Kinh sach

HÖỚNG ÑAÏO: PHAÀN CHÍNH (tt)

Ñònh Nghóa:

Thanh laø trong, Tònh laø saïch. Thanh-tònh laø taùnh trong saïch, khoâng vöôùng caùu baån, nhô nhôùp, laø taùnh traàm laëng, khoâng naùo ñoäng oàn aøo. Thanh-tònh laø taùnh ñaõ ñöôïc gaïn loïc khoûi nhöõng gì xaáu xa oâ ueá taïp nhaïp, laên xaên trong coõi ñôøi oâ troïc naày.

Khoâng phaûi ôû ñöôïc nôi yeân tónh, maùt meû, maø ñaõ cho ñoù laø thanh-tònh. Khoâng phaûi chæ aên maëc saïch seõ, taém goäi luoân luoân maø ñaõ voäi töôûng ñoù laø thanh-tònh. Thanh-tònh cuûa ñaïo Phaät laø trong saïch töø beân ngoaøi ñeán beân trong, töø theå chaát ñeán tinh thaàn, töø lôøi noùi tôùi vieäc laøm.

Taùnh Chaát Thanh-Tònh Trong Ñaïo Phaät:

Nhö treân ñaõ noùi, thanh-tònh theo nghóa ñaïo Phaät laø söï trong saïch, vaéng laëng hoaøn toaøn veà moïi phöông dieän.

Thaân thanh-tònh: thaân theå phaûi luoân luoân taém röõa saïch seõ, khoâng chaûi chuoát vuoát ve, cuõng khoâng toâ son treùt phaán. A~UØ1Üuaàn phaûi luoân luoân thay giaët, khoâng raùch röôùi, nhöng cuõng khoâng xa hoa, loøe loeït, kieåu caùch. Thöùc aên uoáng phaûi giaûn dò, khoâng röôïu cheø, troäm cöôùp, saùt haïi, daâm oâ, huùt saùch, khoâng cao löông myõ vò. Choã nghæ ngôi phaûi hôïp veä sinh, khoâng giöôøng cao neäm aám, khoâng tröôùng ruõ, maøn che.

Khaåu thanh-tònh: Lôøi noùi luoân luoân chaân thaät, khoâng theâm khoâng bôùt, khoâng ngoït nhö maät, khoâng cay nhö tieâu, chua nhö daám; khoâng suoàng saõ, bôõn côït nhö böôùm hoa; khoâng söøng soä, gaàm theùt nhö huøm nhö hoå; khoâng hoãn haøo nhö hoå nhö beo; khoâng ñoäc döõ nhö raén, nhö rít; khoâng nhoïn hai ñaàu nhö ñoøn xoùc; khoâng saéc beùn nhö göôm ñao; khoâng naëng neà nhö buùa taï. Traùi laïi, lôøi noùi trong tröôøng hôïp naøo cuõng phaûi trong saïch, oân toàn, ñuùng ñaén, lôïi ích cho moïi ngöôøi, moïi vaät ôû chung quanh.

YÙ thanh-tònh: YÙ laø phaàn quan troïng, chi phoái taát caû nhöõng lôøi noùi, cöû chæ, haønh ñoäng, ñôøi soáng cuûa con ngöôøi. YÙ trong saïch, thì ñôøi soáng deã trong saïch, yù nhieãm oâ thì ñôøi soáng bò xaáu xa, hoen oá. YÙ trong saïch laø theá naøo? Laø khoâng vaån ñuïc bôûi nhuõng taùnh tham lam giaän döõ kieâu caêng, si meâ, nghi ngôø. Moãi khi ta suy nghó, töôûng nhôù moät ñieàu gì, maø tö töôûng ta khoâng bò troän laãn bôûi nhöõng taùnh xaáu noùi treân, nhö theá laø yù nghó ta ñöôïc thanh tònh. YÙ ta khoâng nhieãm muøi hoâi tanh cuûa nhöõng taùnh aáy, khoâng nghe tieáng gaøo theùt, keâu gaøo, xuùi giuïc, cuûa duïc voïng; yù ta trong saùng nhö thuûy tinh, vaéng laëng nhö maët nöôùc hoà im; yù ta choùi saùng maët trôøi Trí tueä, thôm ngaùt höông Töø bi, nhö theá laø yù thanh-tònh.

Haønh ñoäng thanh-tònh: Vieäc laøm khoâng vì danh lôïi rieâng cho mình, khoâng vì thuø oaùn, khoâng vì khoe khoang, khoâng vì daâm oâ; noùi toùm laïi laø khoâng vì duïc voïng maø laøm, nhö theá laø haønh ñoäng thanh-tònh.Ngöôøi coù haønh ñoäng thanh-tònh khoâng möu moâ löøa ñaûo, khoâng yû maïnh hieáp yeáu, khoâng yû giaøu hieáp ngheøo, khoâng yû theá hieáp coâ. Ngöôøi coù haønh ñoäng thanh-tònh khoâng xu nònh ai, khoâng bôï ñôõ ai, khoâng sôï haõi ai ñeå phaûi laøm theo yù muoán baát chính cuûa hoï. Ngöôøi coù haønh ñoäng thanh-tònh bao giôø cuõng thaúng thaén, ñöôøng ñöôøng, chính chính, khoâng bao giôø coù moät haäu yù ñen toái naøo trong luùc laøm vieäc.

Coâng Naêng Cuûa Thanh-Tònh:

Nhö chuùng ta ñaõ thaáy: maëc duø con ngöôøi coù Phaät taùnh nhöng vaãn meâ môø vaø troâi laên trong caûnh giôùi toái taêm ñau khoå, laø vì con ngöôøi ñaày caû duïc voïng, con ngöôøi bò nhieãm oâ, taùnh Phaät bò che laáp döôùi bao nhieâu lôùp buïi baëm cuûa taùnh xaáu. Neân chuùng ta caàn phaûi coù moät ñôøi soáng thanh-tònh. Ta phaûi möôïn thanh-tònh laøm moät caùi choåi ñeå queùt bao nhieâu raùc reán ñang bao phuû laáy ta töø trong vaø ngoaøi, töø treân xuoáng döôùi. Taùnh Phaät nhö nöôùc trong, duïc voïng nhö caùu baån laøm ñuïc nöôùc trong. Muoán laøm cho taùnh Phaät khoâng bò nhieãm oâ, phaûi caàn ñeán thanh-tònh.

Thanh-tònh raát caàn thieát cho ngöôøi tu haønh. Thieáu ñöùc taùnh aáy, thì duø coá coâng trì chí bao nhieâu trong vieäc tu haønh cuõng voâ ích, nhö naáu caùt maø mong thaønh côm. Duø ta coù bao nhieâu vieäc boá thí lôïi tha maø taâm ta thieáu thanh-tònh, thì nhöõng vieäc laøm aáy cuõng maát heát yù nghóa cao quyù vaø hieäu quaû cuûa chuùng.

Ngöôøi thanh-tònh seõ coù moät ñôøi soáng nheï nhaøng, thanh thoaùt, taâm khoâng baän bòu moät yù nghó ñen toái naøo; thaân khoan khoaùi, deå chòu. Ngöôøi thanh-tònh ñi ñeán ñaâu nhö mang theo moät vöøng aùnh saùng, moät laøn khí trong, nhö toûa ra moät muøi höông maùt dòu. Ngöôøi thanh-tònh chaúng khaùc gì moät ñoùa hoa sen, "gaàn buøn maø chaúng hoâi tanh muøi buøn". Vôùi caùnh traéng, nhò vaøng, höông dòu, noù ñöôïc ngöôøi ñôøi quyù chuoäng meán yeâu, ñaët leân baøn thôø toân kính nhö theá naøo, thì ngöôøi thanh-tònh cuõng ñöôïc nhö theá aáy.

Göông Thanh-Tònh Cuûa Ñöùc Boån Sö Thích Ca Maâu Ni:

Khi coøn taïi gia, Ñöùc Thích Ca soáng giöõa caûnh xa hoa, trong cung ñaøn tieáng nhaïc, trong neäm gaám, meàn nhung, giöõa höông saéc duïc laïc, theá maø Ngaøi vaãn khoâng bò nhieãm oâ, chìm ñaém trong bieån xa hoa, sa laày trong vuõng buøn nhuïc duïc aáy. Ngaøi laø hoøn ngoïc quyù, rôi trong buøn maø khoâng nhieãm buøn. Nhö ñoùa hoa sen quyeát troài ñaàu leân khoûi ñaùm buøn thoái tha. Ngaøi quyeát thoaùt ra khoûi caûnh duïc laïc oâ ueá trong cung vui ñeå soáng cuoäc ñôøi phoùng khoaùng, thanh thoaùt. Trong khi ñi tìm ñaïo, maëc duø soáng trong caûnh toái taêm nguy hieåm, Ngaøi vaãn luoân luoân giöõ taâm yù trong traéng bình thaûn. Tröôùc khi thaønh ñaïo, Ngaøi coøn bò Ma Vöông ñem cung ñaøn tieáng nhaïc, ñem höông saéc myõ nhaân ñeán khuaáy phaù Ngaøi döôùi goác Boà ñeà, nhöng bao nhieâu coá gaéng phaù hoaïi cuûa ma vöông ñeàu voâ ích, taâm hoàn Ngaøi vaãn trong saùng nhö göông, bình thaûn nhö maët nöôùc hoà thu, maø gioù duïc voïng khoâng coøn ñuû söùc ñeå thoåi leân nöõa.

Ñöùc taùnh thanh-tònh cuûa Ngaøi ñaõ coù maëc duø Ñöùc Phaät ñaõ nhaäp dieät treân hai ngaøn röôõi naêm maø ñöùc taùnh thanh-tònh cuûa Ngaøi coøn phaûng phaát trong coõi trôøi AÙ Ñoâng trong caùc ñeàn chuøa, ñieän thaùp. Moãi khi chuùng ta ñeán vieáng moät caûnh chuøa theo ñuùng chaùnh phaùp, chuùng ta thaáy trong ngöôøi nheï nhaøng, khoan khoaùi; chuùng ta nghe nhö bao nhieâu tieáng keâu gaøo cuûa duïc voïng laéng xuoáng, im ñi, ñeå nhöôøng choã cho moät noãi thanh thoaùt eâm ñeàm lan daàn trong taâm hoàn ta.

Ngöôøi Phaät Töû Phaûi Döôõng Taùnh Thanh-Tònh Nhö Theá Naøo Trong Ñôøi Soáng Haèng Ngaøy?

Nhö chuùng ta ñaõ thaáy, taùnh chaát cuûa thanh-tònh bao goàm taát caû moïi phöông dieän cuûa ñôøi soáng. Cho neân, muoán döôõng taùnh thanh-tònh, chuùng ta khoâng theå chuù troïng ñeán phaàn vaät chaát maø boû phaàn tinh thaàn, hay ngöôïc laïi, chuù troïng phaàn tinh thaàn maø boû vaät chaát. Ñöøng baét chöôùc nhöõng ngöôøi nguïy bieän, hay böøa baõi, thöôøng noùi raèng:"tu laø coát ôû taâm, hình thöùc khoâng ñaùng keå. Ta thanh-tònh ôû trong loøng laø ñuû roài". Noùi nhö theá laø khoâng nhaän roõ aûnh höôûng maïnh meõ cuûa hoaøn caûnh. Neáu chuùng ta muoán coù thanh-tònh maø soáng giöõa caûnh xa hoa truïy laïc, thöôøng ngaøy baøy ra tröôùc maét ta bao nhieâu troø oâ ueá, roùt vaøo tai ta bao nhieâu nhaïc ñieäu, lôøi leõ daâm oâ, xoâng vaøo muõi ta bao nhieâu muøi vò beùo buøi, ñaép vaøo mình ta bao nhieâu tô luïa môn trôùn, neáu soáng trong caûnh aáy maø ta khoâng bò nhieãm oâ, thì ta laø moät vò thaùnh. Nhöõng thaùnh nhaân ôû ñôøi naày thaät quaù hieám hoi; cho neân ta raát deã thaønh quyû söù.

Hoaøn caûnh thanh-tònh beân ngoaøi giuùp ta deã thanh-tònh beân trong. Taát nhieân trong coõi ñôøi ñaõ goïi laø oâ troïc naày, khoù coù caûnh hoaøn toaøn thanh-tònh. Nhöng trong phaïm vi töông ñoái, ta coù theå taïo ra, hay tìm kieám moät hoaøn caûnh taïm goïi laø thanh-tònh ñöôïc. Ta taäp soáng coù veä sinh, ñieàu ñoä, thöù töï. Ta taäp xua ñuoåi nhöõng yù nghó xaáu xa, ñen toái. Ta taäp haønh ñoäng theo leõ phaûi, theo baùc aùi, vò tha. Ta tìm nhöõng kinh saùch coù nhöõng tö töôûng trong saùng, tieán boä ñeå ñoïc, tìm thaày baïn coù ñaïo ñöùc ñeå hoïc hoûi keát giao, ta tìm nhöõng caûnh chuøa theo ñuùng chaùnh phaùp ñeå tôùi lui tu döôõng.

Trong khi chuùng ta tìm ñöôïc moät hoaønh caûnh taïm goïi laø thanh-tònh, haønh ñoäng nhöõng vieäc coù taùnh caùch thanh-tònh roài, chuùng ta ñöøng voäi thoûa maõn, yeân trí laø chuùng ta ñaõ tieán böôùc treân con ñöôøng thanh-tònh. Chuùng ta caàn phaûi ñeà phoøng nhöõng yù nghó nhoû nhieäm saâu kín, ñen toái, xaáu xa leùn chen vaøo trong nhöõng coâng vieäc toát ñeïp cuûa chuùng ta, laøm cho chuùng trôû thaønh höõu laäu, nhieãm oâ. Sau ñaây laø vaøi ba thí duï thöôøng thaáy haèng ngaøy: Chaúng haïn khi ta cho keû haønh khaát moät vaøi ñoàng baïc, vì loøng thaønh thaät thöông xoùt hoï. Ñoù laø moät vieäc thieän quyù baùu; nhöng beân caïnh ñoäng löïc chính aáy, ta coøn coù yù mong cho ngöôøi xung quanh bieát mình laø keû nhaân töø. Nhö theá laø boá thí maø coøn bò phieàn naõo tham danh chen vaøo.

Khi moät ngöôøi haønh khaát ñeo rieát ta xin cho ñöôïc, ta böïc töùc vaát vaøo noùn ngöôøiaáy vaøi ñoàng ñeå khoûi bò quaáy raày, nhö theá laø boá thí maø khoâng phaûi vì töø thieän, maø laø vì saân haän. Khi ta giuùp ñôõ ai moät ñieàu gì, maø ta mong öôùc moät ngaøy kia ngöôøi aáy seõ giuùp ñôõ laïi ta, nhö theá laø laøm vieäc lôïi tha vôùi muïc ñích ích kyû.

Khi ta mang ôn cuûa ai maø voäi vaøng tìm caùch ñeå traû ôn, vì sôï ñeå laâu ôn seõ naëng, hay ngöôøi laøm ôn seõ coù dòp nhôø vaû ta nhieàu hôn, nhö theá laø traû ôn maø ñoäng löïc chính laø boäi baïc.

Khi ta laø moät keû giaøu coù, hay coù ñòa vò cao maø ta aên maëc xoaøng xónh, raùch röôùi vôùi duïng yù ñeå cho ngöôøi ta traàm troà, khen ngôïi, nhö theá laø ta laøm veû nhu mì vôùi duïng yù khoe khoang.

Khi ta laøm ñieàu gì hay ñeïp, do söï haùo thaéng hay coát cho moïi ngöôøi khen ngôïi, nhö theá laø ta ngaïo maïn, muoán ñöôïc hôn ngöôøi.

Khi ta ñeán chuøa, thaønh thaät vì muïc ñích muoán hieåu ñaïo vaø caàu giaûi thoaùt, nhöng vì ñeán chaäm hay thieáy choå, ta phaûi ñöùng laïy sau ngöôøi, hay ngoài nghe giaûng vaøo haøng gheá cuoái, hay aên uoáng khoâng ñöôïc troïng ñaõi v.v… ta ñaâm ra buoàn phieàn traùch moùc:"Toâi nhö theá naøy maø nhaø chuøa ñeå toâi ñöùng sau, ngoài döôùi, xem thöôøng, xem khing v.v…" Nhö theá laø ñeán chuøa ñeå tìm thanh-tònh maø laõi hoùa ra ñi oâm aáp theâm phieàn naõo, oâ tröôïc.

Nhöõng thí duï treân cho chuùng ta thaáy hoaøn caûnh thì thanh-tònh, vieäc laøm thì ñeïp ñeõ, maø ñoäng cô thì baát tònh, nhieãm oâ.

Vaäy trong ñôøi soáng haèng ngaøy, moãi luùc nghó, moãi luùc noùi, moãi luùc laøm, moãi luùc naèm, ngoài, ñi, ñöùng, chuùng ta phaûi luoân luoân töï xeùt xem ñaõ thanh-tònh chöa. Trong tröôøng hôïp nhöõng nhieãm oâ thoâ thieån deã tröø, ta haõy maïnh daïn tröø ngay; trong tröôøng hôïp nhöõng nhieãm oâ saâu xa, vi teá khoù tröø, ta haõy taäp pheùp quaùn "nhò khoâng" ñeå phaù tröø ngaõ chaáp vaø phaùp chaáp. Laøm ñöôïc nhö theá laø ta ñaõ döôõng taùnh thanh-tònh cuûa Phaät maø moãi chuùng ta ñeàu saün coù, ôû traïng thaùi tieàm taøng trong ta.

TINH TAÁN

Ñònh nghóa:

Tinh laø tinh chuyeân, thuaàn nhaát, khoâng xen taïp, Taán laø ñi tôùi khoâng thoái lui.

Tinh taán laø luoân luoân chuyeân taâm nhaát trí, coá gaéng khoâng ngöøng ñeå tieán tôùi moät muïc ñích toaøn thieän, toát ñeïp, saùng suûa, an vui. Theo nghóa thoâng thöôøng, tinh taán nghóa laø sieâng naêng, chuyeân caàn. Nhöng trong chöõ tinh taán coù haøm nghóa chuyeân caàn, sieâng naêng ñeå ñaït moät muïc ñích chaân chính toát ñeïp, muïc ñích giaûi thoaùt chöù khoâng phaûi sieâng naêng, chuyeân caàn trong muïc ñích khoâng toát ñeïp, heïp hoøi, ích kyû. Ngöôøi hoïc sinh chuyeân caàn hoïc haønh thi ñoã, ñeå coù chöùc cao, quyeàn quyù, vôï ñeïp, höôûng loäc nhieàu, nhö theá khoâng ñöôïc goïi laø tinh taán. Chaøng si tình, chuyeân taâm trì chí laøm nhöõng vieäc kinh thieân ñoäng ñòa ñeå ñöôïc loøng ngöôøi yeâu, nhö theá khoâng phaûi laø tinh taán. Ngöôøi ham meâ côø baïc, aëc duø ñaõ ngoài luoân hai ñeâm hai ngaøy, ñaàu ñaõ naëng lön moûi, vaãn coá gaéng chaêm chuù ngoài ñaùnh theâm maáy vaùn nöõa, nhö theá khoâng goïi ñöôïc laø tinh taán.

Taùnh chaát cuûa tinh taán trong Ñaïo Phaät laø nhö sau ñaây:

Taùnh Chaát Cuûa Tinh Taán:

Tinh taán trong Ñaïo Phaät coù nhöõng taùnh chaát vaø phaïm vi roõ raøng, ñaëc bieät nhö sau:

Tinh taán ñaøn aùp nhöõng ñieàu aùc chöa sanh.- Nhöõng ñieàu aùc coøn tieàm phuïc trong ta, ta ñöøng cho chuùng phaùt sanh ra. Chaúng haïn töø tröôùc ñeán nay ta chöa bao giôø troäm cöôùp, gian tam, côø baïc, röôïu cheø, thì töø nay veà sau, ta phaûi tinh taán giöõ gìn cho nhöõng taùnh xaáu xa aáy cuõng khoâng bao giôø phaùt sanh.

Tinh taán dieät tröø nhöõng ñieàu aùc ñaõ phaùt sanh.-Nhö khi ta ñaõ lôõ taïo nhöõng ñieàu aùc, troäm cöôùp, daâm daät, röôïu cheø v.v… ta phaûi sieâng naêng quyeát taâm töø boû, ñöøng cho chuùng tieáp tuïc nöõa.

Tinh taán laøm phaùt sanh nhöõng vieäc laønh chöa phaùt sanh.- Nhö töø tröôùc ñeán nay, ta chöa giuùp ñôõ ngöôøi ngheøo khoå, chöa binh vöïc keû yeáu heøn, chöa ñi chuøa leã Phaät, baây giôø ta quyeát taâm thöïc hieän nhöõng ñieàu aáy.

Tinh taán laøm taêng tröôûng nhöõng vieäc laønh ñaõ phaùt sanh.- Nhö töø tröôùc ñeán nay ta ñaõ giuùp ñôõ ngöôøi ngheøo khoå, ñaõ binh vöïc keû yeáu heøn, ñi chuøa leã Phaät, tu taâm döôõng taùnh, baây giôø ta tieáp tuïc laøm nhöõng coâng vieäc toát ñeïp aáy nhieàu hôn nöõa.

Toùm laïi, tinh taán laø sieâng naêng, chaêm chuù, coá gaéng khoâng döøng nghæ trong coâng vieäc dieät tröø, chaän ñöùng caùi xaáu, caùi aùc, vaø laøm phaùt sanh, taêng tröôûng caùi ñeïp, caùi thieän, vôùi muïc ñích cuoái cuøng laø söï giaûi thoaùt hoaøn toaøn.

Coâng Naêng Cuûa Tinh Taán:

Tinh taán laø moät ñoäng löïc maïnh meõ thuùc ñaåy ta tieán mau treân ñöôøng thieän. Khoâng coù tinh taán thì duø ta coù saùng suoát bao nhieâu, coù nhaân töø, ñöùc haïnh bao nhieâu, coù döï ñònh bao nhieâu chöông trình toát ñeïp, ta cuõng khoâng laøm ñöôïc vieäc gì coù ích lôïi cho ñôøi ta vaø cho xaõ hoäi. Tinh taán nhö daàu xaêng trong boä maùy xe hôi. Maùy duø toát, ngöôøi laùi duø gioûi, maø khoâng coù xaêng, chieác xe hôi vaãn naèm yø moät choã.

Nhöõng baäc vó nhaân, nhöõng ñaáng cöùu theá, danh löu muoân thuôû nhôø luoân luoân tinh taán, vôùi moät yù chí duõng maõnh, quyeát taâm giuùp ích cho ñôøi. Thaát baïi khoâng laøm cho hoï ngaõ loøng. Trôû ngaïi khoâng laøm cho hoï thoái chí. Nhôø tinh taán, hoï ñaõ chieán thaéng taát caû, töø ngoaïi caûnh ñeán noäi taâm, nhôøi tinh taán, hoï ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng nguyeän öôùc toát ñeïp, cao quyù nhaát cuûa nhaân loaïi vaø neâu cao göông saùng cho haäu theá soi chung.

Moät nhaø taây trieát coù noùi:"Theá giôùi naày thuoäc veà nhöõng ai coù yù chí vaø nghò löïc". Tinh taán chính laø yù chí vaø nghò löïc saét ñaù cuûa nhöõng ai muoán tieán ñeán ñòa vò Phaät ñaø.

Ngöôøi tu haønh khoâng coù tinh taán chaúng khaùc gì keû muoán vöôït qua beå roäng maø chaúng coù thuyeàn beø. Bao nhieâu nhöõng ñöùc tính quyù baùu ñaõ neâu leân trong taäp saùch naày: Töø bi, Trí tueä, Bình-ñaúng, Lôïi tha… seõ trôû thaønh nhöõng tieáng noùi suoâng, khoâng coù taùc duïng gì caû, neáu thieáu tinh taán. Cho neân lôøi daën cuoái cuøng cuûa Ñöùc Phaät Thích Ca vôùi caùc ñeä töû , tröôùc khi töø giaõ coõi ñôøi ñeå nhaäp Nieát Baøn laø:

"Hôõi caùc ñeä töû! Haõy tinh taán leân ñeå ñöôïc giaûi thoaùt".

Göông Tinh Taán Cuûa Ñöùc Boån Sö Thích Ca Maâu Ni:

Neáu ôû ñôøi naày coù moät göông tinh taán röïc rôõ, cao quyù nhaát, thì ñoù laø göông tinh taán cuûa Ñöùc Boån Sö Thích Ca.

Vôùi yù nguyeän vó ñaïi vaø cao xa nhaát maø ngöôøi ñôøi chöa ai töøng nghó ñeán laø töï giaûi thoaùt ra khoûi sanh töû luaân hoài, vaø tìm con ñöôøng giaûi thoaùt aáy cho toaøn theå chuùng sanh, vôùi yù nguyeän aáy, Ñöùc Phaät ñaõ cöông quyeát lìa boû cung ñieän, ra ñi trong ñeâm toái. Ngai vaøng, ñieän ngoïc, vôï ñeïp con ngoan, khoâng níu chaân Ngaøi laïi ñöôïc; thaønh cao, hoá hieåm, quan quaân khoâng ngaên chaän ñöôïc böôùc tieán cuûa Ngaøi; thaâm sôn cuøng coác, röøng thieân nöôùc ñoäc khoâng laøm Ngaøi naûn loøng; gioâng toá baõo buøng, naéng möa, ñoùi reùt khoâng laøm Ngaøi nhuït chí. Moät khi ñaõ ra ñi, Ngaøi khoâng bao giôø quay ñaàu nhìn laïi quaù khöù yeân vui ñeå tieác nuoái. Con ñöôøng cuûa Ngaøi laø ôû tröôùc maët, laø ôû treân cao, luoân luoân phaûi nhìn leân, böôùc tôùi. Ñaït ñöôïc muïc ñích naày, Ngaøi tieáp tuïc tieán ñeán muïc ñích khaùc, luoân luoân ñeå laïi sau mình nhöõng böôùc ñaõ ñi qua maø khoâng bao giôø quay trôû laïi. Moãi böôùc ñi laø moãi böôùc tieán. Luùc chöa tìm ñöôïc Ñaïo, Ngaøi quyeát taâm tìm cho ñöôïc Ñaïo. Khi ñaõ tìm ñöôïc Ñaïo roài, Ngaøi quyeát taâm daãn daét chuùng sanh leân ñöôøng Ñaïo aáy. Töï giaùc roài giaùc tha, vaø ñeo ñuoåi maõi coâng cuoäc aáy cho ñeán bao giôø giaùc haïnh vieân maõn: ñoù laø nhöõng coâng vieäc ñaõ thaønh töïu nhôø tinh taán.

Coù ai ñaõ coù ñöôïc moät yù chí duõng maõnh nhö Ngaøi: tìm ñaïo cho ñeán queân aên, queân nguû, cheát lòm ôû giöõa röøng vì ñoùi khaùt?

Coù ai ñaõ noùi ñöôïc moät caâu quyeát lieät, ñaày nghò löïc saét theùp nhö Ngaøi "Neáu khoâng chöùng ñöôïc Ñaïo quaû, thì duø thòt naùt xöông tan, ta quyeát khoâng rôøi khoûi choã ngoài naày."?

Coù ai ñaõ ngoài tham thieàn 49 ngaøy lieàn döôùi goác Boà ñeà giöõa khoaûng röøng giaø u tòch, maø khoâng moät phuùt thoâi chuyeån?

Khoâng! Khoâng moät ai khaùc ngoaøi Ñöùc Boån Sö Thích Ca Maâu Ni

Göông tinh taán nghò löïc sieâng naêng aáy gaây ñöôïc bao nhieâu aûnh höôûng toát ñeïp quyù baùu cho ñôøi, vaø nhaát laø cho caùc ñeä töû Ngaøi: Toå Sö Ñaït ma ngoài tham thieàn chín naêm xaây maët vaøo töôøng khoâng noùi; Ngaøi Thaàn Quang, ñöùng caàu Phaùp cho ñeán noãi tuyeát ngaäp ñeán goái; Ngaøi Huyeàn Trang vöôït maáy möôi vaïn daëm ñöôøng trong giaù tuyeát vaø naéng löûa töø Trung Hoa sang A -ñoä ñeå thænh kinh…

Thaät laø nhöõng göông saùng cuûa tinh taán, nghò löïc, kieân nhaãn, ñaõ gaây bieát bao khích leä trong loøng chuùng ta vaø laøm cho chuùng ta caøng theâm phaán khôûi vaø quyeát taâm treân ñöôøng tu hoïc.

Ngöôøi Phaät Töû Phaûi Trau Gioài Taùnh Tinh Taán Nhö Theá Naøo Trong Ñôøi Soáng Haèng Ngaøy ?

Tröôùc tieân muoán trau gioài taùnh tinh taán cho coù keát quaû, chuùng ta phaûi ñeà phoøng nhöõng tröôøng hôïp sau naøy:

Taùnh haùo thaéng, laø moät taùnh xaáu coù theå laøm trôû ngaïi raát nhieàu trong coâng vieäc trau gioài tinh taán cuûa ta. Coù nhieàu ngöôøi vì taùnh haùo thaéng muoán toû ra coù taøi ñöùc hôn ngöôøi, neân muoán laøm nhöõng vieäc vó ñaïi taøy trôøi; nhöõng söùc löïc taøi naêng cuûa hoï coù haïn, neân duø coù coá gaéng, tinh taán bao nhieâu cuõng voâ ích:

"Daõ traøng xe caùt bieån ñoâng,

Nhoïc loøng maø chaúng neân coâng caùn gì!"

Chaúng haïn, coù anh chaøng môùi taäp loäi, nghe ngöôøi ta thaùch bôi qua soâng roäng cuõng nhaän lôøi thaùch ñoá aáy. Anh ta duø coù coá gaéng ñem heát söùc löïc ra ñeå bôi cuõng khoâng thoaùt khoûi tai naïn cheát chìm ôû giöõa soâng.

Ñieàu thöù hai caàn ñeà phoøng laø söï haáp taáp noùng naûy, muoán mau ñaït ñöôïc keát quaû. Söï gì, vaät gì cuõng ñeàu caàn coù moät thôøi gian ñeå phaùt trieån, tröôûng thaønh. Ta queân söï thaät aáy, thì khoâng laøm ñöôïc vieäc gì coù keát quaû heát. Baét caây maï non phaûi troå boâng keát haït baèng caùch boû thaät nhieàu phaân, töôùi thaät nhieàu nöôùc, nhôùm goác noù leân, keùo daøi laù noù ra v.v… bao nhieâu coâng phu chaêm soùc aáy chæ ñem ñeán moät keát quaû tai haïi laø laøm cho noù choùng cheát yeåu, cheát non. Ngöôøi môùi taäp ñoïc maø ñaõ tìm nhöõng saùch trieát lyù uyeân thaâm ñeå ñoïc, thì duø coá coâng træ chí, ñeâm ngaøy nghieàn ngaãm, khoâng rôøi quyeån saùch, roát cuoäc cuõng khoâng hieåu gì heát vaø ñaâm ra chaùn naûn ngaõ loøng. Ngöôøi muoán dieät tröø ngay moät luùc taát caû taùnh xaáu cuûa mình, naøo troäm cöôùp, trai gaùi, röôïu cheø, khoe khoang, kieân maïn… ngöôøi aáy cuõng chaúng khaùc gì ñöùa treû trong moät phuùt cao höùng, vaøo röøng quyeát taâm tröø cho heát thuù döõ, hay moät ngöôøi lính ñôn thaân ñoäc maõ xoâng vaøo traän maïc cuûa ñòch quaân. Nhöõng ngöôøi aáy, duø coù tinh thaàn coá gaéng noã löïc bao nhieâu cuõng khoâng thoaùt khoûi töû thaàn ñang chôø ñoùn hoï.

Cho neân muoán söï tinh taán coù keát quaû toát ñeïp, caàn phaûi laøm vieäc moät caùch coù phöông phaùp, phaûi loaïi tröø taùnh haùo thaéng, taùnh noùng naûy gaáp gaùp, ñöøng tham lam baét caù hai tay. Ta coù theå ñaët muïc ñích cao xa, nhöng haõy tuaàn töï maø tieán, heát böôùc naày ñeán böôùc khaùc; ñi töø gaàn ñeán xa, töø thaáp ñeán cao, töø deã ñeán khoù. Haõy tieán leân moät caùch ñeàu ñaën, ñöøng coù khi chaïy thaät mau, roài coù khi chæ ngoài nghæ ñeå thôû, hay meät quaù naèm xuoáng luoân khoâng daäy nöõa!

Trong coâng vieäc dieät tröø taùnh aùc, nuoâi döôõng taùnh thieän, ñeå ñi daàn ñeán muïc ñích giaûi thoaùt, laø phaûi saép ñaët moät chöông trình daøi haïn: ta phaûi tìm tôùi taát caû nhöõng quaân ñòch trong ngöôøi ta laø nhöõng taùnh xaáu gì, keå chuùng noù ra cho roõ raøng; ta laïi tìm nhöõng chieán höõu trong ngöôøi ta laø nhöõng taùnh toát gì, neáu thieáu ta phaûi tieáp vieän ôû beân ngoaøi vaøo; roài ta tuaàn töï môû nhöõng maët traän, dieät tröø heát ñòch quaân naøy ñeán ñòch quaân khaùc (taùnh xaáu), ñöøng cho chuùng lieân keát, taäp hôïp vôùi nhau, vì nhö theá chuùng seõ taïo moät söùc choáng ñoái maïnh meõ, khoù dieät tröø. Moãi khi moät taùnh aùc bò loaïi tröø, ta thay vaøo moät taùnh thieän ñoái laäp laïi, vaø cöù nhö theá cho ñeán khi naøo khoâng coøn moät taùnh aùc naøo trong ta nöõa, maø chæ toaøn laø nhöõng taùnh thieän.

Ta haõy kính caån laéng nghe Ñöùc Boån Sö Thích Ca daïy:" Ta haõy tinh taán noã löïc theâm leân maõi, ñeå ñaït muïc ñích cao thöôïng naøo ta chöa ñaït ñöôïc, ñeå laøm chuû caùc pheùp naøo ta chöa laøm chuû ñöôïc, ñeå thöïc hieän nhöõng ñöùc tính naøo maø ta chöa thöïc hieän ñöôïc. Sieâng naêng tinh taán taán thì khoâng vieäc gì laø khoù. Gioït nöôùc tuy nhoû maø thöôøng chaûy cuõng laøm xuyeân thuûng ñaù. Neáu caùc thaày haønh ñaïo maø taâm coøn bieáng nhaùc, treã löôøi, thì ñaïo quaû khoù thaønh, ví nhö ngöôøi duøi caây laáy löûa, caây chöa noùng maø ñaõ thoâi khoâng duøi nöõa, thì löûa laøm sao coù ñöôïc? Theá cho neân caùc thaày phaûi chuyeân caàn tinh taán".

Neáu ta laøm ñöôïc nhöõng ñieàu nhö Phaät ñaõ daïy, laø ta döôõng taùnh tinh taán cuûa Phaät maø ta ñaõ saün coù, ôû traïng thaùi tieàm taùng trong ta.

KIEÂN-CHÍ

Ñònh Nghóa:

Kieân-chí laø taùnh beàn bó, deûo dai, quyeát taâm ñeo ñuoåi cho ñeán cuøng chí nguyeän, muïc ñích maø mình ñaõ vaïch saün. Kieân-chí khaùc vôùi tinh taán. Tinh taán laø söï noå löïc tieán tôùi, laø söï coá gaéng, ra söùc laøm vieäc. Noù coù nghóa nhö chöõ "caàn" cuûa beân Nho. Kieân-chí coù haøm nghóa tieáp tuïc luoân luoân, ñeàu ñeàu, duø gaëp bao nhieâu trôû ngaïi, khoù khaên ñeán ñaâu cuõng khoâng thoái chuyeån, beàn chí laøm cho thaønh töïu coâng vieäc. Noù coù nghóa nhö chöõ "chuyeân" beân Nho. Kieân-chí cuõng raát caàn thieát cho söï tu haønh, nhö tinh taán, coù nhieàu khi laïi quan troïng hôn caû tinh taán nöõa. Nho coù caâu:"Caàn baát nhö chuyeân".

Taùnh Chaát Cuûa Kieân Chí:

Nhö treân ñaõ noùi, taùnh chaát cuûa kieân-chí laø söï deõo dai, beàn bæ. Noù khieán ngöôøi ta baùm saùt vaøo coâng vieäc khoâng bieát meät, khoâng bieát chaùn, khoâng sôï gian khoå, khoâng lao lung tröôùc moät trôû ngaïi naøo caû. Noù chæ thaáy muïc ñích caàn tieán tôùi, khoâng thaáy gì ôû chung quanh, khoâng theo caùi sau boû caùi tröôùc, khoâng boû dôû coâng vieäc nöûa chöøng. Noù ñi daàn, ñi daàn, khoâng voäi vaõ, nhöng cuõng khoâng bao giôø trì hoaõn. Nhö con taèm aên laù daâu, moãi khi moät ít maø bao nhieâu thuùng laù daâu ñeàu tieâu heát; nhö nöôùc, moãi khi moät gioït, maø ñaù phaûi thuûng. Söùc maïnh cuûa noù chính laø ôû söï lieân tuïc, söï beàn bó.

Coâng Naêng Cuûa Kieân-Chí:

Kieân-chí laø moät ñieàu kieän taát yeáu ñeå thaønh coâng. Coâng vieäc caøng lôùn lao thì kieân-chí caøng phaûi coù nhieàu. Khoâng coù coâng vieäc naøo lôùn hôn coâng vieäc Phaät hoùa. Coâng vieäc naøy ñoøi hoûi bao nhieâu ñôøi kieáp, bao nhieâu gian lao ñeå chieán thaéng Ma vöông. Noù phaûi vöôït qua bao nhieâu trôû ngaïi khoù khaên. Vì nhöõng leû aáy, kieân-chí luoân luoân phaûi saün saøng öùng phoù vôùi moïi tröôøng hôïp, ñeå ñoäng vieân tinh thaàn, ñuoåi xa moïi chaùn naûn, nghi ngôø bi quan. Noù nhö moät vieân töôùng trung kieân, luoân luoân coù maët beân caïnh vò quoác chuû ñeå ñeà phoøng moïi söï phaûn traéc, moïi söï daáy loaïn. Noù nhö laø moät vò löông y gioûi, coù theå ñuoåi xa moïi bònh hoaïn, giöõ cho thaân chuû cuûa mình luoân luoân ñöôïc traùng kieän, ñuû söùc löïc ñeå tieán haønh moäi coâng vieäc ôû ñôøi. Khoâng coù kieân-chí thì moïi coâng taùc seõ bò boû dôû nöõa chöøng, vaø taøi naêng ñeàu trôû thaønh voâ duïng.

Göông Kieân Chí Cuûa Ñöùc Boån Sö Thích Ca Maâu Ni:

Ñöùc Phaät Thích Ca sôû dó ñöôïc goïi laø Ñaáng Ñaïi huøng, Ñaïi luïc, vì Ngaøi ñaõ thaéng ñöôïc bao nhieâu trôû löïc treân ñöôøng ñi ñeán ñòa vò Phaät. Maø nhöõng trôû löïc aáy naøo phaûi ít oûi gì! Chuùng roäng lôùn nhö trôøi nhö beå; vöôït qua chuùng coøn ngaøn laàn khoù hôn vöôït qua Hy Maõ Laïp Sôn. Theá maø Ngaøi vaãn beàn taâm chieán ñaáu, vöõng loøng chòu ñöïng, deûo dai tieán leân, khoâng moät phuùt thoái chí, naõn loøng. Treân ñöôøng Ngaøi ñi, chæ coù nhöõng böôùc tieán tôùi, khoâng moät böôùc trôû luøi. Khi coøn ôû trong cung ñieän, phaûi chieán ñaáu choáng nhöõng taäp quaùn xaáu xa, muïc naùt, truïy laïc, nhöõng daây nhôï raén chaéc cuûa tình yeâu ích kyû cuûa gia ñình; khi ra ñi, phaûi chieán ñaáu choáng thieân nhieân hieåm ñoäc, choáng si meâ daøy ñaëc toái taêm cuûa coõi ñôøi; sau khi thaønh Ñaïo, phaûi chieán ñaáu choáng nhöõng möu moâ thaâm ñoäc, nhöõng oaùn gheùt caêm thuø cuûa bao nhieâu ngoaïi ñaïo ñaày daãy ñang hoaønh haønh ôû xöù A -Ñoä luùc baáy giôø. Tröôùc bao nhieâu trôû ngaïi aáy, Ngaøi ñaõ khoâng moät chuùt sôøn loøng, naûn chí, Ngaøi cöông quyeát thöïc hieän cho ñeán cuøng chí nguyeän lôùn lao cuûa mình laø töï giaùc, giaùc tha, giaùc haïnh vieân maõn.

Göông kieân chí vöõng beàn vó ñaïi aáy thaät ñaùng cho muoân ñôøi soi chung, nhaát laø ñoái vôùi nhöõng ngöôøi con Phaät laø chuùng ta.

Ngöôøi Phaät Töû Phaûi Nuoâi Döôõng Reøn Luyeän Ñöùc Kieân-Chí Nhö Theá Naøo Trong Ñôøi Soáng Haèng Ngaøy?

Nhö chuùng ta ñaõ bieát: Taäp laøm ngöôøi ñaõ khoù, taäp laøm Phaät laïi caøng muoân ngaøn laàn khoù hôn. Coâng vieäc khoù khaên aáy ñoøi hoûi moät ñöùc kieân-chí heát söùc lôùn lao. Thieáu ñöùc taùnh aáy, chaéc chaén chuùng ta khoâng bao giôø ñi ñeán keát quaû. Vì theá trong moïi coâng vieäc haèng ngaøy duø nhoû nhaët bao nhieâu, chuùng ta cuõng phaûi luyeän taäp söï chòu ñöïng beàn bó. Kieân-chí nhö laø moät sôïi daây ñeå xaâu nhöõng haït ngoïc laøm thaønh chuoãi. Sôïi giaây khoâng quyù baèng haït ngoïc, nhöng khoâng coù noù nhöõng haït ngoïc rôøi, duø quyù bao nhieâu, cuõng khoâng thaønh chuoãi ñöôïc.

Ta ñöøng bao giôø voäi vaõ, haáp taáp, soát ruoät. Cöù tuaàn töï maø tieán. Chaïy mau seõ ngaõ ñau; voäi vaõ seõ vaáp vaùp, ñoå vôõ; soát ruoät seõ laøm hö vieäc, maát coâng. Neân nhôù luoân luoân raèng "cuoäc ñôøi khoâng hoaøn thieän". Muoán coù moät keát quaû hoaøn thieân, taát phaûi traûi qua nhöõng caùi xaáu xa vaây boïc, caûn ñöôøng. Neáu chuùng ta thieáu bình tóng, thieáu nhaãn naïi, thieáu kieân taâm, ta seõ haát ñoå taát caû, vaø haát ñoå luoân caû coâng vieäc quyù baùu ta ñang laøm chöa xong.

Nhieàu khi chæ moät phuùt chaùn naûn, maát bình tænh maø ñaïi cuoäc trôû thaønh tro buïi, vaø suoát ñôøi phaûi soáng trong aân haän. Ngöôøi nuoâi döôõng, luyeän taùnh kieân nhaãn nhö keû treøo thang cao, phaûi caån thaän töûng cöû chæ tay naém, chaân böôùc. Heã saåy chaân, suùt tay laø nguy hieåm ñeán taùnh maïng; heã döøng laïi nöûa chöøng laø bao nhieâu naác thang mình ñaõ böôùc trôû thaønh voâ duïng, vì muïc tieâu khoâng ñaït ñeán.

Ngöôøi tu haønh ñöøng töôûng raèng khi mình laøm vieäc thieän, vieäc toát thì moïi ngöôøi seõ hoan hoâ, taùn thaønh mình. Khoâng ñaâu! Traùi laïi, coù nhieàu khi mình coøn bò ngöôøi ñôøi taán coâng phaù ta mình nhieàu hôn nöõa. Caøng ñi ñeán gaàn thaønh coâng naøo, thì trôû ngaïi laïi caøng nhieàu hôn chöûng aáy. Tuïc ngöõ coù caâu: "Caøng cao danh voïng, caøng daày gian nan". Trong kinh Phaät cuõng thöôøng daïy: "Phaät cao moät thöôùc, ma cao moät tröôïng". Coâng vieäc tu haønh cuûa chuùng ta, cuõng nhö cuoäc chaïy ñua coù trôû ngaïi: Caøng ñeán gaàn möùc, trôû ngaïi caøng nhieàu, raøo caøng cao, hoá caøng nguy hieåm.

Vaäy cho neân, haønh giaû caøng böôùc daøi treân ñöôøng ñaïo, caøng thu löôïm nhieàu keát quaû, laïi caøng thaän troïng, lo toan, caøng ñoäng vieân theâm nhieàu nghò löïc, söùc chòu ñöïng beàn bó, tröôøng kyø.

Ta coá gaéng reøn luyeän nuoâi döôõng theá naøo taùnh kieân-chí cuûa ta cöùng chaéc nhö saéc theùp, vöõng vaøng nhö baøn thaïch, khoâng chuùt nao nuùng tröôùc moïi noãi thöû thaùch, gian nguy, ta laøm ñöôïc nhö theá, thì duø con ñöôøng ñi ñeán quaû vò Phaät coù gian lao, hieåm trôû, xa xaêm bao nhieâu cuõng coù ngaøy ta ñaët chaân ñeán ñöôïc.

"ÔÛ ñôøi chaúng coù vieäc gì khoù, Ngöôøi ta laäp chí phaûi neân kieân".

	]

	THIỀN TÔNG VIỆT NAM