VÖÔØN THIEÀN

H.T THÍCH NHAÄT QUANG

TÖÏ PHAÁN ÑAÁU ÑEÅ HÖÔÛNG ÑÖÔÏC MUØA XUAÂN MIEÂN VIEÃN

Hoâm nay laø raèm thaùng gieâng, coøn trong nhöõng ngaøy ñaàu xuaân, chuùng toâi muoán noùi ñeán tinh thaàn phaán ñaáu ñeå höôûng ñöôïc moät muøa xuaân mieân vieãn nôi moãi chuùng ta. Trong ñaïo, xuaân khoâng phaûi chæ coù hoa mai, hoa ñaøo, maø xuaân laø nieàm vui töôi haïnh phuùc trong noäi taâm chuùng ta. Cho neân höôûng xuaân laø höôûng ñöôïc söï an laïc mieân vieãn nôi chính mình.

Ñoù laø vaán ñeà ñoøi hoûi ôû söï quyeát taâm cuûa moãi ngöôøi. Bôûi vì neáu khoâng coù quyeát taâm thì nhaát ñònh vieäc laøm naøo cuõng khoâng coù keát quaû nhö nguyeän. Tröôùc khi quyeát taâm chuùng ta phaûi coù moät caùi nhìn thaät chín chaén, thaät thaáu suoát, ñeå söï quyeát taâm ñoù daãn tôùi keát quaû toát. Moät khi quyeát taâm roài döùt khoaùt khoâng coù con ñöôøng thöù hai ñeå ta löïa choïn. Noùi ñeán quyeát taâm laø noùi ñeán moät naêng löïc raát lôùn lao, chöù khoâng phaûi laø chuyeän ñôn thuaàn. Bôûi trong loøng ta coøn moät chuùt xeâ leäch, thì khoâng goïi laø quyeát taâm. Neáu theá vieäc laøm cuûa mình khoù ñaït ñöôïc keát quaû mong muoán.

Ñoái vôùi ñôøi ngöôøi, tuoåi taùc vaø thôøi gian laø söï chi phoái lôùn lao nhaát. Khoâng ai coù theå baét thôøi gian döøng laïi ñöôïc, keå caû Phaät, Boà-taùt, chö hieàn thaùnh töø ngaøn xöa. Theá thì nhaát ñònh chuùng ta bò chi phoái, loay hoay trong voøng ñoåi thay ñoù. Nhìn thaáy nhö vaäy ñeå chuùng ta kòp chuaån bò cho mình, khoâng ñeå thôøi gian keùo daøi leâ theâ, ngöôïc xuoâi bôûi nhöõng söï vieäc chung quanh. Tröôùc maét ta chuyeân taâm chuù muïc vaøo vieäc chính laø laøm chuû ñöôïc, döøng ñöôïc nhöõng voïng nieäm quay cuoàng trong loøng mình. Ñeå khi giaø beänh keùo ñeán, ta khoâng ngaùn sôï.

Söï thaät trong chuùng ta hieän nay, moät soá lôùn coøn sôï giaø, sôï beänh, sôï cheát. Do chöa laøm chuû ñöôïc neân vieäc sanh töû luoân laø noãi khoå lôùn cuûa con ngöôøi. Ai cuõng muoán coù kieán thöùc, muoán laøm lôïi ích cho mình cho ngöôøi, chöù coù ai muoán buoâng xuoâi cuoäc ñôøi nhö doøng thaùc ñoå. Bôûi vaäy caû ñôøi moãi ngöôøi töï theo ñuoåi yù thích cuûa mình, nhöng roài cuoái cuøng cuõng ra ñi vôùi hai baøn tay traéng vaø moät caùi nghieäp khoâng troán vaøo ñaâu ñöôïc. Ñoù laø lyù do khieán chuùng ta nghó ñeán chuyeän giaûi thoaùt sanh töû, laøm sao ñeå thoaùt khoûi voøng khoå ñau laån quaån aáy ñaây?

Chuùng ta quyeát taâm tu cuõng nhaèm muïc ñích aáy. Cho neân mình boû heát taát caû nhöõng thöù gì beân ngoaøi tìm ñeán vôùi ñaïo, thì phaûi chuyeân taâm vaøo chaùnh lyù cuûa Phaät, soáng neáp haøi hoøa bình an trong ñaïo. Haønh trì coâng phu vôùi taâm duõng maõnh vaø hoan hyû nhö vaäy môùi mong ñaït ñöôïc chuùt an vui. Neáu khôûi taâm khaùc thì nguyeän ban ñaàu bò thoaùi chuyeån, vieäc tu taäp khoù coù theå ñeán nôi ñeán choán. Chö Toå thöôøng quôû traùch ngöôøi khoâng coù quyeát taâm tu laø thaû troâi ñôøi mình moät caùch voâ ích.

Chuùng ta khoâng nôõ ñeå cho ñôøi mình troâi suoâng voâ ích, thì phaûi noã löïc. Moät con ngöôøi vôùi nghi dung toát ñeïp maø thaû troâi ñôøi mình xuoâi theo doøng nöôùc nhö chieác laù uùa, beøo daït thì thaät laø nhaãn taâm. Ta ñaâu nôõ nhö vaäy, cho neân phaûi quyeát taâm tu tieán ñeå khoâng töï coâ phuï, khoâng töï vuøi laáp chính mình. Coù khi naøo huynh ñeä thaáy söï tu haønh cuûa mình ñình ñoán khoâng tieán ñöôïc, trong loøng chöa hoùa giaûi ñöôïc nhöõng noãi böùc xuùc khoù khaên, thì loøng mình nghe u buoàn khoù taû. Ñoù laø traïng thaùi thoaùi taâm Boà-ñeà, neáu khoâng gaëp duyeân toát trôï giuùp ta phaán chaán leân, thì raát deã tuoät doác luoân. Ngay luùc aáy neáu ta kòp thôøi tænh giaùc thì nhöõng phieàn muoän aáy seõ ñöôïc hoùa giaûi heát.

Muøa xuaân ñoái vôùi taát caû moïi ngöôøi, nhaát laø tuoåi treû coù voâ vaøn vui thuù, nhöng neáu khoâng tænh giaùc ta seõ bò ñoäng, bò huït haãng, coù khi bò böùc xuùc. Theá thì muøa xuaân ñaâu coøn vui töôi nöõa. Moïi ngöôøi chuùc nhau muøa xuaân haïnh phuùc, muøa xuaân vui töôi, muøa xuaân nhö yù maø thaät loøng chính baûn thaân moãi ngöôøi chöa töøng höôûng ñöôïc troïn veïn nhöõng muøa xuaân nhö theá. Roõ raøng nhöõng lôøi chuùc ñoù khoâng coù giaù trò thaät. Caùi huït haãng phaùt sinh töø ñoù.

Chuùng ta ñang soáng giöõa coõi ñôøi naøy, khoâng theå caét ñöùt hoaøn toaøn moïi quan heä vôùi con ngöôøi, vôùi xaõ hoäi. Nhöng trong nhöõng söï lieân heä ñoù, laøm sao giöõ ñöôïc mình môùi laø ñieàu ñaùng noùi. Nghóa laø neáu chuùng ta khoâng oån ñònh ñöôïc taâm mình thì khoâng höôûng ñöôïc muøa xuaân haïnh phuùc. Thaønh ra chuùng ta phaûi cö xöû nhö theá naøo ñeå oån ñònh, ñeå tieâu dung nhöõng böùc xuùc trong loøng. Nhöõng thöù ñoù vaéng roài thì töï nhieân muøa xuaân an laïc hieån hieän thoâi, ta khoûi caàn chuùc.

ÔÛ ñaây toâi muoán noùi muøa xuaân thaät söï vôùi ngöôøi tu laø loøng bình yeân. Bao giôø loøng bình yeân, thì giôø naøo phuùt naøo cuõng laø xuaân. Quyù coâ Vieân Chieáu coù vieát lôøi nhaïc theá naøy: “… Cho duø laø traêm naêm coù khi naøo maø khoâng xuaân”. Ta ngoài thieàn toát, lao ñoäng toát, tu taäp toát, khoâng beänh taät gì, khoâng quaäy phaù ai, nghóa laø moïi thöù ñeàu oån heát thì cho duø traêm naêm coù khi naøo maø khoâng xuaân. Ngöôïc laïi laø chuùng ta töï ñaùnh maát muøa xuaân, ñoàng thôøi gaây trôû ngaïi cho huynh ñeä cuûa mình khoâng höôûng ñöôïc moät muøa xuaân troïn veïn nöõa.

Chuùng ta phaûi coù con maét trí tueä quaùn chieáu nguõ uaån vaø taát caû caûnh giôùi ta ñang soáng ñeàu laø khoâng thaät, chæ do duyeân hôïp taïm coù vaäy thoâi. Noù coøn maát khoâng coù gì quan troïng, ta luoân coù moät muøa xuaân mieân vieãn khoâng bao giôø ñoåi thay beân mình. Nhôø trí tueä aáy chuùng ta tieáp duyeân xuùc caûnh khoâng bò vöôùng maéc, neân khoâng bò khoå luïy buoäc raøng. Cho neân tueä giaùc nhö thaät laø muïc ñích lôùn nhaát maø ngöôøi tu chuùng ta phaûi ñaït ñöôïc. Trí tueä naøy khoâng daønh rieâng cho ai, moïi ngöôøi ñeàu saün coù. Chæ kheùo phaùt huy ñöôïc thì dieäu duïng nhö haèng sa, khoâng kheùo phaùt huy thì luoáng chòu kieáp u toái vaäy thoâi. Khoâng luaän ngöôøi giaø keû treû, hoïc nhieàu hoïc ít, mieãn haønh saâu trí tueä Baùt-nhaõ, thaáy ñöôïc thöïc chaát moïi vaán ñeà thì taâm yeân ngay. Noùi tôùi ñaây toâi nhôù laïi caâu chuyeän naøy:

Coù ñoaøn haùt noï chuyeân moân trình dieãn nhöõng maøn ma quaùi, cho neân quaàn aùo maët maøy cuûa hoï cuõng ma quaùi. Sau khi trình dieãn ôû moät vuøng ñoù thu ñöôïc nhieàu keát quaû, hoï laïi doïn ñi nôi khaùc. Treân ñöôøng phaûi qua moät khoaûng röøng coù nhieàu ma quaùi, caùc boâ laõo khuyeân ñoaøn ñöøng ñi. Hoï khoâng tin neân khoâng thay ñoåi quyeát ñònh. Ñi tôùi khuya meät moûi, ôû trong röøng laïnh leõo, hoï daäy ñoát löûa roài cuøng nhaéc nhau ñaây laø khu röøng ma quaùi, ai yeáu boùng vía coi chöøng bò ma oáp. Anh naøy daën anh kia, moïi ngöôøi coá gaéng baûo veä cho ñoaøn ñi ñeán nôi ñeán choán. Moät trong nhöõng dieãn vieân ñoù laïnh quaù môùi môû thuøng, laáy aùo quaàn bieåu dieãn maëc vaøo cho aám. Baáy giôø coù ngöôøi chôït môû maét ra, thaáy ma quaùi hieän hình anh la hoaûng, moïi ngöôøi môû maét cuõng ñeàu thaáy theá neân taát caû toác chaïy. Caøng chaïy, boùng ma quaùi kia caøng ñuoåi theo, bôûi chính anh chaøng maëc ñoà ma quaùi kia cuõng sôï heát hoàn heát vía. Chaïy thuïc maïng cho tôùi trôøi saùng, baáy giôø boä ñoà ma quaùi raùch böôn heát, loøi ra oâng baïn ñaùng yeâu cuûa ñoaøn, moïi ngöôøi môùi vôõ leõ.

Caâu chuyeän aáy coù veû tieáu laâm nhöng noù cho chuùng ta moät kinh nghieäm raát thích ñaùng trong ñôøi tu haønh cuûa mình. Quaû thöïc ma vôùi Phaät khoâng coù bieân cöông. Chaùnh taø cuõng theá, khoâng coù bieân cöông, chæ caàn leäch moät chuùt laø taø ma ngoaïi ñaïo xen voâ, döøng laïi nhìn cho thaät kyõ thaät thaáu ñaùo thì Phaät hieän nguyeân hình. Nhö vaäy ngay trong chuùng ta coù ma coù Phaät, coù xaáu coù toát, coù thieän coù aùc, chæ tuøy nôi mình döùt khoaùt khöôùc töø thì noù lui, coøn töôûng töôïng vieån voâng thì chuùng seõ laøm khoå ta suoát ñôøi.

Trôû laïi vaán ñeà tu haønh, chuùng ta phaûi nhìn thaáu suoát, chuùng ta phaûi coù chaùnh lyù vaø luoân luoân laøm chuû. Coù chuû ñoäng môùi khoâng bò ñoäng, khoâng bò ma phieàn naõo ma nguõ duïc nhaùt. Thaønh ra ñieàu khoâng theå thieáu cuûa ngöôøi Phaät töû laø tænh taùo saùng suoát. Neáu khoâng nhö theá, vöøa hôû ra chuyeän gì laø giaät mình, hoát hoaûng, la saûng leân khieán cho moïi ngöôøi cuõng baát an baát oån theo mình. Ma quaùi ôû trong loøng mình, chöù coù thaät ñaâu. Taát caû ñeàu do ta töôûng töôïng veõ vôøi neân. Neáu coù con maét trí tueä chuùng ta seõ khoâng bao giôø nhìn laàm laãn nhö vaäy, do ñoù khoâng bò ma mò naøo nhaùt caû.

Ñieàu kieän tieân quyeát cuûa ngöôøi tu thieàn laø phaûi soáng ñöôïc vôùi taùnh giaùc cuûa mình. Taùnh giaùc laø gì? Haèng ngaøy trong cuoäc soáng, chuùng ta môû maét nhìn thaáy muoân vaät, khoâng coù gì ngoaøi taùnh giaùc caû. Ñi chôï, naáu côm, tuïng kinh ngoài thieàn, traêm coâng ngaøn vieäc, khoâng luùc naøo rôøi taùnh giaùc heát. Nhö vaäy taùnh giaùc ôû ñaâu? Noùi ôû ñaâu ñaõ laø sai roài, vì tuy taùnh giaùc khoâng thieáu vaéng bao giôø, nhöng noù khoâng coù hình töôùng choã nôi, khoâng theå duøng maét thaáy tai nghe, chæ tröïc nhaän tröïc bieát thoâi. Tuy khoâng chæ ra ñöôïc nhöng noù truøm khaép. Nhö khi ta nhöùc ñaàu, ñau buïng hoaëc ñuïng ñeán baát cöù nôi naøo treân thaân ta cuõng bieát. Ñoù laø bieåu hieän cuûa taùnh giaùc.

Neáu chuùng ta bình yeân, khoâng hoát hoaûng ñoái vôùi taát caû caùc söï kieän, thì taùnh giaùc ñöôïc phaùt huy. Khoâng hoát hoaûng laø theá naøy, nhö baát thaàn coù ngöôøi chöûi mình, neáu ta hoát hoaûng chöûi laïi thì taùnh giaùc khoâng bao giôø hieän ra, bôûi vì luùc ñoù phieàn naõo vaây kín, taùnh giaùc laøm sao hieän baøy ñöôïc. Chæ khi naøo chuùng ta bình tónh, thaáy khoâng coù gì quan troïng, khoâng thaønh vaán ñeà, mình coù caùi gì quyù giaù voâ vaøn, khoâng ai ñoäng tôùi ñöôïc, nhö vaäy coù gì phaûi töùc phaûi giaän. Hieåu nhö vaäy, laø quay veà soáng vôùi taùnh giaùc cuûa mình. Moät khi soáng ñöôïc vôùi taùnh giaùc roài thì ta giaøu coù sang troïng, khoâng thieáu thöù gì nöõa, khoâng phaûi ngöôïc xuoâi laøm keû cuøng töû nöõa.

Phaät baûo ngöôøi soáng ñöôïc vôùi taùnh giaùc thì heát luaân hoài sinh töû. Duø haøng xuaát gia hay taïi gia, duø ôû nôi thieàn moân thanh vaéng hay soáng giöõa phoá thò phoàn hoa, neáu nhaän ra vaø soáng ñöôïc vôùi taùnh giaùc thì ngöôøi aáy chaám döùt luaân hoài sinh töû. Ñieàu naøy khoâng phaûi khoâng laøm ñöôïc, bôûi nhö toâi ñaõ noùi, taùnh giaùc truøm khaép, khoâng thieáu vaéng bao giôø. Neáu ngöôøi kheùo nhaän, ngay nôi caùc vaän ñoäng thi vi hay söï tieáp xuùc giöõa caên traàn, thì seõ phaùt hieän ra taùnh giaùc aáy. Ví duï chuùng ta thaáy maøu xanh maøu ñoû ngoaøi kia roài lao theo noù, thì bò caùc maøu ñoù keùo ñi, ta khoâng chuû ñoäng ñöôïc mình, neân khoâng thaáy söï hieän dieän cuûa chính mình. Caøng lao ra beân ngoaøi, caøng bieát nhieàu beân ngoaøi thì caøng maát chuû ñoäng, caøng xa taùnh giaùc. Chæ khi thaáy maøu xanh maøu ñoû, ta bieát roõ mình ñang thaáy nhö theá, khoâng ñeå taâm treân caùc maøu saéc, luùc ñoù ta seõ tröïc nhaän söï hieän höõu thöôøng xuyeân cuûa mình qua taùnh thaáy. Giaûn dò nhö vaäy thoâi.

Theâm moät ví duï nöõa, nhö trong ngoâi nhaø coù saùu cöûa, cöûa lôùn cöûa nhoû, cöûa tröôùc cöûa sau v.v… Giöõa nhaø coù moät boùng ñeøn ñang thaép saùng, töø saùu cöûa aùnh saùng phaùt ra beân ngoaøi. Neáu chuùng ta lao theo caùc vaät beân ngoaøi, thì queân ñi aùnh saùng phaùt ra töø boùng ñeøn. Trong kinh Laêng Nghieâm goïi aùnh saùng naøy laø Vieân Traïm Thöôøng Tính. Saùu cöûa duï cho saùu caên, aùnh saùng boùng ñeøn duï cho trí tueä chaân thaät phaùt ra töø taùnh giaùc. Neáu chuùng ta ñeå saùu caên rong ruoåi theo traàn caûnh, nhaát ñònh seõ queân ñi taùnh giaùc, vì vaäy khoâng söû duïng ñöôïc trí tueä chaân thaät cuûa mình. Cho neân tu laø phaûn quan töï kyû, quay laïi nhaän ra Vieân Traïm Thöôøng Tính baát sinh baát dieät cuûa mình. Coù theá môùi khoâng ngöôïc xuoâi chaïy theo voïng töôûng, laàm meâ vöôùng maéc taát caû caûnh duyeân.

Trong ñaïo thöôøng so saùnh hình aûnh con choù vaø sö töû. Baày choù moät khi ñöôïc lieäng cho cuïc xöông, noù nhaøo ra giaønh cuïc xöông, coù khi phaûi caén loän ñeán ñoå maùu. Coøn sö töû thì khaùc, ai lieäng xöông, noù ñôùp ngay ngöôøi lieäng chöù khoâng giaønh cuïc xöông. Ngöôøi tu, nhaát laø tu thieàn phaûi nhö con sö töû. Chæ taäp trung vaøo moät vieäc lôùn, ngoaøi ra taát caû ñeàu khoâng coù gì quan troïng, gaùc qua moät beân heát ñeå khoâng phí söùc, khoâng toån hao taâm löïc. Bao giôø nhaän vaø soáng ñöôïc vôùi taùnh thaät cuûa mình thì môùi töï do töï taïi, khoâng bò caâu thuùc bôûi baát cöù thöù gì khaùc. Ñoù laø tinh thaàn phaûi coù cuûa haønh giaû tu thieàn.

Song ngaøy nay, ngöôøi tu thöôøng thì moät naéng möôøi möa, cho neân keát quaû khieâm nhöôøng laém. Thöïc haønh coâng phu khoâng lieân tuïc laø moät trôû löïc lôùn lao nhaát cho vieäc thaønh ñaïo. Duø chuùng ta coù hieåu bieát, coù thoâng minh ñeán ñaâu maø coâng phu bò giaùn ñoaïn thì cuõng chaúng ra laøm sao. Ví duï moät ngaøy möôøi hai tieáng ñoàng hoà, töø saùu giôø saùng tôùi saùu giôø chieàu, chuùng ta kieåm laïi xem bao nhieâu laàn mình saân giaän, buoàn böïc, bao nhieâu laàn mình soáng maø nhö cheát. Cho neân tu laø töï kieåm laïi mình ñeå thaáy nhöõng khieám khuyeát, nhöõng toån thaát mình ñaõ gaây ra laøm naõo loaïn chính mình. Neáu trong möôøi hai giôø, chuùng ta maát ñi naêm giôø, töùc laø naêm giôø ngöôïc xuoâi troâi laên trong sanh töû. Baây giôø phaûi phaán ñaáu söûa laïi cho soá giôø aáy giaûm xuoáng. Giaûm tôùi khi naøo ta khoâng maát töï chuû trong taát caû thôøi, taát caû choã laø xong vieäc. Ngaøy xöa ngaøi Trieäu Chaâu trong suoát möôøi hai giôø, chæ tröø hai thôøi côm chaùo, ngoaøi ra khoâng coù taïp nieäm, töùc Ngaøi tænh giaùc lieân tuïc, soáng vôùi taùnh giaùc lieân tuïc. Tu nhö theá môùi laøm Toå ñöôïc chöù.

Chuùng ta tu taäp laø phaûi can ñaûm, anh duõng nhaän ra nhöõng sai traùi cuûa mình, ñeå khaéc phuïc vöôït qua, vöôn leân. Coù theá môùi mong xeù toaïc lôùp baûn ngaõ phuû che taùnh giaùc ngôøi saùng beân trong. Treân ñôøi naøy, khoâng ai toát troïn veïn, chæ bieát nhaän vaø söûa ñoåi loãi laàm laø ñaùng quyù. Ñöøng thaáy mình khoâng troïn veïn roài buoâng xuoâi, lôõ xaáu cho xaáu luoân. Nhö vaäy laø töï dìm mình xuoáng buøn saâu, khoâng coù ngaøy caát ñaàu leân ñöôïc, laøm sao nhaän laïi taùnh giaùc ñaây? Neáu khoâng noùi laøm chuû ñöôïc hoaøn toaøn, cuõng coù nhöõng phuùt giaây mình laøm chuû chöù. Nieäm ban ñaàu maát mình thoâi boû qua, ta laøm chuû nieäm thöù hai, thöù ba vaãn ñöôïc kia maø. Taïi sao maát mình moät phuùt maø laïi keùo daøi thaønh caû ñôøi. Nhö vaäy coù phaûi quaù ñaùng khoâng?

Ví duï baát thaàn nghe ai chöûi, ta muoán noåi töùc leân, nhöng lieàn sau ñoù mình döøng laïi. AØ! Mình tu roài, chæ nhaän oâng Phaät thoâi, nhaän lôøi chöûi kia laøm gì. Ñoù laø nieäm thöù hai tænh giaùc, ñaõ tænh giaùc roài thì ñaâu coøn saân giaän nöõa. Cho neân chæ maát mình moät chuùt thoâi, nieäm thöù hai thöù ba laø söï tænh giaùc, ñoù laø Phaät Boà-taùt hieän tieàn. Tieán trình tu taäp traûi qua nhö vaäy, khoâng theå môùi vaøo maø giaùc ngoä hoaøn toaøn ñöôïc, phaûi phaàn giaùc tröôùc töùc giaùc ngoä töøng phaàn, roài sau môùi giaùc ngoä hoaøn toaøn.

Tinh thaàn giaûi thoaùt trong nhaø Phaät laø theá naøo? Chöõ “giaûi” laø côûi ra môû ra, buoâng ra heát. Chöõ “thoaùt” laø troùt loït, khoâng coøn dính maéc moät chuùt gì caû. Giaûi thoaùt töùc laø côûi boû taát caû, khoâng coøn dính maéc baát cöù thöù gì nöõa. Chuùng ta soáng trong cuoäc ñôøi naøy, neáu khoâng coù tinh thaàn giaûi thoaùt thì vöôùng maéc nhieàu laém. Töø vieäc nhoû cho tôùi vieäc lôùn, ñaâu ñaâu cuõng coù theå troùi chaët mình. Cho neân khoâng giaûi thoaùt ñöôïc, chuùng ta seõ ñau khoå daøi daøi.

Noùi ñeán ñaây, toâi nhôù laïi caâu chuyeän cuõ. Coù moät ñaïi sö tu haønh raát chaân chính, ñöôïc ñoâng ñaûo Taêng Ni vaø Phaät töû quy ngöôõng. Trong soá ñeä töû thaân caän vôùi Ngaøi, coù hai vò noåi baät. Moät vò gioûi veà giao teá vaø thuyeát giaûng, coù uy tín vôùi Phaät töû beân ngoaøi. Moät vò gioûi veà giôùi luaät trang nghieâm, coù uy tín vôùi taêng chuùng trong chuøa. Khi ñaïi sö giaø, laâm troïng beänh saép tòch, vaán ñeà keá thöøa ñöôïc ñaët ra. Trong loøng vò ñeä töû gioûi veà giao thieäp thuyeát giaûng muoán chuøa phaûi laø cô sôû hoaèng phaùp lôïi sinh, cho Phaät töû coù ñieåm nöông töïa tu hoïc. Ñieàu naøy khoâng sai. Nhöng trong loøng vò gioûi veà giôùi ñöùc thì muoán ñaïo traøng cuûa thaày mình phaûi laø nôi phaùt huy vieäc tu hoïc cho chö taêng ñöôïc trang nghieâm thanh tònh. Vieäc naøy khieán ñaïi sö khoù xöû. Cuoái cuøng ñeå dung hoøa, ñaïi sö goïi caû hai vò vaøo vaø daïy:

- Moät ngoâi ñaïi giaø lam, ngöôøi chaáp moät beân khoâng theå ñaûm ñöông noåi. Caùc con, moät gioûi maët ngoaøi, moät gioûi maët trong. Nhö vaäy caû hai ñeàu thieáu moät maët, chöa ai coù theå thay ta gìn giöõ ngoâi giaø lam ñöôïc. Cho neân chuù chuyeân veà thuyeát giaûng giao thieäp caàn phaûi noã löïc coâng phu tu taäp cho ñaïo löïc thaät vöõng. Chuù gioûi veà giôùi ñöùc cuõng caàn phaûi phaùt huy chieàu roäng thì coâng ñöùc môùi vieân maõn. Ñöôïc vaäy, ta nhaém maét khoâng caàn phaûi lo veà chuyeän naøy nöõa.

Trôû laïi ñôøi soáng tu haønh, chuùng ta luùc naøo cuõng coù nhöõng baát oån. Noù xuaát phaùt töø trong loøng mình chöù khoâng phaûi ôû ñaâu ñem tôùi. Cho neân ngöôøi bieát ñieàu hoøa, saép xeáp luoân ôû theá tænh giaùc, laøm chuû ñöôïc thì ngöôøi ñoù giaûi thoaùt. Coøn moät vaán ñeà nhoû naøo, duø laø vaán ñeà Phaät phaùp cuõng laøm naõo loaïn taâm ta. Beân trong coù môû ñöôïc, chaët ñöùt, thaùo tung nhöõng roái raém thì beân ngoaøi môùi hieän töôùng giaûi thoaùt. Vieäc naøy ñoøi hoûi chuùng ta phaûi kieân trì trong coâng phu laém môùi ñöôïc. Bôûi töø nhieàu ñôøi taäp khí huaân taäp quaù saâu daøy, khoâng theå moät sôùm moät chieàu ta coù theå goät röûa saïch heát.

Trong kinh A Haøm Phaät ñaõ duøng caùc töø taâm caáu, taâm tröôïc, taâm keát, taâm si, taâm naõo… ñeå dieãn taû caùc thöù si meâ taêm toái cuûa chuùng ta nhieàu voâ soá. Vì vaäy ñeå ñoái trò nhöõng thöù aáy phaûi duøng ñeán taâm tueä, taâm giaûi thoaùt, taâm chaùnh tri, taâm chaùnh kieán, taâm giaùc ngoä… Töø nôi mình ta thaùo gôõ laáy, môùi coù theå giaûi thoaùt ñöôïc. Toå Qui Sôn noùi: “Ñöôøng tröôùc môø môø, chöa bieát veà ñaâu?”, neáu khoâng giaûi thoaùt ñöôïc, quaû thöïc ñöôøng tröôùc môø môø khoâng bieát veà ñaâu, nghieäp thöùc meânh mang khoâng giaûi quyeát ñöôïc. Cho neân nhieäm vuï khaån thieát cuûa chuùng ta laø phaûi giaûi thoaùt khoûi sanh töû.

Muoán theá, töøng böôùc chuùng ta taäp buoâng boû. Ñaàu tieân laø thaân naøy, duø ta coá giöõ dung döôõng bao nhieâu, roài noù cuõng phuï baïc mình thoâi. Taøi saûn, danh vò, quyeàn chöùc, mình coù caát trong tuû khoùa naêm baûy lôùp, noù cuõng phuï baïc mình thoâi. Ví duï mình coù chung traø gia baûo raát quyù, cuûa oâng noäi ñeå laïi cho boá, boá ñeå laïi cho mình neân ta coù boån phaän phaûi gìn giöõ noù, khoâng ñöôïc laøm maát laøm beå. Nhöng baát thaàn, moät hoâm thaèng chaùu noäi cuûa mình noù laáy ñöôïc vaø lieäng moät caùi “roån”. Theá laø chaúng leõ ba boán ñôøi oâng coá, oâng noäi, cha noù tieâu heát. Thaèng nhoû khoâng bieát, chung traø cuõng khoâng noùi chi, taïi sao ta phieàn naõo? Chaúng qua taïi mình coá chaáp thoâi, chöù chung traø noù coù noùi noù quyù ñaâu. Cho neân nhìn ñuùng baûn chaát cuûa caùc phaùp thì ta soáng thoaûi maùi töï taïi, coøn coá chaáp thì ta ñau khoå trong meâ laàm khoâng coù ngaøy cuøng. Ñoù laø yù nghóa roõ raøng nhaát cuûa söï giaûi thoaùt vaø troùi buoäc.

Cho neân tu haønh khoâng luaän xuaát gia hay taïi gia, ngöôøi bieát buoâng xaû laø giaûi thoaùt. Ngöôøi chöa buoâng xaû thì bò troùi buoäc. Coøn chaáp vaøo phöôùc ñöùc coøn theâm roái raém. Ví duï caùc vò tu coù nhieàu phöôùc ñöôïc sanh leân trôøi, höôûng duïc laïc ôû thieân giôùi. Höôûng heát phöôùc rôùt xuoáng ñòa nguïc chòu nhieàu khoå sôû. Bôûi khi coù phöôùc lo höôûng, queân tu neân taïo nghieäp, vì vaäy sau phaûi thoï quaû baùo. Neân ñöøng nghó raèng phöôùc nhieàu deã tu, khoâng coù phöôùc cuõng khoâng tu ñöôïc, chæ bieát phöôùc nghieäp khoâng thaät, khoâng chaáp vaøo ñoù, lo vun boài trí tueä môùi goïi laø ngöôøi bieát tu.

Thaáy ñöôïc choã chaân thaät roài thì ñoùa hoa chaân thöôøng, muøa xuaân mieân vieãn seõ töï troøn ñaày trong ta. Cuoäc soáng thay ñoåi beân ngoaøi, boán muøa luaân löu khoâng aûnh höôûng gì ñeán muøa xuaân trong loøng chuùng ta nöõa. Thaønh ra chuùng ta coá gaéng laøm sao thöïc hieän söï tænh giaùc laø töï oån ñònh mình, khoâng theå ñoå thöøa hoaøn caûnh, thôøi gian, maø chính baûn thaân mình phaûi töï oån ñònh. OÅn ñònh roài coâng vieäc cuûa ta môùi an toaøn, nguy hieåm nhaát laø taâm voâ minh, neáu mình baát oån thì khoâng ñöông ñaàu noåi noù ñaâu. Voâ minh laø khoâng saùng, neáu ñeå voâ minh laøm chuû thì nhaát ñònh noù seõ daãn chuùng ta ñi trong luaân hoài sinh töû, khoâng caàn phaûi noùi daøi doøng. Cho neân chaïy theo voâ minh thì ngaøn ñôøi muoân kieáp soáng trong taêm toái, taïo nghieäp luaân hoài sanh töû, khoâng giaûi thoaùt ñöôïc. Ñoù laø ñieàu ngöôøi tu chuùng ta caàn phaûi bieát.

Vì vaäy muoán giaûi thoaùt, muoán an vui maõi maõi chuùng ta phaûi coù caùi nhìn thaáu suoát môùi mong thaáy chaân trôøi tònh thanh haøi hoøa töôi taén. Roõ raøng huynh ñeä naøo coù coâng phu, saép ñaët moïi vieäc ñeàu oån thì göông maët khoâng bao giôø buoàn phieàn. Coøn kieåu ôû trong nhaø maø trôøi möa doät, maët maøy uû eâ nhaên nhoù thì trôøi coù ñang xuaân cuõng heùo xaøu nöõa, noùi gì ñeán vui töôi haïnh phuùc.

Hoâm nay nhaân coøn ngaøy xuaân, chuùng toâi muoán noùi ñeán muøa xuaân mieân vieãn ôû nôi moãi chuùng ta. Laøm sao luùc naøo mình cuõng taän höôûng muøa xuaân, chöù khoâng chæ chuùc suoâng thoâi. Muøa xuaân chaân thaät trong loøng ñaõ môû ra, seõ khoâng coøn nöõa nhöõng khí tieát baát thöôøng laøm ta noåi möa gioù traùi muøa, gieo söï baát an baát oån cho mình vaø moïi ngöôøi chung quanh. Ñoù chính laø muøa xuaân mieân vieãn chaân thaät trong loøng cuûa chuùng ta.

Mong raèng vôùi taâm nieäm tu haønh saün coù nôi moãi chuùng ta, huynh ñeä coá gaéng luùc naøo cuõng xoay trôû laïi mình, beân trong noäi taâm vöõng vaøng, beân ngoaøi khoâng vöôùng maéc moïi caûnh duyeân. Ñöôïc vaäy, nhaát ñònh chuùng ta seõ höôûng moät muøa xuaân baát dieät, haïnh phuùc traøn ñaày maø khoâng phaûi leä thuoäc vaøo tieát trôøi vaø doøng ñôøi voán luoân ñoåi thay nöõa.

]

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM