 |
XUAÂN NHAÄT H.T THÍCH NHAÄT QUANG |
 |
 |
||
|
COÄI NGUOÀN YEÂN TÖÛ Toâng moân Yeân Töû, doøng phaùp noái tieáp sau Thieàn sö Hieän Quang laø Quoác sö Phuø Vaân. Vua Traàn Thaùi Toâng sau khi nhaän chaân ñöôïc leõ voâ thöôøng cuûa cuoäc ñôøi naøy, Ngaøi quyeát taâm tu haønh vaø tìm leân nuùi Yeân Töû, baáy giôø laø Quoác sö Phuø Vaân ñang keá thöøa ngaøi Hieän Quang taïi sôn moân naøy. Ngaøi Phuø Vaân laø moät con ngöôøi ñaït ñaïo, laïi raát thöïc teá ñoái vôùi xaõ hoäi vaø ñaát nöôùc. Khi thaáy vua Traàn Thaùi Toâng leân ñaây xin tu thì Ngaøi chöa quyeát ñònh nhöng Ngaøi noùi raèng : “Laõo taêng ôû choán sôn daõ ñaõ laâu, xöông cöùng maët gaày, aên rau raêm, nhai haït deû, uoáng nöôùc suoái, vui caûnh nuùi röøng ñaõ quen. Coøn Ngaøi laø moät vò quoác vöông leân ôû ñaây tu haønh laøm sao ñöôïc”. Nhöng vua Traàn Thaùi Toâng khaêng khaêng moät möïc xin ôû ñaây tu. Ngaøi laïi hoûi tieáp : “Beä haï ñeán ñaây caàu vieäc gì ?”. Vua Traàn Thaùi Toâng ñaùp : “Traãm coøn thô aáu, ñaõ sôùm maát meï cha, trô vô ñöùng treân só daân, khoâng nôi nöông töïa. Laïi nghó raèng söï nghieäp Ñeá Vöông ñôøi tröôùc höng pheá baát thöôøng, cho neân môùi vaøo ñaây, chæ muoán caàu laøm Phaät chöù chaúng muoán caàu gì khaùc”. Ngaøi Phuø Vaân lieàn noùi : “Trong nuùi voán khoâng coù Phaät, Phaät ôû trong taâm ta, neáu taâm laéng laëng thì trí tueä xuaát hieän, ñoù chính laø Phaät, khoâng caàn ñi tìm cöïc khoå beân ngoaøi”. Ñoù laø caâu noùi maø Quoác sö Phuø Vaân ñaõ hieän baøy ñeå khai ngoä cho vua Traàn Thaùi Toâng. Khi Traàn Thaùi Toâng boû trieàu chính leân nuùi Yeân Töû tu, Thuùc phuï Traàn Thuû Ñoä ra leänh cho baù quan leân nuùi tìm vua. Gaëp vua, Traàn Thuû Ñoä yeâu caàu nhaø vua sôùm veà laõnh ñaïo quoác gia, moïi ngöôøi ñang mong ñôïi nhaø vua trôû veà. Vua Traàn Thaùi Toâng nghe nhöõng lôøi khaån caàu tha thieát, vua ñoäng loøng thöa vôùi Quoác sö Phuø Vaân : “Baây giôø baù quan tìm tôùi ñaây röôùc traãm veà, Ngaøi nghó theá naøo ?”. Ngaøi Phuø Vaân ñaùp raèng : “Laø ñaáng quaân vöông, mình laøm vieäc gì phaûi noi theo loøng cuûa moïi ngöôøi, daân muoán röôùc Beä haï veà thì Beä haï neân veà. Nhöng veà laøm vieäc nöôùc maø ñöøng queân vieäc tu haønh cuûa chính mình.” Ngaøy xöa, vôùi moät vò Thieàn sö ôû nuùi maø ñaõ môû ra moät chaân trôøi nhö theá, ñaáy quaû laø lôøi nhaéc nhôû chí thieát vöøa ñaïo ñöùc, vöøa ñaïo lyù soáng trong nhaân gian. Tuy vua phaûi trôû veà trieàu ñình, nhöng Ngaøi vaãn khoâng queân vieäc nghieân cöùu kinh ñieån cuûa Phaät vaø thöïc taäp thieàn quaùn. Moät hoâm nhaân tuïng kinh Kim Cang ñeán caâu “Öng voâ sôû truï nhi sanh kyø taâm” Ngaøi lieàn coù choã vaøo, taâm thaùi ngôøi saùng. Nguyeân chöõ Haùn noùi ñaày ñuû laø : “Baát öng truï saéc sanh taâm, baát öng truï thanh, höông, vò, xuùc, phaùp sanh taâm. Öng voâ sôû truï nhi sanh kyø taâm”. Do nhaän ñöôïc leõ chaân thaät naøy, neân veà sau Ngaøi coù vieát quyeån Thieàn Toâng Chæ Nam löu laïi cho haäu theá. Sau ñoù, vua thænh Quoác sö Phuø Vaân veà trieàu vaø ñaõ trình leân Ngaøi. Xem qua Quoác sö Phuø Vaân höùa khaû noùi : “Ñaây laø quyeån saùch raát xöùng ñaùng”. Nhö vaäy moät oâng vua vöøa lo vieäc nöôùc, vieäc daân, choáng giaëc ngoaïi xaâm, chieán thaéng quaân Nguyeân Moâng laøm neân trang söû veû vang cho daân toäc maø vaãn tu haønh ñöôïc. Ñaây quaû thöïc laø moät ñieåm son saùng ngôøi ñaùng ñöôïc haäu theá soi chung. Noái tieáp ngaøi Phuø Vaân laø Thieàn sö Ñaïi Ñaêng, cuøng thôøi vôùi vua Traàn Thaùnh Toâng. Vua Thaùnh Toâng laø moät vò vua hoaøn thaønh vieäc nöôùc xuaát saéc maø vaãn am hieåu Phaät phaùp, nhaän ñöôïc lyù Thieàn. Chuùng ta thaáy caùc vua nhaø Traàn, ñeàu laø nhöõng ngöôøi thaâm hieåu Phaät phaùp öùng duïng tu haønh. Ngöôøi troán leân Yeân Töû ñaàu tieân laø vua Traàn Thaùi Toâng, ñeán ngöôøi thöù ba laø vua Traàn Nhaân Toâng, ñaëc bieät caùc Ngaøi ñeàu tìm leân Yeân Töû ñeå tu. Vua Nhaân Toâng, luùc coøn laø Hoaøng töû ñöôïc vua cha gôûi theo hoïc vôùi Tueä Trung Thöôïng Só. Ñaây laø moät oâng quan raát uyeân baùc Phaät phaùp vaø ngoä lyù Thieàn saâu saéc, thuyeát giaûng Thieàn raát ñoäc ñaùo. Theá thì luùc coøn laø moät oâng hoaøng maø vua Traàn Nhaân Toâng ñaõ ñöôïc nuoâi naáng ôû trong ñaïo lyù, vaø Ngaøi töøng troán leân Yeân Töû tu. Coù theå noùi Phaät phaùp ñôøi Traàn xuaát phaùt töø nuùi Yeân Töû, töø Thieàn sö Hieän Quang, Quoác sö Phuø Vaân cho ñeán Quoác sö Ñaïi Ñaêng, nhöõng vò Quoác sö naøy ñeàu laø thaày cuûa caùc vua ñôøi Traàn. Trong söû coù ñoaïn ghi vua Traàn Nhaân Toâng troán leân nuùi Yeân Töû tu, muoán nhöôøng ngoâi laïi cho em, nhöng vua Thaùnh Toâng thaáy roõ Ngaøi laø ngöôøi coù ñuû ñöùc, ñuû taøi ñeå lo vieäc nöôùc, cho neân leân Yeân Töû baét veà vaø truyeàn ngoâi laïi cho Ngaøi. Vua Nhaân Toâng ngoä lyù Thieàn nôi Thaày hoïc cuûa mình laø Tueä Trung Thöôïng Só. Sau moät thôøi gian hoïc ñaïo vôùi Thaày, cho ñeán ngaøy vua cha ñoøi veà, Ngaøi hoûi Tueä Trung Thöôïng Só raèng : “Vieäc boån phaän cuûa ngöôøi tu laø gì ?” Tueä Trung ñaùp : “Phaûn quan töï kyû boån phaän söï, baát tuøng tha ñaéc”. Nghóa laø quay laïi soi saùng chính mình, ñoù laø phaän söï chính, khoâng theå caàu beân ngoaøi maø ñöôïc. Ngay ñoù ngaøi lieàn ngoä. Nhö vaäy khi coøn laø Thaùi töû, Ngaøi ñaõ ngoä ñaïo roài chöù khoâng phaûi ñôïi ñeán sau naøy. Nhöng Ngaøi laøm troøn traùch nhieäm cuûa moät ngöôøi coù boån phaän lo cho daân cho nöôùc xong roài môùi ñi tu. Qua hai laàn ñaùnh thaéng quaân Nguyeân Moâng, ñem laïi söï hoøa bình cho daân toäc. Khi nöôùc nhaø bình yeân, Ngaøi nhöôøng ngoâi laïi cho con laø vua Traàn Anh Toâng vaø leân nuùi Yeân Töû tu, naêm ñoù ngaøi 40 tuoåi. Ngaøi coù nhöõng ñieåm kyø ñaëc hôn caùc Quoác sö Phuø Vaân, Ñaïi Ñaêng… Nhöõng vò naøy ñeàu laø Quoác sö theo heä thoáng cuûa caùc heä phaùi Thieàn ñöôïc truyeàn thöøa laâu nay trong nöôùc. Ñeán Ngaøi thì nhaän laáy nhöõng tinh hoa cuûa caùc doøng Thieàn Tyø Ni Ña Löu Chi, Voâ Ngoân Thoâng, Thaûo Ñöôøng… keát tuï laïi, laäp thaønh moät heä phaùi laáy teân Truùc Laâm Yeân Töû. Töø ñoù nöôùc ta coù moät phaùi Thieàn hoaøn toaøn Vieät Nam vaø Ngaøi laø ngöôøi ñöùng ñaàu khai saùng, laøm Sô toå cuûa phaùi thieàn naøy. Khi coøn laøm Thaùi thöôïng hoaøng, Ngaøi coù laøm baøi phuù töïa laø Cö Traàn Laïc Ñaïo, nghóa laø ñang ôû trong voøng buïi baëm traàn theá, maø vaãn haønh ñaïo, vui vôùi ñaïo. Trong baøi phuù naøy coù nhöõng caâu Ngaøi noùi veà Thieàn heát söùc thaáu ñaùo, nhö : Cö traàn laïc ñaïo thaû tuøy duyeân Cô taéc xan heà khoán taéc mieân Gia trung höõu baûo höu taàm mích Ñoái caûnh voâ taâm maïc vaán thieàn. Taïm dòch: ÔÛ ñôøi vui ñaïo haõy tuøy duyeân Ñoùi ñeán thì aên meät nguû lieàn Trong nhaø coù baùu thoâi tìm kieám Ñoái caûnh khoâng taâm chôù hoûi thieàn. Ñang soáng cuoäc ñôøi maø vaãn vui vôùi ñaïo laø bôûi kheùo tuøy duyeân, tuøy duyeân töùc laø khoâng ñoøi hoûi, khoâng thaéc maéc, tieác nuoái lo aâu… ñoù laø kheùo tuøy duyeân. Caâu “Ñoùi ñeán thì aên meät nguû lieàn” khoâng phaûi noùi ñoùi aên meät nguû laø chuû yeáu, maø taát caû nhöõng vieäc gì ñeán cuõng gioáng nhö ñoùi aên meät nguû vaäy. Vieäc gì caàn laøm thì laøm, qua roài thì thoâi, ñöøng nghó raèng mình laøm ñaây coù lôïi nhieàu hay ít, lôïi bao nhieâu, haïi bao nhieâu. Cöù lo tính nhö theá laøm maát ñi söï trong saùng cuûa chính mình. Vieäc gì mình ñaõ laøm roài thì tuøy duyeân, laøm toát thì keát quaû toát, vieäc naøo mình cuõng vui veû chaáp nhaän. Noùi nhö theá khoâng coù nghóa laø mình baát löïc maëc cho soá phaän. Maø ôû ñaây mình duøng trí tueä thaáy moät caùch thaáu ñaùo leõ thaät, theá thì moïi khoå ñau phieàn naõo seõ khoâng coù cô hoäi quaáy raày mình nöõa. “Gia trung höõu baûo höu taàm mích, ñoái caûnh voâ taâm maïc vaán thieàn”. Trong nhaø coù cuûa baùu roài maø coøn tìm kieám gì nöõa. Nhöõng gì taàm thöôøng khoâng ai coi troïng, coù moät caùi gì ñoù ngöôøi ta quyù troïng thì goïi noù laø baùu. Cuõng nhö vaäy trong thaân cuûa chuùng ta, cuõng nhö ngoaïi caûnh beân ngoaøi ñeàu laø töôùng voâ thöôøng sinh dieät. Nhöng trong töôùng voâ thöôøng sinh dieät ñoù ngaàm chöùa moät caùi chöa bao giôø bò voâ thöôøng hoaïi dieät, caùi ñoù khoâng baùu laø gì ? Cho neân ngay trong mình coù cuûa baùu ñoù, ñöøng tìm kieám nôi naøo khaùc. Khoâng tìm kieám beân ngoaøi thì phaûi tu baèng caùch naøo? “Ñoái caûnh voâ taâm maïc vaán thieàn” Thaáy ngöôøi, thaáy vaät, thaáy hoa, thaáy coû ; thaáy toát bieát toát, xaáu bieát xaáu, caùi gì ra caùi ñoù, nhöng khoâng dính maéc caùi naøo heát. Voâ taâm laø khoâng dính, khoâng keït chöù khoâng phaûi khoâng bieát gì. Thieàn coù nghóa laø khoâng ñeå taâm dong ruoåi theo saùu traàn. Luïc Toå ngoä caâu “Öng voâ sôû truï nhi sanh kyø taâm” trong kinh Kim Cang, vua Traàn Nhaân Toâng cuõng ngoä caâu ñoù. Laøm sao cho taâm mình trong saùng khoâng vöôùng maéc saùu traàn, caên traàn khoâng ñeán nhau ñoù laø Thieàn. Nuùi Yeân Töû laø chieác noâi cuûa nguoàn Thieàn Vieät Nam, bôûi vì töø caùc vò Quoác sö, Thieàn sö cho ñeán caùc vua Traàn tu haønh ngoä ñaïo, truyeàn baù Thieàn toâng ñeàu xuaát thaân taïi ngoïn nuùi naøy. Ñaây laø moät baøi keä cuûa Sô toå Thieàn phaùi Truùc Laâm, Traàn Nhaân Toâng toå khai saùng phaùi Thieàn Vieät Nam Truùc Laâm Yeân Töû. Nay xin gôûi ñeán nhöõng ngöôøi baïn ñoàng haønh, ñeå cuøng nhau trôû veà ñieåm xuaát phaùt doøng Thieàn thuaàn tuùy Vieät Nam, vaø ngöôøi khôûi xöôùng laø moät vò vua, laõnh ñaïo quoác gia. Mong raèng moãi ngöôøi con Phaät chuùng ta, ai naáy cuõng xöùng ñaùng vaø laøm troøn boån phaän cuûa mình, ñeå khoâng phuï loøng caùc baäc toå sö tieàn boái ñaõ daøy coâng gaày döïng. “Phaûi traùi ruïng theo hoa buoåi saùng Lôïi danh laïnh vôùi traän möa ñeâm Hoa taøn möa taïnh non im vaéng Xuaân coãi coøn nguyeân moät tieáng chim.” ] |
||
