SÔN CÖ BAÙCH VÒNH

H.T THÍCH NHAÄT QUANG

BAØI 81

AÂm:

            Sôn cö höu baû töï taâm man,

            Thæ thöùc ñaêng cao nhaõn giôùi khoan,

            Phoùng khöù ñaïi thieân giaø baát truï,

            Thaâu lai chæ taïi nhaát haøo ñoan.

Nghóa:

            ÔÛ nuùi chôù gaït coõi loøng ta,

            Môùi bieát leân cao maét thaáy xa,

            Buoâng ñoù coõi trôøi che chaúng khaép,

            Gom veà chæ goïn maûy loâng maø.

CHUÙ:

Duïng coâng mieân maät ñeán choã coâng phu thaønh khoái roài thì tinh töôøng taát caû, quaùn xuyeán cuøng khaép. Cuõng nhö keû leân cao, caøng leân cao nhaõn giôùi caøng môû roäng nhìn khaép bao la, khoâng bò haïn cuoäc vaø chöôùng ngaên. Ñeán choã naøy roài, thì phaûi kheùo leùo, ñaõ mieân maät caàn lieân tuïc mieân maät hôn nöõa. Ñaõ noã löïc laïi caøng noã löïc mieân mieân maät maät gaáp boäi. Thôøi tieát nhaân duyeân ñeán moät tieáng noå thoâi, bình minh loù daïng. Moïi thöù vôõ toang roài thì bình thöôøng an laïc trôû veà. Khi naøy taïm thoát caâu: “Ñaát nöôùc toâi thanh bình” cuõng khoâng sao !

BAØI 82

AÂm:

            Sôn cö tri thöùc dò thöôøng luaân,

            Minh caûnh ñöông ñaøi bieän nghieäm nhaân,

            Nghieâm xuù nan man ñoâ chieáu xuaát,

            Baûn lai minh caûnh tuyeät sô thaân.

Nghóa:

            ÔÛ nuùi quen bieát chaúng ngaïi ngaàn,

            Göông saùng ñaøi cao nghieäm löïa nhaân,

            Toát xaáu khoù che ñeàu roïi suoát,

            Xöa nay göông saùng chaúng sô thaân.

CHUÙ:

Choã vì ngöôøi cuûa ngöôøi tu coù khaùc khoâng nhö thöôøng tình qua laïi vôùi nhau. Tình hình naøy cuõng nhö göông treân ñaøi cao chieáu nghieäm ñöôøng tô keû toùc chaúng laàm chaúng soùt. Vöøa coù chuùt tình nieäm xen vaøo töùc nhieân göông môø buïi phuû, laêng xaêng maát taâm. Theá aáy, laøm sao thaáu suoát moïi leõ xöa nay ? Neân noùi: “Xöa nay göông saùng chaúng sô thaân”. Toùm laïi coøn voïng khôûi laø coøn duïng coâng, coøn duïng coâng laø chöa suoát toät. Bao giôø theå nhaäp taâm caûnh ñeàu baët laëng leõ nhö nhö môùi hoaøn toaøn thaáu trieät vaø suoát xöa suoát nay, khoâng vaät ngaên ngaïi laø gì ?

Treân cao möa ít gioù nhieàu.

BAØI 83

AÂm:

            Sôn cö tieåu bích caûm nhieân haøn,

            Baûo kieám ñöông hieân thuïc caûm khan,

            Ngoaïi ñaïo taø ma caâu naõo lieät,

            Laõo taêng thieàn ñònh chaùnh khinh an.

Nghóa:

            ÔÛ nuùi ñaù döïng laïnh voâ vaøn,

            Kieám baùu treo hieân loeù nhaõn quang,

            Cheû oùc taø ma phöôøng ngoaïi ñaïo,

            Thaày giaø thieàn ñònh vaãn vui an.

CHUÙ:

Haøng ma kieám laø kieám baùu duøng ñeå haøng phuïc quaân ma ngoaïi ñaïo. Ngöôøi söû duïng phaûi laø trang haûo haùn, boïn thöôøng nhaân nghe hoûi laïnh kieám quang cuõng ñaõ khieáp ñaûm kinh taâm roài noùi gì söû duïng vôùi khoâng söû duïng. Haønh giaû trong Toâng moân vôùi hai thöù thieàn ñònh vaø trí hueä laø duõng caûm vaø göôm baùu hay ñaùnh deïp taø ngoaïi, taïo theá thaêng baèng cho haønh giaû trong khi haï thuû coâng phu. Ñònh hueä laø baát ñoäng vaø kieám baùu vôùi laïi ngöôøi tu noù laø thöù vuõ khí toái caàn, duøng ñeå hoä thaân laø Thieän tri thöùc baäc nhaát khoâng theå thieáu cuûa ngöôøi tu.

BAØI 84

AÂm:

            Sôn cö bieät thò nhaát gia phong,

            Baát döõ nhaân gian thuù vò ñoàng,

            Moäc maõ boân teâ thieân ngoaïi khöù,

            Yeåu voâ aâm tín tuyeät haønh tung.

Nghóa:

            ÔÛ nuùi rieâng döïng moät gia phong,

            Chaúng vôùi ngöôøi ñôøi thuù vò ñoàng,

            Ngöïa goã troâng maây dong ruoãi hí,

            Baët khoâng aâm tín döùt haønh tung.

CHUÙ:

Nieàm an laïc thieàn tòch cuûa haønh giaû ngoaïi nhaân khoâng theå saùnh keå. Tuøy söùc duïng coâng cuûa ñöông söï maø höôûng ñöôïc tòch laïc khaùc nhau. Ñaây laø choã “Rieâng taïo moät gia phong”. Caùc haønh giaû khi coâng phu ñaõ thuaàn laëng roài thì duyeân caûnh tröôùc maét khoâng laø trôû löïc nöõa maø ñeàu bieán thaønh bieån trí an nhieân giaûi thoaùt, ngay trong coõi an vui ñoù cuõng khoâng loä baøy daáu veát, baët döùt aâm tín, moät trôøi theânh thang. Baáy giôø “Ngöïa goã maëc tình dong ruoãi hí”.

BAØI 85

AÂm:

            Sôn cö loä hieåm tín nan thoâng,

            Haït haùn yeân naêng ñaït thöû toâng,

            Chæ höùa taùc gia thi thuû ñoaïn,

            Töông phuøng taän taïi baát ngoân trung.

Nghóa:

            ÔÛ nuùi ñöôøng hieåm khoù thoâng nôi,

            Muø maét laøm sao ñeán thaûnh thôi,

            Chæ baäc taùc gia tung thuû ñoaïn,

            Gaëp nhau ngay choã troïn khoâng lôøi.

CHUÙ:

Choã ñaõ döùt baët thì khoù thoâng tin töùc. Vì theá ngöôøi meâ toái keùm yeáu, khoâng laøm sao vaøo noåi toâng naøy. Neân noùi: “Muø maét laøm sao ñeán choán naøy”. Chæ caùc baäc taùc gia thi thoá thuû ñoaïn, chuùng ta coù theå töø cöûa naøy maø vaøo, neáu laø ngöôøi coù chuùt hôi haùm. Traùi laïi thì muø môø suoát kieáp troâi giaït meânh mang. Tuy nhieân choã thöông löôïng cuûa cöûa naøy cuõng khoâng nhieàu lôøi laûi nhaûi. Ngöôøi xöa noùi: “Ta vì oâng nhoå ñinh thaùo choát” khieán oâng ñöôïc töï taïi, laïi noùi khoâng coù moät chuùt phaùp gì laø coá ñònh laø thaät caû. ÔÛ ñaây baûo “Gaëp nhau ngay choã hoaøn toaøn voâ ngoân”. Laø choã naøo ? Chôù laàm !

BAØI 86

AÂm:

            Sôn cö khaùch ñaùo vaán thieàn toâng,

            Thuûy giaùc tuøng tieàn thaùc duïng coâng,

            Khai khaåu dó tri lai lòch söû,

            Khaû laân baát thöùc ngoä chaân khoâng.

Nghóa:

            ÔÛ nuùi khaùch ñeán hoûi thieàn toâng,

            Môùi bieát töø xöa loãi duïng coâng,

            Môû mieäng ñaõ thoâng nôi goác reã,

            Thöông thay chaúng bieát roõ chaân khoâng.

CHUÙ:

Ngöôøi tu chuùng ta phaàn nhieàu bò loãi taïp duïng coâng, do taïp duïng coâng neân laêng xaêng, coâng phu khoâng thuaàn nhaát. Bôûi coâng phu khoâng thuaàn nhaát neân khoù keát thaønh khoái. Keû hôû naøy, ñöa ñeán tình traïng duø haønh giaû coù khoù khoå duïng coâng ñeán ñaâu, vaãn chöa hieän tieàn. Ñaõ vaäy laøm sao phaù noåi khoái si meâ nhieàu kieáp, laáy laïi tö theá an bình tænh saùng cho chính mình ? Theá neân ôû ñaây noùi: “Thöông thay chaúng bieát roõ chaân khoâng”. AÁy cuõng bôûi “töø xöa loãi taïi choã taïp duïng coâng” laø vaäy.

BAØI 87

AÂm:

            Sôn cö ngoä ñaéc nhöùt chaân khoâng,

            Na vaán Nam toâng döõ Baéc toâng,

            Nhö yù Böûu Chaâu trì taïi thuû,

            Quang minh haø xöù baát vieân thoâng.

Nghóa:

            ÔÛ nuùi roõ ñöôïc leõ chaân khoâng,

            Sao hoûi Nam toâng vôùi Baéc toâng,

            Nhö yù Böûu Chaâu tay naém giöõ,

            Choán naøo soi saùng chaúng troøn thoâng.

CHUÙ:

Ñaõ nhaän leõ chaân khoâng, caàn gì hoûi Nam toâng vôùi Baéc toâng. Ngöôøi ñaõ qua coång ñaâu caàn hoûi keû giöõ coång. Khi naøy maëc tình maø duøng du hí tam muoäi daïo khaép ñoù ñaây; “cöôùp cuûa keû ñoùi”, cho côm ngöôøi caøy, buoâng moät caùi nöõa caùi, giuùp ngöôøi qua côn ngaët. Ngaøy ngaøy soáng lyù thuù bôûi trong ta coù saün haït Nhö yù Böûu Chaâu. Choã naøo ta laïi thieáu thoán ? Nôi ñaâu aùnh saùng Baûo Chaâu laïi khoâng soi ñeán ? Chaïy loaïn laøm gì voâ ích ?

Haõy döøng. Döøng ! Döøng !

BAØI 88

AÂm:

            Sôn cö hoïc Ñaïo vò vi gian,

            Duy höõu an taâm thuû ñaïo nan,

            Baùch xích can ñaàu truøng taán boä,

            Nhöùt chuøy ñaû toaùi Toå sö quan.

Nghóa:

            ÔÛ nuùi hoïc Ñaïo chöûa gian nan,

            Chæ khoù gìn sao Ñaïo veïn toaøn,

            Traêm thöôùc ñaàu saøo theâm böôùc tieán,

            Moät chuøy cöûa Toå ñaäp tan hoang.

CHUÙ:

Vieäc mình ñaõ saùng, höôùng daãn ngöôøi cuõng xong laø moät ñieàu raát khoù. Ñaây laø choã tình lyù phaûi hôïp, cô duyeân hoäi ñuû, môùi hoaøn thaønh coâng vieäc ñöôïc. Kinh noùi: “Kheá cô, kheá lyù”, laø ñieåm ta phaûi hoaøn chænh trong coâng taùc töï tu vaø boá giaùo. Hai ñieàu kieän naøy keùm moät coi nhö baát thaønh. Nhieàu khi ta cöù cöôõng laøm baát chaáp nhaân duyeân thôøi tieát, söï kieän naøy tai haïi voâ cuøng. Laïi, chuùng ta caøng deø daët hôn ñoái vôùi coâng phu tu haønh, trong loøng khoâng neân baùm giöõ baát cöù gì, maø ta phaûi duõng maõnh moät beà tieán böôùc. Toå sö baûo: “Ñaàu saøo traêm tröôïng neân tieán böôùc”. Ñöôïc vaäy thì “Moät chuøy ñaäp naùt cöûa Toå sö”.

BAØI 89

AÂm:

            Sôn cö hoài thuû thaùn qui dö,

            Thöùc phaù nguyeân lai toång thò hö,

            Maïc khöù duyeân moân cuøng khaát thöïc,

            Töï gia y lyù höõu minh chaâu.

Nghóa:

            ÔÛ nuùi quay laïi muoán veà ö?

            Bieát roõ nguyeân lai caû thaûy hö,

            Laàn cöûa xin aên ñöøng theá aáy,

            Minh chaâu trong aùo giaøu coù dö.

CHUÙ:

Khi chuùng ta nhìn thaáu, thaáy roõ nguyeân lai caùc phaùp thì tröôùc maét chuùng ta moïi thöù moïi caùi, muoân hình vaïn traïng ñeàu laø giaû huyeãn khoâng thaät vaø chuùng ta ñaõ khaùm phaù bieát caùc phaùp laø hö huyeãn khoâng thaät roài thì caùi tình ñaém meán ñoái vôùi caùc phaùp trong moãi ngöôøi chuùng ta nheï daàn. Töø ñoù thaêng hoa, cöù chieàu höôùng aáy phaùt trieån hôn leân, töùc nhieân chuùng ta cuõng seõ vöõng nieàm tin nôi lôøi Phaät daïy laø: “Moãi ngöôøi chuùng ta ñeàu coù saün haït chaâu quí baùu trong cheùo aùo”. Theá thì taïi sao chuùng ta chöa chòu nhaän laïi haït chaâu cuûa mình maø cam ngheøo khoù xin xoû caùc nôi.

BAØI 90

AÂm:

            Sôn cö thanh khoå baát xa hoa,

            Khaùch ñaùo cao thang tieän ñaùng traø,

            Cuï nhaõn thieät ñaàu tri vò haûo,

            Thoâng thaân saùi laïc taûo qui gia.

Nghóa:

            ÔÛ nuùi ngheøo saïch chaúng xa hoa,

            Nöôùc laù thay traø ñaõi khaùch xa,

            Maét saùng löôõi keà bieát vò toát,

            Toaøn thaân nheï nhoûm sôùm veà nhaø.

CHUÙ:

Caûnh ñaïm baïc cuûa Sôn moân, laù röøng thay traø ñaõi khaùch khi caàn. Töø kieáp xa xöa chuùng ta ñaõ laên loùc trong luïc ñaïo, ñaõ neám traûi ñuû muøi cay ñaéng. Giôø ñaây nhöõng thöù ñoù khoâng coøn laøm laàm chuùng ta ñöôïc nöõa, noù khoâng ñuû söùc haáp daãn chuùng ta vaøo ñöôøng ñam meâ chìm ñaém ñöôïc nöõa. Duø vaäy chuùng ta phaûi luoân luoân maõnh tænh, phaûi soáng thöïc vôùi oâng chuû thaät cuûa mình. Ñöôïc theá chuùng ta môùi nheï mình ñuûng ñænh sôùm veà nhaø. Phaûi tænh tænh chôù laàm voïng töôûng. Phaûi luoân luoân khaéc phuïc baûn naêng cuûa mình.

]

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM