VÖÔØN THIEÀN

H.T THÍCH NHAÄT QUANG

LAÄP TRÖÔØNG CUÛA NGÖÔØI TU

Hoâm nay chuùng toâi muoán neâu leân moät vaøi ñieàu caàn thieát cho vieäc tu hoïc, trong ñoù quan troïng nhaát laø laäp tröôøng cuûa chuùng ta.

Thöù nhaát laø phaùt huy trí tueä chaân thaät vaø nuoâi döôõng giöõ gìn trí tueä aáy. Bôûi khi phaùt huy ñöôïc trí tueä chaân thaät roài, taát caû nhöõng hình aûnh, boùng daùng chung quanh khoâng laøm aûnh höôûng tôùi vieäc tu hoïc cuûa chuùng ta. Hieän nay tuy chuùng ta phaùt taâm tu hoïc nhöng laém khi cuõng coøn nhöõng ñieàu baát oån khieán ta phaûi chuøn chaân treân böôùc ñöôøng tu ñaïo. Vì vaäy ñeå giöõ vöõng coâng phu, chö toå daïy chuùng ta phaûi phaùt huy cho ñöôïc trí tueä chaân thaät cuûa mình.

Trí tueä chaân thaät aáy laø gì? Laøm sao phaùt huy vaø soáng ñöôïc vôùi trí tueä chaân thaät haèng höõu cuûa mình? Ñaây laø vaán ñeà quan troïng cuûa ngöôøi tu chuùng ta. Theo chuùng toâi, muoán phaùt huy ñöôïc trí tueä chaân thaät thì ngay trong sinh hoaït haèng ngaøy, chuùng ta phaûi soáng theo lôøi ngöôøi xöa daïy: “Nghieâm tuùc, chaân thaät vôùi mình vôùi ngöôøi. Nghieâm tuùc khoâng coù nghóa laø trôïn maét, goàng mình, maø luùc naøo ta cuõng töï yù thöùc phaûi tu hoïc, laøm vieäc ñuùng nhö phaùp Phaät daïy, khoâng vì lyù do gì cheånh maûng coâng phu cuûa mình. Vieäc tu hoïc laø töï nguyeän, khoâng do söï eùp buoäc cuûa ngöôøi khaùc. Moät khi ñaõ nhaän thöùc nhö vaäy thì khoù khaên vaát vaû gì chuùng ta cuõng vöôït qua ñöôïc.

Ñieàu naøy ñoâi khi ñöôïc theå hieän qua nhöõng neùt nho nhoû trong sinh hoaït haèng ngaøy cuûa mình. Nhö vöøa roài trong dòp Teát Nguyeân ñaùn, moät soá anh em mieàn xa nhö Quaûng Nam, Quaûng Ngaõi, thaân nhaân nhôù mong neân gôûi thô hoaëc ñieän thoaïi xin cho maáy anh em veà queâ aên Teát. Vöøa ñöôïc tin khoaûng hai möôi maáy Teát, laø thôøi gian vöøa vaën mua veù taøu veà. Trong soá aáy coù hai anh em cuøng tu taïi Thieàn vieän naøy. Luùc ñaàu ngöôøi anh leân trình laù thô cuûa meï, xin thaày daïy cho. Toâi cöôøi hoûi: “Con coù muoán veà aên Teát khoâng?” Vò aáy khoâng daùm noùi. Toâi goïi chuù em leân hoûi, neáu hai anh em thoáng nhaát thì toâi hoan hyû. Chuù em thöa: “Baïch thaày vieäc aáy khoâng dính daùng gì tôùi con heát. Baây giôø con ñaõ tu, con ôû ñaây aên Teát vôùi thaày, vôùi Thieàn vieän, chöù con khoâng nghó gì khaùc”. Lôøi noùi cuûa chuù em laøm ngöôøi anh cuït höùng, theá laø caû hai anh em ruùt lui. Ñöôïc nhö vaäy quaû thaät khoâng phaûi deã daøng ñaâu, bôûi neáu beân trong khoâng coù nieàm vui, khoâng coù coâng phu thì vieäc tu hoïc raát deã bò dao ñoäng, nhaát laø ñoái vôùi tình caûm gia ñình.

Luùc toâi coøn nhoû, ñöôïc thaày cho veà queâ aên Teát thì thích laém, coù khi queân nguû nöõa. Nhöng veà nhaø vui vôùi cha meï, anh chò em ñöôïc vaøi ngaøy trôû laïi chuøa, töï nhieân toâi thaáy meät moûi, naëng nhoïc, cöù löôøi bieáng cheånh maûng ra. Trong loøng raõ röôïi, buoàn buoàn khoâng bieát nhôù nhung caùi gì, maø cöù daøu daøu nhö vaäy. Phaûi ñeán naêm ba ngaøy sau môùi trôû laïi sinh hoaït bình thöôøng cuûa taêng chuùng. Ñoù laø gì? Laø thaát thoaùt coâng phu. Bôûi ña soá chuùng ta ñaõ quen theo loái moøn cuõ, quyeán luyeán tình caûm gia ñình, cho neân vieäc tu hoïc laø moät sinh hoaït môùi meû. Vì vaäy khi gaëp laïi duyeân cuõ chuùng ta deã xuoâi thuaän theo, coøn ñôøi soáng xuaát gia chöa thuaàn thuïc neân khoù baét nhòp hôn.

 Cho neân ñaõ xuaát gia tu hoïc roài thì phaûi khaúng ñònh laäp tröôøng cuûa mình. Laäp tröôøng aáy phaûi coù yù chí vaø nghò löïc beân trong hoã trôï môùi ñöùng vöõng ñöôïc. Ngoaøi ra Thaày baïn, thieän höõu tri thöùc laø nhöõng tieáp söùc beân ngoaøi nhöng cuõng raát caàn thieát cho vieäc tu hoïc cuûa chuùng ta. Ñoù laø trôï duyeân chung quanh ñeå hun ñuùc, ñeå taïo cho chuùng ta cô hoäi tu hoïc taêng tieán.

Ñöùc Phaät tröôùc khi xuaát gia laø moät oâng Hoaøng soáng trong cung vaøng ñieän ngoïc, nhöng khi ñaõ vöôït thaønh xuaát gia, Ngaøi vaøo röøng tu khoå haïnh, khoâng bao giôø coù moät nieäm nhôù veà Hoaøng cung, chæ moät beà khaån thieát tu taäp, nhö vaäy môùi ñi ñeán ñích ñöôïc. Coøn chuùng ta baây giôø quaù ña ñoan, ñeo mang ñuû thöù lænh kænh thaønh ra deã xao laõng vieäc tu. Cho neân muoán soáng vôùi trí tueä chaân thaät thì phaûi nghieâm tuùc, laø vì vaäy.

Thöù hai phaûi chaân thaät vôùi mình vôùi ngöôøi, tröôùc nhaát laø vôùi mình. Taïi sao? Vì doái nhau laø ñaùnh maát nieàm tin cuûa nhau. Neáu ta töï doái mình chính laø ta ñaùnh maát nieàm tin cuûa chính mình luoân vaäy. Ñaõ theá thì laøm sao coù cô hoäi trôû laïi vôùi mình ñöôïc. Ví duï mình noùi thöông ngöôøi naøo ñoù, thì nhaát ñònh ngöôøi baïn ñoù coù caùi gì töông ñoàng vôùi mình, môùi coù söï caûm thoâng thöông yeâu. Neáu ngöôøi ñoù hoaøn toaøn khaùc, hoaøn toaøn quay löng vôùi mình thì thöông khoù laém. Chæ tröø töø bi voâ ñieàu kieän cuûa Phaät môùi thöông ñöôïc. Vì vaäy noùi thöông ngöôøi maø thaät ra trong ñoù coù boùng daùng, coù ñöôøng neùt cuûa mình. Nhö vaäy ta thöông ta chöù khoâng phaûi thöông ngöôøi aáy ñaâu. Cho neân noùi thöông ai laø ta ñaõ doái mình vaø doái ngöôøi roài.

Phaät daïy chuùng ta phaûi thöông mình chaân thaät, nghóa laø sao? Töùc ta bieát mình ñaõ bò ñau khoå, bò luaân hoài sinh töû nhieàu laém roài, baây giôø khoâng nôõ ñeå cho mình troâi laên nöõa. Do ñoù ta thöông mình, phaán ñaáu giaûi quyeát cho xong vieäc soáng cheát, troâi giaït töø bao ñôøi. Muoán theá khoâng theå töï doái gaït mình maõi. Baây giôø coù duyeân laønh gaëp Phaät gaëp phaùp, gaëp thaày gaëp baïn, coù ñieàu kieän döøng laïi khoâng bò troâi giaït nöõa, ñoù chính laø nhìn thaáy roõ nguyeân nhaân naøo laøm cho ta ñau khoå trong voøng luaân hoài sanh töû. Töø ñoù coù caùch giaûi quyeát cho mình.

Nhìn thaáy söï ñoåi thay voâ thöôøng nôi muoân söï muoân vaät, chuùng ta thöùc tænh khoâng coøn ñaém meâ theo theá gian nöõa. Moät ñöùa con hieáu thaûo thöông cha kính meï voâ cuøng, nhöng ñeán luùc cha meï giaø beänh roài cheát cuõng khoâng thay theá ñöôïc, thaät laø baát löïc. Chuùng ta cöù laây laát qua ngaøy, lo chuyeän naøy chuyeän noï, maø queân lo cho mình. Ngaøy ñeâm hai möôi boán tieáng ñoàng hoà, phaûi laøm sao coù thôøi gian thöông mình, lo cho mình. Ñoù laø quay veà tu hoïc ñeå nhaän ra ñöôïc caùi gì thaät cuûa mình. Nhö vaäy môùi ñuùng laø thöông mình, roài sau ñoù giuùp cho moïi ngöôøi cuøng thöùc tænh nhö ta, töùc laø thöông ngöôøi.

Nhö Phaät töû ñaõ Quy y Tam Baûo phaùt nguyeän giöõ naêm giôùi. Nghieäm laïi cho kyõ trong naêm ñieàu giôùi ñoù, ñieàu naøo mình cuõng lam nham heát. Ví duï giôùi khoâng ñöôïc noùi doái, ta cuõng ñaâu giöõ ñöôïc hoaøn toaøn, coù khi cuõng noùi doái. Caùc giôùi khaùc cuõng vaäy. Phaät vì loøng töø bi cheá giôùi chæ daïy cho chuùng ta thoï trì tu taäp, söûa ñoåi nghieäp taäp, phaùt huy taùnh saùng suoát cuûa mình. Cho neân noùi moät caùch döùt khoaùt, chuùng ta ñaõ thoï giôùi thì phaûi coá gaéng giöõ cho kyø ñöôïc. Nhö theá môùi goïi laø bieát thöông mình.

Trong kinh A Haøm coù keå caâu chuyeän hai thaày Tyø-kheo treân ñöôøng veà haàu Phaät. Giöõa chöøng gaëp muøa naéng haïn, khoâng coù nöôùc uoáng, moät vò döùt khoaùt thaø cheát chöù khoâng duøng nöôùc trong loã chaân traâu, vì nhö vaäy seõ gieát cheát raát nhieàu coân truøng trong aáy. Coøn moät vò nghó raèng ta uoáng taïm ñeå duy trì maïng soáng veà gaëp ñöùc Phaät. Quaû nhieân sau ñoù chæ coøn moät vò veà ñeán choã ñöùc Theá Toân. Vöøa thaáy thaày Tyø-kheo aáy ñeán, Phaät hoûi:

- Vò Tyø-kheo cuøng ñi vôùi oâng ñaâu?

- Baïch Theá Toân, thaày aáy thaø cheát khoâng chòu uoáng nöôùc trong loã chaân traâu, neân ñaõ boû maïng giöõa ñöôøng. Chæ moät mình con vì muoán ñöôïc haàu caän beân caïnh Nhö Lai, phöông tieän uoáng taïm chuùt nöôùc trong loã chaân traâu neân môùi veà ñöôïc ñeán ñaây haàu Phaät.

Nghe xong, Theá Toân quôû:

- Chæ coù Tyø-kheo naøo giöõ gìn ñuùng giôùi luaät Nhö Lai ñaõ cheá duø khoâng coù beân caïnh ta nhöng cuõng nhö ôû caïnh ta, coøn vò naøo khoâng haønh trì ñuùng giôùi luaät Nhö Lai ñaõ cheá, duø ôû caïnh ta nhöng cuõng nhö caùch xa ta.

Sau ñoù, Phaät coøn cho bieát thaày Tyø-kheo nhôø giöõ giôùi, sau khi maát ñaõ ñöôïc sanh leân coõi trôøi, tieáp tuïc tu haønh chaúng bao laâu seõ thaønh töïu Thaùnh quaû. Qua caâu chuyeän naøy, chuùng ta thaáy roõ chuû yù cuûa ñöùc Phaät, Ngaøi khaúng ñònh chæ ngöôøi quyeát chí giöõ vöõng laäp tröôøng tu haønh cuûa mình môùi thaønh coâng ñöôïc ñaïo nghieäp. Thaønh ra khoâng noùi tu thieàn, tu tònh, xuaát gia hay taïi gia, neáu ngöôøi naøo quyeát taâm, khaúng ñònh vieäc laøm cuûa mình, cöù nhö vaäy maø haønh trì, nhaát ñònh lôïi laïc thieát thöïc seõ ñeán vôùi ngöôøi aáy. Coù khaúng taâm thì vieäc tu hoïc môùi taêng tieán. Khi soáng vui vôùi Phaät phaùp roài chuùng ta caøng vöõng taâm hôn nöõa, luùc naøo mình cuõng coù theå söû duïng ñöôïc trí tueä moät caùch chaân thaät, töï do töï taïi. Cho neân coù tu taäp môùi thaáy haïnh phuùc lôùn lao mieân vieãn cuûa ngöôøi tu.

Trong nhaø thieàn thöôøng daïy moät khi chuùng ta khoâng bò ngoaïi caûnh beân ngoaøi vaø voïng töôûng beân trong keùo loâi, chuùng ta khoâng ngöôïc xuoâi theo taát caû nhöõng hieän töôïng aáy thì trí tueä saùng suoát chaân thaät seõ hieän ra. Ví duï nhö nghe ngöôøi ta noùi xaáu maø mình vaãn bình tónh töï xeùt laïi, xem ta coù nhö vaäy khoâng, chöù khoâng noåi noùng leân. Nhôø theá ta vaãn an nhieân, töôi taén öùng phoù moïi vieäc eâm xuoâi ñaâu vaøo ñaáy, ñoù khoâng phaûi trí tueä chaân thaät laø gì ? Khoâng bao giôø ngöôøi ta noùi con traâu, mình thaønh con traâu lieàn, vì hoï ñaâu phaûi phuø thuûy maø bieán mình thaønh nhö theá. Nhöng neáu nghe moät lôøi noùi xaáu mình noåi noùng leân, ñoû maët tía tai, ñaäp baøn ñaäp gheá, haàm heùt um suøm thì ñoù laø hieän töôùng ngaï quyû hay suùc sanh roài. Cho neân quan troïng laø tænh nhôù kieåm laïi mình, nhaø thieàn goïi laø phaûn quan töï kyû. Neáu ta coù loãi laàm thì saùm hoái, khaéc phuïc, coøn khoâng coù thì xem nhö ngöôøi ta noùi chôi thoâi, khoâng dính daùng gì heát. Neáu haèng ngaøy trong baát cöù sinh hoaït naøo, chuùng ta ñeàu yù thöùc tu taäp nhö vaäy thì seõ ñöôïc bình an.

Ñieàu thöù ba, ngöôøi tu Phaät phaûi thöïc haønh ñöôïc nhöõng gì mình ñaõ hoïc. Bôûi phaùp laø kinh nghieäm cuûa coå nhaân, kinh nghieäm cuûa ngöôøi khaùc, khoâng theå nuoâi soáng maïng hueä maïng cuûa chính mình. Hoïc hieåu Phaät phaùp ñeå töï bieát caùch khai trieån laïi taâm ta, cho neân trong nhaø Phaät quyù ôû choã thöïc haønh. Noùi ñöôïc laøm ñöôïc goïi laø ngoân haïnh töông öng, ñoù môùi ñuùng laø tö caùch cuûa thieàn taêng. Neáu thöïc haønh ñöôïc chuùng ta seõ traùnh ñöôïc nhöõng ñieàu naøy: Moät laø khoâng tranh, hai laø khoâng tham, ba laø khoâng caàu, boán laø khoâng ích kyû, naêm laø khoâng tö lôïi, saùu laø khoâng voïng ngöõ.

ÔÛ ñaây, chæ giaûi thích ñôn cöû moät vaøi ñieàu thoâi, nhö tranh töùc laø tranh caõi, tranh giaønh, tranh chaáp, tranh ñaáu… Ví duï aên côm chung moät maâm boán vò, ta thaáy vò naøo cuõng coù thöùc aên, rieâng mình laïi khoâng coù, trong ñaàu lieàn noåi leân tranh ñaáu. Taïi sao mình nhö vaày maø khoâng ñöôïc nhö theá nhö theá, ñuû thöù chuyeän. Cho neân laøm sao buoâng boû ñöôïc söï ñaáu tranh, tröø ñaáu tranh ñeå loaïi boû nhöõng thoùi hö taät xaáu. Vì vaäy khi hieåu Phaät phaùp, quan troïng ôû phaàn haønh. 

Keá ñeán ta theå hieän taám loøng tha thöù, buoâng xaû, khoâng tham caàu, khoâng ñaém tröôùc. Ñieàu naøy noùi thì deã nhöng laøm khoù laém. Ví duï nhö trôøi ñang noùng böùc, chuùng ta mong muoán coù ñöôïc moät luoàng gioù maùt, ñoù laø chieàu theo söï ñoøi hoûi höôûng thuï cuûa thaân, chöa theå laøm chuû ñöôïc. Phaät Toå daïy raát giaûn dò, ngöôøi tu thì noùng böùc cuõng ñöôïc, laïnh leõo cuõng ñöôïc, khoù khaên cuõng ñöôïc maø sung söôùng cuõng ñöôïc. Chuùng ta ñoâi khi khoù khaên laïi tu ñöôïc maø sung söôùng tu khoâng ñöôïc, noùng böùc tu ñöôïc maø laïnh leõo tu khoâng ñöôïc, hoaëc laïnh leõo tu ñöôïc maø noùng böùc laïi boû chaïy. Luùc naøo cuõng vaäy, ñöôïc caùi naøy khoâng ñöôïc caùi kia, vì vaäy khoâng bao giôø thaønh töïu ñöôïc sôû nguyeän.

Khoâng mong caàu thì khoâng thaát voïng, khoâng chaùn naûn, khoâng ñau khoå. Ñoù laø lôïi ích thieát thöïc tröôùc maét. Nhaø laàu, xe hôi, taát caû moïi thöù cho ñeán thaân naøy chæ coù trong moät thôøi gian roài tan maát heát. Ta coù muoán oâm giöõ noù cuõng khoâng giöõ ñöôïc, roõ raøng nhö vaäy. Tranh danh ñoaït lôïi coù ñöôïc ñeán ñaâu, tôùi luùc taét thôû cuõng phaûi buoâng xuoâi. Khoâng ñôïi ñeán cheát, ngay baây giôø maø moät daây thaàn kinh hay moät maïch maùu bò ñöùt maïch thì taát caû ñeàu trôû thaønh voâ nghóa. Khi ñoù chaúng nhöõng taám thaân naøy laøm khoå mình maø coøn khoå cho thieân haï nöõa. Hieåu nhö vaäy thì ta soáng bình an vôùi nhöõng gì hieän coù.

Cuoái cuøng laø voïng ngöõ, caùi mieäng cuûa mình toäi loãi gheâ laém. Ngöôøi bieát tu Phaät phaûi gìn giöõ caùi mieäng cuûa mình. Noùi ngöôïc noùi xuoâi, noùi treân noùi döôùi, noùi toát noùi xaáu, noùi ñeå ngöôøi ta soáng cheát… cuõng töø caùi mieäng cuûa mình. Cho neân Phaät daïy tu caùi mieäng töùc laø tu caùi yù. Do yù phoùng tuùng chaïy theo voïng taâm ñieân ñaûo maø mình coù lôøi noùi vaø haønh ñoäng gaây ra khoâng bieát bao nhieâu toäi loãi. Cho neân trong coâng phu tu haønh, neáu khoâng vì lôïi ích cho ngöôøi hoaëc cöùu ngöôøi, nhaát ñònh khoâng ñöôïc voïng ngöõ.

Chuùng ta giöõ khoâng tranh, khoâng tham, khoâng tö lôïi, khoâng ích kyû, khoâng mong caàu, cuoái cuøng ñöøng voïng ngöõ maø phaûi noùi nhöõng ñieàu chaân thaät. Nhöõng ñieàu naøy giuùp cho ñôøi soáng sinh hoaït, cho neáp tu hoïc cuûa mình luoân ñöôïc bình an. Coù khi vui ta noùi moät caâu gì quaù lôøi, sau ñoù thaáy hoå theïn, böùt röùt khoù chòu laém. Cho neân phaûi caån ngoân, giöõ gìn caùi mieäng noùi nhöõng ñieàu chaân thaät. Ñieàu naøy khoù chöù khoâng phaûi deã. Chính chö Toå ngaøy xöa, aùp duïng haønh trì nhöõng ñieàu naøy cuõng phaûi traûi qua nhöõng khoù khaên. Cho neân caùc Ngaøi luoân khuyeân nhaéc chuùng ta phaûi giöõ vöõng laäp tröôøng, ñaày ñuû yù chí quyeát taâm vaø chaân thaät, ñöôïc vaäy seõ thaønh coâng. Toå Hoaøng Baù coù laøm moät baøi keä theá naøy:

            Traàn lao quyùnh thoaùt söï phi thöôøng,

            Heä baõ thaèng ñaàu toá nhaát tröôøng.

            Baát thò nhaát phieân haøn trieät coát,

            Tranh ñaéc mai hoa phoác tyõ höông.

Taïm dòch:

            Vöôït khoûi traàn lao vieäc chaúng thöôøng,

            Ñaàu daây naém chaët giöõ laäp tröôøng.

            Chaúng phaûi moät phen xöông laïnh buoát,

            Hoa mai ñaâu deã ngöûi muøi höông.

Vöôït khoûi traàn lao vieäc chaúng thöôøng, ñeå noùi soáng ñöôïc vôùi trí tueä chaân thaät, laøm chuû ñöôïc mình, khoâng bò traàn lao keùo loâi, ñoù laø vieäc laøm phi thöôøng.

Ñaàu daây naém vöõng giöõ laäp tröôøng, ngöôøi muoán nhö theá phaûi giöõ vöõng laäp tröôøng, duø coù gaëp baát cöù trôû ngaïi naøo hay söï khuyeán duï naøo cuõng khoâng lung lay, chæ moät ñöôøng thaúng tieán.

Chaúng phaûi moät phen xöông laïnh buoát, hoa mai ñaâu deã ngöûi muøi höông, neáu khoâng coù coâng phu laïnh thaáu xöông, khoâng va chaïm coï xaùt vôùi khoù khaên, thöû thaùch thì khoâng theå ngöûi ñöôïc muøi thôm cuûa hoa mai, töùc khoâng theå nhaän ra ñöôïc cuûa baùu nhaø mình neáu khoâng coù yù chí vaø coâng phu thaâm haäu.

Nhöõng lôøi ñoù vöøa giaûn dò vöøa chí thieát ñeå nhaéc nhôû coâng phu tu haønh cuûa chuùng ta. Bình nhaät ta nghe Phaät phaùp, thaáy döôøng nhö mình coù hieåu, coù haønh trì, nhöng thaät ra coâng phu cuûa mình hôøi hôït laém. Cuõng thôø Phaät, tuïng kinh, ngoài thieàn nhöng ñuïng chuyeän laø ta phieàn naõo thoái Boà-ñeà taâm ngay, vì khoâng coù quyeát taâm, khoâng coù laäp tröôøng. Keát quaû tu taäp ñöôïc theå hieän ôû söï an vui giaûi thoaùt hay phieàn naõo ñau khoå ngay trong hieän ñôøi, chöù khoâng ñôïi ñeán bao giôø môùi bieát. Ví duï hoâm aáy ta aên chay, nhöng coù ngöôøi ñem moùn maën thaät ngon ñeå gaàn, môøi mình aên. Ngay luùc aáy neáu ta khoâng khôûi moät nieäm naøo, taâm khoâng bò ñoäng bôûi muøi vò maën, töùc bieát mình ñaõ giöõ ñöôïc laäp tröôøng. Chöù coøn ñang aên chay, chôït nghe muøi vò haáp daãn khaùc, taâm phoùng nghó phaûi chi gaép ñöôïc moät mieáng thì thích bieát maáy, chæ khôûi nghó nhö vaäy laø khoâng ñöôïc roài. Cho neân ñoái vôùi vieäc tu haønh, coù khi khoù khaên voâ vaøn nhöng coù khi cuõng deã daøng laém, tuøy ôû moãi ngöôøi.

Ñieåm thöù tö, ngöôøi tu phaûi coù söï ñònh tænh. Coù ñònh tænh, trí tueä môùi phaùt sinh, trí tueä phaùt sinh môùi phaù tan ñöôïc meâ môø taêm toái laøm cho chuùng ta ñau khoå töø bao ñôøi. Coù baøi keä noùi veà söï ñònh tænh nhö theá naøy:

            Taùnh ñònh ma phuïc ngaøy ngaøy vui,

            Khoâng sanh voïng töôûng choán choán yeân,

            Taâm döøng nieäm döùt giaøu sang thaät,

            Duïc voïng tröø saïch thaät phöôùc ñieàn.

Neáu ngöôøi naøo taâm taùnh kieân ñònh, chæ chuyeân moät vieäc tu hoïc, thì ngöôøi naøy ngaøy naøo cuõng vui. Taïi sao? Vì soáng coù chuû ñích, cho neân khoâng ñeå taâm ñeán moïi thöù chung quanh, vì vaäy phieàn naõo khoâng phaùt sinh. Ví duï hoâm nay quí vò ñi chuøa hoïc phaùp, thì chæ ñi chuøa hoïc phaùp thoâi, ai ruû reâ ñi ñaâu cuõng khoâng ñi. Phaán khôûi haï quyeát taâm nhö vaäy thì vieäc tu ngaøy caøng taêng tieán toát ñeïp. Nhôø theá nhöõng voïng töôûng daàn daàn laéng yeân, vöøa coù daáy nieäm mình bieát laø voïng. Neáu taâm khoâng kieân ñònh, khoâng tænh saùng laøm sao nhaän bieát voïng töôûng maø buoâng ñöôïc. Vöøa coù nieäm ta lieàn chao ñaûo thì seõ bò noù keùo ñi töùc khaéc, cho neân deã duoâi, xem thöôøng, ngoù qua ngoù laïi laø ñaõ maát mình.

Ngöôøi khaéc phuïc ñöôïc voïng töôûng cuûa mình laø ngöôøi giaøu sang nhaát, phuùc laïc nhaát vì soáng troïn veïn vôùi kho baùu nhaø mình. ÔÛ ñaây khoâng yeâu caàu ta thaønh Phaät thaønh Toå gì caû, chæ laøm sao ñònh taâm, töøng böôùc coâng phu thaáy thöïc, laøm thöïc thì seõ an laïc ngay hieän ñôøi. Hoâm nay chöa ñöôïc thì ngaøy mai, ñôøi naøy chöa roài thì ñôøi sau, nhaát ñònh khoâng ngaùn, khoâng lui suït.

Coù moät Thieàn sö trong khoaûng thôøi gian tu haønh, Ngaøi bò beänh naëng neân vieäc tu gaëp trôû ngaïi. Cuoái cuøng nhôø caùc huynh ñeä thay ñoà saïch seõ, Ngaøi ngoài daäy thaép höông thaàm nguyeän khaån thieát, con phaùp danh… phaùt nguyeän quyeát taâm tu haønh, neáu nghieäp taäp nhieàu ñôøi khieán phaûi cheát, ñoïa vaøo ñòa nguïc, con cuõng nhaát ñònh khoâng queân tu. Sau khi ñoïa ñòa nguïc roài, con seõ sôùm gaëp laïi Tam baûo tieáp tuïc tu haønh, khi naøo thaønh Phaät môùi thoâi. Laï thay! Khi ngaøi khaúng taâm nhö vaäy moà hoâi xuaát haïn, töø ñoù beänh tình thuyeân giaûm cho ñeán heát haún. Ngaøi noã löïc coâng phu hôn nöõa, cuoái cuøng ngoä ñaïo, thaønh töïu ñöôïc sôû nguyeän cuûa mình. Roõ raøng söùc maïnh tinh thaàn laø nhaân toá quan troïng quyeát ñònh cho vieäc tieán ñaïo cuûa chuùng ta.

Vì vaäy mong raèng taát caû ngöôøi tu chuùng ta phaûi nuoâi döôõng söùc maïnh tinh thaàn, laäp tröôøng kieân ñònh ñeå taâm khoâng dao ñoäng, khoâng lui suït. Coù ñònh taâm thì trí tueä chaân thaät môùi hieån baøy. Trí tueä chaân thaät ñaõ hieån baøy thì vieäc ngoä ñaïo vaø soáng ñaïo khoâng khoù.

]

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM