XUAÂN NHAÄT

H.T THÍCH NHAÄT QUANG

KHOÂI PHUÏC DOØNG THIEÀN TRUÙC LAÂM

Daân toäc Vieät Nam traûi daøi caû ngaøn naêm Baéc thuoäc maø tín ngöôõng truyeàn thoáng cuûa gioáng noøi vaãn coøn nguyeân veïn. Ngoùt moät traêm naêm bò ñoâ hoä bôûi phöông Taây maø daân ta ñaïi ña soá vaãn giöõ ñöôïc truyeàn thoáng tín ngöôõng ngaøn xöa cuûa tieân toå. Ñaáy quaû thöïc laø moät ñieàu ñaùng khích leä, ñaùng bieåu döông cho tinh thaàn cao quí cuûa gioáng noøi. Ngöôøi xöa töøng noùi : “Heát gaïo heát binh nhöng nieàm tin khoâng bao giôø heát”. Ñaáy moät caâu noùi nghe qua giaûn dò maø noùi leân ñöôïc yù chí xuyeân suoát, kieâu huøng, beàn vöõng vaø baát khuaát.

Daân toäc ta ñaõ vuøng leân vaø luoân luoân ñöùng vöõng laøm neân lòch söû noøi gioáng, ñaäp tan moïi aâm möu phaù hoaïi cuûa beân ngoaøi, giaønh laáy quyeàn töï chuû ñoäc laäp, xöùng ñaùng so vai cuøng haøng lieät quoác anh huøng treân theá giôùi. Laïi toå tieân ta cuõng töï bieát choïn cho mình moät tín ngöôõng phuø hôïp loøng daân, ñeå roài töø ñoù giöõa moïi ngöôøi trong coäng ñoàng daân toäc, cuøng ñoaøn keát thöïc söï ñeå xaây döïng toå quoác. Baáy giôø caùc phaùi thieàn Phaät giaùo coù maët treân laõnh thoå. Ñaàu tieân, vaøo giöõa theá kyû thöù VI phaùi thieàn Tyø Ni Ña Löu Chi truyeàn vaøo vôùi bao nhieâu vò danh Taêng thaïc ñöùc nhö Thieàn sö Ñoã Phaùp Thuaän, Tröôûng laõo La Quyù An, Taêng thoáng Khaùnh Hyû, Quoác sö Vaïn Haïnh… caùc Thieàn sö naøy môû ra moät con ñöôøng saùng laø troïn ñaïo ñeïp ñôøi. Sau ñoù kyû nguyeân thöù IX phaùi thieàn Voâ Ngoân Thoâng xuaát hieän treân coõi Ñaïi Vieät cuõng vôùi tinh thaàn trong saùng haøi hoøa, ngöôøi con Phaät loøng troïn loøng yeâu queâ höông baûo veä toå quoác. Vôùi nhöõng danh taêng nhö Khuoâng Vieät Thaùi Sö, Tröôûng laõo Ñònh Höông vaø vua Lyù Thaùi Toâng… Ngang ñaây coù theå noùi raèng caùc phaùi thieàn Vieät Nam ñaõ moät laàn laøm neân lòch söû cuøng vôùi daân toäc naøy ñoaøn keát hoøa hôïp ñeå xaây döïng moät ñaát nöôùc Vieät Nam phoàn thònh, non soâng moät daûi gaám voùc, ñaát nöôùc yeân vui thaùi bình. Daân toäc ta loøng loøng phaán khôûi, töø caùc ñaáng quaân vöông vöøa gaùnh vaùc troïng traùch kieán quoác, vöøa thöïc hieän hoaøi baõo môû thoâng ñaïo Thaùnh lôïi laïc quaàn meâ.

Thieàn phaùi Truùc Laâm Yeân Töû, moät Thieàn phaùi hoaøn toaøn Vieät Nam ra ñôøi vôùi nhöõng Thieàn sö cao khieát nhö Thieàn sö Hieän Quang, Tueä Trung Thöôïng Só, Truùc Laâm Ñaàu Ñaø, Huyeàn Quang Toân giaû… caùc baäc Thieàn toå naøy ñaõ môû toang cöûa Thaùnh khoâng chuùt giaáu gieám. Caùc Ngaøi chæ thaúng Phaät taâm cuûa moïi ngöôøi, chæ thaúng caùi coát tuûy cuûa vieäc tu haønh laø “Phaûn Quan Töï Kyû”, laø nhaän laáy phaän söï chính cuûa mình, khoâng heà than traùch choái chaïy nghieäp dó kieáp ngöôøi. Caùc Ngaøi goõ cöûa söï ñoaøn keát chaán chænh tình noøi nghóa nöôùc, ñaøo taïo moät theá heä anh huøng, laøm neân trang söû vaøng son cho daân toäc. Baûn moân môû ñaïo cuûa caùc Ngaøi laø Truùc Laâm Yeân Töû, nôi maø tröôùc ñaây cao toå cuûa Thieàn laø Thieàn sö Hieän Quang ñaõ coù maët, soáng vaø haønh ñaïo taïi ñaây. Ngaøi cuõng ñaõ khaúng khaùi noùi vôùi chuùng ta raèng – Taäp theo ñöùc Höùa Do, naøo bieát xuaân thu tröôùc, an oån soáng troïn veïn, ngöôøi töï taïi thong dong – (Na dó Höùa Do ñöùc, Haø tri theá kyû xuaân, Voâ vi cö khoaùng daõ, Tieâu dieâu töï taïi nhaân). Lôøi daïy baûo thaâm traàm naøy cuûa toå Hieän Quang treân ñænh Hoa Yeân thuôû noï quaû thöïc traàm huøng, ñoàng voïng, laøm neàn taûng kieân ñònh cho moät Thieàn phaùi Thieàn toâng töông lai Vieät Nam ra ñôøi, tieáp noái coâng ñöùc lôïi laïc chuùng sanh baèng trí tueä sieâu vieät cuûa Ngaøi. Vaø lôøi Ngaøi daën ngöôøi sau tröôùc khi thò tòch vaãn coøn aâm vang moàn moät :

            “Huyeãn phaùp laø huyeãn,

            Huyeãn tu cuõng huyeãn,

            Hai huyeãn ñeàu khoâng,

            Laø saïch caùc huyeãn.”

Thieàn phaùi Truùc Laâm chính thöùc ra ñôøi vaøo ñaàu theá kyû thöù XII. Hoài naøy caùc baäc coâng khanh quoác vöông, coâng phu saùng ñaïo döïng laäp moân phong. Vò saùng toå laø ñöùc vua Traàn Nhaân Toâng anh quaân, moät vò vua anh huøng saùng ñaïo vaø rôøi gheá phöôïng loan xaây döïng röøng thieàn laáy Truùc Laâm Yeân Töû laøm tieâu baûng. Moät ñôøi Ngaøi saùng ñaïo ñoä sinh, truyeàn xöôùng moân phong sung maõn. Caùc baäc danh ñöùc thaïc hoïc keá theá doøng maïch naøy nhö toå Phaùp Loa, Traïng nguyeân Huyeàn Quang… Thaày troø moät nhaø hoøa taáu khuùc toâng phong vi vuùt. Yeân Töû sôn, coäi tuøng röøng truùc cho ñeán ngaøy nay vaãn laø ñænh cao cuûa nhöõng taâm hoàn moä ñaïo caàu Phaät. Cuõng töø ñoù, vôùi tuùc duyeân thaâm haäu noái naám coäi nguoàn taïi mieàn Nam nöôùc Vieät, xöù cao nguyeân yeân laéng, moät Thieàn sö ra ñôøi truøng höng Thieàn vieän Truùc Laâm, neâu cao tinh thaàn “khoâi phuïc Thieàn Toâng Vieät Nam” laøm soáng daäy moät toâng phaùi Thieàn voán ñaõ raïng danh moät thôøi, maø cuõng ñaõ mai moät töø bao theá kyû tröôùc. Coù theå noùi, ñoù laø ñaëc ñieåm Thieàn hoïc Vieät Nam cuûa moät thôøi ñaïi.

Ngaøy Thaày quaûy gaäy leân non, boùng Thaày ngaû daøi theo lòch söû truyeàn thöøa Phaät giaùo Thieàn toâng. Moät thôøi cô chôït hieän, nhö aùnh ñuoác trong ñeâm toái toûa saùng meânh moâng. Phaùp aâm löu baù, söùc soáng Thieàn toâng vuøng daäy laøm toâng baûn, nôi ngöôõng moä cuûa möôøi phöông naïp töû. Chính ñaây vôùi nhöõng naêm thaùng mieät maøi coâng phu cuûa haøng naïp töû trong toâng moân ñaõ höùa heïn moät töông lai röïc rôõ “Saùng ñaïo giaûi quyeát vieäc sanh töû cuûa mình”.

Taïi Thieàn vieän Truùc Laâm, caùc Thieàn sinh luoân phaán ñaáu coâng phu thöïc hieän hoaøi baõo laøm ngöôøi xuaát gia ñeä töû Phaät xöùng ñaùng, ñeå choáng vöõng ngoâi nhaø Phaät phaùp vaø töông lai laøm lôïi ích cho chuùng höõu tình. ÔÛ ñaèng xa, loøng ngöôõng moä caùc baäc thöôïng ñöùc naøy, toâi öôùc mong Phaät phaùp saùng toû, Tam baûo gia hoä, vieäc lôùn vieân thaønh. Taát caû chuùng toâi ñoàng phaùt nguyeän “Thaép saùng ngoïn taâm ñaêng Phaät toå”. Vì theá vôùi chuùng toâi thì, Thieàn vieän Truùc Laâm laø moät nhaân toá quan troïng cuûa ngöôøi con Phaät ngaøy hoâm nay, laø vieân ñaù ñaàu tieân ñaët treân neàn taâm linh cuûa moïi ngöôøi con Phaät, vôùi quyeát taâm duy nhaát laø khoâi phuïc laïi ngoâi nhaø Thieàn toâng. Vaø tinh thaàn khoâi phuïc Thieàn toâng Vieät Nam, böôùc ñaàu ñaõ hình thaønh treân höôùng trình khai môû choã taêm toái coøn ñoïng laïi trong loøng chuùng ta, tieáp tuïc thaép ngoïn taâm ñaêng Phaät toå laøm thuyeàn beø cho moïi chuùng sinh coøn ñang ñaém chìm giöõa bieån khôi.

Chính vì vaäy, chuû tröông döïng laïi naêng löïc voâ taän cuûa mình, ñeå roài khoâng coøn phaûi lang thang chaïy rong tìm kieám beân ngoaøi nöõa, ñeå caét ñöùt nhöõng phuùt giaây phieâu boàng troâi giaït quaû laø khoù khaên voâ keå. Nôi ñaây döøng laïi maø soáng, maø nhaän laïi maët maét thaät xöa nay cuûa mình. Coù nhìn taän, thaáy thöïc roài môùi yeân loøng döøng böôùc lang thang, thoâi laøm ngöôøi khaùch phong traàn phieâu laõng.

Soáng thöïc, thaáy thöïc, töï mình quan taâm vaø nhaän ra söï chaéc thöïc cuûa chính mình nôi moïi söï kieän, vaø cuõng töø ñoù, ta coù cô hôïi hoài ñaàu nhaän laïi nguyeân vò chaân nhaân cuûa mình. Ngöôøi xöa noùi : “Caùi khoá xöa cha meï sinh vaãn coøn aám” caùi naøy noù ñôn sô, binh thöôøng vaø cuõng raát giaûn dò. Noù khoâng giaáu gieám moät ai, vaø cuõng khoâng bao giôø khuaát laáp vôùi rieâng ai. Tuy nhieân, bao giôø ta chòu döøng böôùc laêng xaêng thì caùi aáy töï hieän, ta môùi saùng maét vôùi moïi vaán ñeà. Coøn thì chöa nhaän ra, ngaøn muoân naêm cöù vaãn duøi maøi khaùc naøo ruøa muø, boäng noåi.

]

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM