SÔN CÖ BAÙCH VÒNH

H.T THÍCH NHAÄT QUANG

BAØI 61

AÂm:

            Sôn cö khaùch ñaùo vaán coâng phu,

            Tòch chieáu song vong nhöùt töï voâ,

            Maïc quaùi laõo taêng voâ phaùp thuyeát,

            Tuøng lai laïi ñaéc khôûi quy moâ.

Nghóa:

            ÔÛ nuùi khaùch ñeán hoûi coâng phu,

            Tòch chieáu ñeàu queân moät chöõ voâ,

            Chôù laï Thaày giaø khoâng phaùp noùi,

            Laâu nay löôøi bieáng coù qui moâ.

CHUÙ:

Choã haï thuû cuûa Thaày giaø naøy laø “Tòch chieáu ñeàu queân”. Neáu coù ngöôøi baát thaàn gaïn hoûi, Thaày giaø chæ ñaùp voûn veïn moät chöõ “Voâ”. Ngoaøi ra Thaày giaø khoâng coù phaùp gì ñeå noùi cho ngöôøi vaø ñoù laø choã Thaày giaø löôøi bieáng coù qui moâ. Cuõng coù theå noùi, ñaây laø choã an nhaøn töï taïi, khoâng moät vaät dính maéc, khoâng moät phaùp xöùng tình, vöôït ngoaøi naêng sôû ñoái ñaûi. Caû hai tòch chieáu ñoàng thôøi queân, chæ sinh ñoäng moät bình thöôøng laëng leõ nhö nhö thoâi. Tuy nhieân ngoài laâu thaám meät. Laïi laøm sao?

Cuõng khoâng vieäc gì beân ngoaøi caû.

BAØI 62

AÂm:

            Sôn cö duy trí nhaát thieàn saøng,

            Ñònh lyù taâm vong phaùp dieäc vong,

            Laâm Teá Ñöùc Sôn thi boãng haùt,

            Laõo taêng baát ñoäng kieán Khoâng Vöông.

Nghóa:

            ÔÛ nuùi chæ ñeå moät thieàn giöôøng,

            Taâm phaùp caû hai thaûy chaúng nöông,

            Laâm Teá Ñöùc Sôn coøn ñaùnh heùt,

            Laõo taêng laúng laëng thaáy Khoâng Vöông.

CHUÙ:

Saõi nuùi daïo naøy taâm phaùp caû hai ñeàu queân, naêng sôû caû hai ñeàu baët. Choã vì ngöôøi chæ coát moät giöôøng Thieàn. Ngöôøi xöa choã vì ngöôøi thaûy coøn gaäy heùt. Saõi nuùi ôû ñaây baát ñoäng, chæ theá aáy lieàn thaáy Khoâng Vöông, chaúng rôøi maûy toùc. Nhìn söõng ngoù söõng, chôùp maét qua maát moät thôøi thuaän lôïi. Phaûi tænh tænh phaân raønh chôù laø ngaø khoâng toát. Haõy noùi gì laø tænh tænh?

Chôù laàm voïng töôûng. Laàm qua roài!

Moät tieáng quaùt!

BAØI 63

AÂm:

            Sôn cö töï taïi khaû taøng thaân,

            Thieân haï tri taâm höõu kyû nhaân,

            Tröø khöôùc ngaõ gia thaân ñích töû,

            Theá gian nghi giaû baát nghi chaân.

Nghóa:

            ÔÛ nuùi thö thaû ñeå taøng thaân,

            Thieân haï bieát taâm coù maáy ngöôøi,

            Tröø coù nhaø ta con ruoät thòt,

            Ngöôøi ñôøi ñeàu giaû chôù chaúng chaân.

CHUÙ:

Haønh giaû trong Toâng moân tröôùc nhaát phaûi nhaän ra oâng chuû cuûa mình vaø tôùi lui sinh hoaït vôùi oâng chuû, ngoaøi oâng chuû ra khoâng coù moät phaùp thaät. Hay noùi moät caùch khaùc ngoaøi taâm ra khoâng coù moät phaùp naøo thaät ñeå voïng caàu chaáp thuû. Theá thì khoâng theå khoâng bieát taâm. Vaäy taâm laø gì ? Chuùng ta thöû haï moät chuyeån ngöõ xem. Roát cuøng roài cuõng khoâng vieäc ñeå baøn möu. Ta laïi noùi xem choã yù thaùnh tình phaøm baët. Laøm sao baët ?

- Baët, baët.

- Cuõng khoâng ñöùng vöõng.

BAØI 64

AÂm:

            Sôn cö traàn caáu baát töông xaâm,

            Töï taïi tieâu dao laïc ñaïo taâm,

            Thöû söï nhôn nhôn giai khaû hoïc,

            Boån lai phi coå dieäc phi caâm.

Nghóa:

            ÔÛ nuùi buïi nhôùp chaúng vaøo mình,

            Loøng ñaïo tieâu dao moät coõi xinh,

            Vieäc aáy moïi ngöôøi coù theå hoïc,

            Voán khoâng kim coå cuõng nghieâng chinh.

CHUÙ:

Trí hueä Baùt Nhaõ ñaõ phaùt trieån thì moïi thöù moäng mô ñeàu chaám döùt. Khi naøy loøng ñaïo tieâu dao moät coõi thaûnh thôi an oån vaø ñieåm naøy moïi ngöôøi ñeàu coù theå hoïc haønh thoâng ñaït, duø raèng noù voán chaúng phaûi laø vaät chinh nghieâng, laø ñoà kim coå. Phaûi ngay ñoù maø nhaän maø haønh trì. Ñöôïc vaäy moät ñôøi tieâu dao thích thuù. Coøn nhö moät nieäm daáy chaúng chòu buoâng, töùc nhieân meâ môø bao phuû vaø cöù theá maø suoát kieáp traàm luaân, ñôøi ñôøi lang thang trong luïc ñaïo khoå thuù. OÂi chao ! Kheùo böôùc chôù coù chinh nghieâng.

BAØI 65

AÂm:

            Sôn cö cuøng lyù töï hoan ngu,

            Baát bò hö danh huyeãn töôùng caâu,

            Tam giaùo baûn lai ñoàng nhaát theå,

            Phi Taêng, phi Ñaïo dieäc phi Nhu.

Nghóa:

            ÔÛ nuùi toät lyù töï mình vui,

            Chaúng bò danh hö töôùng huyeãn thu,

            Ba giaùo voán laø ñoàng moät theå,

            Khoâng Taêng khoâng Ñaïo cuõng khoâng Nhu.

CHUÙ:

Choã toät lyù töï mình nhaän thoâi. Choã naøy moïi hö danh töôùng huyeãn ñeàu maát hieäu naêng. Chính ñöông nhôn phaûi gaùnh vaùc. Töø cöù ñieåm naøy maø nhìn, thì toaøn theå moät maøu tònh thanh, moïi danh ngoân hoaëc yù ñeàu döùt baët, chaúng luaän Nho Thích, taát caû ñeàu troâi chaûy an nhieân trong doøng chaân theå voâ tröôùc. Baáy giôø goïi gì cuõng ñöôïc vì cuøng moät nguoàn chaân theå phaùt xuaát, nhö nöôùc traêm soâng khoâng ngaïi doàn veà bieån caû laø: Bieån Dieäu tònh minh taâm hay taùnh tònh minh theå.

Döøng ! Döøng !

BAØI 66

AÂm:

            Sôn cö tónh ñòa aùm ta hu,

            Hoàng töû phaàn phaân phaûn loaïn chu,

            Yeáu thöùc tieân thieân giai thöû lyù,

            Coác thaàn thaùi cöïc töùc chaân nhö.

Nghóa:

            ÔÛ nuùi ñaát vaéng laëng than thaàm,

            Hoàng tía ñua nhau traùi loaïn chu,

            Phaûi bieát tieân thieân ñeàu lyù ñoù,

            Coác thaàn thaùi cöïc aáy chaân nhö.

CHUÙ:

Queân theå chaïy theo duïng thì muoân hoàng ngaøn tía ñoàng sanh goïi laø boäi giaùc hôïp traàn, boû duïng trôû veà theå thì traêm soâng ñoå vaøo bieån goïi laø boäi traàn hôïp giaùc. Boäi traàn hôïp giaùc thì cuøng lyù toät theå, laø choã quy nguyeân uyeân nguyeân, Coác thaàn Thaùi cöïc Chaân nhö ñeàu coù maët, töø vuõ ñaøi naøy maø nhaém neân noùi: “Phaûi bieát tieân thieân ñeàu lyù ñoù laø vaäy”. Laïi boäi giaùc hôïp traàn thì con thuyeàn maûi mieát ra khôi, töøng phuùt giaây xa daàn nguoàn coäi, theá ñoà phieâu baït ñieâu linh. OÂ hoâ ! Soùng gioù ngaäp trôøi, giaït troâi khoå thuù.

BAØI 67

AÂm:

            Sôn cö nhaøn xöù laïc thanh u,

            Taùn löï tieâu dao ñaéc töï do,

            Traàm maëc tòch lieâu tình nieäm taän,

            Truù mieân tòch taåm vaïn duyeân höu.

Nghóa:

            ÔÛ nuùi nhaøn nhaõ choán thanh u,

            Quaúng heát dong chôi töï do thoâi,

            Thaàm laëng vaéng tanh tình nieäm saïch,

            Ñeâm naèm ngaøy nguû traêm vieäc roài.

CHUÙ:

Caùi töï do töï taïi cuûa ngöôøi tu laø traêm vieäc buoâng heát, quaúng neùm caùc duyeân thong thaû dong chôi, chaúng coøn bò baát cöù vaán ñeà gì caâu thuùc thaân taâm nöõa. Neân noùi: “Thaàm laëng vaéng tanh tình nieäm saïch”. Ñaõ theá thì “ñeâm naèm ngaøy nguû traêm vieäc roài”. Tinh thaàn naøy neáp soáng naøy, ngöôøi ngoaïi cuoäc khoâng laøm sao caûm thoâng hay so löôøng noåi, phaûi chính ñöông nhaân caûm nhaän thuï höôûng maø thoâi. Coù theå noùi raèng: “Caùi töï do töï taïi cuûa ngöôøi ñôøi quan nieäm chæ laø phaàn ngoaïi taïi cuûa vaán ñeà, khoâng dính daùng gì vôùi caùi töï do töï taïi thaät söï cuûa ngöôøi tu.

BAØI 68

AÂm:

            Sôn cö khoâng tòch hoïc voâ vi,

            Quaù khöù nhaân duyeân maïc yeáu tri,

            Hieän taïi thöôïng öng voâ sôû truï,

            Vò lai khôûi khaû döï tieàn tö.

Nghóa:

            ÔÛ nuùi troáng laëng hoïc voâ vi,

            Nhöõng vieäc qua roài chôù nghó chi,

            Hieän taïi haõy coøn voâ sôû truù,

            Vò lai haù deã nghó cuøng suy.

CHUÙ:

Töông ñoái taïm chia coù ba thôøi gian nhöng ngay trong baûn chaát cuûa chính noù ñaõ khoâng thaät roài. Ñoù chæ laø khaùi nieäm cuï theå hoùa thoâi. Kinh noùi: “Taâm quaù khöù chaúng thaät coù, taâm hieän taïi cuõng khoâng coá ñònh, taâm vò lai thì laêng xaêng maõi khoâng döøng”. Noùi goïn laø taâm trong ba thôøi gian ñeàu khoâng thaät, moïi hieän töôïng tröôùc maét ta cuõng ñeàu khoâng thaät, chuùng chæ taïm gaù nöông nhau vaø hoäi ñuû caùc yeáu toá nhaân duyeân thì hình thaønh trong moät giôùi haïn naøo ñoù. Caùc haønh giaû haõy böôùc sang moät giai ñoaïn nöõa laø tìm laáy chaân thaät vaø soáng thaät vôùi noù.

BAØI 69

AÂm:

            Sôn cö maëc toïa döôõng hi di,

            Ngaïch haï taøng chaâu yeáu baûo trì,

            Khai khaåu höôùng nhôn ngoân baát ñaéc,

            Ñieåm ñaàu duy höùa töï gia tri.

Nghóa:

            ÔÛ nuùi ngoài laëng döôõng taâm linh,

            Haït chaâu treân traùn kheùo giöõ gìn,

            Môû mieäng vôùi ngöôøi lôøi chaúng coù,

            Gaät ñaàu chæ ñeå taác loøng tin.

CHUÙ:

Phaûi soáng thaät vôùi theå chaân thaät baát dieät cuûa mình vaø gìn giöõ noù nhö traùng só gìn giöõ haït chaâu quiù baùu treân traùn. Söï tình naøy töï mình mình hay, khoâng theå môû mieäng noùi vôùi ngöôøi khaùc ñöôïc. Neân noùi: “Môû mieäng vôùi ngöôøi lôøi chaúng coù, aâm thaàm chæ ñeå taác loøng tin”. Choã naøy keû naøo tin ñeán chaáp nhaän, laø ngöôøi ñaïi löïc löôïng coù theå chu toaøn söù maïng Nhö Lai. Kính khuyeân taát caû Ñieàu Ngöï Töû chôù neân cheát cöùng trong lôùp voõ cuõ rích cuûa mình. Haõy chuyeån mình nhaûy vaøo giai ñoaïn môùi vôùi tinh thaàn voâ tröôùc vaø nieàm thanh cao sieâu thoaùt saün coù cuûa mình.

BAØI 70

AÂm:

            Sôn cö ñoäc laïc töï gia tri,

            Taû höõu phuøng nguyeân nhaäm sôû chi,

            Taâm ñòa nhöôïc naêng voâ quaùi ngaïi,

            Haø phöông thuyeát keä döõ ngaâm thi.

Nghóa:

            ÔÛ nuùi vui thích moät mình hay,

            Boán phía ñeàu nhö maëc ñoù ñaây,

            Neáu ñöôïc coõi loøng khoâng khuaát laáp,

            Maëc tình ngaâm vònh soáng qua ngaøy.

CHUÙ:

Taâm nhö caûnh nhö taát caû ñeàu nhö. Khi naøy trong loøng traøn treà vui thích. Ñaây traêng nöôùc trôøi maây, ñaây röøng nuùi chaäp chuøng vôùi bao gaám voùc, vôùi neùt uy nghieâm taát caû laøm thaønh nhö cuøng veà moät maøu töôi söùc soáng. Ñoù laø söùc soáng Thieàn, söùc soáng cuûa noäi taïi huøng maïnh daâng cao phaùt saùng hôïp nhaát vôùi taát caû. Hieän thaønh taát caû. Ñeán ñieàn ñòa naøy, haønh giaû an nhieân linh ñoäng, giaøu thoâi cuûa baùu voâ löôïng, maëc tình ngaâm vònh suoát ngaøy, thích thuù cao sang muoân thuôû.

Moät tieáng quaùt !

]

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM