Kinh sach

PHAÀN THÖÙ HAI: PHAÀN CHAÙNH TOÂNG

CHÖÔNG I: CHÆ BAØY CHAÂN TAÂM

MUÏC HAI: CHÆ ROÕ TAÙNH THAÁY

IX. LÖÏA BOÛ TAÂM PHAN DUYEÂN ÑEÅ CHÆ TAÙNH THAÁY KHOÂNG THEÅ TRAÛ VEÀ ÑAÂU

Kinh: OÂng Anan vaâng nghe lôøi Phaät töø bi cöùu ñoä daïy baûo, khoùc loùc khoanh tay baïch Phaät raèng: “Tuy toâi vaâng nghe dieäu aâm cuûa Phaät nhö vaäy, ngoä ñöôïc caùi Taâm Nguyeân Dieäu Minh laø caùi Taâm Ñòa troøn ñaày thöôøng truï, nhöng toâi ngoä ñöôïc phaùp aâm Phaät vöøa noùi, laø toâi hieän laáy taâm phan duyeân maø thoûa maõn choã öôùc mong. Ñöôïc taâm aáy moät caùch mô hoà, chöa daùm nhaän laø Taâm Ñòa xöa nay. Mong Phaät thöông xoùt, tuyeân lôøi vieân aâm, nhoå goác reã nghi ngôø cho toâi ñeå ñöôïc trôû veà ñaïo Voâ Thöôïng”.

Phaät baûo OÂng Anan: “Caùc oâng coøn laáy taâm phan duyeân ñeå nghe phaùp thì caùi phaùp ñoù cuõng laø caùi ñöôïc duyeân, chaúng phaûi ñöôïc Phaùp Taùnh. Ví nhö coù ngöôøi laáy ngoùn tay chæ maët traêng cho ngöôøi kia, thì ngöôøi kia phaûi nhaân ngoùn tay maø thaáy maët traêng. Chöù neáu ngöôøi kia nhìn ngoùn tay maø cho ñoù laø caùi Theå cuûa maët traêng, thì khoâng nhöõng boû maát maët traêng maø cuõng boû maát caû ngoùn tay nöõa. Taïi sao theá? Vì laáy ngoùn tay chæ maët traêng maø laøm maët traêng vaäy. Chaúng nhöõng boû maát ngoùn tay maø laïi cuõng khoâng bieát ñaâu laø saùng vaø toái. Vì sao theá? Vì laáy caùi Theå cuûa ngoùn tay laøm Taùnh Saùng cuûa maët traêng, khoâng bieát hai taùnh saùng, toái. OÂng cuõng nhö vaäy ñoù”.

Thoâng raèng: OÂng Anan ngoä ñöôïc caùi Taâm Nguyeân maàu saùng troøn ñaày voán chaúng phaûi laø duyeân. Taâm Ñòa thöôøng truï voán laø OÂng Chuû vaäy. Nhöng nay nhìn Phaät, nghe Phaùp, laø coøn thuoäc voïng taâm phan duyeân, chöa bieát caùi Taâm Ñòa Boån Nguyeân do ñaâu maø roõ bieát? Noùi töùc laø caùi naøy, thì khoâng daùm. Noùi lìa caùi naøy maø coù thì hieän ôû ñaâu? Ñöùc Phaät saép phaù caùi sai laàm cuûa taâm phan duyeân, neân tröôùc chæ baøy raèng caùi Phaùp ñang noùi ra cuõng chæ laø caùi sôû duyeân, bôûi theá Phaät daïy “Caùi Phaùp ñang ñöôïc oâng nghe ñoù cuõng chæ laø sôû duyeân, chôù chaúng phaûi ñöôïc Phaùp Taùnh”. Phaùp baøy ra laø ñeå thaáy Taùnh, thaáy ñöôïc Taùnh thì Phaùp khoâng coøn choã duøng. Kinh Kim Cang noùi: “Ví nhö caùi beø. Phaùp coøn neân boû huoáng laø chaúng phaûi phaùp”. ÔÛ ñaây laïi laáy ví duï ngoùn tay chæ maët traêng, thaáy ñöôïc maët traêng thì boû queân ngoùn tay ñi vaäy. Caùc baäc Coå ñöùc daãn duï phaàn nhieàu töông hôïp vôùi choã naøy.

Coù caâu :

Trong boùng maây maøu ngöôøi tieân hieän

Tay caàm quaït hoàng-la che maët

Caàn gaáp ñöa maét xem ngöôøi tieân

Chôù nhìn caây quaït trong tay tieân.

Laïi coøn noùi :

Moät thoû phi thaân ngang loái xöa

Öng xanh vöøa thaáy lieàn baét soáng

Ñeán sau choù saên khoâng linh tính

Chæ höôùng caây khoâ choã cuõ tìm.

OÂng Toâ Ñoâng Pha coù baøi vaên: “Coù moät ngöôøi muø hoûi hình theå maët trôøi ra sao? Ngöôøi kia laáy caùi maâm ñoàng maø chæ cho, ngöôøi muø goõ leân nghe coù tieáng. Ngaøy khaùc, nghe tieáng chuoâng cho ñoù laø maët trôøi!”

Coù vò taêng hoûi Toå Phaùp Nhaõn: “Ngoùn tay thì chaúng hoûi, theá naøo laø maët traêng?”

Toå Nhaõn noùi: “Ngoùn tay maø oâng chaúng hoûi ñoù, laø caùi gì theá?”

Laïi coù vò taêng hoûi: “Maët traêng thì chaúng hoûi, theá naøo laø ngoùn tay?”

Toå Nhaõn ñaùp: “Maët traêng”.

Vò taêng noùi: “Keû hoïc nhaân hoûi ngoùn tay, Hoøa Thöôïng vì sao laïi traû lôøi maët traêng?”

Toå Nhaõn noùi: “Vì oâng hoûi ngoùn tay”.

Neáu roõ ñöôïc gia phong [Thoùi nhaø] cuûa Phaùp Nhaõn töùc thì ngoùn tay, maët traêng baøy roõ. Chaúng theá, thì ngay maët laïi laàm qua.

Kinh: “Neáu laáy caùi phaân bieät phaùp aâm cuûa Ta maø laøm taâm cuûa oâng, thì caùi taâm aáy phaûi rôøi söï phaân bieät tieáng noùi maø töï noù coù taùnh phaân bieät. Ví nhö ngöôøi khaùch nguû troï quaùn traïm, ôû taïm roài ñi, chaúng theå thöôøng truï maõi. Coøn ngöôøi chuû traïm thì khoâng ñi ñaâu caû, môùi goïi laø chuû traïm. ÔÛ ñaây cuõng theá, neáu thaät laø Taâm cuûa oâng thì chaúng ñi ñaâu caû.

Thoâng raèng: Phaùp aâm ñang noùi laø caùi sôû duyeân. Choã sôû duyeân aáy, khoâng theå chaáp laáy laøm Chaân. Caùi phaân bieät phaùp aâm laø caùi naêng duyeân. Caùi naêng duyeân ñoù haù laïi coù theå y vaøo noù maø cho laø Chaân? Ngay khi caùi Taâm vaø caùi Tieáng gaëp nhau, thì coù söï phaân bieät roõ raøng, nhöng Caùi Phaân Bieät ñoù cuõng chæ taïm thôøi, gioáng nhö ngöôøi khaùch. Ñeán khi caùi Taâm vaø caùi Tieáng rôøi nhau ra, caùi phaân bieät maát heát, nhöng caùi Taùnh Phaân Bieät khoâng maát. Taùnh naøy chaúng bôûi nghe phaùp maø coù, chaúng bôûi khoâng nghe phaùp maø thaønh khoâng, neân goïi laø chuû nhaân. Nôi choã naøy thaáy ñöôïc, môùi goïi laø thaáy Taùnh. Neáu chaáp laáy caùi taâm phan duyeân nghe phaùp laøm Töï Taùnh, thì cuõng gioáng nhö nhaän khaùch laøm oâng chuû vaäy.

Thaày Ñaïi Ñieân [Ñaïi Ñieân Hoøa Thöôïng. Ñöôïc moái thieàn Taøo Kheâ, noái phaùp Toå Thaïch Ñaøu, ôû AÁp Taây U Laõnh, döôùi chaân nuùi laäp thieàn vieän Linh Sôn, truyeàn phaùp cho ñeä töû caû ngaøn ngöôøi] ban ñaàu tham hoïc vôùi Toå Thaïch Ñaàu.

Toå hoûi: “Caùi gì laø Taâm oâng?

Thaày Ñaïi Ñieân noùi: “Thaáy ngoân ngöõ laø ñoù”.

Toå Ñaàu beøn heùt ñuoåi ra.

Qua moät tuaàn, thaày Ñaïi Ñieân beøn hoûi: “Caùi tröôùc ñaõ chaúng phaûi, tröø caùi aáy, ngoaøi ra caùi gì laø Taâm?”

Toå Ñaàu noùi: “Deïp heát nhöôùng maøy chôùp maét, ñem Taâm laïi ñaây!”

Thaày Ñieân noùi: “Khoâng coù Taâm coù theå ñem laïi ñöôïc”.

Toå Ñaàu raèng: “Xöa nay laø coù Taâm, sao noùi khoâng Taâm? Khoâng Taâm cuõng nhö baùng phaùp!”

Thaày Ñaïi Ñieân nghe xong ñaïi ngoä.

Moät hoâm, ñöùng haàu Ngaøi Thaïch Ñaàu, Toå hoûi: “OÂng laø taêng tham thieàn hay laø taêng tu Tònh Nghieäp (Tònh Ñoä) cuûa Chaâu, Huyeän?”

Ñaïi Ñieân: “Laø taêng tham thieàn”.

Toå Ñaàu: “Caùi gì laø thieàn?”

Ñaïi Ñieân: “Nhöôùng maøy, chôùp maét”.

Toå Ñaàu: “Deïp heát nhöôùng maøy chôùp maét, ñem caùi Boån Lai Dieän Muïc cuûa oâng trình ra xem!”

Ñaïi Ñieân: “Xin Hoøa Thöôïng deïp heát nhöôùng maøy chôùp maét ra ngoaøi ñeå soi xeùt”.

Toå Ñaàu: “Ta deïp roài”.

Ñaïi Ñieân: “Ñem trình ra roài vaäy”.

Toå Ñaàu: “OÂng ñaõ ñem trình, Taâm ta thì sao?”

Ñaïi Ñieân: “Chaúng khaùc Hoøa Thöôïng”.

Toå Ñaàu : “Chaúng lieân quan vieäc oâng”.

Ñaïi Ñieân: “Voán khoâng vaät”.

Toå Ñaàu: “OÂng cuõng khoâng vaät”.

Ñaïi Ñieân: “Ñaõ khoâng vaät töùc laø chôn vaät”.

Toå Ñaàu: “Chôn Vaät laø Baát Khaû Ñaéc, taâm oâng thaáy nhö vaäy phaûi raát hoä trì”.

Cha con Thaïch Ñaàu maáy phen laät qua, laät laïi bieän xeùt coát ñeå thaåm ñònh Chôn Taâm, voán laø voâ sôû ñaéc, goïi laø Chôn Chuû Nhaân.

Kinh: “Taïi sao lìa tieáng laïi khoâng coù taùnh phaân bieät? Noùi nhö theá chaúng nhöõng ñoái vôùi taâm phaân bieät caùc tieáng, maø caùi phaân bieät hình dung cuûa Ta neáu rôøi caùc saéc töôùng cuõng khoâng coù taùnh phaân bieät.

“Nhö vaäy cho ñeán moïi phaân bieät ñeàu khoâng coù, chaúng phaûi Saéc, chaúng phaûi Khoâng, maø nhoùm Caâu Xaù Ly meâ laàm cho laø Minh Ñeá, thì rôøi caùc phaùp duyeân cuõng khoâng coù taùnh phaân bieät. Nhö vaäy, Taâm Taùnh cuûa oâng moãi moãi ñeàu coù choã traû veà, laøm sao laøm chuû?

Thoâng raèng: Phaân bieät aâm thanh, phaân bieät Saéc, Höông, Vò, Xuùc, caùc Traàn ñeàu laø boùng daùng phaân bieät tieàn traàn. Taïi sao lìa caùc tieàn traàn lieàn chaúng coù töï taùnh phaân bieät? Duø cho dieät heát taát caû Thaáy, Nghe, Hay, Bieát cho ñeán phaân bieät cuõng khoâng coøn, ôû trong giöõ laáy caùi Khoâng-Khoâng u nhaøn, chaúng phaûi Saéc, chaúng phaûi Khoâng maø ngoaïi ñaïo chaáp laáy laøm Minh Ñeá thì cuõng môùi chæ laø rôøi caûnh chöù chöa rôøi phaùp, vaãn coøn laø boùng daùng phaân bieät phaùp traàn.

Taïi sao laïi rôøi phaùp duyeân thì khoâng coù töï taùnh phaân bieät? Nhôø tieàn traàn maø coù thì rôøi tieàn traàn beøn khoâng. Nhôø phaùp traàn maø coù, thì rôøi phaùp traàn beøn khoâng coù. Caùi taùnh phaân bieät naøy, moãi moãi ñeàu coù choã traû veà, laøm sao laøm oâng chuû? Moät caùi Ñoäng (phaân bieät tieàn traàn), moät caùi Tónh (phaân bieät phaùp traàn) ñeàu thuoäc veà boùng trong göông: boùng coù choã traû veà, göông thì chaúng coù traû veà ñaâu heát. Moät laàn ñeán, moät laàn ñi ñeàu thuoäc veà khaùch. Khaùch coù veà, chuû khoâng coù choã veà. Khoâng nhaän göông maø nhaän boùng, khoâng nhaän chuû maø nhaän laøm khaùch thì Taâm Taùnh cuûa oâng cuõng ñoàng vôùi ñoaïn dieät, laáy gì laøm Chaân Taâm Thöôøng Truï?

Toå Ñaïi Ñieân thöôïng ñöôøng daïy raèng: “Phaøm laø ngöôøi hoïc ñaïo, caàn phaûi bieát caùi Boån Taâm cuûa nhaø mình. Thöôøng thaáy keû hoïc ñaïo ñôøi nay chæ laáy nhöôùng maøy, nhaùy maét, moät noùi moät nín roài töï aán khaû maø cho laø taâm yeáu, nhö vaäy thaät laø chöa roõ. Nay ta vì caùc oâng maø noùi ra roõ raøng, moãi ngöôøi neân nghe laõnh: chæ deïp tröø heát thaûy hieän löôïng töôûng nieäm voïng ñoäng, ñoù töùc laø Chaân Taâm. Caùi Taâm naøy daàu vôùi traàn caûnh hay khi giöõ vaéng laëng, tuyeät khoâng coù giao thieäp, dính daùng gì. Töùc Taâm laø Phaät, chaúng ñôïi tu haønh, söûa chöõa. Taïi sao theá? ÖÙng cô tuøy chieáu, an nhieân töï duøng. Cuøng toät choã duøng voán baát khaû ñaéc. Goïi ñoù laø Dieäu Duïng, ngay aáy laø Boån Taâm, phaûi raát hoä trì, khoâng theå deã daõi”.

Toå Ñaïi Ñieân chæ ra roõ raøng oâng chôn chuû, tieát loä quaù nhieàu! Do ñaây coù theå bieát laø Chôn Taâm caùch bieät haún vôùi Minh Ñeá cuûa ngoaïi ñaïo.

Phaùi Soá Luaän phaân tích vuõ truï goàm hai möôi laêm Ñeá, tröø Minh Ñeá laø chaúng phaûi Saéc, chaúng phaûi Khoâng, chaúng phaûi Taâm, coøn laïi ñeàu chaúng ra ngoaøi Saéc, Khoâng vaø Taâm.

Giaùc Ñeá Ngaõ Taâm, naêm Tri Caên, naêm Taùc Nghieäp Caên, Taâm Bình Ñaúng Caên cho ñeán Thaàn Ngaõ thuoäc veà Taâm. Naêm Traàn, naêm Ñaïi thuoäc veà Saéc. Khoâng Ñaïi thuoäc veà Khoâng.

Caùi Ñeá ñaàu tieân heát goïi laø Minh Taùnh, suy nghó cho laø thöôøng toàn. Caùi Ñeá thöù hai möôi laêm goïi laø Thaàn Ngaõ cuõng cho laø thöôøng. Thaàn Ngaõ suy nghó veà Thaùnh caûnh cuûa mình thì Minh Taùnh beøn bieán ñoåi thaønh hai möôi ba Ñeá coøn laïi ñeå cho Thaàn Ngaõ duøng. Choã maø Ngaõ thoï duïng, thì bò caûnh troùi buoäc, chaúng ñöôïc giaûi thoaùt. Neáu Ngaõ chaúng suy nghó thì Minh Ñeá chaúng bieán töùc khoâng troùi buoäc, caùi Ngaõ beøn giaûi thoaùt. Ñaây laø toâng chæ cuûa phaùi naøy.

OÂng Caùo Töû daïy raèng: “Chaúng ñöôïc nôi lôøi thì chôù caàu nôi Taâm. Chaúng ñöôïc nôi Taâm, chôù caàu nôi Khí”, roõ laø moät loái vôùi Minh Ñeá, coù ngöôøi noùi ñoù laø Thieàn, thaät laàm to!

Kinh: OÂng Anan thöa: “Neáu caùi Taâm Taùnh cuûa toâi moãi moãi ñeàu coù choã traû veà, thì caùi Dieäu Minh Nguyeân Taâm maø Nhö Lai noùi ñoù sao laïi khoâng traû veà? Xin Phaät thöông xoùt chæ baûo cho toâi ñieàu aáy”.

Phaät baûo OÂng Anan: “Haõy laáy caùi Kieán Tinh Minh Nguyeân [Caùi Thaáy Voán Saùng] cuûa oâng thaáy toâi ñaây. Tuy caùi Thaáy naøy khoâng phaûi laø caùi Minh Taâm Dieäu Tinh [Chaân Taâm], nhöng noù nhö maët traêng thöù hai, chöù chaúng phaûi laø boùng cuûa maët traêng (treân maët nöôùc). OÂng neân nghe kyõ, nay Ta chæ cho oâng caùi nghóa khoâng theå traû veà.

“Naøy OÂng Anan, caùi ñaïi giaûng ñöôøng naøy môû roäng veà phöông Ñoâng, khi maët trôøi leân thì saùng, nöûa ñeâm khoâng traêng, maây muø môø mòt thì laïi toái taêm. Choã coù caùc cöûa thì thaáy thoâng suoát, choã coù töôøng nhaø thì thaáy ngaên bít. Choã phaân bieät ñöôïc thì thaáy caûnh saéc duyeân. Choã troáng roãng toaøn laø hö khoâng. Khi buïi noåi leân thì caûnh töôïng muø mòt. Möa taïnh trôøi quang laïi thaáy trong saïch.

“Naøy OÂng Anan, oâng ñeàu xem roõ caùc töôùng bieán hoùa aáy. Nay ta traû moãi thöù veà choã baûn nhaân cuûa chuùng. Theá naøo laø Baûn Nhaân? OÂng Anan, caùc thöù bieán hoùa naøy: caùi saùng traû veà cho maët trôøi. Vì sao theá? Vì khoâng maët trôøi thì khoâng saùng, aùnh saùng thuoäc veà maët trôøi, neân traû veà cho maët trôøi. Caùi toái traû veà cho ñeâm khoâng traêng. Thoâng suoát traû veà cho caùc cöûa. Ngaên bít traû veà cho töôøng vaùch. Saéc duyeân traû veà cho phaân bieät. Troáng roãng traû veà cho hö khoâng. Muø mòt traû veà cho buïi baëm, trong saùng traû veà cho trôøi taïnh. Taát caû nhöõng söï vaät gì trong theá gian ñeàu khoâng ra ngoaøi nhöõng loaïi aáy.

“Coøn caùi Thaáy (Kieán Tinh Minh Taùnh) cuûa oâng thaáy taùm thöù kia thì oâng ñònh traû veà ñaâu? Taïi sao theá? Neáu traû noù veà cho caùi saùng, thì luùc khoâng saùng chaúng theå thaáy toái. Tuy laø saùng toái caùc thöù coù sai bieät, coøn caùi Thaáy khoâng coù sai bieät.

“Caùc thöù coù theå traû veà, töï nhieân chaúng phaûi laø oâng, coøn caùi khoâng traû veà ñöôïc, khoâng phaûi chính oâng thì laø ai? Theá môùi bieát raèng Taâm oâng voán nhieäm maàu, saùng saïch, oâng töï meâ muoäi boû maát Boån Taùnh maø chòu luaân hoài sanh töû, thöôøng bò chìm ñaém. Theá neân Nhö Lai goïi laø ñaùng thöông xoùt!”.

Thoâng raèng: Caùi Thaáy phaân bieät duyeân traàn vôùi caùi Kieán Tinh Minh Nguyeân khaùc nhau ôû choã Naêng, Sôû. Caùi Kieán Tinh Minh Nguyeân ñoái vôùi caùi Minh Taâm Dieäu Tinh phaân ra ôû choã Theå, Duïng. Bôûi theá, caùi Minh Taâm Dieäu Tinh nhö maët traêng thaät, caùi Kieán Tinh Minh Nguyeân nhö maët traêng thöù hai (do ñeø leân maét maø thaáy), coøn caùi Thaáy phaân bieät duyeân Traàn nhö boùng maët traêng trong nöôùc.

Trong hö khoâng, noùi cho cuøng chæ coù taùm thöù : saùng, toái, thoâng, bít... tôùi, lui, neân noùi “Khoâng ngoaøi caùc thöù aáy”. Cuõng phaûng phaát töông töï nhö Baùt Quaùi : trong saùng vaø muø mòt laø töôïng cuûa Caøn Khoân. Ngaøy saùng, ñeâm toái laø töôïng cuûa Khaûm, Ly. Thoâng, bít laø töôïng cuûa Caán, Ñoaøi. Söï phaân bieät thuoäc ñoäng, töôïng cuûa Chaán. Taùnh hö khoâng töïa gioù, neân laø töôïng cuûa Toán vaäy.

Coøn nôi Taâm ngöôøi thì “thoâng, bít” goàm ñuû caû meâ, ngoä. “Duyeân, saéc, hö khoâng” ñuû caû Höõu, Voâ. Ñuïc, trong goàm ñuû caû theá traàn vaø giaùc ngoä. Saùng, toái ñuû caû Thaùnh, phaøm. Taát caû ñeàu laø caûnh. Caûnh thì coù sai bieät, caùi Thaáy khoâng coù sai bieät. Coù sai bieät thì coù choã traû veà, coøn khoâng sai bieät thì voán töï baát ñoäng. Caùc thöù coù theå traû veà laø Caûnh, laø Vaät, chaúng phaûi laø oâng. Caùi “Töï oâng” chaúng theå traû veà cho vaät laø caùi Thaáy, chaúng phaûi Vaät, ñoù laø caùi Chôn Kieán Tinh cuûa oâng vaäy. Coù theå traû veà goïi laø Khaùch, khoâng traû veà ñaâu ñöôïc laø Chuû. Caùi Kieán Tinh Minh Nguyeân ñaõ laø nhö vaäy, huoáng gì laø caùi Chôn Taâm voán nhieäm maàu, saùng saïch khoâng rôi vaøo caùi Thaáy, laø OÂng Chuû ôû trong OÂng Chuû. OÂng Chuû trong OÂng Chuû laø caùi caên baûn chaúng sanh chaúng dieät, ngöôøi ngöôøi ñeàu saün ñuû, chaúng ôû ngoaøi ñeán. Chaúng töï mình laøm OÂng Chuû, löu laïc laøm Khaùch laø cuõng bôûi khoâng nhaän ra maët traêng thaät, maø laïi nhaän boùng maët traêng trong nöôùc laøm Töï Taâm, laøm sao khoûi ñaém chìm sanh töû?

Coù vò taêng hoûi Toå Taøo Sôn: “Coå ñöùc noùi “Heát caû ñaïi ñòa ñoäc chæ coù moät ngöôøi naøy”, chöa bieát laø ngöôøi naøo?”

Toå Sôn noùi: “Chaúng theå coù maët traêng thöù hai”.

Hoûi : “Nhö theá naøo laø maët traêng thöù hai?”

Toå Sôn noùi : “Caùi ñoù caàn laõo huynh ñònh laáy!”

Hoûi : “Theá sao laø maët traêng thöù nhaát?”

Toå Sôn noùi : “Nguy!”

Moät chöõ Nguy naøy ñuû thaáy Toå Taøo Sôn chaúng daùm boû maát Taùnh Boån Nhieân maø chòu luaân hoài, choã toái thaân thieát vaäy.

Thaày Baùo Töø Vaên Toaïi thöôøng nghieân cöùu Thuû Laêng Nghieâm, ra maét Toå Phaùp Nhaõn, keå laïi choã sinh soáng cuûa mình raát phuø hôïp vôùi yù chæ cuûa kinh. Toå Nhaõn raèng : “Kinh Laêng Nghieâm haù chaúng coù caùi nghóa “Taùm choã traû veà” ö ?”

Sö Toaïi ñaùp : “Daï, coù”.

Toå hoûi : “Caùi saùng traû veà caùi gì?”

Ñaùp : “Saùng traû veà maët trôøi”.

Toå hoûi : “Maët trôøi traû veà caùi gì?”

Sö Toaïi ngaån ngô, khoâng ñaùp ñöôïc. Töø ñoù, khaâm phuïc Toå maø caàu hoïc.

Theá môùi bieát caùi chuyeän OÂng Chuû trong OÂng Chuû chaúng phaûi laø choã maø Chuù, Sôù ñeán ñöôïc.

Ngaøi Ñoan Sö Töû tuïng raèng:

“Giaùo phaùp Baùt Hoaøn coù ñaõ laâu

Töø xöa Chö Toå moãi phanh phui

Daàu chi hoaøn ñöôïc khoâng hoaøn ñöôïc

AÁy cuõng söùc toâm chaúng khoûi thau”.

(Baùt Hoaøn chi giaùo thuøy lai cöûu

Töï coå toâng sö caùc phaân phaãu

Tröïc nhieân hoaøn ñaéc baát hoaøn thôøi

Daõ thò haø khieân baát xuaát ñaåu).

X. LÖÏA RIEÂNG TRAÀN CAÛNH ÑEÅ NEÂU RA TAÙNH THAÁY

Kinh: OÂng Anan baïch: “Tuy toâi bieát Taùnh Thaáy aáy khoâng theå traû veà ñaâu, nhöng laøm sao bieát ñöôïc ñoù laø Chaân Taùnh cuûa toâi?”

Phaät baûo OÂng Anan: “Nay toâi hoûi oâng: hieän oâng chöa ñöôïc ñaïo quaû Voâ Laäu Thanh Tònh, nhôø thaàn löïc cuûa Phaät môùi thaáy coõi Sô Thieàn khoâng chöôùng ngaïi. OÂng A Na Luaät thì thaáy coõi Dieâm Phuø Ñeà nhö xem quaû Am Ma La trong baøn tay. Caùc vò Boà Taùt thaáy traêm ngaøn coõi. Möôøi phöông Nhö Lai thì cuøng toät caùc quoác ñoä thanh tònh nhieàu nhö vi traàn, khoâng choã naøo khoâng thaáy. Coøn chuùng sanh thì thaáy roõ ñöôïc khoâng quaù gang taác.

“Anan, nay toâi cuøng oâng haõy xem cung ñieän cuûa Töù Thieân Vöông, chaëng giöõa xem khaép caùc loaøi Thuûy, Luïc, Khoâng, Haønh. Tuy coù nhieàu hình töôïng saùng toái khaùc nhau, nhöng khoâng coù caùi gì khoâng phaûi laø tieàn traàn phaân bieät ngaên ngaïi. OÂng haõy ôû ñoù, phaân bieät mình, vaät. Nay toâi ñeå oâng löïa choïn trong söï thaáy ñoù: caùi gì laø Ngaõ Theå (Töï Taùnh) cuûa oâng, caùi gì laø hình töôùng cuûa vaät?

“Anan, cuøng toät söùc thaáy cuûa oâng, töø maët trôøi, maët traêng ñeàu laø vaät chöù chaúng phaûi oâng, cho ñeán baûy nuùi Kim Sôn, xem xeùt cuøng khaép tuy coù nhöõng thöù aùnh saùng nhöng cuõng laø vaät chôù khoâng phaûi oâng. Laàn laàn xem ñeán: maây keùo, chim bay, gioù ñoäng, buïi noåi, caây coái, nuùi soâng, coû raùc, ngöôøi vaät ñeàu laø vaät chöù khoâng phaûi laø oâng.

“Anan, caùc vaät xa gaàn ñoù tuy sai khaùc nhau nhöng ñoàng do caùi Thaáy (Kieán Tinh) trong saïch cuûa oâng troâng thaáy, thì caùc vaät ñoù tuy coù sai khaùc maø Taùnh Thaáy khoâng sai khaùc. Caùi Tinh Dieäu Minh naøy thaät laø Taùnh Thaáy cuûa oâng”.

Thoâng raèng: Ban ñaàu, OÂng Anan hoûi caùi Nguyeân Taâm Dieäu Minh taïi sao khoâng traû veà. Ñöùc Phaät thaáy caùi Chaân Taâm aáy khoâng daáu veát, khoù maø chæ baøy neân nöông vaøo caùi Kieán Tinh Minh Nguyeân maø phöông tieän chæ baøy. Caùi Kieán Tinh raát gaàn vôùi Chaân Taâm, nhö maët traêng thöù hai raát gaàn vôùi maët traêng thaät. Nhöng caùi Thaáy naøy cuõng laø Voïng, cuõng caàn phaûi traû veà, chæ coù maët traêng thaät ví duï cho Chaân Taùnh laø khoâng theå traû veà.

Vaên sau coù noùi “Khi thaáy maø coù töôùng thaáy, caùi thaáy naøy khoâng phaûi laø caùi thaáy chaân thaät”. Thì haù khoâng phaûi caùi Thaáy naøy cuõng coù theå traû veà hay sao? OÂng Anan tuy bieát caùi Kieán Tinh khoâng traû veà, ñaõ ngoä ñöôïc caùi nghóa maët traêng thöù hai, laïi hoûi “Laøm sao bieát ñöôïc ñoù laø Chaân Taùnh cuûa toâi?”, ñoù laø muoán nghieäm xeùt caùi nghóa Maët traêng thöù nhaát, caùi Taùnh khoâng theå traû veà naøy hieän phaûi coù phöông tieän naøo ñeå khieán ta töï bieát, töï tin vaäy. Phaät vaãn duøng caùi Kieán Tinh maø phaân taùch, chæ baøy: caùi bò Thaáy laø Vaät, caùi Thaáy laø oâng. Vaät coù sai khaùc, caùi Thaáy khoâng sai khaùc. Khoâng sai khaùc laø Kieán Tinh, caùi Thaáy.

Noùi “Troâng thaáy trong saïch”, laø vì tuy nhôø saéc caên trong saïch laø con maét ñeå thaáy boán Ñaïi, nhöng cuõng do Taùnh Theå Trong Saïch xöa nay phaùt khôûi, khoâng do taïo taùc neân töï maàu ñeïp (Dieäu) maø saùng soi (Minh), goïi laø Taùnh Thaáy. Caùi Thaáy (Kieán Tinh) ñaõ laø Chaân Kieán cuûa oâng thì caùi Taùnh Thaáy chaúng phaûi laø Chaân Taùnh cuûa oâng sao? Cho neân noùi “Caùi Tinh Dieäu Minh naøy thaät laø Taùnh Thaáy cuûa oâng”.

Voán laø Taùnh thì chæ coù Moät. Nhöng caùi möùc trong saïch cuûa söï Thaáy thì chaúng baèng nhau, töùc laø do thaáu cuøng caùi Taùnh hay chaúng thaáu cuøng caùi Taùnh maø coù sai khaùc.

Phaät Nhaõn thì cuøng toät möôøi phöông quoác ñoä trong saïch cuûa Nhö Lai nhieàu nhö vi traàn, khoâng choã naøo laø khoâng thaáy. Phaùp Nhaõn laø con maét cuûa Chö Boà Taùt thì thaáy traêm ngaøn theá giôùi. Hueä Nhaõn laø nhö OÂng Tu Boà Ñeà thaáy Phaùp Thaân Phaät. Thieân Nhaõn, nhö OÂng A Na Luaät thaáy coõi Dieâm Phuø Ñeà nhö thaáy traùi Am Ma La trong baøn tay. Nhuïc Nhaõn, laø chuùng sanh thì thaáy khoâng quaù gang taác. OÂng Anan chöa ñöôïc thanh tònh voâ laäu, nhöng nhôø thaàn löïc cuûa Phaät neân thaáy coõi Sô Thieàn, ñoù laø Nhuïc Nhaõn maø ñöôïc Thieân Nhaõn. Choã thaáy cuûa naêm loaïi Nhaõn chaúng ñoàng, nhöng caùi Thaáy thì khoâng hai, neân môùi noùi laø “Khoâng sai khaùc”. Haún laø phaûi ñeán Phaät Nhaõn môùi thaáu cuøng caùc coõi nhö vi traàn, môùi troøn ñuû caùi Duïng cuûa Taùnh Thaáy.

Coù nhaø sö hoûi Toå Vaân Moân: “Nhö theá naøo laø Toå Sö Taây lai yù?”

Toå ñaùp: “Suoát ngaøy xem nuùi”.

Ngaøi Ñaàu Töû tuïng raèng:

“Thaûn nhieân taêng hoûi laõo sö yeân

Döôøng ñaëng Thieàu Döông moät caâu truyeàn

Suoát ngaøy xem nuùi, tay tieân loä.

Ñeâm khuya vöôïn huù, nguyeät ngoaøi hieân”.

Haõy noùi “Suoát ngaøy xem nuùi” laø chæ caùi Thaáy hay chæ Taùnh Thaáy, ñoái cuøng “Toå Sö Taây lai yù” hieåu theá naøo ñaây?

Ngaøi Vaân Cö Trí noùi raèng: “Caùi Taùnh Trong Saïch xöa nay trong laëng, chaúng coù moät chuùt ñoäng lay, khoâng thuoäc Höõu, Voâ, lìa ngoaøi Naém, Boû, Taùnh Theå laøu laøu, voán töï nhö nhieân. Thaáy roõ raøng nhö vaäy, môùi goïi laø Thaáy Taùnh (Kieán Taùnh). Taùnh töùc Phaät, Phaät töùc Taùnh neân noùi laø “Kieán Taùnh thaønh Phaät”.

Hoûi : “Taùnh voán trong saïch, chaúng thuoäc Höõu, Voâ sao laïi coøn coù thaáy?”

Ñaùp : “Thaáy khoâng choã thaáy”.

Hoûi : “Ñaõ khoâng coù choã thaáy, sao laïi coøn coù Taùnh?”

Ñaùp : “Kieán Xöù (choã thaáy) cuõng khoâng”.

Hoûi : “Nhö vaäy thì khi thaáy laø ai thaáy?”

Ñaùp : “Khoâng ngöôøi ñeå thaáy”.

Hoûi : “Roát cuøng thì nhö theá naøo?”

Ñaùp : “Tính toaùn hö voïng maø cho laø Coù, lieàn coù naêng, sôû: beøn mang tieáng laø meâ. Theo caùi Thaáy hö voïng ñoù sanh chuyeän hieåu bieát, lieàn ñoïa sanh töû. Ngöôøi thaáy bieát roõ raøng thì chaúng coù vaäy. Suoát ngaøy thaáy maø chöa heà thaáy. Tìm caàu danh, xöù, theå, töôùng beøn chaúng coù ñöôïc. Naêng, sôû ñeàu döùt tuyeät, goïi laø Thaáy Taùnh”.

Hoûi : “Caùi Taùnh naøy traûi khaép caû thaûy nôi chaêng?”

Ñaùp : “Khoâng ñaâu chaúng khaép”.

Hoûi : “Phaøm phu ñuû chaêng?”

Ñaùp : “Ñaõ noùi laø khoâng ñaâu chaúng khaép thì phaøm phu sao laïi chaúng ñuû?”

Hoûi : “Côù sao Chö Phaät, Boà Taùt chaúng bò sanh töû raøng buoäc, maø chæ coù phaøm phu bò troùi coät vaøo caùi khoå naøy, thì sao laïi traûi khaép?”

Ñaùp : “Phaøm phu ôû ngay trong Taùnh trong saïch naøy voïng thaáy coù naêng, coù sôû : beøn sa vaøo sanh töû. Chö Phaät, Boà Taùt kheùo bieát trong Töï Taùnh trong saïch naøo coù höõu, voâ neân chaúng laäp naêng, sôû”.

Hoûi : “Neáu noùi nhö vaäy thì coù ngöôøi hieåu, ngöôøi chaúng hieåu hay sao?”

Ñaùp : “Caùi hieåu coøn chaúng theå ñöôïc, haù coù ngöôøi hieåu sao ?”

Hoûi : “Toät lyù nhö theá naøo?”

Ñaùp : “Ta laáy yeáu lyù maø noùi, oâng phaûi bieát raèng trong Taùnh trong saïch khoâng coù höõu, voâ, phaøm, Thaùnh; cuõng chaúng coù ngöôøi hieåu, ngöôøi khoâng hieåu. Phaøm vôùi Thaùnh, caû hai chæ coù danh. Neáu theo danh maø khôûi sanh hieåu bieát lieàn ñoïa vaøo sanh töû. Neáu bieát moïi söï ñeàu giaû danh, khoâng thaät, töùc thì khoâng coù caùi mang danh”.

Ngaøi laïi noùi: “Ñaây laø choã toät roát raùo : nhö cho raèng ta hieåu, kia chaúng hieåu, töùc laø ñaïi beänh. Thaáy coù phaøm Thaùnh, dô saïch, cuõng laø ñaïi beänh. Khôûi nieäm khoâng coù phaøm Thaùnh, laïi laø baùc khoâng coù nhaân quaû. Thaáy coù caùi Taùnh trong saïch ñeå coù theå truï döøng, cuõng laø ñaïi beänh. Khôûi kieán giaûi chaúng coù truï döøng cuõng laø ñaïi beänh. Nhö vaäy, trong Taùnh trong saïch, chaúng phaù hoaïi phöông tieän öùng duïng maø höng vaän töø bi. Nhö theá, choã ñaïo traøng höng vaän ñoù, töùc toaøn Taùnh trong saïch, neân noùi laø Thaáy Taùnh thaønh Phaät”.

Lôøi daïy treân cuûa Toå Vaân Cö raát gaàn vôùi caâu “Thaáy Taùnh do lìa töôùng Thaáy” cuûa kinh, neân trích ra ñaày ñuû.

Kinh: “Neáu caùi Thaáy laø vaät thì chaéc oâng cuõng coù theå thaáy ñöôïc caùi Thaáy cuûa Ta. Neáu oâng cho raèng khi chuùng ta cuøng thaáy söï vaät laø oâng thaáy caùi Thaáy cuûa Ta, thì khi ta khoâng thaáy sao oâng khoâng thaáy ñöôïc choã khoâng Thaáy cuûa Ta? Neáu cho laø oâng thaáy ñöôïc caùi khoâng Thaáy cuûa Ta, thì caùi khoâng Thaáy cuûa Ta laøm gì coù töôùng ñeå cho oâng thaáy? Coøn neáu khoâng thaáy ñöôïc choã khoâng Thaáy cuûa Ta thì caùi Thaáy töï nhieân chaúng phaûi laø vaät, sao noù laïi chaúng phaûi laø oâng?”

Thoâng raèng : Quaû laø Ñöùc Phaät neâu leân caùi yù cuûa OÂng Anan, theá giôùi nhö caùi loàng ñeøn treân caây coät, ñeàu coù Danh, coù Töôùng thì “Caùi Kieán Tinh Minh Nguyeân laø caùi vaät gì, xin khieán cho toâi ñöôïc bieát?” Phaät beøn gôïi yù raèng: “Khi ta thaáy caùi ñaøi höông, thì oâng laøm sao?”

Anan noùi : “Toâi cuõng thaáy ñaøi höông, töùc laø thaáy choã Thaáy cuûa Phaät”.

Ñöùc Phaät noùi: “Ta thaáy caùi ñaøi höông thì oâng cuõng deã bieát, coøn khi ta chaúng thaáy ñaøi höông, thì oâng theá naøo?”

Anan ñaùp: “Toâi cuõng khoâng thaáy caùi ñaøi höông, töùc laø thaáy choã chaúng Thaáy cuûa Phaät”.

Ñöùc Phaät noùi: “OÂng noùi raèng khi khoâng Thaáy thì töï oâng bieát. Vaäy thì caùi choã khoâng Thaáy cuûa ngöôøi khaùc, oâng laøm sao maø bieát ñöôïc?”

Ngöôøi xöa ñeán trong caùi AÁy, chæ khaù töï mình bieát laáy, vôùi ngöôøi khaùc noùi chaúng ñöôïc! Chæ nhö Theá Toân noùi: “Khi Ta khoâng thaáy, cuõng nhö con linh döông treo söøng, tieáng vang, daáu veát, tin töùc ñeàu tuyeät döùt, oâng höôùng veà ñaâu tìm kieám?”

Ngaøi Tuyeát Ñaäu tuïng raèng:

“Toaøn töôïng (voi), nguyeân traâu muø heát thaûy

Xöa nay gaây nghieäp, goïi chung khuoân

Nhö nay muoán gaëp Hoaøng Ñaàu Laõo [Chæ Phaät]

Coõi Phaät vi traàn taïi giöõa ñöôøng”.

Ngaøi Tuyeát Ñaäu ñöa ra con maét Giaùo Phaùp, chæ tuïng thaáy Phaät. Ngaøi Thieân Ñoàng thaâm ñaéc yù kinh, tuïng chæ ngay caùi Chaân Kieán.

Tuïng raèng:

“Bieån caû gioït khoâ, hö khoâng ñaày öù

Thaày tu loã muõi daøi, Coå Phaät ñaàu löôõi cuït

Ñaøn vöøa qua chín khuùc, theå ngoïc moät phen ñoåi

Ngay ñoù gaëp nhau, ai bieát haén

Môùi tin ngöôøi aáy chaúng baïn beø”.

Taéc naøy laø cô duyeân cuûa hai lôùp coâng aùn, heát söùc phaùt huy maø chæ noùi ñöôïc moät nöûa!

Kinh: “Laïi nöõa, neáu caùi Thaáy laø vaät thì ñang khi oâng thaáy vaät, oâng ñaõ thaáy vaät roài thì vaät cuõng phaûi thaáy oâng. Theá laø Theå vaø Taùnh xen loän, töùc laø oâng vôùi Ta cuøng vôùi caû theá gian khoâng an laäp ñöôïc.

“OÂng Anan, neáu khi oâng thaáy, ñoù chính laø oâng naøo coù phaûi Ta, thì caùi Taùnh Thaáy cuøng khaép ñoù chaúng phaûi laø chính oâng thì coøn laø ai? Taïi sao laïi töï nghi Chaân Taùnh cuûa mình. Taùnh cuûa oâng voán khoâng Chaân hay sao maø baùm laáy Ta caàu tìm caùi thaät?”

Thoâng raèng: Boä Hieäp Luaän noùi raèng “Nghóa cuûa ñoaïn kinh naøy phaùt sanh töø moät caâu “Laøm sao bieát ñoù laø Chaân Taùnh cuûa toâi?” Neân Ñöùc Theá Toân môùi khai thò caùi töôùng cuûa söï khoâng Thaáy ñeå khieán hieåu roõ Chaân Taùnh maø chaúng neân tìm caàu ôû nôi phaân bieät”.

Ngaøi Maõ Minh noùi “Taát caû Nhö Lai ñeàu laø Phaùp Thaân, bôûi vì khoâng coù caùi thaáy kia-ñaây, sai khaùc, ñoàng nhau”. Neân noùi raèng “Neáu thaáy caùi chaúng thaáy thì töï nhieân ñoù khoâng phaûi laø caùi töôùng khoâng thaáy cuûa ngöôøi kia”. Noùi “chaúng phaûi ngöôøi kia” thì chæ laø caùi töôùng chaúng thaáy cuûa Anan ñoù thoâi, maø khoâng phaûi laø caùi chaúng thaáy cuûa Ñöùc Theá Toân. Vaäy aét laø choã khoâng thaáy cuûa Theá Toân thì Anan khoâng theå thaáy ñöôïc, chæ coù Theá Toân thaáy ñöôïc. Neân noùi raèng “Neáu khoâng thaáy ñöôïc choã khoâng thaáy cuûa Ta, thì caùi thaáy cuûa oâng chaúng phaûi laø vaät”. Noùi “Chaúng phaûi vaät” khoâng phaûi laø caùi thaáy cuûa Theá Toân, maø chæ laø caùi töôùng cuûa caùi chaúng thaáy cuûa Anan. Neáu Ñöùc Theá Toân cuõng thaáy caùi thaáy cuûa Anan vaø Anan cuõng thaáy caùi thaáy cuûa Theá Toân” thì töùc laø caùi Taùnh Thaáy trong saïch thaønh ra caùi vaät coù hình töôùng. Neân môùi noùi “Theå, Taùnh loän xoän chaúng coù an laäp”. Caùi choã chaúng thaáy laø choã caên baûn, quyeát chaúng theå naøo thaáy ñöôïc. Cuõng nhö troàng caây maø haèng naøy cöù moi reã leân xem thì caây soáng sao ñöôïc.

Ngaøi Phoù Ñaïi Só coù baøi keä :

“Coù vaät tröôùc trôøi ñaát

Voán phaúng laëng khoâng hình

Hay laøm chuû muoân töôïng

Chaúng theo boán muøa taøn”.

Baøi naøy chæ ra roõ raøng caùi Chaân Taùnh, chaúng phaûi laø choã caùi thaáy ñeán ñöôïc. Vaäy môùi laø maët traêng thöù nhaát, chöù chaúng phaûi rieâng caùi Kieán Tinh Minh Nguyeân môùi laø khoâng theå thaáy ñöôïc maø thoâi ñaâu.

Ñoaïn kinh naøy yù nghóa raát vi dieäu, khoâng coù choã naøo chaúng phaùt minh caùi Tinh Dieäu Minh, thaät laø caùi Taùnh Thaáy cuûa oâng. Sao laïi noùi: “Caùi thaáy naøy laø oâng chöù khoâng phaûi laø vaät”? Sôû dó noùi “Caùi thaáy khoâng phaûi laø vaät”, vì neáu caùi thaáy laø vaät, thì caùi thaáy cuûa toâi, oâng coù theå thaáy. Nhöng caùi thaáy cuûa toâi thì haún laø oâng khoâng theå thaáy ñöôïc. Neáu baûo khi oâng vaø toâi cuøng thaáy laø oâng thaáy caùi thaáy cuûa toâi, thì khi toâi thaáy, oâng coù theå thaáy caùi thaáy aáy. Coøn khi toâi khoâng thaáy, thì oâng vaãn thaáy ñöôïc chöù taïi sao laïi khoâng ñöôïc? Neáu baûo raèng khi toâi thaáy, thì thaáy caùi thaáy aáy; khi toâi khoâng thaáy thì thaáy caùi chaúng thaáy maø cho ñoù laø thaáy choã chaúng thaáy cuûa toâi, thì ñaõ töï mình khoâng thaáy chöù sao laïi noùi laø thaáy ñöôïc caùi töôùng khoâng thaáy cuûa toâi? Muoán laáy caùi töôùng chaúng thaáy cuûa toâi laøm choã thaáy cuûa oâng, roõ raøng ñoù laø caùi töôùng cuûa thaáy maø chaúng phaûi laø caùi töôùng cuûa khoâng thaáy. Caùi choã chaúng thaáy ñoù haún nhieân oâng khoâng theå thaáy ñöôïc. Khi choã chaúng thaáy ñaõ khoâng theå thaáy, vaäy khi cuøng thaáy cuõng chaúng coù theå thaáy. Thaáy cuøng chaúng thaáy ñeàu khoâng theå chæ ra, thì caùi thaáy cuûa toâi roõ raøng chaúng phaûi laø vaät.

Caùi thaáy cuûa toâi ñaõ khoâng phaûi laø vaät thì caùi thaáy cuûa oâng roõ raøng cuõng khoâng theå laø vaät. Caùi thaáy cuûa oâng ñaõ chaúng phaûi vaät, töùc laø khoâng thuoäc veà vaät, taïi sao chaúng phaûi laø oâng? Ñaây töùc laø laáy söï chaúng theå Thaáy ñeå bieän roõ caùi chaúng phaûi laø vaät vaäy. Giaû söû coù theå thaáy ñöôïc, thì caùi thaáy cuõng laø vaät thì laøm sao laøm chuû muoân töôïng maø an laäp theá gian? Cho neân, coù caùi Khoâng Hình môùi hieän ra hình töôùng, coù caùi Khoâng Phaûi Vaät môùi hay bieát söï vaät.

Caùi thaáy cuûa toâi, caùi thaáy cuûa oâng, ñaõ chaúng phaûi vaät thì chaúng coù ranh giôùi giaùp nhau, ñaày khaép phaùp giôùi, khoâng thieáu huït, dö thöøa choã naøo. Höõu Tình vaø Voâ Tình ñeàu do caùi aáy maø kieán laäp, goïi ñoù laø Chaân Taùnh. Caùi Taùnh maø chaúng thaät laø oâng, thì caùi thaáy cuõng chaúng thuoäc veà oâng môùi phaûi. Nhöng roõ raøng caùi thaáy laø cuûa oâng maø chaúng phaûi laø cuûa toâi, thì côù sao laïi töï nghi noù chaúng chaân thaät, maø phaûi baùm vaøo Ta ñeå caàu xin caùi Thaät? Giaû söû ta coù theå ñem cho oâng ñöôïc, thì chaúng phaûi laø caùi Chaân Thaät cuûa oâng vaäy.

Coù vò sö hoûi thieàn sö Thöôïng Lam Sieâu: “Theá naøo laø vieäc boån phaän cuûa Thöôïng Lam?”

Toå Lam raèng: “Chaúng theo ngaøn Thaùnh möôïn. Haù höôùng vaïn söï caàu?”

Nhaø sö hoûi: “Khoâng möôïn, khoâng caàu, thì nhö theá naøo?”

Toå Lam raèng: “Chaúng theå caàm naém. Trong tay Xaø Leâ ñöa ra ñöôïc ö?”

Toå Ñôn Haø tuïng raèng:

“Moät phieán Linh Minh voán dieäu vieân

ÔÛ trong khoâng chaùnh cuõng khoâng thieân [Nghieâng]

Nuùi baùu, coû laønh khoâng goác reã

Chaúng ñôïi Chuùa Xuaân, saéc töï nhieân”.

(Nhaát phieán Linh Minh boån dieäu vieân

Caù trung phi chaùnh dieäc phi thieân

Böûu phong thoaïi thaûo voâ caên ñeá

Baát ñaûi Xuaân Coâng saéc töï tieàn).

Ngoä choã naøy aét bieát Chaân Taùnh voán khoâng vaät. Khoâng vaät thì khoâng hoãn taïp. Khoâng hoãn taïp neân vaät vaø ta ñoàng nguoàn, hoàn nhieân ñaày ñuû. Neáu höôùng theo ngöôøi tìm caàu cho ñöôïc, ñeàu laø chaúng phaûi.

Kinh : OÂng Anan baïch Phaät raèng: “Thöa Theá Toân, neáu caùi Taùnh Thaáy aáy thaät laø toâi chöù khoâng phaûi ai khaùc, thì khi toâi cuøng Nhö Lai xem cung ñieän quí baùu cuûa Töù Thieân Vöông, xem maët trôøi, maët traêng, caùi Thaáy aáy cuøng khaép coõi Ta Baø, khi lui veà tònh xaù thì chæ thaáy caûnh vöôøn chuøa, ñeán khi thanh taâm nôi phoøng chaùi thì chæ thaáy moät chaùi nhaø. Thöa Theá Toân, caùi Thaáy nhö theá, Theå cuûa noù xöa nay cuøng khaép moät coõi. Vaäy maø nay ôû trong phoøng thì chæ thaáy moät phoøng, theá laø caùi Thaáy ruùt laïi töø lôùn thaønh nhoû hay töôøng nhaø chia caét laøm cho ñöùt ñoaïn? Nay toâi khoâng bieát nghóa ñoù theá naøo, xin Theá Toân vì toâi töø bi chæ roõ”.

Phaät baûo OÂng Anan: “Taát caû moïi thöù trong, ngoaøi, lôùn, nhoû cuûa theá gian ñeàu thuoäc veà tieàn traàn, khoâng neân noùi caùi Thaáy coù co, coù duoãi. Ví nhö trong ñoà vaät hình vuoâng thì thaáy hö khoâng vuoâng. Ta laïi hoûi oâng: “Caùi hö khoâng vuoâng ôû trong ñoà vaät vuoâng aáy laø nhaát ñònh vuoâng hay khoâng nhaát ñònh vuoâng? Neáu nhaát ñònh vuoâng, thì khi thay caùi ñoà vaät troøn vaøo leõ ra hö khoâng khoâng troøn! Neáu khoâng nhaát ñònh thì taïi trong ñoà vaät vuoâng leõ ra ñaõ khoâng coù hö khoâng vuoâng! OÂng noùi: Khoâng bieát nghóa aáy do ñaâu; nghóa ñoù nhö theá, chöù coøn do ñaâu nöõa?

“Anan, neáu muoán vaøo ñöôïc caùi khoâng vuoâng, khoâng troøn thì chæ caàn tröø boû caùi vuoâng cuûa ñoà ñaïc, chöù caùi Theå cuûa hö khoâng thì voán khoâng vuoâng. Chaúng neân noùi raèng: laïi phaûi tröø caû caùi töôùng vuoâng cuûa hö khoâng nöõa!

“Laïi nhö lôøi oâng hoûi: Khi vaøo phoøng, ruùt caùi Thaáy laøm cho nhoû laïi, vaäy thì khi ngaång xem maët trôøi, haù laïi keùo caùi Thaáy leân baèng maët trôøi? Neáu xaây töôøng nhaø maø chia caét caùi Thaáy laøm cho ñöùt ñoaïn, thì khi xoi moät loã nhoû, sao laïi khoâng thaáy daáu noái? Nghóa aáy khoâng ñuùng vaäy!

“Taát caû chuùng sanh töø voâ thuûy ñeán nay, meâ mình maø laøm vaät, boû maát Baûn Taâm, bò vaät xoay chuyeån, cho neân ôû trong ñoù maø thaáy lôùn thaáy nhoû. Neáu coù theå chuyeån ñöôïc vaät thì ñoàng vôùi Nhö Lai, thaân taâm troøn saùng. Ñoù laø Ñaïo Traøng Baát Ñoäng, treân ñaàu moät maûy loâng, truøm chöùa möôøi phöông quoác ñoä”.

Thoâng raèng: OÂng Anan noùi “Taùnh Thaáy coù khaép chính laø toâi chöù khoâng ai khaùc. Thì choã Thaáy cuûa toâi cuõng ñoàng vôùi Phaät Nhaõn, taïi sao khi xem maët trôøi, maët traêng thì khaép coõi Ta Baø, maø nay ôû trong nhaø thì chæ ñaày moät nhaø, vaäy laø caùi Thaáy naøy coù co duoãi, lôùn beù chaúng ñoàng, sao laïi baûo laø khoâng sai khaùc ?” Ñoù laø khoâng bieát raèng coù lôùn, coù beù laø do ôû tieàn traàn, chôù chaúng quan heä gì tôùi caùi Taùnh Thaáy. Ví nhö vuoâng, troøn laø do ôû ñoà vaät, naøo dính daùng gì ñeán hö khoâng. ÔÛ trong ñoà vaät maø xem hö khoâng thì hình nhö coù töôùng vuoâng, troøn. Chæ deïp boû ñoà vaät ñi, thì hö khoâng aét chaúng coù vuoâng, troøn naøo coù theå chæ ra ñöôïc. Duyeân theo traàn maø xeùt caùi Thaáy thì hình nhö coù töôùng co, duoãi. Chæ lìa tieàn traàn, thì Taùnh Thaáy voán chaúng coù co duoãi naøo coù theå ñöôïc. Caùi Thaáy maø xoay chuyeån theo tieàn traàn, cuõng nhö xeùt hö khoâng maø chaúng ôû trong chính thaùi hö, laïi nhìn trong moät moùn ñoà.

Theá neân, ôû trong aáy thaáy lôùn thaáy nhoû, ñoù laø meâ mình laø vaät vaäy. Coøn neáu chuyeån ñöôïc vaät, töùc thì taát caû Saéc ñeàu laø Phaät Saéc, taát caû moïi caùi Thaáy ñeàu laø caùi Thaáy cuûa Phaät. Moät phen thaân taâm quang ñaõng, roãng khoâng thì vaät khoâng coøn chöôùng ngaïi, neân noùi laø thaân taâm troøn saùng. ÔÛ trong caùi Vieân ñoù, moät töùc laø taát caû, nôi ñaàu moät maûy loâng truøm chöùa khaép möôøi phöông quoác ñoä, laïi chaúng ñoàng vôùi Phaät Nhaõn sao?

Coù vò taêng hoûi Ngaøi Huyønh Baù: “Ñaõ noùi Taùnh töùc laø Thaáy, Thaáy töùc laø Taùnh. Neáu nhö Taùnh voán khoâng chöôùng ngaïi, khoâng giôùi haïn thì sao caùch vaät chaúng thaáy? Laïi nhö trong hö khoâng, gaàn thì thaáy, xa thì khoâng thaáy laø theá naøo?”

Toå Huyønh Baù noùi: “Ñoù laø oâng voïng sanh dò kieán. Neáu caùch vaät thì noùi laø khoâng thaáy, khoâng coù vaät ngaên ngaïi thì noùi laø thaáy, roài cho laø Taùnh coù caùch ngaïi thì quaû laø chaúng hieåu gì caû. Taùnh chaúng phaûi Thaáy, chaúng phaûi khoâng Thaáy. Phaùp cuõng chaúng phaûi Thaáy, chaúng phaûi khoâng Thaáy. Nhö ngöôøi thaáy Taùnh thì choã naøo maø chaúng phaûi laø Boån Taùnh cuûa mình? Neân chi saùu ñöôøng, boán loaïi, nuùi soâng, ñaát ñai ñeàu laø caùi Taùnh trong saïch saùng suoát cuûa ta. Theá môùi noùi : thaáy Saéc töùc laø thaáy Taâm. Saéc vaø Taâm chaúng hai, chæ vì giöõ laáy caùi töôùng maø khôûi sanh Thaáy, Nghe, Hay, Bieát. Tröø boû vaät tröôùc maët môùi cho laø Thaáy, töùc laø sa vaøo kieán giaûi nöông theo söï Thaáy, Nghe, Hay, Bieát cuûa haøng Nhò Thöøa. Trong hö khoâng maø gaàn thì thaáy, xa thì chaúng thaáy, ñoù thuoäc veà ngoaïi ñaïo. Roõ raøng laø: Ñaïo chaúng ôû trong cuõng chaúng ôû ngoaøi, chaúng gaàn cuõng chaúng xa. Quaù gaàn maø khoâng theå thaáy, ñoù laø Taùnh cuûa muoân söï muoân vaät. Quaù gaàn maø coøn khoâng theå thaáy, huoáng laø noùi “Xa neân chaúng theå thaáy”, thì ñaâu coù yù nghóa gì?”

Toå Kính Thanh hoûi nhaø sö: “Tieáng gì ngoaøi cöûa vaäy?”

Nhaø sö raèng: “Tieáng gioït möa”.

Toå Thanh raèng: “Chuùng sanh ñieân ñaûo, meâ mình theo vaät”.

Nhaø sö hoûi: “Hoøa Thöôïng nhö theá naøo?”

Toå Thanh raèng: “Nhuaàn nhaõ chaúng laàm laïc mình”.

Nhaø sö hoûi: “Nhuaàn nhaõ chaúng laàm laïc mình, yù chæ theá naøo?”

Toå Thanh raèng: “Lìa thaân (xuaát thaân) coøn khaù deã, thoaùt theå noùi khoù thay!”

Ngaøi Tuyeát Ñaäu tuïng raèng:

“Nhaø im, tieáng gioït möa

Nhaø sö khoù ñaùp laïi

Neáu baûo töøng Nhaäp Löu [Vaøo doøng]

Nhö tröôùc, sao chaúng hieåu!

Hieåu, chaúng hieåu?

Non Nam, nuùi Baéc chuyeån möa raøo”.

Ñaây khaù goïi laø khaép phaùp giôùi chaúng töøng che daáu vaäy.

Coù nhaø sö hoûi Toå Coác AÅm Thoâng: “Neáu hay chuyeån vaät, töùc ñoàng Nhö Lai. Muoân töôïng laø vaät, laøm sao chuyeån ñöôïc?”

Toå Thoâng ñaùp: “AÊn côm roài, tuyeät khoâng yù trí. Nhö coù yù trí, töùc bò vaät chuyeån vaäy”.

Laïi coù vò sö hoûi Ngaøi Thieàu Quoác sö: “Theá naøo laø Chuyeån vaät töùc ñoàng Nhö Lai?”

Toå Thieàu ñaùp: “OÂng goïi caùi gì laø vaät?”

Nhaø sö noùi: “Nhö theá töùc laø ñoàng vôùi Nhö Lai?”

Toå Thieàu noùi: “Ñöøng laøm con giaû can maø tru! Suy nghó so saùnh chuyeän ñoàng vôùi Nhö Lai, töùc xa ngaøn daëm, vaïn daëm!”

Coù nhaø sö hoûi Toå Trieäu Chaâu: “Trong möôøi hai thôøi duïng taâm theá naøo?”

Toå Chaâu noùi: “OÂng bò möôøi hai thôøi sai söû, laõo taêng sai söû ñöôïc möôøi hai thôøi”.

Ñoù laø söï Chuyeån Vaät chaân thaät vaäy.

Ngaøi BaÏch Vaân Ñoan tuïng raèng:

“Neáu hay chuyeån vaät töùc Nhö Lai

Xuaân aám hoa röøng choán choán khai

Vaãn coù moät ñoâi tay khoâ ñeùt

Chöa töøng reû ruùng muùa ba ñaøi”.

(Nhöôïc naêng chuyeån vaät töùc Nhö Lai

Xuaân noaõn sôn hoa xöù xöù khai

Töï höõu nhaát song cuøng töôûng thuû

Baát taèng dung dò vuõ tam ñaøi).

Ngaøi Chôn Nhö Trieát tuïng raèng:

“Neáu hay chuyeån vaät töùc Nhö Lai

Cöûa môû nôi nôi, thaáy Thieän Taøi

Trong ngoõ lieãu hoa baøy nhaûy muùa

Say theo chín neûo, nguû laâu ñaøi”.

(Nghöôïc naêng chuyeån vaät töùc Nhö Lai

Xöù xöù moân khai kieán Thieän Taøi

Hoa lieãu haïng trung trình vuõ hyù

Cöûu cuø thöøa tuùy ngoïa laâu ñaøi).

Nôi ñaàu moät maûy loâng truøm chöùa khaép möôøi phöông quoác ñoä. Vôùi Phaät Nhaõn, theá giôùi hieän toaøn chaân chaéc ñöôïc, coøn chuùng sanh coù theå nhö vaäy khoâng?

OÂng Thöù Söû ñaát Giang Chaâu laø Lyù Boät hoûi Toå Quy Toâng: “Trong kinh giaùo coù noùi: “Nuùi Tu Di ngaäm chöùa hoät caûi”, thì Boät naøy chaúng nghi. Nhöng noùi: “Hoät caûi ngaäm chöùa nuùi Tu Di”, thì phaûi chaêng laø noùi doái?”

Toå Toâng noùi: “Ngöôøi ta ñoàn Thöù Söû ñoïc vaïn quyeån saùch, coù thaät khoâng?”

Ñaùp: “Coù vaäy”.

Toå Toâng noùi: “Rôø töø ñaàu ñeán goùt chæ nhö traùi döøa lôùn, vaäy vaïn quyeån saùch ñeå ôû choã naøo?”

OÂng Lyù Boät cuùi ñaàu maø thoâi.

Do ñaây maø suy, taâm löôïng cuûa chuùng sanh cuøng vôùi Nhö Lai naøo coù sai khaùc!

	]

	THIỀN TÔNG VIỆT NAM