VÖÔØN THIEÀN

H.T THÍCH NHAÄT QUANG

VUI TU

Buoåi sinh hoaït ñaïo lyù hoâm nay, chuùng toâi seõ noùi veà nhöõng nieàm vui cuûa ngöôøi tu. Trong quaù trình tu haønh, coù nhöõng lôïi laïc, phaán khôûi nhö theá naøo ñeàu tuøy theo coâng phu cuûa töøng ngöôøi. Vaø chaéc chaén raèng khoâng coù quaù trình tu haønh naøo khoâng coù nhöõng nieàm vui, nhöõng keát quaû lôïi laïc thieát thöïc.

Rieâng veà tu thieàn, neáu naém vöõng phöông phaùp, ñöôøng loái vaø saép ñaët thôøi gian hôïp lyù thì vieäc thöïc taäp tu thieàn seõ giuùp cho thaân taâm chuùng ta ñöôïc nhieàu an laïc. Ngöôïc laïi, neáu thöïc haønh khoâng ñuùng, chaúng nhöõng khoâng thaáy an vui maø ñoâi khi coøn sinh beänh taät phieàn naõo nöõa. Vì vaäy khi choïn phaùp moân tu thieàn, chuùng ta caàn naém vöõng ñöôøng loái, caùch thöùc vaø luoân gaàn guõi minh sö, ñeå traùnh tröôøng hôïp sai laïc trong luùc duïng coâng.

Hoâm nay chuùng toâi noùi veà nhöõng nieàm vui trong luùc tu taäp ñeå chuùng ta cuøng chia xeû, cuøng phaán khôûi vôùi nhöõng böôùc tieán boä chung, töø ñoù huynh ñeä seõ coù nieàm tin vaø haêng haùi hôn leân trong vieäc tu taäp. Nhö ta ñaõ bieát nghieäp taäp cuûa chuùng sanh thì nhieàu laém, nhöõng thoùi quen nhöõng chuûng töû gaây taïo töø nhieàu ñôøi, khi tu taâm yeân laéng moät chuùt thì noù hieän ra. Neáu khoâng coù caùch hoùa giaûi, tieâu dung thì ta seõ thaáy hoaûng sôï vaø khoâng daùm tu nöõa. Cho neân coù moät soá vò baûo tu nhieàu ñoå nghieäp laø vaäy.

Vaäy chuùng ta tu taäp nhö theá naøo ñeå coù nieàm vui, nieàm tin ñoái vôùi phaùp tu? Tröôùc nhaát, ta phaûi ñònh taâm ñoái vôùi taát caû nhöõng caûnh duyeân oàn naùo. Ñaây laø ñieàu haàu heát Phaät töû phaûi ñoái dieän, khoâng chaïy troán ñi ñaâu ñöôïc. Laøm sao ñeå ñònh taâm? Vaán ñeà laø ôû choã ñoù. Nghieäm kyõ ta seõ thaáy muoán ñònh taâm tröôùc moïi caûnh duyeân, chuùng ta phaûi tænh giaùc. Nhôø tænh giaùc ta môùi saùng suoát ñeå oån ñònh caùc söï kieän chung quanh. Nhöng noùi ñònh tænh, noùi saùng suoát thì phaûi laøm sao, ñaây cuõng laø moät vaán ñeà.

Ai khoâng muoán saùng suoát, tænh giaùc nhöng nhöõng thöù laàm meâ ôû ñaâu khoâng bieát, noù cöù quaáy nhieãu mình. Cho neân Phaät daïy phaûi bieát ñöôïc saøo huyeät cuûa giaëc môùi coù theå ñaùnh tan chuùng. Bình thöôøng chuùng ta maéc keït ôû choã naøo, ñaém nhieãm thöù gì thì ngay nôi ñoù phaêng tìm keû giaëc ñaõ quaáy nhieãu mình. Trong caùc kinh ñeàu noùi, caùc caên cuûa chuùng ta laø nôi phaùt sinh phieàn naõo maø cuõng laø goác cuûa muoân phaùp laønh. Vaäy phaûi ngay nôi saùu caên maø tu. Ngoaøi ra treân tinh thaàn tu taäp, chuùng ta phaûi luoân phaán khôûi noã löïc môùi coù theå hoùa giaûi ñöôïc phieàn naõo, nhöõng baát an baát oån trong taâm.

Nhö chuùng toâi ñaõ töøng noùi, hieåu Phaät phaùp thì nhaát ñònh ta hieåu roài, nhöng haønh ñöôïc hay khoâng môùi laø ñieàu ñaùng noùi. Lieân tuïc haønh trì moät caùch beàn bó ñuùng phaùp, khoâng phaûi laø chuyeän deã. Baûn thaân chuùng toâi vaãn coøn gaëp trôû ngaïi vaø nhieàu khuyeát ñieåm chöa ñöôïc khaéc phuïc, neân cuõng caàn phaûi noã löïc phaán ñaáu nhieàu laém. Nhieàu huynh ñeä raát ham tu nhöng khi gaëp trôû ngaïi laïi khoâng beàn loøng, khoâng vöõng taâm neân deã thoaùi thaát. Nhieàu vò hôi xem thöôøng taäp khí, xem thöôøng söï duyeân chung quanh, neân cuoái cuøng bò chuùng xoû muõi daãn ñi khoâng hay.

Chuùng ta bieát roõ raøng thaân naøy laø giaû, taâm duyeân caùc caûnh khoâng thaät, voâ thöôøng sanh dieät. Bieát nhö vaäy nhöng khi ñoái dieän vôùi chuùng môùi thaáy thaät söï mình chöa laøm chuû ñöôïc. Cho neân thaân taâm giaû maø phieàn naõo döôøng nhö khoâng giaû, vì vaäy môùi coù buoàn, coù giaän, coù chaûy nöôùc maét daøi daøi. Toâi coù moät ngöôøi huynh ñeä thöôøng hay töï ti maëc caûm vì hoaøn caûnh gia ñình ngheøo doát, maëc duø anh ta hoïc raát gioûi, coù baèng caáp cao. Loøng töï ti maëc caûm aáy gioáng nhö caùi chaøy saét, neân moãi khi laøm vieäc hoaëc tieáp xuùc vôùi ai, noù cöù neän xuoáng ñaàu anh khieán anh caûm thaáy döôøng nhö moïi ngöôøi khinh khi xem thöôøng mình. Cho neân cuoái cuøng anh raát ñau khoå, phieàn muoän suoát trong cuoäc soáng ñaày danh voïng ñòa vò cuûa mình.

Vôùi ngöôøi nhö theá, toâi nghó chæ coù tu môùi goät röûa ñöôïc heát nhöõng maëc caûm sai laàm ñoù thoâi. Trong moät laàn gaëp gôõ noùi chuyeän, toâi hoûi anh maëc caûm nhö theá ñeå laøm gì, ñöôïc gì thì anh baûo khoâng bieát. Roõ raøng taát caû chæ laø moäng maø ta laïi chìm trong ñoù ñeå khoùc ñeå cöôøi, thaät toäi! Cöù lao theo maëc caûm ñen toái ñeå taâm baát an laø ñieàu khoâng theå hieåu noåi cuûa chuùng sanh. Anh ta noùi toâi bieát mình töï gaày döïng phieàn naõo cho mình, nhöng boû khoâng ñöôïc. Noù laø kyû nieäm, laø daáu aán saâu saéc trong cuoäc ñôøi cuûa toâi. Theá thì anh cöù oâm laáy ñeå maø khoå chöù coøn bieát laøm sao hôn!

Neáu chuùng ta cuõng nhö anh baïn aáy thì Phaät phaùp thaät khoù aùp duïng. Khoâng côûi môû, khoâng coù caùi nhìn thoâng thoaùng ñoái vôùi hoaøn caûnh cuûa mình vaø moïi ngöôøi thì khoâng sao xaû boû nhöõng ñònh kieán sai laàm cuûa mình. Hoïc Phaät phaùp, hieåu Phaät phaùp, noùi Phaät phaùp, vieát Phaät phaùp thaønh vaên, nhöng khoâng hoùa giaûi ñöôïc phieàn naõo trong loøng mình thì taát caû caùc vieäc kia cuõng chaúng dính daùng gì. Con ngöôøi moät khi ñaõ chaáp chaët thì khoù boû khoù queân, nhöõng gì laøm cho hoï ñau loøng ñoâi khi ñöôïc ghi nhôù saâu ñaäm hôn laø nhöõng vieäc toát ñeïp. Vì vaäy maø chuùng sanh laên ñi loän laïi vay traû, traû vay maõi khoâng thoâi. Nhaø Phaät goïi ñoù laø hoaëc loaïn, chöõ “hoaëc” töùc meâ laàm khoâng saùng, chöõ “loaïn” töùc laêng xaêng ñieân ñaûo. Do hoaëc loaïn maø taâm roái ren, baát an neân khoâng ñònh tænh khoâng thaáy ñöôïc leõ thaät.

Tu haønh maø cöù khoå hoaøi thì khoâng tu ñöôïc, thuï höôûng cuõng khoâng tu ñöôïc, phaûi vui môùi tu ñöôïc. Cho neân ngöôøi tu ñöôïc laø ngöôøi bao dung, ñoä löôïng, bieát thöông yeâu vaø tha thöù. Nhöõng gì ñaùng boû thì boû ñi, chæ giöõ taâm trong saïch bình an thoâi. Theá gian cho raèng boû heát khoâng coøn gì laø maát taát caû, nhöng vôùi ngöôøi tu trong loøng loïc saïch taát caû phieàn naõo cuø caën thì an laïc traøn ñaày. Ñieàu naøy neáu vò naøo coù söï phaán ñaáu trong tu taäp seõ thaáy raát roõ. Ví duï nhö böõa nay mình thaáy trong ngöôøi khoù chòu, muoán beänh neân taêng giôø ngoài thieàn theâm nöûa tieáng, duø chaân ñau ta cuõng khoâng xaû. Coá gaéng nhö vaäy, moät chuùt xuaát haïn moà hoâi töï nhieân nghe nheï trong ngöôøi, heát caûm. Nhôø theá ta caûm thaáy vui veû vaø nieàm vui ñoái vôùi phaùp moân vöõng chaéc hôn. Ñoù laø keát quaû töø söï noã löïc phaán ñaáu cuûa ta vaäy.

Töø nhöõng kinh nghieäm ñoù, chuùng ta coù phöông phaùp ñeå ñoái trò phieàn naõo moät caùch cuï theå. Neáu ta chæ khoù vôùi ngöôøi, maø khoâng khoù vôùi mình, thì khoâng theå töï ñieàu phuïc, töï chieán thaéng mình noåi. Nhö ngoài thieàn khoaûng moät tieáng röôõi mình thaáy ñau chaân quaù, neân môùi moät tieáng lieàn tìm lyù do gì ñoù ñeå xaû sôùm. Tu nhö theá laøm sao khaéc phuïc ñöôïc nhöõng voïng töôûng ñieân ñaûo, nhöõng phieàn naõo thaâm caên coá ñeá cuûa mình. Cho neân Luïc Toå daïy thöôøng töï xeùt loãi mình, ñöøng doøm doõi loãi ngöôøi ñeå taäp trung quay laïi mình, nghieâm chænh ñoái vôùi mình môùi thaønh töïu ñaïo nghieäp ñöôïc.

Neáu baûn thaân mình khoâng chòu yeân thì khoâng ai coù theå giuùp chuùng ta yeân ñöôïc. Ta nguyeän caàu Phaät, Boà-taùt gia hoä cho con ñöôïc bình yeân maø ta khoâng töï bình yeân thì Phaät Boà-taùt khoâng gia hoä ñöôïc. Caùc Ngaøi chæ gia hoä baèng caùch daïy baûo cho mình caùch thöùc tu taäp ñeå töï bình yeân. Chuùng ta khoâng thöïc haønh, khoâng laøm theo söï höôùng daãn ñoù thì khoâng bao giôø bình yeân ñöôïc. Vôùi ngöôøi tu thieàn ñieàu kieän tröôùc nhaát laø phaûi yeân ñònh. Coù yeân ñònh môùi khaéc phuïc ñöôïc nhöõng tö töôûng oàn aøo, laêng xaêng laøm cho taâm ta giao ñoäng nhoïc nhaèn. Ñoù laø ñieàu thöù nhaát.

Ñieàu thöù hai, khi ta ñaõ ñöôïc yeân ñònh roài phaûi nghó tôùi huynh ñeä ñoàng tu, ñoäng vieân giuùp ñôõ baïn höõu cuøng ñöôïc an laïc nhö mình. Nieàm vui caøng lôùn, caøng taêng tröôûng chöøng naøo thì caøng quí caøng hay chöøng naáy. Queân ñi nhöõng rieâng tö cuûa mình, boû laïi vieäc caù nhaân, taäp trung höôùng daãn moïi ngöôøi cuøng ñöôïc yeân vui, giaûi thoaùt laø nhöõng vieäc laøm cuûa ngöôøi con Phaät.

Ví nhö ta ñeán vuøng soâng nöôùc, ñöôïc ñi treân caây caàu bình an lieàn öôùc mong moïi ngöôøi ñeán ñaây cuõng ñöôïc ñi treân caây caàu an toaøn theá naøy, khoâng phaûi loäi qua choã sình laày nhô nhôùp döôùi soâng. Ñaây chính laø chaân tinh thaàn voâ ngaõ vò tha trong giaùo lyù Phaät ñaø. Chuùng ta coù phaùp tu, cuõng muoán nhöõng ngöôøi chung quanh coù phaùp tu, ta ñöôïc vui veû cuõng mong öôùc moïi ngöôøi cuøng vui veû. Vì vaäy chö vò Boà-taùt luoân tích cöïc ñi vaøo cuoäc ñôøi laøm lôïi laïc cho taát caû chuùng sinh, khoâng heà chaùn moûi. Ñoù laø ñieåm thöù hai.

Trong ñôøi soáng cuûa chuùng ta, neáu keït ôû choã baát an baát oån thì seõ maéc möùu daøi daøi. Neáu truï choã vui veû an laïc thì taâm ta phaán khôûi côûi môû. Nhö trong gia ñình moät vaøi ngöôøi thì ít sinh söï, nhöng khoaûng chín möôøi ngöôøi trôû leân laø baét ñaàu coù vaán ñeà daøi daøi. Buoåi saùng sôùm vöøa môùi aên xong, maø coù ai khôi môû caùi cuø caën laø roái raém, toái taêm y nhö trôøi chieàu naéng gaét, ai cuõng caûm thaáy böïc doïc voâ cuøng. Nhöng neáu môû truùng choã an oån lôïi laïc thì moïi ngöôøi cuøng vui veû heát, ñoù môùi ñuùng laø bình minh töôi saùng maùt meû.

Vieäc tu haønh cuõng vaäy, neáu mình kheùo moät chuùt thì baûn thaân ñöôïc an vui tieán boä vaø moïi ngöôøi cuõng theá. Coøn ta tu maø cöù nhaên nhoù uû ruû hoaøi thì huynh ñeä chung quanh sôï laém. Nhö Phaät töû ñi chuøa, laøm nhöõng vieäc phuùc lôïi, ñöôïc quyù thaày höôùng daãn tu taäp, veà nhaø phaán chaán ñoái xöû vôùi moïi ngöôøi vui veû toát ñeïp, töï nhieân taát caû moïi ngöôøi trong gia ñình ñeàu thích, ñeàu chòu nghe theo mình. Chöù ñi chuøa veà maø quaïo quoï, heát la ngöôøi naøy ñeán maéng ngöôøi kia, thì duø coù noùi Phaät trôøi gì ngöôøi ta cuõng chaïy tuoát. Cho neân vieäc tieáp caän trong ñôøi soáng raát quan troïng, noù theå hieän löïc tu beân trong cuûa moãi ngöôøi.

Ngöôøi ta baûo “aên côm coù canh, tu haønh coù baïn”, caâu aáy thoâng thöôøng thoâi nhöng noùi leân ñöôïc taàm thieát thöïc cuûa söï hoã trôï, ñoäng vieân cuûa thieän höõu tri thöùc. Do ñoù khi chuùng ta quyeát taâm choïn höôùng tu haønh roài thì phaûi kheùo leùo trong caùch haønh xöû vôùi moïi ngöôøi. Ñöôïc vaäy ñaïo traøng cuûa chuùng ta moãi ngaøy moãi vui, moãi taêng tieán, moãi ñoâng ñaûo. Neáu söï kheùo leùo ñoäng vieân cuûa chuùng ta coù keát quaû, nhöõng ngöôøi chung quanh caûm thoâng vaø cuøng tu haønh töùc Phaät phaùp thònh haønh. Khoâng luaän ñaïo traøng naøo, toå chöùc ñaõ laâu naêm hay coøn môùi meû, neáu caùc thaønh vieân trong ñoù tu haønh ñöôïc lôïi laïc thì ñaïo traøng aáy xem nhö thaønh coâng toát ñeïp.

Ñoù laø toâi muoán noùi nhöõng vieäc laøm ñem laïi nieàm vui cho nhieàu ngöôøi, taïo söï phaán khôûi chung ñoái vôùi vieäc tu haønh, nhaát laø trong moái quan heä töông giao haèng ngaøy. Bôûi vì khoâng phaûi luùc naøo Phaät töû cuõng lo tu taäp rieâng ñöôïc, maø coøn caùc vieäc xaõ hoäi, nhöõng quan heä chung quanh ñôøi soáng, neáu ngöôøi kheùo leùo thì chaúng nhöõng baûn thaân tu ñöôïc maø coøn hoã trôï cho baïn beø cuøng tu.

Moät khi ñaõ coù nieàm vui trong söï tu thì chuùng ta seõ laø ngöôøi chieán thaéng. Chieán thaéng caùi gì? Chieán thaéng taát caû nhöõng haáp löïc loâi cuoán cuûa nguõ duïc, chieán thaéng nhöõng baát an baát oån trong loøng mình. Vôùi ngöôøi coù taâm tu haønh, phaûi coù löïc duïng môùi chieán thaéng ñöôïc, bôûi vieäc tu thaät ra khoù laém. Ví duï ta vöøa thoaùng nghe moät caâu khoâng hay veà mình laø buoàn giaän lieàn, vì ñaïo löïc yeáu neân ta deã bò caûnh duyeân sai söû.

Theá neân trong nhaø thieàn daïy vöøa daáy nieäm lieàn buoâng, nhöng ta ñaâu chòu buoâng ngay, phaûi buoàn phieàn meät moûi laém roài môùi chòu buoâng. Tai nghe tôùi teân mình, maét thaáy ai chæ choû veà höôùng mình laø coù vaán ñeà, töï nhieân nhö vaäy. Cho neân yù thöùc phaân bieät hieåu bieát caøng khoân ngoan chöøng naøo thì ñoái vôùi vieäc tu haønh caøng trôû ngaïi chöøng ñoù. Neáu chuùng ta khoâng tónh taâm thì khoâng theå deïp tan, khoâng theå chieán thaéng caùc thöù chöôùng ngaïi aáy. Bôûi vì maét thaáy, tai nghe theo voïng töôûng cuûa mình chöù khoâng phaûi thaáy nghe ñuùng söï thaät neân phieàn naõo phaùt sinh. Chieán thaéng nghóa laø chuùng ta thaáy nghe ñuùng nhö thaät, do ñoù khoâng bò voïng töôûng lay chuyeån, khoâng maéc möùu bôûi nhöõng hieän töôïng chung quanh. Coù khi ngöôøi ta khoâng noùi veà mình, khoâng chæ ñeán mình maø ta ñaõ töôûng töôïng tröôùc, roài töï sinh söï, töï buoàn phieàn. Cho neân Phaät daïy chieán thaéng mình laø chieán coâng oanh lieät nhaát.

Khi chieán thaéng ñöôïc mình, laøm chuû ñöôïc mình roài thì chuùng ta coù laäp tröôøng kieân ñònh, khoâng phaûi laø ngöôøi deã nghe deã tin. Töùc chuùng ta khoâng nghe theo caùc theá löïc beân ngoaøi, khoâng tin thaàn quyeàn, maëc khaûi maø chæ tin nôi chính mình. Nghe vieäc gì, thaáy vieäc gì coù lieân quan ñeán mình cuõng khoâng voäi dao ñoäng. Ñoù laø ta ñaõ coù söùc maïnh, coù trí tueä, khoâng boàng boät soâi noåi nhö hoài coøn meâ laàm ngoâng cuoàng. Luùc aáy nhôø söï ñònh tónh, khoâng chaïy theo ngoaïi duyeân, chuùng ta giaûi quyeát moïi vieäc thaät saùng suoát, nhanh nheïn hôïp tình hôïp lyù. Ñoù chính laø ngöôøi söû duïng ñöôïc naêng löïc tröïc giaùc cuûa chính mình.

Phaät daïy treân theá gian naøy, nhöõng gì coù hình töôùng ñeàu khoâng thaät, vaäy ta chaïy theo ñeå laøm gì ? Moät söï nghieäp gaày döïng ba boán möôi naêm, chæ moät côn noåi giaän, moät caùi hôøn loøng thoâi coù theå laøm tieâu tan taát caû. Ñieàu naøy ai cuõng coù caûm nhaän heát. Vôùi con ngöôøi cuõng vaäy, ngaøy nay anh thöông meán toâi nhöng ngaøy mai anh cuõng coù theå gheùt boû toâi, chuyeän aáy raát bình thöôøng. Bôûi Phaät ñaõ noùi taâm ta voán baát thöôøng, cho neân söï thay ñoåi laø ñieàu khoâng bao giôø ñoåi thay. Neáu khoâng naém vöõng nguyeân taéc naøy cuûa cuoäc ñôøi, chuùng ta seõ maát aên maát nguû vì nhöõng chuyeän “bình thöôøng” aáy.

Noùi ñeán ñaây, toâi nhôù laïi moät hình aûnh cuûa mình luùc nhoû. Naêm ñoù toâi laø taêng sinh soáng chung vôùi maáy chuïc huynh ñeä trong moät giaø lam. Toâi ñöôïc saép naèm gaàn moät thaày hôi khoù taùnh. Hoâm aáy, khoâng hieåu sao toâi laïi ñeå nhaèm ca nöôùc cuûa mình qua ñôn cuûa thaày aáy. AÊn côm xong, veà lieâu thaáy ca nöôùc, thaày lôùn tieáng hoûi: “Ai ñeå ca nöôùc treân ñaàu ñôn cuûa toâi?” Luùc ñoù toâi giaät mình nhaän ra caùi ca ñeå nhaàm, toâi vöøa môû mieäng ñònh xin loãi thì veøo moät caùi, ca nöôùc bay leân ñaàu, maët maøy toâi öôùt suõng. Ngôù ngöôøi ra, toâi ñöùng cheát traân, coá gaéng laém moät luùc sau toâi môùi noùi ñöôïc: “Toâi ñeå nhaàm chöù khoâng coá yù, thaày hoan hyû cho”. Noùi xong, toâi ra ngoaøi.

Buoåi chieàu ñoù vaøo ñaïi hoïc vaên khoa, nghe thaày giaûng nhöõng baøi thô cuûa Huy Caän. Bình thöôøng vôùi toâi vò thaày naøy laø giaûng sö haáp daãn nhaát, nhöng hoâm ñoù trong ñaàu toâi khoâng voâ ñöôïc moät chöõ, töï nhieân toâi thaáy hoâm nay oâng thaày giaûng khoâng coù duyeân chuùt naøo. Toái veà laïi naèm keá ngöôøi huynh ñeä vöøa taït ca nöôùc laïnh vaøo maët mình, toâi khoâng sao nguû ñöôïc. Naèm ñoù cöù aäm öø aäm öïc, hoâm sau caùo beänh toâi xin pheùp ñi vaøi hoâm. Veà chuøa gaëp laïi huynh ñeä nhoû noùi chuyeän vui chôi, töï nhieân thaáy nguoâi ngoai. Maáy hoâm sau bình tónh laïi, toâi thaáy mình dôû quaù, tu haønh bao nhieâu naêm maø khoâng laøm chuû ñöôïc, coù moät ca nöôùc thoâi maø troâi khoûi tröôøng ñeán maáy ngaøy. Nghó vaäy, toâi hoå theïn xaùch goùi trôû veà. Hoâm aáy toâi coøn mua moät kyù keïo chia cho anh em moãi ngöôøi ngaäm moät vieân cho vui.

Sau naøy, moãi laàn nhôù tôùi ngöôøi huynh ñeä naèm caïnh ñôn ngaøy xöa, toâi luoân tri aân nhö moät vò nghòch haïnh Boà-taùt, ñaõ giuùp toâi thöùc tænh tröôùc nhöõng caûnh traùi yù nghòch loøng. Coù vaäy, ta môùi bieát ñaïo löïc mình tôùi ñaâu ñeå maø tieán leân chöù. Qua laàn aáy, toâi suy nghó thaät ra coù vaøo trong röøng tu, mình cuõng khoâng theå traùnh khoûi nhöõng thöû thaùch, nhöõng trôû ngaïi. Chuû yeáu laø taâm ta coù tænh giaùc hay khoâng thoâi. Neáu bò baûn ngaõ vaây phuû thì duø soáng treân trôøi ta vaãn phieàn naõo nhö thöôøng. Cuoäc ñôøi laø moät tröôøng va chaïm, nhöõng toån thaát, nhöõng söï kieän, nhöõng hình aûnh ñeàu coù giaù trò ñoái vôùi ngöôøi bieát tu.

Ngöôøi luoân xeùt neùt laïi mình laø ngöôøi khoân ngoan nhaát trong cuoäc ñôøi naøy. Bieát ta dôû nhöng khoâng boû cuoäc, vöôn leân ñi tôùi, ñoù laø thaùi ñoä cuûa baäc tröôïng phu. Thaáy ñöôïc leõ thöïc cuõng töø mình, maø quôø quaïng trong ñeâm toái aûo hoùa cuõng töï mình thoâi. Cho neân Phaät môùi daïy chieán thaéng ñöôïc mình laø chieán thaéng taát caû. Vöøa roài coù moät vò ñeán ñaây xin tu, hoûi ra môùi bieát phieàn naõo ôû nhaø neân muoán voâ chuøa. Noùi chuyeän chôi moät hoài toâi baûo: “Thoâi, ñaïo höõu ôi! Tu trong luùc taâm khoâng yeân khoâng ñöôïc ñaâu. Ñaïo höõu veà xem laïi tình hình trong nhaø, tìm hieåu ñaû thoâng ñi, chöøng naøo bình yeân thöïc söï thì vaøo ñaây tu vôùi anh em. Baây giôø chöa ñöôïc”. Ñaïo höõu aáy nghe lôøi veà, roài sau ñoù im ru, chaúng  bieát coù coøn muoán tu nöõa khoâng? Nhöng duø gì mieãn vò aáy bình yeân laø toát.

Phaät noùi ngöôøi laøm chuû ñöôïc mình laø ngöôøi giaøu sang muoân hoä. Trong kinh Phaùp Hoa, Phaät keå chuyeän ngöôøi cuøng töû boû nhaø ñi tha phöông töø nhoû. Treân ñöôøng khoå sôû ñoùi khaùt voâ tình anh löu laïc veà ñeán choán cuõ, nhöng khoâng nhaän ra ñöôïc nhaø mình cuõng chaúng bieát cha giaø neân laïi boû chaïy. OÂng Tröôûng giaû tìm ñuû moïi caùch ñeå ñem con veà vaø giaû daïng ngöôøi hoát phaân ñeå ñöôïc gaàn guõi anh. Laâu ngaøy quen daàn vaø baét ñaàu coù söï caûm thoâng, oâng môùi noùi thaät vôùi anh: “Ta laø cha con, taát caû söï nghieäp gia saûn trong nhaø naøy ñeàu laø cuûa con. Con haõy nhaän laáy vaø giöõ gìn vì cha ñaõ giaø, cha chæ mong coù moãi ngaøy naøy”. Tin ñaây laø söï thaät, chaøng cuøng töû baáy giôø trôû thaønh Tröôûng giaû giaøu sang voâ keå.

Phaät baûo chuùng ta cuõng vaäy, coù cuûa baùu maø khoâng bieát, lang thang trong luaân hoài sanh töû nhieàu ñôøi nhieàu kieáp, luoáng chòu bieát bao thaêng traàm. Baây giôø neáu chòu quaøy ñaàu nhaän laïi thì kho baùu saün ñuû, giaøu sang khoân keå. Taïi sao chuùng ta coøn chaàn chöø chöa chòu nhaän laïi kho baùu nhaø mình. Ñöôïc gaëp Phaät phaùp, coù ñieàu kieän trao ñoåi tu taäp maø chuùng ta khoâng coá gaéng nhaän ra taùnh Phaät cuûa chính mình thì thaät khoâng coøn bieát noùi sao hôn! Phaät daïy taát caû chuùng sanh ñeàu coù tri kieán Phaät neân ñeàu coù theå thaønh Phaät. Chuùng ta bieát mình coù khaû naêng thaønh Phaät, vaäy taïi sao khoâng soáng laïi vôùi Phaät taùnh cuûa mình, ñeå khoâng coøn ñau khoå trong traàm luaân sanh töû nöõa. Ñoù laø ñieàu meâ laàm ñaùng thöông nhaát cuûa chuùng sanh.

Chuùng ta tu taäp theá naøy laø ñang trong giai ñoaïn laàn hoài laøm quen vôùi oâng Tröôûng giaû, ñeå töø ñoù nhaän laïi goác gaùc cuûa chính mình. Vaäy tröôùc nhaát laø phaûi töï oån, töï yeân ñoái vôùi taát caû caùc caûnh duyeân beân ngoaøi. Chö Phaät, Boà taùt chæ cho mình nhöõng phöông phaùp thöïc haønh ñeå ta töï laøm chuû mình. Sau ñoù phaùt huy, ñoäng vieân cho taát caû huynh ñeä ñoàng chí ñoàng haïnh ñeàu ñöôïc nhö theá. Muoán theá, töøng böôùc chuùng ta buoâng boû voïng töôûng, coá chaáp, töï ti maëc caûm ñeå chieán thaéng laáy mình. Chuùng ta bieát roõ leõ thöïc cuûa caùc phaùp khoâng laø gì heát, do duyeân hôïp taïm coù, vì theá chuùng hö giaû. Thaân naøy cuõng vaäy, chæ moät hôi thôû ra khoâng hít vaøo laø keå nhö khoâng coøn nöõa, neân ta khoâng chaïy theo noù, khoâng sôï maát noù, khoâng sôï xaáu sôï khoå nöõa. Ñoù laø giaûi thoaùt roài.

Ngöôøi phaùt huy ñöôïc tueä giaùc cuûa mình, tröôùc nhaát laø heát khoå, sau ñoù môùi noùi ñeán caùc khaû naêng lôïi ích moïi ngöôøi. Tuy nhieân hieåu vaø noùi thì deã nhöng thöïc haønh raát khoù, chuùng ta phaûi coá gaéng nhieàu, caàn tu taäp coù phöông phaùp, gaàn guõi thaày baïn laønh, taïo hoøa khí ñeå vui tu. Ta laøm chuû ñöôïc, thaáy ñöôïc thöïc chaát caùc vaán ñeà roài thì taâm an oån, cuoäc soáng an nhaøn thaûnh thôi, khoâng phaûi traên trôû maát aên maát nguû vì nhöõng chuyeän khoâng ñaâu. Ñoù laø lôïi ích thieát thöïc cuûa söï tu haønh.

Ngöôøi tu chuùng ta neáu thieáu ñaïo löïc, thieáu söï tu taäp, coâng phu khoâng lieân tuïc thì khoâng khi naøo laøm chuû ñöôïc mình, khoâng khi naøo bình oån vui soáng, gaëp söï coá gì cuõng hoaûng sôï giao ñoäng. Tu nhö vaäy coù khaùc gì ngöôøi khoâng tu, cho neân chuùng ta phaûi quyeát taâm, töï saùch taán raên nhaéc mình noã löïc. ÔÛ trong phaùp Phaät, chuyeân caàn sieâng naêng vui veû, khoâng khôûi nieäm löôøi moûi, ñöôïc vaäy con ñöôøng giaùc ngoä giaûi thoaùt nhaát ñònh khoâng xa. Khi naøo taâm ta bình thaûn tröôùc moïi thay ñoåi maø vaãn ñaày ñuû loøng töø, thöông yeâu moïi ngöôøi, ñoù laø ta ñaõ thaønh töïu ñaïo giaùc ngoä.

Ngöôøi xuaát gia haønh trì Phaät phaùp ñöôïc lôïi laïc nhö theá, ngöôøi taïi gia cö só haønh trì Phaät phaùp cuõng ñöôïc lôïi laïc nhö theá. Chuû yeáu taát caû chuùng ta nhaän ñöôïc taâm laø chuû, haèng soáng vôùi taùnh giaùc cuûa mình, thì duø laø ôû ñaây hay ñi coõi naøo, ta cuõng an vui giaûi thoaùt. Bôûi vì baáy giôø ta laø oâng Tröôûng giaû giaøu coù voâ taän, chöù khoâng phaûi laø gaõ cuøng töû lang thang ngheøo khoå nöõa, thì muoán gì maø khoâng ñöôïc.

Chuùc taát caû ñeàu nhaän laïi ñöôïc kho baùu nhaø mình, ñeå huynh ñeä cuøng chung höôûng nieàm vui baát dieät coù trong moãi chuùng ta.

]

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM