieâu moä caûi,

            Taát nhieân thöông haûi bieán tang ñieàn.

Nghóa:

            ÔÛ nuùi giaáu vuïng soáng naêm taøn,

            Vinh nhuïc kìa ta thaáy roõ raøng,

            Voán thaät tình ñôøi chieàu saùng ñoåi,

            Taát nhieân söï theá bieán thöông tang.

CHUÙ:

Thöông haûi tang ñieàn, ñoåi thay tröôùc maét, laï gì ? Chöø ta daáu deïp moïi khoân hay, baøy ra nhöõng vuïng dôõ queâ muøa ñeå soáng cho heát naêm taøn maø tieán tu ñaïo nghieäp.

Vinh vôùi nhuïc maø chi. Vinh ñoã nhuïc ñoù, troø ñôøi daâu beå coù ra gì ! Ñaõ theá daán thaân vaøo choán buïi hoàng, ñaâu khoâng laø daïi doät.

Tuy nhieân,

Trong loøng ví khoâng xieâu khoâng leäch,

Maëc tình nghe keû maéng ngöôøi khi,

Chaâm löûa ñoát trôøi theâm nhoïc söùc,

Ñaùy maét ñaø buoâng ruû boùng töø bi.

BAØI 19

AÂm:

            Sôn cö suùc thuû ñaéc tieän nghi,

            Tòch dieät thaân taâm na caù tri,

            Baát thò thaâu an duy tî hoïa,

            Danh cöông lôïi toûa taän phao ly.

Nghóa:

            ÔÛ nuùi ruùt coå coù tieän nghi,

            Loøng mình laëng döùt ai bieát gì,

            Chaúng phaûi troäm yeân maø laùnh hoïa,

            Daøm danh khoaù lôïi aáy maø chi.

CHUÙ:

ÔÛ nuùi coù tieän nghi cho ngöôøi duïng coâng tu haønh laø, thaân taâm an tænh, töï taïi, laéng dòu moïi trieàn phöôïc trong loøng. Duø vaäy, ñoù chöa phaûi laø choã tieän nghi ñaéc löïc cho ngöôøi chaân thieát duïng coâng. Coù theå noùi raèng böôùc ñaàu duïng coâng ta taïm möôïn caûnh aáy ñeå traùnh bôùt luïy phieàn, baûo trì chí ñaïo. Nhöng roài phaûi xoâng thaúng trong saøo huyeät maø baét giaëc cöôùp môùi ñöôïc. Cuõng chôù laàm nuoâi giaëc cöôùp coâng ñöùc trong nhaø !

Deø daët laáy !

BAØI 20

AÂm:

            Sôn cö voâ vaät taùc sanh nhai,

            Ñaïm phaïn huyønh teâ truïc nhaät ai,

            Phuù quí coâng danh phi ngaõ söï,

            Ñaéc khoan hoaøi xöù thaû khoan hoaøi.

Nghóa:

            ÔÛ nuùi khoâng gì ñeå sanh nhai,

            Döa muoái côm thoâ taïm qua ngaøy,

            Phuù quí coâng danh ta chaúng baän,

            Ñöôïc hoài thong thaû môû loøng ngay.

CHUÙ:

Ngaøy qua ngaøy, côm thoâ nöôùc suoái vôùi saõi nuùi naøy, thaáy ñaõ thoûa loøng, caàn chi giaøu sang quyeàn theá, nhöõng thöù ñoù sôn taêng chaúng duøng. Saõi nuùi naøy chæ laøm moät vieäc laø, töï môû maét hueä, giaûi phoùng chính mình. Bao nhieâu tinh löïc, doàn heát vaøo coâng phu, thöïc hieän cho kyø ñöôïc vieäc naøy. Vieäc naøy hoaøn taát môùi yeân loøng saõi ta. Vöøa laõi nhaõi gì ?

Thaúng böôùc tieán leân quaû voâ sanh,

Yeâu ma quæ mò khoân ngaên noåi,

Chieác göôm trí hueä tay chaúng rôøi,

Ñôn ñao ñoät nhaäp voâ thöôïng giaùc…

]

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM