QUYEÅN 1: TU TAÂM

Thích Thieän Hoa

ÑIEÀU COÁT YEÁU NHÖÙT LAØ HAÈNG NGAØY

CHUÙNG TA NEÂN TÖÏ KIEÅM THAÛO TAÂM NIEÄM CUÛA MÌNH.

Thöa quyù vò!Chuùng ta ñaõ hieåu roõ trong taâm moãi ngöôøi ñeài coù 11 anh töôùng laønh vaø 30 teân giaëc phieàn naõo. Quyù vò ñaõ bieát hình daïng, teân tuoåi vaø taøi naêng, binh töôùng cuûa ta vaø cuûa giaëc roài. Vaäy chuùng ta thöôøng ngaøy, neân töï kieåm thaûo töøng giôø, töøng phuùt: khi moät taâmnieäm noåi leân, chuùng ta xem xeùt noù laû thieän hay aùc, Cuõng nhö ngöôøi caàm binh ra chieán tröôøng, vöøa thaáy boùng ngöôøi thaáp thoaùng, phaûi quan saùt cho kyõ, ñaây laø binh töôùng cuûa ta hay cuûa giaëc. Coù theá môùi khoûi caùi haïi " nhaän giaëc laøm con" vaø môùi mong deïp tröø ñöôïc giaëc.

Nhö trong luùc chuùng ta thaáy tieàn cuûa, saéc ñeïp danh voïng v.v… sanh loøng "tham muoán", ñoù laø tham taâm sôû hieän ra, noù laø giaëc phieânnaõo. Chuùng ta phaûi mau mau tröø ñi, nhö theá goïi laø "Tu Taâm"

Trong luùc chuùng ta gaëp caûnh traùi nghòch, "noåi noùng" (saân), "töùc giaän" (phaûn) leân, "oaùn hôøn" (haän) vaø "buoàn baõ böïc töùc" (naõo) thoái ñaïo, naûn loøng, ñoù laø phieàn naõo yam sôû hieän ra. Noù laø giaëc ñeán haïi ta, noù seõ ñoát tieâu röøng coâng ñöùc vaø phaù hoaïi thaønh Nieát baøn cuûa ta. Ta nhieàu kieáp sinh töû luaân hoài cuõng vì noù. Vaäy ngöôøi Phaät töû phaûi mau tröø ñi; nhö theá goïi laø "Tu Taâm".

Trong luùc chuùng ta laøm ñieàu toäi loãi, phaù trai, phaïm giôùi maø khoâng hoå theïn vôùi löông taâm, khoâng theïn vôùi chuùng baïn, theá laø hai moùn phieàn naõo "khoâng hoå" vaø "khoâng theïn" hieän ra. Noù laø giaëc phaù haïi, chuùng ta phaûi laäp töùc tröø ñi.

Ñeán giôø tuïng kinh, nieäm Phaät hay ñeán ngaøy leã phaûi ñi chuøa leã Phaät nghe kinh, maø chuùng ta thaáy trong ngöôøi daõ döôïi chaúng muoán ñi; ñoù laø taâm sôû "giaûi ñaõi" laø giaëc; hay chæ muoán ñi coi haùt, hoaëc ñaùnh baøi v.v… ñoù laø taâm sôû "buoâng lung", thuoäc veà giaëc phieàn naõo, chuùng ta phaûi tröø ñi, nhö theá goïi laø "Tu Taâm".

Trong luùc chuùng ta laøm ñieàu toäi loãi maø che giaáu, khoâng chòu phaùt loà saùm hoái; ñoù laø taâm sôû "phuù" thuoäc veà giaëc phieàn naõo. Khi chuùng ta thaáy ngöôøi coù taøi naêng, danh voïng, hay ñöôïc lôïi loäc, maø sanh loøng ghen gheùt khoâng öa; ñoù laø taâm sôû "taät ñoá", cuõng thuoäc veà giaëc phieàn naõo.

Khi chuùng ta bieát ñöôïc vieäc hay, khoâng chòu chæ daïy cho ngöôøi, hoaëc thaáy ngöôøi thieáu thoán veà vaät chaát, mình coù cuûa maø khoâng giuùp ñôõ; ñoù laø taâm sôû "boûn xeûn" thuoäc veà phieàn naõo. Neáu giaëc phieàn naõo cöôøng thaïnh, thì noù seõ phaù haïi chuùng ta voâ cuøng voâ taän.

Trong luùc tuïng kinh, nieäm Phaät maø thaáy taâm mình lao chao khoâng yeân tónh, hoaëc mieäng noùi laép baép, noùi chuyeän gì cuõng khoâng ñaùng chuyeän gì, ngoài ñaâu thì nhòp ñuøi, rung veá, hoaëc ñöùng ngoài khoâng teà chænh; ñoù laø "ñieäu cöû taâm sôû". Coøn nghó töôûng xaèng xieâng laø "taùn loaïn taâm sôû".

Trong luùc tuïng kinh, nieäm Phaät maø taâm taùnh mô maøng, naëng nhoïc (nguû guïc) ñoù laø "hoân traàm taâm sôû" thuoäc veà giaëc phieàn naõo; traùi laïi nheï nhaøng khoan khoaùi, tuïng nieäm saùng suoát laø "khinh an taâm sôû" thuoäc veà ñaïo binh laønh.

Xin xaêm, boùi queû, caàu thaàn, ñaûo qui, laøm nhöõng ñieàu meâ tín, dò ñoan, ñoát vaøng baïc, giaáy tieàn, laàu ñaøi kho phöôùng, chaáp chaëc theo thaønh kieán cuûa mình, khoâng tin lôøi noùi phaûi, hoaëc laøm theo tuïc leä coå truyeàn khoâng chaùnh ñaùng, giöõ gìn theo nhöõng giôùi caám taø ñaïo; nhö theá ñeàu thuoäc veà "taø kieán" (aùc kieán) taâm sôû. Ñoù laø giaëc phieàn naõo, chuùng ta phaûi mau deïp tröø. Nhö theá goïi laø "Tu Taâm".

Ñoái vôùi ngöôøi, ta duøng nhöõng möu moâ ñeå löøa doái, noùi naêng xaûo traù , ñoù laø "cuoàng taâm-sôû", thuoäc veà phieàn naõo; hoaëc noùi nhöõng lôøi nònh hoùt, bôï ñôõ, ngöôøi hoûi khoâng ñaùp, laø "sieãm" vaø "kieâu taâm sôû"; coù yù khinh reõ, hieáp ñaùp laán löôùt ngöôøi, laø "ngaõ main taâm sôû". Treân ñaây thuoäc veà giaëc phieàn naõo caû, chuùng ta phaûi dieät tröø. Nhö theá goïi laø "Tu Taâm" .

Moãi khi chuùng ta thaáy vieäc ñaïo, soát saéng ra laøm, laø "tinh taán taâm sôû"; ñeán giôø tuïng kinh nieäm Phaät sieâng naêng, laø "tinh taán taâm sôû", thuoäc ñaïo binh laønh. Lôõ laøm ñieàu gì toäi loãi ñoái vôùi mình heát söùc hoå, vôùi ngöôøi heát söùc theïn, ñoù laø "taøm" vaø "quí" taâm sôû, cuõng thuoäc veà laønh. Thaáy vaøng baïc, cuûa caûi, danh voïng, saéc ñeïp khoâng tham, ñoù laø " voâ tham taâm sôû", thuoäc binh töôùng laønh. Ñoái vôùi caûnh nghòch, loøng khoâng noùng naûy, giaän hôøn, ñoù laø " voâ si taâm sôû", cuõng thuoäc veà laønh. Gaëp moät vieäc gì, ta saùng suoát phaùn ñoaùn hay dôû, lôïi haïi, laø "voâ si taâm sôû". Khoâng côø baïc röôï traø phaù trai phaïm giôùi, buoâng lung phoùng ñaûng ñoù laø " baát phoùng daät taâm sôû". Gaëp nhöõng vieäc ngöôøi ta laøm cho mình ñau khoå maø mình hyû xaû; laøm ñöôïc vieäc gì hay, toát, coù coâng ñöùc maø khoâng chaáp tröôùc (nghó ñeán) laø "haønh xaû taâm sôû". Khoâng giuùp ích ñöôïc ngöôøi vaø vaät thì thoâi, chôù khoâng laøm toån haïi, ñoù laø "baát haïi taâm sôû". Treân ñaây ñeàu thuoäc veà ñaïo binh hieàn töø cuûa chuùng ta, chuùng ta nuoâi döôõng laøm cho noù maïnh meõ theâm leân, môùi mong thaéng ñöôïc giaëc phieàn naõo treân kia. Nhö theá goïi laø "Tu Taâm"

Noùi toùm laïi, haøng ngaøy vaø töøng giôø töøng phuùt, chuùng ta phaûi thöôøng töï kieåm thaûo taâm mình nhö theá. Moãi khi coù moät nieäm noåi leân, chuùng ta phaûi thöôøng töï kieåm thaûo taâm mình nhö theá. Moãi khi coù moät nieäm noåi leân, chuùng ta phaûi xeùt ngay coi laø thieän hay aùc. Neáu aùc, thì chuùng ta phaûi mau mau deïp tröø; coøn thieän, thì chuùng ta phaûi laømsao cho noù theâm taêng tröôûng. Neáu giaëc phieàn naõo noåi leân, maø chuùng ta ñeå cho noù töï do hoaønh haønh, khoâng sôùm deïp tröø, thì noù seõ phaù tan nöôùc Coâng ñöùc, cöôùp ñoaït thaønh Nieát baøn cuûa chuùng ta; laøm cho ta thaønh keû ñeâ heøn vaø noâ leä cho vaät duïc, hoaëc phaûi ñoïa trong ba ñöôøng döõ laø Ñòa nguïc, Ngaï quæ vaø Suùc sanh.

Traùi laïi, ñaïo binh töø thieän trong taâm chuùng ta, neáu chuùng ta bieát nuoâi döôõng noù. Laøm cho noù ñöôïc maïnh meõ, huøng duõng, thì noù seõ ñaùnh tan ñöôïc giaëc phieàn naõo, giöõ gìn nöôùc Coâng ñöùc, baûo thuû thaønh Nieát baøn, laøm cho ta trôû neân hieàn, thaùnh hay Phaät.

Ñaïo binh hieàn töø, khaùng chieán vôùi giaëc phieàn naõo trong noäi taâm chuùng ta nhö theá, khoâng nhöõng töøng ngaøy, töøng giôø maø phaûi luoân luoân töøng phuùt töøng giaây; khoâng phaûi moät naêm hai naêm, maø phaûi nhieàu ñôøi nhieàu kieáp, môùi thaéng ñöôïc giaëc phieàn naõo. Khaùng chieán nhö theá môùi thaät laø " tröôøng kyø khaùng chieán". Nhö Ñöùc Phaät Thích Ca phaûi traûi qua bao voâ soá kieáp tu haønh, môùi hoaøn toaøn thaéng ñöôïc giaëc phieàn naõo, thaønh quaû vò Phaät. Thaønh moät vò Phaät nhö theá, thaät ñaâu coù phaûi deã, vì theá neân goïi laø "Phaät baûo". Bôûi theá neân, chuùng ta duø suoát ñôøi laïy Ngaøi ñi nöõa, cuõng chöa xöùng.

Coù ngöôøi nghó raèng: "Tu haønh laø vieäc khoù, maø phaûi traûi qua ba voâ soá kieáp môùi thaønh Phaät thì laâu quaù, ai laøm ñöôïc!"

Thöa quyù vò! Saùch noùi: "Theá thöôïng voâ nan söï, ñoâ lai taâm baát chuyeån". Nghóa laø: Treân ñôøi khoâng coù vieäc chi khoù, chæ taïi taâm mình khoâng chuyeân caàn. Neáu khoâng ai laøm ñöôïc, sao Ñöùc Phaät Thích Caùc Boà taùt Ma ha taùt khi tu haønh Baùt nhaõ Ba la maät ña vaø nhieàu Ñöùc Phaät khaùc laïi thaønh ñöôïc. Phaät ñaõ daïy raèng: " Kia laø tröôïng phu, thì ta ñaây cuõng vaäy, chôù neân töï khinh mình maø lui suit". Ngöôøi nghó sôï nhö theá, chaúng khaùc naøo nhö ngöôøi hoïc troø lôùp naêm, maø troâng leân ñòa vò Thaïc só hay Baùc só, roài hoï thoái chí vaø noùi raèng: "Hoïc ñeán hai möôi maáy naêm môùi ñaäu Thaïc só ai hoïc ñöôïc!". Thaät ra oâng Thaïc só luùc ñaàu tieân cuõng hoïc lôùp naêm nhö ai vaäy. Tuy bieát raèng ñöôøng daøi, nhöng töøy theo söùc mình, tu ñöôïc bao nhieâu, seõ ñöôïc lôïi ích bay nhieâu. Nhö ngöôøi hoïc lôùp naêm; khi leân nhöùt, thì vaãn thaáy lôïi ích hoïc ôû lôùp nhöùt, cho ñeán khi leân trung hoïc, ñaïi hoïc, v.v… thì ñeàu coù lôïi ích ngang caùc caáp aáy; hoïc ñöôïc lôùp naøo cuõng ñeàu coù lôïi ích caû. Duø Baùc –só hay Thaïc só, trong luùc ñaàu tieân cuõng hoïc ôû lôùp thöù tö lôùp naêm nhö ai. Nhö quyù vò ñaïo höõu thoï ngu giôùi thì chæ thaáy ích lôïi ôû ngang naêm giôùi; ñeán khi thoï giôùi Boà Taùt, thì ñöôïc lôïi ích ôû giôùi Boà Taùt. Duø thaønh quaû Phaät cao sieâu, song luùc ñaàu tieân, quí Ngaøi cuõng nhö chuùng ta vaäy.

Thöù quyù vò! Thaéng ñöôïc giaëc phieàn naõo, khoâng phaûi laø moät vieäc deã, phaûi traûi qua moät thôøi gian laâu xa ñeán 3 voâ soá kieáp môùi hoaøn toaøn thaéng ñöôïc; coù thaéng ñöôïc môùi thaønh Phaät. Vaäy chuùng ta trong luùc thaáy nhöõng ngöôøi tu haønh coøn tham saân v.v… chôù neân traùch hoï. Vì coøn phieàn naõo cho neân hoï môùi tu. Neáu heát phieàn naõo thì hoï ñaõ thaønh Phaät roài, caàn gì phaûi tu nöõa. Cuõng nhö coøn khaùng chieán töùc laø coøn giaëc; ñaõ coøn giaëc thì coù khi thaéng traän, maø cuõng coù luùc baïi traän. Ngöôøi ôû trong voøng tu haønh cuõng theá, coù khi thaéng ñöôïc giaëc phieàn naõo, maø cuõng coù luùc giaëc phieàn naõo thaéng. Vaäy chuùng ta khoâng neân traùch: "ngöôøi tu sao coøn tham, saân v.v…"

Thöa quyù vò! Chuùng ta töø hoài naøo ñeán giôø, bò giaëc phieàn naõo xaâm chieám, cöôùp maát chuû nhôn oâng (chôn taâm). Noù troùi coät, xieàng xích, laøm cho ta maát töï do; bò noù sai söû, ñaày ñoïa baét ta laøm noâ leä cho thaát tình luïc duïc, maát ñoäc laäp. Vaäy chuùng ta phaûi noå löïc duøng ñaïo binh hieàn töø, khaùng chieán cho thaéng ñöôïc giaëc phieàn naõo ôû noäi taâm, phaù tan xieàng xích noâ leä, laáy laïi thaønh Giaûi thoaùt, ñem trôû veà chuû nhôn oâng (chôn taâm) nhö theá môùi thaät laø ñoäc laäp, maø coù ñoäc laäp, ta môùi ñöôïc töï do.

Neáu nhö nöôùc nhaø ñöôïc ñoäc laäp, daân chuùng ñöôïc töï do, maø taâm ta haõy coøn bò phieàn naõo troùi buoäc, thaát tình luïc duïc sai söû, gaây taïo nhöõng ñieàu toäi aùc, thì ta khoâng sao khoûi bò goâng cuøm tuø toäi. Duø cho nöôùc nhaø coù thaät ñoäc laäp, daân chuùng ñöôïc töï do hoaøn toaøn, maø ta vaãn bò xieàng xích goâng cuøm noâ leä cho vaät chaát nhö thöôøng, khoâng ñöôïc töï do vaø ñoäc laäp chuùt naøo caû.

Vaäy daùm mong, toâi cuøng quyù vò, coá gaéng khaùng chieán cho hoaøn toaøn thaéng ñöôïc giaëc phieàn naõo ôû nôi taâm mình, ñeå khoûi laøm noâ leä cho thaát tình, luïc duïc, ñeå ñöôïc giaûi thoaùt nhö Phaät. Nhö theá môùi hoaøn toaøn töï do ñoäc laäp. Vaø ñöôïc nhö theá, laø do chuùng ta bieát "Tu taâm".

NAM  MOÂ ÑAÁU CHIEÁN THAÉNG PHAÄT

]

THIỀN TÔNG VIỆT NAM