KINH THUÛ LAÊNG NGHIEÂM

TOÂNG THOÂNG

TAÂY TAÏNG TÖÏ - BÌNH DÖÔNG

Ngöôøi dòch : THUBTEN OSALL LAMA - NHAÃN TEÁ THIEÀN SÖ

PHAÀN THÖÙ HAI: PHAÀN CHAÙNH TOÂNG

CHÖÔNG I: CHÆ BAØY CHAÂN TAÂM

MUÏC BAÛY: TOÙM THU VEÀ NHÖ LAI TAÏNG

I. TOÙM THU

Kinh: “Anan, oâng coøn khoâng bieát raèng heát thaûy caùc töôùng huyeãn hoùa cuûa tieàn traàn ngay nôi choã maø sanh ra, tuøy theo choã maø dieät maát. Hö huyeãn vì meâ voïng neân noùi laø töôùng, chöù thaät taùnh chuùng laø Dieäu Giaùc Minh Theå. Nhö vaäy, cho ñeán naêm AÁm, saùu Nhaäp, möôøi hai Xöù vaø möôøi taùm Giôùi ñeàu laø: - Nhaân Duyeân hoøa hôïp: in tuoàng coù sanh ra; - Nhaân Duyeân chia lìa : in tuoàng dieät maát. Quyeát chaúng bieát raèng sanh, dieät, ñeán, ñi voán laø Nhö Lai Taïng Taùnh thöôøng truï, maàu saùng, baát ñoäng, troøn khaép, taùnh dieäu Chaân Nhö. Trong Taùnh Chaân Thöôøng aáy maø tìm caàu cho ra töôùng ñeán, ñi, meâ, ngoä, sanh, töû roát laø khoâng ñöôïc.

Thoâng raèng: ÔÛ ñaây baøy thaúng Ñoán Moân, môû ra con ñöôøng Dieäu Boà Ñeà, töùc laø ngay trong phuø traàn huyeãn hoùa maø chöùng Chaân Nhö. “Trong Taùnh Chaân  Thöôøng maø tìm caàu cho ra töôùng ñeán, ñi, meâ, ngoä, sanh, töû roát laø khoâng ñöôïc”.

Caùc thöù AÁm, Nhaäp, Xöù, Giôùi chæ coù töôùng huyeãn voïng. Huyeãn khoâng töï taùnh, nöông Chaân maø laäp nhö hoa ñoám khôûi leân giöõa hö khoâng, toaøn theå hoa ñoám laø hö khoâng. Nhö soùng sanh treân nöôùc, toaøn soùng laø nöôùc. Cho neân kinh noùi “Taùnh cuûa chuùng thaät laø Dieäu Giaùc Minh Theå”, Theå naøy chính laø Phaùp Thaân. Töï noù goàm chöùa voâ löôïng coâng ñöùc neân goïi laø Nhö Lai Taïng. Voán chaúng ñeán ñi, neân goïi laø Thöôøng Truï. Voán chöa töøng meâ muoäi, neân goïi laø Dieäu Minh. Voán khoâng sanh dieät, neân goïi laø Baát Ñoäng. Voán töï saün ñuû neân noùi laø Troøn Khaép, Chaâu Vieân. Moät vò Thöôøng Truï neân Ñeán Ñi baát khaû ñaéc. Moät vò Dieäu Minh neân meâ ngoä baát khaû ñaéc. Moät vò Baát Ñoäng neân sanh töû baát khaû ñaéc. Moät vò Troøn Khaép neân Chaân Thöôøng.

Caùi goïi laø Taùnh Chaân Nhö Maàu Nhieäm ôû ñaây kyø thaät laø caùi “Xöa nay khoâng moät vaät” vaäy.

Coù nhaø sö hoûi Toå Hoaøng Baù: “Keû hoïc nhaân naøy chaúng hieåu, Hoøa Thöôïng chæ baøy nhö theá naøo?”

Toå Hoaøng Baù noùi: “Ta khoâng coù moät vaät naøo heát. Töø xöa ñeán giôø chaúng töøng ñem ra moät moùn vaät cho ngöôøi. OÂng töø voâ thuûy ñeán nay chæ vì bò ngöôøi ta chæ baøy roài tìm kieám chuyeän Kheá Hôïp, tìm kieám chuyeän Hieåu Ngoä. Nhö theá thì chaúng phaûi caû thaày troø ñeàu loït vaøo naïn vua sao ? OÂng chæ caàn bieát raèng, moät nieäm chaúng thoï töùc laø khoâng coù caùi Thaân Thoï. Moät nieäm khoâng töôûng ñeán töùc laø khoâng coù caùi Thaân Töôûng. Quyeát chaúng coù troâi theo söï taïo taùc, töùc laø khoâng coù caùi Thaân Haønh. Chaúng coù nghó suy, so saùnh, phaân bieät töùc laø khoâng coù caùi Thaân Thöùc. Nay oâng vöøa khôûi ra moät nieäm töùc thì coù ngay voøng Thaäp Nhò Nhaân Duyeân : Voâ Minh duyeân ra Haønh, vöøa Nhaân vöøa Quaû; cho ñeán Laõo, Töû cuõng vöøa Nhaân vöøa Quaû.

“Cho neân ñoàng töû Thieän Taøi ñi moät traêm möôøi nôi caàu thieän tri thöùc, chæ laø höôùng vaøo Thaäp Nhò Nhaân Duyeân maø caàu. Sau roát gaëp Ñöùc Di Laëc. Ñöùc Di Laëc laïi chæ ñeán gaëp Ñöùc Vaên Thuø. Vaên Thuø aáy, chính laø caùi Boån Ñòa Voâ Minh cuûa oâng. Neáu taâm taâm rieâng khaùc, höôùng ngoaøi maø tìm caàu thieän trí thöùc, thì moät nieäm vöøa sanh lieàn dieät, vöøa dieät lieàn sanh. Bôûi theá, Tyø Kheo caùc oâng cuõng sanh, cuõng laõo, cuõng beänh, cuõng töû. Traû Nhaân ñeàn Quaû xöa nay, töùc laø söï sanh dieät cuûa naêm Tuï. Naêm Tuï laø naêm AÁm. Moät nieäm chaúng khôûi töùc laø möôøi taùm Giôùi beøn khoâng, ngay thaân laø hoa traùi Boà Ñeà, ngay taâm töùc laø Baùt Nhaõ. Neáu coù choã döøng baùm, thì ngay thaân laø xaùc cheát, cuõng goïi laø quæ giöõ xaùc cheát”.

Lôøi noùi naøy cuûa Toå Hoaøng Baù chaúng phaûi laøm saùng toû caâu kinh “Hö huyeãn vì meâ voïng neân noùi laø töôùng, chöù thaät taùnh cuûa chuùng chính laø Dieäu Giaùc Minh Theå” ñoù sao?

OÂng Haïo Nguyeät cuùng döôøng, hoûi Toå Tröôøng Sa: “Roõ thì nghieäp chöôùng voán laø khoâng. Chöa roõ, nôï xöa ñaønh trang traûi [Chöùng Ñaïo Ca]”, vaäy thì Toå Sö Töû Toân giaû vaø Nhò Toå Hueä Khaû vì sao phaûi traû nôï xöa?”

Toå Sa noùi: “Ñaïi Ñöùc chaúng bieát Boån Lai Khoâng [Caùi xöa nay voán Khoâng].”

Hoûi: “Nhö theá naøo laø Boån Lai Khoâng?”

Ñaùp: “Laø nghieäp chöôùng”.

Hoûi: “Nhö theá naøo laø nghieäp chöôùng?”

Ñaùp: “Laø Boån Lai Khoâng”.

Roài Toå Sa duøng baøi keä chæ baøy:

            “Giaû Coù, voán chaúng Coù

            Giaû Dieät, cuõng chaúng Khoâng

            Nghóa Nieát Baøn, traû nôï

            Moät Taùnh, chaúng khaùc gì”.

                        (Giaû Höõu nguyeân phi Höõu

                        Giaû Dieät dieäc phi Voâ

                        Nieát Baøn, thöôøng traùi nghóa

                        Nhaát Taùnh, caùnh voâ thuø).

Lôøi daïy naøy cuûa Toå Tröôøng Sa chaúng phaûi laøm roõ caâu “Sanh dieät, ñeán ñi ñeàu voán laø Taùnh Chaân Nhö troøn khaép, baát ñoäng, maàu saùng, thöôøng truï cuûa Nhö Lai Taïng” ñoù sao?

Laïi Toå Giaùp Sôn veà Toå Ñònh Sôn vöøa ñi vöøa noùi chuyeän.

Toå Ñònh Sôn noùi: “Trong sanh töû maø khoâng coù Phaät, thì khoâng coù sanh töû”.

Toå Giaùp Sôn noùi: “Trong sanh töû maø coù Phaät thì chaúng meâ sanh töû”.

Hai beân chaúng chòu nhau, beøn coù ñeán Toå Ñaïi Mai.

Giaùp Sôn beøn thuaät laïi vaø hoûi choã thaáy, hieåu cuûa ai gaàn hôn.

Toå Mai noùi: “Moät gaàn, moät xa”.

Giaùp Sôn laïi hoûi: “Caùi naøo gaàn”.

Toå Mai raèng: “Thoâi veà ñi, ngaøy mai ñeán”.

Hoâm sau, Giaùp Sôn laïi tôùi hoûi nöõa.

Toå Mai noùi: “Gaàn thì chaúng hoûi, hoûi thì chaúng gaàn”.

Sau naøy, Ngaøi Giaùp Sôn töï baûo: “Luùc ñoù maát moät con maét leû”.

Ñaây laø moät taéc, chaúng phaûi laøm roõ caâu “Trong Taùnh Chaân Thöôøng maø caàu cho ra nhöõng caùi ñeán ñi, meâ ngoä, sanh töû roát laø khoâng ñöôïc” ñoù sao?

Baûn chuù giaûi xöa cho raèng: Töø baûy choã tröng taâm vaø bieän ra caùi Thaáy cho ñeán ñaây laø roäng phaù Chaáp Ngaõ, laø phaùp Quaùn Khoâng, Xa Ma Tha. Töø ñaây trôû xuoáng laø roäng phaù Chaáp Phaùp, töùc laø phaùp Quaùn Giaû, Tam Ma Ñeà. Ñoái vôùi choã “Chæ thaúng Taâm ngöôøi, thaáy Taùnh thaønh Phaät” coøn caùch xa moät ñoaïn ñöôøng.

Nhö theá laø chöa hieåu raèng phaùp Dieäu Xa Ma Tha maø OÂng Anan hoûi, thì ôû ñaây, ñöôïc ñaùp laø Dieäu Chaân Nhö Taùnh. Chæ moät chöõ Dieäu, thaät khoù hình dung, ngöôøi ngoä töï bieát laáy.

A. THU SAÉC AÁM

Kinh: “Anan, theá naøo naêm AÁm voán laø Nhö Lai Taïng Dieäu Chaân Nhö Taùnh?

Thoâng raèng: Naêm AÁm cuõng goïi laø naêm Uaån. Uaån nghóa laø chöùa nhoùm, tích tuï. AÁm nghóa laø che ñaäy. Tích tuï höõu vi, che ñaäy Chaân Taùnh, cho neân cuøng goïi laø phaïm vi cuûa naêm AÁm, raát laø khoù phaù. ÔÛ ñaây noùi “Voán laø Nhö Lai Taïng Dieäu Chaân Nhö Taùnh” laø noùi suy töø goác thì naêm AÁm duyeân khôûi töø trong Nhö Lai Taïng maø löu xuaát ö? Hay laø noùi naêm AÁm ñeàu Khoâng, töùc hieån baøy Taùnh Dieäu Chaân Nhö ö? Ñieàu naøy thuoäïc veà Ñoán Moân, töùc laø ôû ñoaïn tröôùc goïi laø “Con Ñöôøng Dieäu Tu Haønh caùc Tam Ma Ñeà Ñaïi Toång Trì”. Chính laø ôû ñaây chæ raèng : Nguõ AÁm töùc laø Nhö Lai Taïng, töùc laø Taùnh Dieäu Chaân Nhö, khoâng hai, khoâng khaùc! Nhö theá thì deïp tan Nguõ AÁm, cuõng khoâng coù thöù lôùp. Nhö luaän veà Lyù Ñoán Ngoä, phaûi ngay ñaây thaáy ñöôïc naêm AÁm ñeàu töï Voâ Sanh, ñeàu töï Tòch Tónh, caàu töôùng naêm AÁm roát laø khoâng theå ñöôïc. Theá thì naêm AÁm ñaâu chaúng phaûi laø Chaân Nhö, maø Chaân Nhö naøo chaúng heà laø Nguõ AÁm ö?

Coù nhaø sö hoûi Toå Quy Sôn An raèng: “Rôøi boû naêm AÁm, theá naøo laø caùi thaân xöa nay?”

Toå An noùi: “Ñaát, Nöôùc, Löûa, Gioù, Thoï, Töôûng, Haønh, Thöùc”.

Vò sö noùi: “Caùi ñoù laø naêm AÁm”.

Toå An noùi: “Caùi ñoù chaúng phaûi naêm AÁm”.

Laïi hoûi: “Caùi AÁm naøy ñaõ heát maø caùi AÁm kia chöa sanh, thì nhö theá naøo?”

Toå An noùi: “Caùi AÁm naøy chöa heát, Ñaïi Ñöùc laø caùi gì?”

Ñaùp: “Chaúng hieåu ñöôïc”.

Toå An noùi: “Neáu hieåu caùi AÁm naøy, beøn roõ AÁm kia”.

Nhö theo Toå An, quaû laø thaáu suoát Nguõ AÁm voán laø Nhö Lai Taïng Dieäu Chaân Nhö Taùnh.

Kinh: “Anan, ví nhö coù ngöôøi duøng con maét trong saïch xem hö khoâng trong taïnh, chæ thaáy moät hö khoâng trong saùng, vaéng laëng chaúng coù gì. Ngöôøi aáy khi khoâng chaúng lay ñoäng con maét, nhìn söõng hoài laâu neân moûi maét, beøn ôû nôi hö khoâng rieâng thaáy hoa ñoám loaïn xaï, laïi thaáy coù taát caû nhöõng töôùng giaû doái laêng xaêng. Neân bieát raèng Saéc AÁm cuõng laø nhö theá.

“Anan, caùc hoa ñoám laêng xaêng aáy chaúng phaûi töø hö khoâng maø ñeán, chaúng phaûi töø con maét maø ra. Thaät vaäy, Anan, neáu noùi töø hö khoâng maø ñeán, ñaõ töø hö khoâng ñeán thì phaûi laïi trôû vaøo hö khoâng. Neáu coù ra, coù vaøo nhö theá thì ñaõ chaúng phaûi laø hö khoâng. Hö khoâng maø chaúng phaûi troáng roãng thì töï nhieân khoâng theå dung chöùa hoa ñoám sanh dieät ôû trong aáy, cuõng nhö thaân theå Anan khoâng theå dung chöùa ñöôïc moät Anan khaùc.

“Coøn cho raèng hoa ñoám töø con maét maø ra, ñaõ töø con maét ra thì phaûi trôû vaøo con maét. Laïi caùi tính hoa ñoám aáy ñaõ töø con maét maø ra thì leõ ra phaûi coù Taùnh Thaáy. Neáu coù Taùnh Thaáy thì khi ñaõ ra laøm hoa ñoám giöõa hö khoâng, phaûi trôû laïi thaáy ñöôïc con maét. Neáu khoâng coù Taùnh Thaáy, thì khi ñi ra phaûi che laáp hö khoâng, khi trôû vaøo phaûi che laáp con maét! Hôn nöõa, khi thaáy hoa ñoám, ñaùng leõ con maét phaûi khoâng loøa, chöù sao thaáy hö khoâng trong saùng thì môùi goïi laø con maét trong saïch?

“Vaäy, neân bieát raèng: Saéc AÁm hö voïng, voán chaúng phaûi taùnh Nhaân Duyeân, chaúng phaûi taùnh Töï Nhieân.

Thoâng raèng: Ngaøi Long Thoï coù baøi keä:

            “Caùc phaùp chaúng töï sanh

            Cuõng chaúng do (caùi) khaùc sanh

            Chaúng chung, chaúng khoâng nhaân

            Neân goïi laø voâ sanh”.

                        (Chö phaùp baát töï sanh

                        Dieäc baát tuøng tha sanh

                        Baát coïng baát voâ nhaân

                        Thò coá thuyeát voâ sanh).

Phaøm caùc phaùp chaúng töï sanh, vì chôø coù caùc Duyeân vaäy. Chaúng do caùi khaùc sanh, vì caùc Duyeân ñeàu voâ töï taùnh. Chaúng cuøng sanh vì theå cuûa trí vaø tu haønh laø khoâng; voâ töï taùnh neân khoâng hôïp, khoâng taùn. Chaúng khoâng Nhaân, vì phaûi chôø tu haønh giaùc ngoä môùi hieån loä, chöù chaúng phaûi töï nhieân maø thaønh.

Haõy bieát raèng caùi Dieäu Giaùc Minh Theå naøy lìa ngoaøi heát thaûy moïi loãi laàm, voán Töï Voâ Sanh vaäy. Töø naêm AÁm, saùu Nhaäp, möôøi hai Xöù, möôøi taùm Giôùi cho ñeán baûy Ñaïi chaúng coù choã naøo khoâng laøm roäng saùng caùi yù naøy. Ngoä ñöôïc Voâ Sanh töùc laø Con maét thanh tònh. Xöa nay voán töï khoâng hoa ñoám, chæ vì nhìn söõng maø hoa maét. Traùi vôùi Chaân, hieäp vôùi Voïng, beøn thaáy coù hoa. Hoa voán khoâng Theå, chaúng töø ñaâu sanh. Chæ heát beänh nhaëm, hoa cuoàng loaïn töï dieät. Neáu ôû nôi hoa ñoám laêng xaêng maø cho laø coù choã sanh ra, töùc laø taùnh Nhaân Duyeân; noùi laø khoâng coù choã phaùt sanh, laø taùnh Töï Nhieân. Nay xeùt choã sanh ra, thì chaúng ôû hö khoâng maø sanh, cuõng chaúng ôû con maét maø sanh, thì roõ laø chaúng phaûi Nhaân Duyeân. Neáu quaû laø Töï Nhieân maø coù thì khi thaáy hoa ñoám leõ ra töï mình khoâng coù beänh nhaëm. Neáu khoâng coù beänh nhaëm maø thaáy hoa ñoám thì con maét thaáy hoa ñoám phaûi goïi laø con maét trong saïch! Vaø thaáy hö khoâng trong saùng phaûi laø con maét nhaëm! Theá, taïi sao khi thaáy hö khoâng trong saùng laïi goïi laø con maét trong saïch? Hoa ñoám naøy chaéc phaûi do beänh nhaëm maø sanh, chöù roõ raøng chaúng phaûi töï nhieân vaäy!

OÂi! Hoa ñoám ñaõ theá, thì Saéc AÁm cuõng theá. Voán ñeàu hö voïng, voán voâ töï taùnh, töùc Saéc töùc Khoâng. Cho neân goïi ñoù voán laø Nhö Lai Taïng Dieäu Chaân Nhö Taùnh vaäy.

Ñöùc Maõ Toå daïy chuùng raèng: “Ba coõi duy chæ laø Taâm, muoân hình vaïn töôïng ñeàu laø moät Phaùp AÁn. Phaøm thaáy saéc laø thaáy taâm. Taâm chaúng töï laø taâm, nhaân saéc maø coù. Caùc oâng chæ tuøy thôøi maø noùi naêng, thì söï töùc laø lyù, ñeàu khoâng choã ngaïi. Ñaïo quaû Boà Ñeà cuõng laïi nhö theá. Nôi taâm sanh ra thì goïi laø saéc. Bieát saéc laø khoâng thì sanh töùc laø chaúng sanh. Neáu hieåu yù naøy môùi khaù tuøy thôøi aên côm maëc aùo, nuoâi lôùn Thaùnh Thai [Ñiaï vò Thaäp Truï, Thaäp Haønh, Thaäp Hoài Höôùng thuoäc veà Tam Hieàn, goïi laø Thaùnh Thai. Do choã töï duøng mình gieo laøm nhaân, baïn laønh laøm duyeân, nghe chaùnh phaùp maø tu taäp nuoâi lôùn ñeán baäc Sô Ñòa, thaáy ñöôïc Ñaïo, sanh trong nhaø Phaät], maëc tình qua ngaøy qua buoåi, coøn chuyeän gì ñaâu! Caùc oâng thoï laõnh giaùo phaùp cuûa ta, haõy nghe keä raèng:

            “Taâm ñòa tuøy thôøi noùi

            Boà Ñeà chæ laø theá

            Söï, lyù ñoàng khoâng ngaïi

            Ñang sanh töùc chaúng sanh”.

                        (Taâm ñòa tuøy thôøi thuyeát

                        Boà Ñeà dieäc chæ ninh

                        Söï, Lyù cu voâ ngaïi

                        Ñöông sanh töùc baát sanh).

Toå Vaân Moân daïy chuùng raèng: “Chaân Khoâng chaúng hoaïi Coù. Chaân Khoâng khoâng khaùc Saéc”.

Coù vò sö hoûi: “Caùi gì laø Chaân Khoâng?”

Toå Moân noùi: “OÂng coù nghe tieáng chuoâng khoâng?”

Ñaùp: “Ñoù laø tieáng chuoâng”.

Toå Moân noùi: “Naêm Löøa [Naêm Löøa : naêm khoâng coù trong möôøi hai chi] moäng thaáy ñöôïc sao?”

Thieàn sö Cao An Nhaân daïy chuùng raèng: “Bình thöôøng chaúng muoán höôùng theo lôøi tröôùc, caâu sau maø coå vuõ ñuøa giôõn vôùi nam nöõ nhaø ngöôøi. Vì sao? Vì thanh chaúng phaûi thanh, saéc chaúng phaûi saéc”.

Coù vò taêng hoûi: “Nhö theá naøo laø thanh chaúng phaûi thanh?”

Ñaùp: “Goïi laø saéc ñöôïc khoâng?”

Hoûi: “Nhö theá naøo laø saéc chaúng phaûi saéc?”

Ñaùp: “Goïi laø thanh ñöôïc chaêng?”

Vò taêng laøm leã taï.

Toå Beøn noùi: “Haõy thöû noùi xem: vì oâng maø noùi? Hay ñaùp laïi lôøi oâng? Neáu coù ngöôøi roõ ñöôïc thì coù choã nhaäp”.

Toå Ñôn Haø tuïng raèng:

            “Saéc töï saéc, heà, thanh töï thanh

            Oanh non hoùt lieãu, khoùi mong manh

            Cöûa cöûa ñeàu thoâng veà kinh quoác

            Nghieâng nghieâng ba ñaûo, bieån ñaày traêng

                        (Saéc töï saéc heà thanh töï thanh

                        Taân oanh ñeà xöù lieãu yeân kinh

                        Moân moân höõu loä thoâng kinh quoác

                        Tam ñaûo taø hoaønh haûi nguyeät minh).

Cho neân, bieát Saéc AÁm voán laø Taùnh Dieäu Chaân Nhö, lieàn ñaït Voâ Sanh ñoù.

B. THU THOÏ AÁM

Kinh: “Anan, ví nhö coù ngöôøi tay chaân yeân oån, naêm voùc ñieàu hoøa, boãng nhö queân mình, khoâng coù gì laø traùi laø thuaän. Ngöôøi aáy khi khoâng laáy hai baøn tay xoa nhau giöõa hö khoâng, thì nôi hai baøn tay aáy giaû doái sanh ra nhöõng Caûm Xuùc trôn rít, laïnh noùng. Neân bieát Thoï AÁm cuõng laïi nhö theá.

“Anan, caùc Caûm Xuùc giaû doái kia khoâng phaûi töø hö khoâng maø ñeán, khoâng phaûi töø baøn tay maø ra. Thaät vaäy, Anan, neáu töø hö khoâng maø ñeán thì ñaõ sanh Caûm Xuùc nôi baøn tay, sao laïi khoâng sanh Caûm Xuùc nôi thaân theå, khoâng leõ hö khoâng laïi bieát löïa choã ñeå sanh ra Caûm Xuùc? Neáu nhö töø baøn tay maø ra, thì leõ ra khoâng caàn hai tay phaûi hôïp laïi. Laïi ñaõ töø baøn tay maø ra thì khi baøn tay hôïp laïi, bieát coù Caûm Xuùc, ñeán khi baøn tay rôøi ra thì Caûm Xuùc phaûi chaïy vaøo, vaø xöông tuûy caùnh tay phaûi bieát ñöôøng vaøo cuûa Caûm Xuùc. Roài haún phaûi coù taâm hay bieát, bieát ra, bieát vaøo vaø phaûi coù moät vaät gì ñi laïi trong thaân, sao laïi phaûi chôø ñeán hai tay hôïp laïi môùi goïi laø Caûm Xuùc?

“Vaäy, neân bieát raèng: Thoï AÁm hö voïng, voán chaúng phaûi tính Nhaân Duyeân, chaúng phaûi tính Töï Nhieân.

Thoâng raèng: Trong caùi Taïng Taùnh khoâng coù caùc laõnh thoï. Khôûi ra xuùc tình nôi Caûnh, ñem Caûnh vaøo taâm thì goïi laø Thoï. Cho neân laáy hai tay xoa vaøo nhau thì hö voïng sanh ra trôn rít, laïnh noùng... Laïnh noùng voán khoâng coù, do tieáp xuùc maø coù, neân goïi laø huyeãn xuùc. Neáu Thoï AÁm do Nhaân Duyeân hay Töï Nhieân maø sanh thì khoâng theå goïi laø hö voïng. Nay Thoï chaúng phaûi töø hö khoâng cuõng chaúng phaûi töø baøn tay, töùc laø chaúng phaûi Nhaân Duyeân. Phaûi chôø hôïp laïi môùi bieát töùc laø chaúng phaûi Töï Nhieân. Chaúng phaûi Nhaân Duyeân, chaúng phaûi Töï Nhieân, ñöông theå Tòch Dieät. Voán töï chaúng sanh thì khoâng phaûi laø Nhö Lai Taïng Dieäu Chaân Nhö Taùnh sao? Goïi laø Nhieäm Maàu (Dieäu), vì Thoï maø thaät chaúng Thoï.

Ñöùc Theá Toân nhaân coù vò Phaïm Chí Tröôøng Traûo ñeán ñeå nghò luaän, vaø cam ñoan tröôùc raèng: “Neáu caùi nghóa cuûa toâi rôùt, toâi seõ töï chaët ñaàu”.

Theá Toân noùi: “Nghóa cuûa oâng laáy gì laøm Toâng?”

OÂng Phaïm Chí ñaùp: “Toâi laáy “Taát caû ñeàu chaúng laõnh thoï laøm Toâng”.

Theá Toân noùi: “Caùi Thaáy ñoù coù thoï khoâng?”

Vò Phaïm Chí phaát tay aùo boû ñi. Ñeán giöõa ñöôøng, oâng beøn tænh ngoä maø baûo vôùi ñeä töû raèng: “Ta phaûi trôû laïi daâng ñaàu cho Theá Toân!”

Caùc ñeä töû noùi: “Tröôùc ñaïi chuùng trôøi, ngöôøi, Ngaøi ñaõ thaéng cuoäc, sao laïi cheùm ñaàu?”

OÂng ñaùp: “Ta thaø ôû tröôùc ngöôøi Trí maø cheùm ñaàu coøn hôn ôû giöõa ngöôøi voâ Trí maø ñaéc thaéng”.

Roài than raèng: “Nghóa cuûa ta bò rôùt vaøo caû hai choã : Caùi Thaáy maø coù thoï, laø rôi vaøo phaàn thoâ. Caùi Thaáy maø khoâng thoï, laø rôi vaøo phaàn teá. Taát caû trôøi, ngöôøi vaø haøng Nhò Thöøa ñeàu chaúng bieát choã rôi keït cuûa caùi nghóa ta ñöa ra. Chæ coù Theá Toân vaø caùc Ñaïi Boà Taùt bieát ñöôïc caùi nghóa cuûa ta bò rôùt”.

Beøn trôû laïi choã Theá Toân vaø thöa raèng : “Nghóa cuûa toâi bò rôùt keït ôû hai nôi, xin töï chaët ñaàu daâng Ngaøi”.

Ñöùc Theá Toân daïy: “Trong phaùp cuûa ta khoâng coù vieäc nhö vaäy. OÂng neân hoài taâm maø höôùng veà ñaïo”.

OÂng Phaïm Chí beøn cuøng naêm traêm ñeä töû xuaát gia theo Phaät vaø chöùng A La Haùn.

OÂi, Thoï AÁm vi teá ñeán nhö vaäy, ñaâu deã gì phaù!

C. THU TÖÔÛNG AÁM

Kinh: “Anan, ví nhö coù ngöôøi khi nghe noùi ñeán traùi mô chua thì trong mieäng chaûy nöôùc mieáng. Khi nghó ñeán ñöùng treân vöïc nuùi thì loøng baøn chaân thaáy rôïn rôïn. Neân bieát Töôûng AÁm laïi cuõng nhö vaäy.

“Anan, caâu chuyeän mô chua nhö theá chaúng töø traùi mô maø sanh ra, chaúng phaûi do caùi mieäng maø vaøo. Thaät vaäy, Anan, neáu do quaû mô sanh ra thì traùi mô töï noùi laáy, naøo phaûi chôø ñeán ngöôøi noùi? Neáu do caùi mieäng maø vaøo thì caùi mieäng töï nghe laáy, caàn gì ñeán loã tai! Neáu chæ coù loã tai nghe, thì nöôùc mieáng kia sao khoâng töø loã tai chaûy ra! Chuyeän nghó ñeán ñang ñöùng treân vöïc nuùi laïi cuõng nhö vaäy.

“Vaäy, neân bieát raèng: Töôûng AÁm laø hö voïng, voán chaúng phaûi tính Nhaân Duyeân, chaúng phaûi tính Töï Nhieân.

Thoâng raèng: Tö töôûng voán khoâng coù thaät töôùng, do taâm maø thaønh coù töôùng, neân goïi laø Töôûng. Nghó töôûng ñeán traùi mô chua thì chaûy nöôùc mieáng. Nghó töôûng ñeán vöïc cao thì caûm thaáy loøng baøn chaân rôïn rôïn. Traùi mô naøo coù mieäng, chæ coù noùi ñeán thoâi, thì nöôùc mieáng do ñaâu maø tôùi? Neân coù laø do Töôûng vaäy. Laïi nöõa, trong moäng maø noùi ñeán traùi mô chua, ngöôøi noùi chaúng phaûi laø ngöôøi thaät, caùi Nghe laïi chaúng phaûi loã tai, thì nöôùc mieáng do ñaâu maø tôùi, ñoù laø keát quaû cuûa Töôûng vaäy. Neáu caùi Töôûng naøy laø taùnh Nhaân Duyeân thì chaéc laø khoâng theå ngoaøi traùi mô chua vaø mieäng maø coù. Nay vieäc noùi chaúng phaûi laø töø quaû mô, vieäc nghe chaúng do mieäng, loã tai laïi chaúng chaûy nöôùc mieáng, maø trong mieäng laïi coù nöôùc sanh ra, thì roõ raøng khoâng phaûi laø Nhaân Duyeân.

Neáu caùi Töôûng naøy laø taùnh Töï Nhieân, thì khi noùi traùi mô chua leõ ra loøng baøn chaân phaûi thaáy rôøn rôïn, noùi ñöùng treân vöïc thaúm thì leõ ra nöôùc mieáng chaûy ra. Maø nay moãi thöù ñeàu tuøy theo chuûng töû, taäp khí, chaúng phaûi khoâng lyù do maø töï nhieân coù, neân roõ raøng laø khoâng phaûi Töï Nhieân.

Chaúng phaûi laø Nhaân Duyeân, chaúng phaûi laø Töï Nhieân, ngay ñang luùc Töôûng, töùc laø Voâ Töôûng, Nhö Nhö, moät Taùnh Nhieäm Maàu vaäy.

Coù moät vò ñaïo só hoûi Toå Vaïn Tuøng: “Keû ñeä töû naøy hôn ba möôi naêm tröø deïp voïng taâm maø khoâng xong!”

Toå Tuøng noùi: “Toâi coù boán caâu hoûi ñöa ra ñeå toû caùi Toaøn Chaân:

“Caâu hoûi thöù nhaát: Voïng taâm ñaõ coù töø laâu mau roài?

“Caâu hoûi thöù hai: Xöa nay voán coù Voïng Taâm khoâng?

“Caâu hoûi thöù ba: Voïng taâm laøm sao maø ñoaïn?

“Caâu hoûi thöù tö: “Voïng taâm ñoaïn laø phaûi hay khoâng ñoaïn laø phaûi?”

Vò taêng laïy taï roài ñi.

Ngaøi Hoaøng Sôn Trieäu Vaên Nhuï thaân caän Vieân Thoâng quoác sö, töøng coù baøi tuïng:

            “Voïng töôûng xöa nay voán laø Chaân

            Khi tröø laïi daáy moät lôùp traàn

            Noùi, suy, ñoäng, tónh nhôø gì ñoù?

            Kyõ löôõng maø xem, ai khaùc ñaâu”.

                        (Voïng Töôûng nguyeân lai boån töï Chôn

                        Tröø thôøi höïu khôûi nhaát truøng traàn

                        Ngoân, tö, ñoäng, tónh thöøa thuøy löïc

                        Töø teá khaùn lai voâ bieät nhôn).

Thuôû Phaät coøn taïi theá, coù ba ngöôøi anh em nghe ôû nöôùc Tyø Da Ly coù ngöôøi daâm nöõ teân laø Am La Baø Li. Laïi nghe ôû nöôùc Xaù Veä coù ngöôøi daâm nöõ laø Tu Maïn Na, laïi nghe ôû thaønh Vöông Xaù coù ngöôøi daâm nöõ teân laø Öu Baùt La Baøn Na. Taát caû ñeàu tuyeät saéc. Ngaøy ñeâm nhôù nghó, môùi moäng thaáy cuøng caùc naøng ñoù aân aùi. Ñeán khi tænh daäy, nhôù laïi môùi nghó raèng: “Ngöôøi nöõ chaúng tôùi, ta cuõng khoâng ñi, maø chuyeän daâm ñaõ thaønh ñaày ñuû”.

Nhaân ñoù maø toû ngoä taát caû caùc phaùp ñeàu nhö theá caû, do ñoù ñoán chöùng Duy Taâm.

OÂi! Nhö ba ngöôøi aáy ñaùng goïi laø toû suoát ñöôïc söï hö voïng cuûa Töôûng AÁm. Ñoán chöùng Duy Taâm chaúng phaûi laø ñaõ thaáy Taùnh Dieäu Chaân Nhö sao?

D. THU HAØNH AÁM

Kinh: “Anan, ví nhö doøng nöôùc chaûy xieát, soùng moøi noái nhau, lôùp tröôùc lôùp sau, khoâng vöôït khoûi nhau. Neân bieát Haønh aám laïi cuõng nhö theá.

“Anan, Taùnh Chaûy nhö vaäy khoâng nhaân hö khoâng maø sanh, khoâng nhaân nöôùc maø coù, cuõng khoâng phaûi taùnh nöôùc, cuõng khoâng rôøi hö khoâng vaø nöôùc. Thaät vaäy, Anan, neáu nhaân hö khoâng maø sanh, thì möôøi phöông hö khoâng voâ taän thaønh ra doøng nöôùc chaûy voâ taän, theá thì theá giôùi ñeàu bò chìm ñaém caû. Neáu nhaân nöôùc maø coù, thì doøng chaûy aáy baûn taùnh leõ ra khoâng phaûi laø nöôùc nöõa vaø hieän nay ñaõ coù theå chæ ra töôùng cuûa doøng chaûy vaø töôùng cuûa nöôùc khaùc nhau. Neáu Taùnh Chaûy töùc laø Taùnh Nöôùc, thì khi nöôùc ñöùng laïi, leõ ra khoâng phaûi laø nöôùc nöõa. Neáu Taùnh Chaûy rôøi hö khoâng vaø nöôùc maø coù, thì khoâng theå coù caùi gì ôû ngoaøi hö khoâng caû, vaø ôû ngoaøi nöôùc khoâng theå coù doøng nöôùc.

“Vaäy neân bieát raèng: Haønh AÁm hö voïng, voán khoâng phaûi Taùnh Nhaân Duyeân, khoâng phaûi Taùnh Töï Nhieân.

Thoâng raèng: Thöùc A Ñaø Na [Thöùc A Laïi Da, Thöùc Thöù Taùm] vi teá, taäp khí hieän haønh nhö doøng nöôùc chaûy xieát, töôûng chöøng laø ñöùng yeân, goïi laø Thöùc Thöù Taùm. Gaén dính caùi voïng ñoäng vaøo Taùnh trong laëng, nieäm nieäm ñoåi dôøi, bieán ñoåi chaúng heà ngöøng nghæ, goïi laø Thöùc Thöù Baûy, ñoù laø Haønh AÁm. Haønh AÁm [Caùi Thöùc thi haønh aâm thaàm] gioáng nhö doøng nöôùc chaûy xieát, theo Caûnh maø ñoåi dôøi. Nhöng caùi doøng chaûy ñoù, khoâng phaûi töø Caûnh maø sanh, khoâng phaûi töø Taâm maø sanh, chaúng phaûi töùc laø Taâm Caûnh, chaúng phaûi lìa ngoaøi Taâm Caûnh. Taát caû bôûi vì Thöùc Thöù Baûy ôû trong döïa vaøo Thöùc Thöù Taùm, ngoaøi thì nöông theo Thöùc Thöù Saùu, voán khoâng coù töï taùnh khaù ñöôïc. Ñaõ voâ töï taùnh, töùc laø hö voïng vaäy.

Noùi doøng nöôùc chaúng phaûi töø hö khoâng sanh ra thì coøn deã hieåu, nhöng noùi “Doøng nöôùc chaúng phaûi töø nöôùc maø coù” thì khoù bieän ra. Caùi Naêng Höõu [Caùi Coù] laø nöôùc, caùi Sôû Höõu [Ñöôïc Coù] laø doøng nöôùc chaûy. Cuõng nhö caây sanh ra traùi, thì traùi chaúng phaûi laø caây, roõ raøng coù theå chæ ra laø caây khaùc traùi. Theá maø doøng nöôùc chaûy vaø nöôùc, hai töôùng aáy khoâng theå rieâng ra maø töï coù, thì töùc laø doøng nöôùc khoâng phaûi do nöôùc maø rieâng coù, ñaõ roõ raøng vaäy. Doøng nöôùc chaûy chaúng phaûi töùc laø hö khoâng hay nöôùc, nghóa laø khoâng phaûi Nhaân Duyeân. Chaúng lìa ngoaøi hö khoâng vaø nöôùc, töùc chaúng phaûi Töï Nhieân. Chaúng phaûi Nhaân Duyeân, chaúng phaûi Töï Nhieân thì ñöông nhieân laø hö voïng. Thaáu suoát ñöôïc laø hö voïng, hieän giôø voán töï Voâ Sanh, ñoù laø Taùnh Dieäu Chaân Nhö.

Kinh Laêng Giaø noùi “Coù töôùng thì sanh chaáp ngaïi, coù töôûng thì sanh voïng töôûng. Söï troâi chaûy (löu chuù) sanh thì theo voïng maø troâi laên. Neáu ñeán ñöôïc Voâ Coâng Duïng Ñòa thì vaãn coøn trong töôùng löu chuù. Caàn phaûi vöôït ra ñöôïc caùi sanh töôùng löu chuù thöù ba, môùi laø töï taïi khoaùi hoaït”.

Coù vò taêng hoûi Toå Trieäu Chaâu: “Treû nhoû sô sanh coù ñuû saùu Thöùc hay khoâng?”

Toå Chaâu noùi: “Treân doøng nöôùc xieát, ñaùnh caàu”.

Vò taêng laïi hoûi Toå Ñaàu Tö: “Treân doøng nöôùc xieát ñaùnh caàu, yù chæ theá naøo?”

Toå Ñaàu Töû ñaùp: “Nieäm nieäm chaúng döøng”.

Ngaøi Tuyeát Ñaäu tuïng raèng:

            “Saùu Thöùc voâ coâng, hoûi moät caâu

Taùc gia [Tieáng xöng hoâ cuûa thieàn toâng, chæ keû thaät coù choã then choát. Nghiaõ laø toâng sö; nhö Trieäu Chaâu goïi laø taùc gia] chung söùc bieän moái ñaàu

            Meânh moâng chaûy xieát: caàu vaãn ñaùnh

            Choã aáy chaúng ngöøng, ai bieát xem?”.

                        (Luïc Thöùc voâ coâng thaân nhaát vaán

                        Taùc gia taàng voïng bieän lai ñoan

                        Mang mang caáp xuaát ñaû caàu töû

                        Laïc xöù baát ñình thuøy giaûi khaùn).

Ñaây laø hoaït cuù cuûa Ngaøi Tuyeát Ñaäu. Thöû noùi baøi tuïng ñeán vaøo choã naøo? Neáu nhìn thaáy ñöôïc môùi tin noåi Haønh AÁm töùc laø Nhö Lai Taïng Dieäu Chaân Nhö Taùnh.

E. THU THÖÙC AÁM

Kinh: “Anan, ví nhö coù ngöôøi laáy bình taàn giaø [Bình gioáng hình chim Taàn Giaø (Kalavinka - Ca laêng taàn giaø). Phaät duøng laøm thí duï khoâng coù söï qua laïi cuûa caùi khoâng, khoâng coù söï soáng cheát cuûa caùi thöùc (taâm thöùc hay uaån thöùc).] bòt caû hai loã, roài vaùc caùi bình ñaày hö khoâng ñi xa ngaøn daëm ñem cho nöôùc khaùc. Neân bieát raèng Thöùc AÁm cuõng laïi nhö theá.

“Anan, caùi hö khoâng aáy khoâng phaûi ñeán töø phöông kia, cuõng khoâng phaûi nhaäp vaøo phöông naøy. Thaät vaäy, Anan, neáu ñeán töø phöông kia, thì trong caùi bình ñaõ ñöïng hö khoâng ñem ñi, ôû phöông kia leõ ra phaûi thieáu moät bình hö khoâng! Neáu ñöa vaøo phöông naøy thì khi môû mieäng bình truùt ra, leõ ra phaûi thaáy hö khoâng ra!

“Vaäy, neân bieát raèng: Thöùc AÁm hö voïng, voán khoâng phaûi taùnh Nhaân Duyeân, khoâng phaûi taùnh Töï Nhieân.

Thoâng raèng: Boä Toâng Caûnh Luïc noùi “Neáu chaáp laø coù Thöùc, theo thaân maø qua laïi, nôi naøy Thöùc AÁm dieät, qua nôi kia Thöùc AÁm sanh thì cuõng gioáng nhö ñem hö khoâng cuûa xöù naøy qua cho xöù khaùc ôû xa. Neáu ôû nôi naøy Thöùc AÁm thaät dieät maát, thì choã naøy phaûi thieáu hö khoâng. Neáu ôû nôi kia Thöùc AÁm laïi sanh ra, thì khi môû naép ñoå bình, phaûi thaáy hö khoâng chaûy ra. Bôûi theá neân bieát raèng: hö khoâng baát ñoäng, Thöùc khoâng ñeán-ñi, Thöùc AÁm laø hö voïng vaäy.

Toå OÂn Laêng noùi: “Caùi Taùnh Khoâng Chôn Giaùc cuøng khaép phaùp giôùi moät khi ñaõ meâ thì laø Thöùc, Thöùc cuõng nhö hö khoâng ôû trong bình. Trong ngoaøi ñeàu laø moät hö khoâng: ví duï cho Taùnh vaø Thöùc voán laø moät Theå. Bòt caû hai ñaàu: ví duï cho hö voïng phaân ra laø Ñoàng, laø Khaùc. Hö khoâng khoâng coù söï ñeán-ñi: ví duï cho Taùnh khoâng coù sanh, khoâng coù dieät. Caùi bình: ví duï cho caùi nghieäp hö voïng. Hö khoâng trong bình: ví duï cho Thöùc hö voïng. Nghieäp mang Thöùc ñi, nhö caùi bình mang hö khoâng. Ñi qua nöôùc khaùc: ví duï cho söï luaân chuyeån hö voïng trong saùu neûo luaân hoài”.

Kinh Phaùp Cuù noùi: “Caùi tinh thaàn ôû trong hình haøi nhö con chim seû nhoát trong bình. Bình vôõ thì chim bay maát”.

Caùi bình taàn giaø naøy cuõng gioáng nhö hình haøi, hai yù gioáng nhau.

Quan Ñaïi Phu Luïc Tuyeân hoûi Toå Nam Tuyeàn: “Ngöôøi xöa coù nuoâi trong bình moät con chim, daàn daàn lôùn leân, khoâng ra khoûi bình ñöôïc. Nay neáu khoâng ñöôïc huûy bình, khoâng ñöôïc laøm hö hao chim, laøm sao ra ñöôïc?”

Toå Nam Tuyeàn keâu lôùn: “Ñaïi Phu!”

OÂng Luïc Tuyeân öùng tieáng daï.

Toå Tuyeàn noùi: “Ra roài vaäy”.

OÂng Luïc Tuyeân do choã ñoù môû toû, beøn laïy taï.

Moät hoâm, laïi hoûi Toå Nam Tuyeàn: “Ñeä töû theo Luïc Hôïp maø ñeán, trong aáy laïi coøn coù thaân chaêng?”

Toå Tuyeàn noùi: “Phaân minh nhôù giöõ, cöû ñoäng töïa chuû nhaân”.

OÂng Luïc Tuyeân noùi: “Hoøa Thöôïng thaät khoâng theå nghó baøn, ñeán choã naøo theá giôùi thaønh töïu choã ñoù”.

Toå Tuyeàn noùi: “Thaät ra, ñeàu laø chuyeän cuûa phaàn oâng ñoù!”

Hoøa Thöôïng Baùo AÂn Minh hoûi hai vò thieàn khaùch: “Thuû Toøa vöøa rôøi choã naøo?”

Ñaùp: “Kinh ñoâ”.

Toå Minh noùi: “Thöôïng Toïa rôøi kinh ñoâ ñeán nuùi naøy, thì kinh ñoâ thieáu Thöôïng Toïa maø nuùi naøy dö Thöôïng Toïa! Dö töùc laø ngoaøi taâm coù phaùp; thieáu thì taâm, phaùp chaúng cuøng khaép! Noùi ñöôïc lyù ñaïo thì neân ôû, chaúng hieåu thì neân ñi”.

Hai vò naøy khoâng ñaùp ñöôïc.

Nhö thieàn sö Thieân Y Hoaøi, choã thaáy töï raønh reõ. Toå Thieân Y ñeán ngoïn nuùi Sam, ñöôïc môøi vaøo chuøa, thöôïng ñöôøng noùi : “Suoát hai möôi naêm meán moä nuùi naøy, hoâm nay möøng ñaõ ñeán ñöôïc, quaû laø ñaày ñuû nhaân duyeân. Sôn taêng chöa ñeán nuùi naøy maø thaân ñaõ ñeán tröôùc. Kòp tôùi khi ñeán ñaây, thì nuùi Sam ñaõ ôû trong thaân cuûa sôn taêng”.

ÔÛ choã naøy maø moãi moãi ñeàu thaáu trieät, môùi tin Thöùc AÁm laø hö voïng, voán chaúng heà coù ñeán, coù ñi. Nhö boït nöôùc sanh ra, dieät maát, khoâng lìa ngoaøi bieån caû. Boït nöôùc laø bieån caû, thì Thöùc laïi chaúng phaûi laø Taùnh Dieäu Chaân Nhö ñoù ö?

F. THU SAÙU NHAÄP

Kinh: “Laïi nöõa, Anan, nhö sao laø Luïc Nhaäp voán laø Nhö Lai Taïng Dieäu Chaân Nhö Taùnh?

Thoâng raèng: Luïc Nhaäp cuõng goïi laø Luïc Xöù, laø caùi choã ñeå cho Caûnh do ñoù maø Nhaäp vaøo vaäy. ÔÛ ñaây chæ laáy Caên laøm Nhaäp. Luïc Caên sao laïi laø Dieäu Chaân Nhö Taùnh? Chaúng phaûi laø “Moät Caên ñaõ trôû veà nguoàn thì saùu Caên ñeàu thaønh Giaûi Thoaùt” sao? Bôûi theá, saùu Caên töùc ñoù laø Phaät Taùnh vaäy.

Vua Dò Kieán hoûi toân giaû Ba La Ñeà : “Caùi gì laø Phaät?”

Toå ñaùp : “Thaáy Taùnh laø Phaät”.

Vua hoûi : “Thaày thaáy Taùnh chaêng?”

Toå ñaùp : “Toâi thaáy Phaät Taùnh”.

Vua hoûi : “Caùi Taùnh ôû choã naøo?”

Toå noùi : “Taùnh ôû trong taùc duïng”.

Vua hoûi : “AÁy laø taùc duïng naøo maø toâi khoâng thaáy?”

Toå noùi : “Nay hieän laø taùc duïng maø vua töï chaúng thaáy”.

Vua hoûi : “Hieän nôi toâi coù chaêng?”

Toå noùi : “Vua maø taùc duïng thì khoâng coù gì chaúng phaûi laø ñoù; vua maø chaúng duøng, Theå aáy khoù thaáy”.

Vua hoûi : “Nhö khi ñang duøng thì xuaát hieän maáy choã?”

Toå ñaùp : “Nhö khi xuaát hieän thì hieän coù taùm choã”.

Vua noùi : “Xin vì toâi noùi ra taùm choã xuaát hieän aáy”.

Toå Ba La Ñeà noùi baøi keä:

            “ÔÛ thai laøm Thaân

            ÔÛ ñôøi laøm Ngöôøi

            ÔÛ maét laø Thaáy

            ÔÛ tai laø Nghe

            ÔÛ muõi Ngöûi muøi

            ÔÛ mieäng Ñaøm Luaän

            ÔÛ tay Caàm Naém

            ÔÛ chaân Ñi Chaïy

            Hieän khaép ñoàng ñeàu phaùp giôùi

            Thaâu laïi trong moät vi traàn

            Toû hieåu, bieát ñoù laø Phaät Taùnh

            Khoâng hieåu, laïi goïi laø tinh hoàn”.

Vua nghe xong baøi keä, taâm lieàn khai ngoä.

OÂng Trình Minh Ñaïo ñoïc Trung Dung coù caâu thô “Dieàu bay taän trôøi. Caù nhaûy trong vöïc”, noùi raèng “Treân döôùi ñeàu roõ raøng vaäy”. Ñaây laø OÂng Töû Tö quaû laø vì ngöôøi maø gaéng söùc. Bieát ñöôïc thì ñôøi soáng quaù ñoåi töï do. Chaúng bieát, thì chæ laø “Ñuøa giôõn vôùi tinh hoàn”. Nhöõng lôøi noùi aáy, ngöôøi hoïc vaãn thöôøng nghe. Vì sao vua Dò Kieán laïi toû ngoä, nhæ?

Thieàn sö Phaät Nhaät Taøi thöôïng ñöôøng: “Gioù möa tieâu ñieàu laáp kín Tai oâng! Laù ruïng laïi qua laáp kín Maét oâng! Höông muøi loaïn xaï laáp kín Muõi oâng! Laïnh noùng, ngoït buøi laáp kín Löôõi oâng! AÙo gaám aám maùt laáp kín Thaân oâng! Voïng töôûng ñieân ñaûo laáp kíp yù oâng! Naøy chö vò thieàn ñöùc, cho duø caùc oâng coù laät laïi ñöôïc chaêng nöõa thì cuõng laø ñoáng xöông ñaát baèng! Tham!”

Choã naøy chaúng tham thì khoâng ñöôïc!

Kinh: “Anan, töùc nôi troøng maét kia, ngoù söõng sanh ra moûi loøa. Caû hai caùi: con maét vaø söï moûi loøa ñeàu laø caùi töôùng sinh moûi loøa do nhìn chaêm chaêm cuûa Boà Ñeà.

“Nhaân nôi hai thöù voïng traàn saùng vaø toái phaùt ra caùi Thaáy ôû beân trong, thu naïp caùc traàn töôùng maø goïi laø caùi Thaáy. Caùi Thaáy naøy rôøi ngoaøi hai Traàn saùng vaø toái, roát raùo khoâng coù töï theå.

“Thaät vaäy, Anan, phaûi bieát raèng caùi Thaáy ñoù chaúng phaûi töø nôi saùng, nôi toái maø ñeán, chaúng phaûi töø caên maét maø ra, chaúng phaûi töø hö khoâng maø sanh. Vì sao theá? Neáu töø caùi saùng maø ñeán, thì khi toái ñaõ theo caùi saùng maø dieät, leõ ra khoâng thaáy ñöôïc caùi toái ! Neáu töø caùi toái maø ñeán thì khi saùng phaûi theo caùi toái maø dieät, leõ ra khoâng thaáy ñöôïc caùi saùng! Neáu do caên maét maø sanh, haún khoâng coù saùng, coù toái thì caùi Thaáy nhö vaäy voán khoâng töï taùnh. Neáu do hö khoâng maø ra thì ngoù tôùi tröôùc phaûi thaáy caùc traàn töôïng, quay veà phaûi thaáy con maét! Laïi nöõa, hö khoâng maø töï thaáy naøo coù lieân quan gì ñeán choã thaâu nhaäp cuûa oâng.

“Theá neân, phaûi bieát Nhaõn Nhaäp laø hö voïng, voán chaúng phaûi tính Nhaân Duyeân, chaúng phaûi tính Töï Nhieân.

Thoâng raèng: Ngoù söõng chaëp laâu thì maét moûi maø phaùt loøa, neân thaáy hoa ñoám loaïn xaï, caùi caên maét phaân bieät cuõng laø caùi töôùng loøa ôû trong Giaùc Taùnh Boà Ñeà, neân noùi “Caû con maét vaø caùi loøa ñeàu laø caùi töôùng moûi sanh ra loøa cuûa Boà Ñeà”. Möôïn con maét loøa taïo thaønh saéc aám ñeå ví duï laø Nhaõn Nhaäp hö voïng vaäy. Neáu maét chaúng moûi, töôùng loøa töï laø khoâng, nguyeân moät Tinh Minh laáy ñaâu maø voïng? Caùi Thaáy naøy lìa ngoaøi hai traàn saùng, toái roát raùo khoâng töï theå. Roõ raøng hieån baøy caùi Chaân Kieáân Voâ Sanh, chaúng vì thaáy saùng, thaáy toái maø coù, chaúng vì lìa saùng, toái maø khoâng. Chaân Kieán laø Chaân Thaät, coøn caùi Thaáy naøy laø hö voïng, coù theå thaáy roõ raøng vaäy.

Ñoaïn tröôùc noùi “Hoa ñoám chaúng phaûi töø hö khoâng sanh, chaúng töø con maét sanh ra” chæ thaúng saéc aám voán khoâng. ÔÛ ñoaïn naøy, noùi “Taùnh Thaáy chaúng töø hö khoâng sanh cuõng chaúng do con maét sanh ra” ñeå chæ baøy Nhaõn Nhaäp laø hö voïng. Voïng voán khoâng töï taùnh, Ñöông Theå töùc Chaân. Neân noùi “Töùc laø Nhö Lai Taïng Dieäu Chaân Nhö Taùnh” vaäy.

Toå Trieäu Chaâu noùi: “Caàm chaéc Caøn Khoân Nhaõn, laøu laøu chaúng loït maûy loâng. Mong oâng hieåu thaáu, oâng laïi laøm gì nöõa?”

Ngaøi Thieân Ñoàng neâu ra raèng: “Trôû laïi ñaàu moái ñöôïc chöa? Duø cho oâng ôû trong aáy hieåu ñöôïc baûy loã, taùm hang ñi nöõa, ta cuõng bieát oâng chaúng ra khoûi caùi noâi maây keát troùùi cuûa Toå Trieäu Chaâu ñaâu!”

Laïi coù nhaø sö hoûi Toå Cöûu Phong Kieàn: “Nhö theá naøo laø con Maét Caøn Khoân?”

Toå Phong noùi : “Caøn Khoân ôû trong aáy!”

Nhaø sö hoûi : “Con Maét Caøn Khoân ôû ñaâu?”

Toå Phong noùi : “Chaùnh ñoù laø con Maét Caøn Khoân”.

Sö hoûi : “Laïi coù chieáu saùng khoâng?”

Toå Phong noùi : “Chaúng nhôø ñeán theá löïc cuûa ba loaïi aùnh saùng”.

Sö hoûi: “Ñaõ chaúng nhôø söùc cuûa ba loaïi aùnh saùng thì nhôø vaøo ñaâu maø chieáu saùng, maø goïi laø con Maét Caøn Khoân?”

Toå Phong noùi: “Neáu chaúng nhö theá thì tröôùc soï khoâ thaáy quyû ma voâ soá!”

Hôïp hai taéc naøy laïi maø xem xeùt, neáu maø coù nöông nhôø thì ñoù chính laø choã ræ gioït [Saám laäu], cho duø coù hieåu ñöôïc cuõng laø tröôùc maét thaáy quæ. Chæ nôi moät caâu “Con Maét Caøn Khoân ôû taïi choã naøo?” maø troäm thaáy suoát ñöôïc thì môùi naém chaéc. Töôùng moûi sanh loøa töø choã naøo maø khôûi ra theá?

Kinh: “Anan, ví nhö coù ngöôøi laáy hai ngoùn tay bòt chaët loã tai, do caên tai moûi, trong ñaàu hoùa ra coù tieáng. Caû hai caùi: loã tai vaø caùi moûi meät, ñeàu laø töôùng laâu maø sanh uø moûi cuûa Boà Ñeà.

“Nhaân nôi hai thöù voïng traàn ñoäng vaø tónh phaùt ra caùi Nghe ôû trong, thu naïp caùi traàn töôïng ñoù maø goïi laø caùi Nghe. Caùi Nghe ñoù rôøi hai traàn ñoäng tónh roát raùo khoâng coù töï theå.

“Thaät vaäy, Anan, oâng neân bieát caùi Nghe ñoù khoâng phaûi töø nôi ñoäng, nôi tónh maø ñeán, khoâng phaûi töø loã tai maø ra, khoâng phaûi nôi hö khoâng maø sanh. Taïi sao theá? Neáu caùi Nghe aáy töø nôi tónh maø ñeán thì khi ñoäng phaûi theo caùi tónh maø dieät, leõ ra khoâng nghe ñöôïc caùi ñoäng. Neáu töø nôi ñoäng maø ñeán thì khi tónh seõ theo caùi ñoäng maø dieät, leõ ra khoâng nghe thaáy caùi tónh. Neáu do loã tai maø sanh, haún laø khoâng coù ñoäng, khoâng coù tónh, thì caùi Nghe nhö vaäy voán khoâng coù töï taùnh. Neáu do hö khoâng maø ra, thì ñaõ coù taùnh nghe, chaéc khoâng phaûi laø hö khoâng nöõa. Laïi nöõa, hö khoâng maø töï nghe naøo coù lieân quan gì ñeán choã thaâu nhaäp cuûa oâng?

“Vaäy, neân bieát raèng Nhó Nhaäp laø hö voïng, voán chaúng phaûi taùnh Töï Nhieân, chaúng phaûi taùnh Nhaân Duyeân.

Thoâng raèng: Töø Nhaõn Nhaäp ñeán YÙ Nhaäp ñeàu nhö hoa khoâng, neân noùi “Ñeàu laø caùi töôùng moûi meät sanh ra cuûa Boà Ñeà”. Caên Tai moûi uø, thì trong ñaàu coù ra tieáng. Giaùc Taùnh Boà Ñeà phaùt sanh moûi, aét trong tai thaønh coù caùi Nghe. Caùi Nghe naøy hö voïng maø sanh ra, cuõng nhö hoa khoâng vaäy. Caùi Nghe naøy rôøi hai voïng traàn ñoäng vaø tónh thì roát raùo khoâng coù töï theå. Traàn ñeán thì coù, traàn ñi thì khoâng. Caùi Nghe aáy voán khoâng goác gaùc neân goïi laø hö voïng. Caùi Nghe hay phaân bieät ñöôïc ñoäng, tónh neân chaúng töø caûnh maø sanh. Caùi Nghe thaät linh maãn, coøn hö khoâng thì trô trô, neân chaúng phaûi töø hö khoâng maø ra. Nhö caùi Theå Nghe cuûa Nhó Caên, moãi moãi ñeàu coù maët, sao laïi noùi laø khoâng töï taùnh? Vì lìa ngoaøi tieàn traàn aét laø voâ phaân bieät. Neáu coù phaân bieät, ñaùng leõ phaûi chæ ra ñöôïc. Nay khoâng theå chæ ra, thì bieát laø khoâng töï taùnh. Nghieäm xeùt caùi Nghe ôû nôi caûnh, ôû nôi caên, ôû nôi hö khoâng ñeàu khoâng coù caùi Theå nhaát ñònh ñeå tìm ra ñöôïc, töùc laø caùi Nghe hö huyeãn naøy voán chaúng phaûi tính Nhaân Duyeân, chaúng phaûi tính Töï Nhieân, beøn laø töùc huyeãn töùc chôn vaäy. Neáu maø coù Nhaân Duyeân hay Töï Nhieân khaù ñöôïc thì caùi Nghe aáy beøn laø phaùp sanh dieät, sao coù theå goïi ñoù laø Dieäu Chaân Nhö Taùnh?

Coù vò taêng hoûi Ngaøi Huyeàn Sa: “Nhôø Hoøa Thöôïng daïy “Caùi Taùnh Nghe cuøng khaép phaùp giôùi”. Ngaøi Tuyeát Phong ñaùnh troáng ôû trong aáy vì sao chaúng nghe?”

Toå Sa noùi: “Ai bieát chaúng nghe?”

Laïi coù vò taêng hoûi Toå Taøo Sôn: “Gaàn baïn ñaïo naøo ñeå ñöôïc haèng nghe choã chöa nghe?”

Toå Sôn noùi: “Cuøng chung nhau moät caùi truøm che khaép heát”.

Hoûi: “Caùi naøy cuõng nhö laø Hoøa Thöôïng ñöôïc nghe. Nhö sao laø haèng nghe ôû choã chöa nghe?”

Toå Sôn noùi: “Chaúng ñoàng vôùi goã ñaù”.

Hoûi: “Caùi naøo laø tröôùc, caùi naøo laø sau?”

Toå Sôn noùi: “Chaúng thaáy noùi “Haèng nghe ôû choã chöa nghe” sao?”

Theá môùi bieát, haèng nghe ôû choã chöa nghe thì caùi Nghe naøy cuøng khaép vaäy.

Kinh: “Anan, ví nhö coù ngöôøi bòt gaáp hai loã muõi. Bòt laâu thaønh ra moûi meät, thì ôû trong muõi nghe coù caûm giaùc laïnh. Nhaân nhöõng caûm xuùc nhö vaäy maø phaân bieät ñöôïc laø thoâng, laø bít, laø roãng, laø ñaëc cho ñeán caùc muøi thôm, thoái. Caû hai caùi: Ngöûi vaø caùi moûi meät, ñeàu laø caùi töôùng bòt laâu phaùt moûi cuûa Boà Ñeà.

“Nhaân nôi hai thöù voïng traàn thoâng vaø bít phaùt ra caùi Ngöûi ôû trong, thu naïp caùc traàn töôïng maø goïi laø caùi Ngöûi. Caùi Ngöûi ñoù rôøi ngoaøi hai traàn thoâng vaø bít roát raùo khoâng coù töï theå. Theá neân, phaûi bieát caùi Ngöûi aáy chaúng phaûi töø thoâng, bít maø ñeán, chaúng phaûi nôi caên maø ra, chaúng töø hö khoâng maø phaùt sanh. Taïi sao theá? Neáu töø caùi thoâng maø ñeán thì khi bít, caùi Ngöûi ñaõ maát roài laøm sao maø bieát ñöôïc caùi bít? Neáu nhaân caùi bít maø coù thì khi thoâng, khoâng coøn caùi Ngöûi laøm sao bieát ñöôïc caùc muøi thôm, thoái? Neáu töø loã muõi sanh ra haún khoâng coù caùi thoâng, caùi bít thì caùi Ngöûi nhö vaäy voán khoâng töï taùnh. Neáu do hö khoâng maø ra thì caùi Ngöûi ñoù phaûi xoay laïi ngöûi ñöôïc loã muõi cuûa oâng! Laïi nöõa, hö khoâng maø töï ngöûi ñöôïc naøo coù lieân quan gì ñeán choã thaâu nhaäp cuûa oâng?

“Vaäy, neân bieát raèng Tyû Nhaäp laø hö voïng, voán chaúng phaûi laø taùnh Nhaân Duyeân, chaúng phaûi laø taùnh Töï Nhieân.

Thoâng raèng: Bòt muõi laø bòt ngöøng hôi thôû, khí khoâng ra vaøo. Caùi laïnh nhaân nín thôû maø coù, khoâng nín thì khoâng coù. Nhaân nín thôû maø bieát coù thoâng, bít, roãng, ñaëc. Nhaân thoâng, bít maø phaân bieät caùc muøi thôm, thoái. Caùi Ngöûi ñoù, roõ raøng nhaân hö voïng maø coù vaäy. Nhö chaúng coù caùi thoâng, bít, caùi Ngöûi thaáy ñoù hieän ñang ôû choã naøo ? ÔÛ tai thì goïi laø caùi Nghe thaáy, ôû muõi thì goïi laø caùi Ngöûi thaáy. Coâng naêng lôùn nhoû coù theå thaáy ñöôïc. Caùi Nghe thì ñaâu cuõng khaép, caùi Ngöûi thì phaùt ra do tieáp xuùc vôùi tieàn traàn. Tuy nhieân, caên muõi laø hö voïng, voán khoâng coù choã chæ ra ñöôïc, huoáng laø caùi vieäc höôùng thöôïng naèm ngay treân muõi mình, laïi caøng khoù sôø naém!

Coù vò taêng hoûi thieàn sö Haûi Yeán ôû chuøa Chöûng Meâ raèng: “Nhö theá naøo laø chuøa xöa moät lö höông?”

Toå noùi: “Qua nhieàu ñôøi khoâng coù ngöôøi ngöûi”.

Hoûi: “Ngöôøi ngöûi nhö theá naøo?”

Toå noùi: “Saùu Caên ñeàu chaúng ñeán”.

Ngaøi Ba Laêng Giaùm [Toå Haïo Giaùm taïi Ba Laêng, Nhaïc Chaâu. Ngöôøi noái keá chaùnh phaùp cuûa Toå Vaân Moân] ban ñaàu ra maét Toå Vaân Moân.

Toå Vaân Moân noùi : “Hoøa Thöôïng Tuyeát Phong noùi “Môû cöûa ra thì Ñaït Ma ñeán”, toâi hoûi oâng laøm sao ñaây?”

Ngaøi Giaùm noùi: “ÔÛ treân loã muõi Hoøa Thöôïng!”

Toå Moân noùi: “Ñòa Thaàn noåi döõ, caàm nuùi Tu Di ñaäp moät caùi, nhaûy toùt leân trôøi Phaïm Thieân, böùt phaù loã muõi cuûa Ñeá Thích. OÂng vì sao maø höôùng veà trong nöôùc Nhaät Baûn aån mình?”

Ngaøi Giaùm noùi: “Hoøa Thöôïng khoâng löøa doái ngöôøi thì toát”.

Toå Moân noùi: “ÔÛ treân loã muõi cuûa laõo taêng, laïi laøm sao?”

Ngaøi Giaùm khoâng coù lôøi ñaùp. Toå Moân noùi: “Haõy bieát oâng chæ laø phöôøng “Hoïc noùi”.

Neáu tham suoát ñöôïc lôøi noùi cuûa Toå Vaân Moân thì thaät nhö nöûa ñeâm rôø truùng loã muõi, xöa nay chæ ôû treân maët!

Kinh: “Anan, ví nhö coù ngöôøi duøng löôõi lieám meùp, lieám maõi sanh ra moûi. Neáu ngöôøi ñoù ñang beänh thì thaáy coù vò ñaéng, coøn ngöôøi khoâng beänh thì coù chuùt vò ngoït. Do caûm xuùc ngoït, ñaéng maø hieän ra coù caên löôõi, khi khoâng ñoäng thì vaãn coù taùnh nhaït. Caû caùi Neám cuøng caùi Moûi ñeàu laø caùi töôùng laâu maø sanh moûi cuûa Boà Ñeà.

“Nhaân hai thöù voïng traàn nhaït vaø ngoït ñaéng phaùt ra caùi Neám ôû beân trong, thu naïp caùc traàn töôïng ñoù maø goïi laø caùi Neám Bieát. Caùi Neám Bieát naøy ngoaøi hai voïng traàn nhaït vaø ngoït ñaéng kia, roát raùo khoâng coù töï theå.

“Thaät vaäy, Anan, phaûi bieát raèng caùi Neám Bieát ñöôïc ñaéng, nhaït nhö vaäy khoâng phaûi töø ngoït ñaéng maø ñeán, khoâng phaûi nhaân taùnh nhaït maø coù, cuõng khoâng töø caên löôõi maø ra, cuõng khoâng töø hö khoâng maø sanh. Vì sao theá?

“Neáu töø caùc vò ngoït, ñaéng maø ñeán thì khi nhaït, caùi Neám Bieát ñaõ dieät maát laøm sao bieát ñöôïc vò nhaït? Neáu töø caùi nhaït maø ra, thì khi ngoït, caùi Neám Bieát ñaõ maát roài laøm sao bieát ñöôïc vò ngoït ñaéng? Neáu do caùi Löôõi sanh ra, haún khoâng coù nhöõng vò ngoït, ñaéng vaø nhaït, thì caùi Caên Bieát Muøi Vò ñoù roõ laø voán khoâng töï taùnh. Neáu do hö khoâng maø ra thì hö khoâng töï neám bieát, chaúng phaûi löôõi oâng bieát ñöôïc vò. Hôn nöõa, hö khoâng maø töï bieát thì coù lieân quan gì ñeán choã thaâu nhaäp cuûa oâng ñaâu?

“Vaäy, neân bieát raèng, Thieät Nhaäp laø hö voïng, voán chaúng phaûi laø taùnh Nhaân Duyeân, chaúng phaûi laø taùnh Töï Nhieân.

Thoâng raèng: Caùi Caên bieát Muøi ñaây, bieát ngoït, bieát ñaéng, bieát nhaït. Vò ngoït, ñaéng, nhaït khoâng thöôøng coøn neân caùi Caên Neám Bieát cuõng tuøy theo maø thay ñoåi. Caùi Bieát Vò naøy khoâng phaûi töø ngoït, ñaéng, nhaït maø ñeán, khoâng phaûi töø hö khoâng maø ra thì coøn deã bieát, nhöng taïi sao khoâng töø löôõi maø sanh? Caùi löôõi voán khoâng muøi vò, neân khoâng coù töï taùnh khaù ñöôïc. Chæ do tieáp xuùc vôùi muøi vò maø neám bieát sanh ra, muøi vò heát thì phaûi dieät, voán ñeàu laø hö voïng. Baùm chaáp maø cho laø coù thì khoâng bieát noù ôû ñaâu ra! Baùm chaáp maø cho laø khoâng thì laïi roõ raøng ra ñoù! Cho neân môùi noùi laø Dieäu. ÔÛ ñaây maø chaúng bieát muøi vò laø caùi gì thì khoâng coù ñuû söùc ñeå baøn luaän vaäy.

Ngaøi Sam Sôn ñang löïa rau quyeát, Toå Nam Tuyeàn nhaët leân moät coïng, noùi: “Caùi naøy duøng raát toát”.

Ngaøi Sôn noùi: “Khoâng nhöõng caùi naøy maø moùn ngon traêm vò haén ta cuõng chaúng theøm ñoaùi tôùi”.

Toå Tuyeàn noùi: “Tuy laø nhö theá, moãi caùi phaûi neân neám qua môùi ñöôïc”.

Ngaøi Huyeàn Giaùc noùi raèng: “Ñoù laø lôøi töông kieán hay khoâng phaûi laø lôøi töông kieán?”.

Ngaøi Thieân Ñoàng noùi: “Hoûi laáy Nam Tuyeàn Vöông Laõo Sö, ai ai cuõng chæ aên moät coïng rau”.

Coù theå noùi laø bieát muøi vò vaäy.

Kinh: “Anan, ví nhö coù ngöôøi duøng baøn tay laïnh rôø baøn tay noùng. Neáu beân laïnh nhieàu hôn thì beân noùng laïnh theo. Neáu beân noùng nhieàu hôn thì beân laïnh thaønh noùng leân. Nhö vaäy, do caûm xuùc nhaän bieát trong luùc hôïp laïi maø roõ söï nhaän bieát luùc rôøi ra. Caùi theá cheânh leäch giöõa noùng vaø laïnh naøy thaønh laø do moûi meät maø coù ra caûm xuùc. Caû hai thöù: Thaân bieát caûm xuùc vaø caùi Moûi ñeàu laø caùi töôùng sanh moûi do chaêm chuù cuûa Boà Ñeà.

“Nhaân nôi hai thöù voïng traàn lìa vaø hôïp phaùt ra caùi Hay Bieát ôû beân trong, thu naïp caùc traàn töôïng ñoù maø goïi laø caùi Bieát Caûm Xuùc. Caùi Bieát nhö vaäy lìa ngoaøi hai traàn lìa vaø hôïp, traùi vaø thuaän kia, roát raùo khoâng coù töï theå.

“Thaät vaäy, Anan, phaûi bieát raèng caùi Caûm Xuùc ñoù khoâng phaûi töø caùi lìa, caùi hôïp maø tôùi, khoâng phaûi töø nghòch thuaän maø coù, chaúng phaûi do nôi thaân caên maø ra, cuõng khoâng phaûi do hö khoâng maø sanh ra. Vì sao theá?

“Neáu töø hôïp maø ñeán, thì khi lìa, caùi bieát ñaõ maát roài, laøm sao bieát ñöôïc caùi lìa. Ñoái vôùi hai töôùng nghòch thuaän thì cuõng nhö theá. Neáu töø thaân caên maø coù ra, haún khoâng coù nhöõng töôùng lìa, hôïp, nghòch, thuaän thì caùi Bieát Caûm Xuùc cuûa thaân voán khoâng coù töï taùnh. Neáu töø hö khoâng maø sanh ra thì hö khoâng töï bieát laáy, naøo coù lieân quan gì ñeán choã thaâu nhaäp cuûa oâng?

“Theá neân, phaûi bieát Thaân Nhaäp laø hö voïng, voán chaúng phaûi taùnh Nhaân Duyeân, chaúng phaûi taùnh Töï Nhieân.

Thoâng raèng : Caùi Bieát do hôïp laïi maø coù thì khi lìa ra beøn khoâng coù. Nhöng lìa ra roài môùi bieát Caûm Xuùc laø Thuaän hay Nghòch. Caùi Bieát do ñuïng chaïm vôùi thaân naøy, hôi khaùc vôùi caùi Bieát ôû löôõi. Tuøy theo caùi theá töông quan maø coù hôn thua. Ví nhö caùi noùng chaïm caùi laïnh, maø noùng maïnh hôn, thì caùi laïnh noùng leân vaø ngöôïc laïi. Laïnh vaø noùng can thieäp nhau, hai töôùng thaønh ra, chaúng coù caùi caûm xuùc moûi nhoïc thì chaúng coù vieäc noùng laïnh aáy. Caûm xuùc deã chòu thì noùi laø thuaän, caûm xuùc nghòch vôùi thaân thì goïi laø traùi nghòch. Neáu khoâng coù boán töôùng: lìa, hôïp, thuaän, nghòch, chæ coøn moãi caùi thaân thì caùi Bieát Caûm Xuùc naøy ôû taïi nôi naøo? Cho neân môùi noùi voán laø khoâng töï taùnh. Töùc laø caùi Bieát cuûa thaân naøy khoâng do traàn maø sanh, khoâng do caên thaân maø coù ra, haún chaúng phaûi phaân bieät maø bieát. Khoâng phaûi töø hö khoâng maø sanh ra, haún chaúng phaûi laø Töï Nhieân. Chaúng phaûi Nhaân Duyeân, chaúng phaûi Töï Nhieân, goïi ñoù laø Dieäu Chaân Nhö Taùnh. Caùi chuyeän Thaáy, Nghe, Hay, Bieát ôû treân laø naêm caùi Thöùc beân ngoaøi, do ñoái vôùi Caûnh maø bieát, chaúng phaûi laø caùi Bieát cuûa yù thöùc phaân bieät. Taát caû ñeàu laø choã baøy bieän cuûa Nhö Lai Taïng Taùnh vaäy.

Coù nhaø sö hoûi Toå Ñoäng Sôn: “Laïnh, noùng ñeán laøm sao maø troán traùnh?”

Toå Ñoäng Sôn noùi: “Sao chaúng ôû trong choã khoâng noùng laïnh?”

Hoûi: “Nhö theá naøo laø choã khoâng heà noùng laïnh?”

Toå Sôn noùi: “Laïnh thì laïnh cheát Xaø Leâ, noùng thì noùng cheát Xaø Leâ!”

Laïi Toå Taøo Sôn hoûi moät nhaø sö: “Noùng nhö theá naøy, höôùng veà choã naøo troán traùnh?”

Sö ñaùp : “Troán vaøo trong vaïc nöôùc soâi, loø löûa!”

Toå hoûi : “Trong vaïc nöôùc soâi, loø löûa laøm sao troán traùnh?”

Sö ñaùp : “Caùc khoå khoâng theå ñeán!”

Ñaây laø nhöõng lôøi trong nhaø, nhö ra töø moät mieäng.

Ngaøi Tuyeát Ñaäu tuïng raèng:

            “Buoâng tay laïi ñoàng vaùch nuùi muoân taàm

            Chaùnh, Thieân naøo caàn ñeán vieäc an baøi

            Coå ñieän löu ly traêng chieáu saùng

            Nöïc cöôøi binh maïnh baéc thang leân khoâng!”.

                        (Thuøy thuû hoaøn ñoàng vaïn nhaän nhai

                        Chaùnh Thieân haø taát taïi an baøi

                        Löu ly coå ñieän chieáu minh nguyeät

                        Nhaãn tuaán haøn lö khoâng thöôïng giai).

Roõ ñöôïc yù naøy thì Thoõng tay vaøo chôï cuõng ñoàng laø Nuùi coâ rieâng ñöùng moät mình [Töï do, Giaûi thoaùt]. Veà nguoàn roõ Taùnh vaø Sai Bieät Trí ñeàu chaúng khaùc nhau. Chaúng kheá hôïp saâu xa vôùi Toâng Taøo Ñoäng, chöa deã noùi ñöôïc choã naøy.

Kinh: “Ví nhö coù ngöôøi moûi meät thì nguû. Nguû chaùn thì thöùc daäy. Xem traàn caûnh thì nhôù, heát nhôù thì queân. Caùc thöù Sanh, Truï, Dò, Dieät ñieân ñaûo naøy haáp thu nhöõng keát taäp thoùi quen ñöa vaøo beân trong, moãi moãi lieân tuïc, goïi ñoù laø YÙ Caên. Caû hai caùi : YÙ vaø Moûi Meät, ñeàu laø töôùng phaùt moûi do chaêm chuù cuûa Boà Ñeà.

“Nhaân hai thöù voïng traàn sanh vaø dieät keát taäp caùi Bieát ôû beân trong, thu nhoùm noäi traàn, duøng thaáy, nghe chaûy ngöôïc vaøo trong, chaûy khoâng choã ñeán, maø goïi laø caùi YÙ Hay Bieát. Caùi YÙ Hay Bieát naøy rôøi ngoaøi hai traàn thöùc vaø nguû, sanh vaø dieät roát raùo laø khoâng coù töï theå.

“Thaät vaäy, Anan, neân bieát raèng caùi Caên Hay Bieát ñoù chaúng töø thöùc hay nguû maø ñeán, chaúng phaûi töø sanh dieät maø coù, chaúng phaûi nôi caên yù maø coù ra, cuõng chaúng phaûi hö khoâng sanh. Taïi sao theá?

“Neáu töø nôi thöùc maø ñeán, thì khi nguû ñaõ theo caùi thöùc dieät maát, laáy gì ñeå thaønh ra caùi nguû meâ? Neáu quaû laø luùc sanh môùi coù, thì luùc dieät ñaõ khoâng coøn, laáy ai maø thoï caùi dieät? Neáu töø caùi dieät maø coù, thì khi coù caùi sanh: caùi dieät khoâng coù, coù ai ñeå bieát caùi sanh? Neáu töø caên maø ra thì hai töôùng thöùc vaø nguû theo thaân maø coù môû, coù kheùp. Neáu rôøi ngoaøi hai töôùng thöùc, nguû naøy thì caùi YÙ Hay Bieát ñoù cuõng gioáng nhö hoa ñoám treân khoâng, roát raùo laø voâ töï taùnh. Neáu töø hö khoâng maø sanh ra, thì hö khoâng töï bieát laáy, dính daùng gì ñeán choã thaâu nhaäp cuûa oâng?

“Vaäy, neân bieát raèng: YÙ Nhaäp laø hö voïng, voán chaúng phaûi taùnh Nhaân Duyeân, chaúng phaûi taùnh Töï Nhieân.

Thoâng raèng: Trong moäng hieän caûnh, bôûi nguû neân coù ra, caùi thaân thô thôùi maø laø hö giaû. Ñaõ tænh thöùc, chaúng roõ laø giaû, roài nhaän maø töôûng nhôù ñeán, cho laø chaân thaät, chuyeän aáy laø ñieân ñaûo vaäy. Caùc hình töôùng höõu vi cuõng theá. Ñoäng taâm thì sanh ra caûnh, ñaõ laø hö voïng laïi do caùi thöùc phaân bieäât nhôù giöõ maø cho laø thaät coù, thì ñeàu laø ñieân ñaûo. Nhôù ñeán thì sanh ra, queân ñi thì dieät maát, neân boán töôùng sanh, truï, dò, dieät roõ raøng, rôøi raïc troâi ra chaúng ngöøng, saùt na saùt na lieân tuïc noái tieáp, ñoù laø YÙ Caên.

Khi yù chaúng duyeân ra, thöùc nguû laø moät. Caàu laáy caùi töôùng thöùc nguû coøn chaúng theå coù, huoáng laø coù caùc töôùng Sanh, Truï, Dò, Dieät sao? Ngay khi caùi yù cuøng theo phaùp töôùng duyeân ra, thu naïp caùc taäp khí vaøo trong ñaõ thaønh ngay caùi töôùng moûi meät. Theá neân caùi Boà Ñeà maø baát giaùc khôûi ñoäng ñeå thaønh ra caùi yù, theá laø loït vaøo choã moûi nhoïc cuûa theá traàn.

Boä Toâng Caûnh Luïc [Cuûa thieàn sö Vónh Minh Dieân Thoï] noùi raèng: “Caùc giaùc quan níu giöõ laáy Caûnh beân ngoaøi, nieäm nieäm chaûy vaøo coõi yù”.

 Töø ngoaøi ñöa vaøo trong neân goïi laø chaûy ngöôïc doøng. Caùi yù ñaõ coù choã duyeân, töùc “Thöùc xem traàn caûnh thì nhôù”, goïi laøm caùi sanh. Coøn caâu “Chaûy khoâng choã ñeán” laø noùi trong khi nguû meâ, caùc caên khoâng duyeân vôùi traàn thì khoâng coù ngoaïi traàn chaûy vaøo trong ñaát yù, yù cuõng khoâng coù choã duyeân gaëp, neân kinh noùi “Khi nguû thì heát nhôù maø queân”, ñoù laø söï dieät vaäy.

Phaân ra nhö theá hình nhö laø göôïng eùp, bôûi vì trong nguû cuõng coù moäng, trong thöùc cuõng coù queân, nghóa laø thöùc hay nguû ñeàu coù hai töôùng sanh vaø dieät, laøm sao maø cho laø khi thöùc chæ thuoäc veà sanh, coøn nguû chæ thuoäc veà dieät ö ? Theo ngu yù cuûa toâi: caùi Thaáy, Nghe cuûa tai, maét thì thuaän chieàu ra ñeán beân ngoaøi; coøn caùi Thaáy, Nghe cuûa yù caên thì ngöôïc chieàu chaûy vaøo trong. Khi yù caên haáp thu noäi traàn, maét nhö coù thaáy, tai nhö coù nghe, aån hieän döôøng nhö khoâng daáu veát, chaûy vaøo choã maø thaáy, nghe khoâng ñeán ñöôïc, chæ coù yù caên bieát ñöôïc maø thoâi, chaúng phaûi laø choã tai maét ñeán ñöôïc vaäy. Bôûi theá, naêm caên moãi caùi ñeàu coù vò trí cuûa noù, maø yù caên thì voâ hình, chæ nöông gôûi vaøo caùc töôùng thöùc, nguû, sanh, dieät maø thoâi. Lìa ngoaøi thöùc nguû, sanh dieät khoâng laáy gì thaáy caùi yù ñöôïc. Do ñoù, ôû kinh khoâng noùi “Neáu töø caên sanh thì haún khoâng coù thöùc, nguû, sanh, dieät”, maø laïi noùi “Neáu töø caên sanh thì hai töôùng thöùc, nguû tuøy theo caùi yù maø coù môû, kheùp”. Caùi yù maø ñaõ lìa ngoaøi hai töôùng naøy thì caùi YÙ Hay Bieát naøy tuy coù sanh, coù dieät cuõng gioáng nhö khoâng hoa, coù choã naøo ñeå nöông vaøo maø toû baøy caùi yù ! YÙ ñaõ lìa hình töôùng, hình töôùng cuõng rôøi yù, roát chaúng coù töôùng thöùc, nguû, sanh, dieät laøm sao coù töï taùnh ö? Neân môùi noùi do caên sanh ra laø chaúng ñuùng vaäy. Môû Kheùp, hai chöõ naøy hình dung hai töôùng thöùc, nguû raát kyø dieäâu. Thöùc thì Hình môû ra, nguû thì Hình kheùp laïi. Caùi thöùc, nguû, sanh, dieät naøy laø caùi choã ôû cuûa yù. Cho neân kinh môùi noùi laø “Laáy gì ñeå laøm ra caùi nguû meâ?”, “Laáy ai maø thoï caùi dieät?”, thaät chaúng phaûi laø Trí vaäy. Theá laø caùi YÙ Hay Bieát naøy chaúng phaûi töø Nhaân Duyeân sanh, chaúng phaûi töø Töï Nhieân maø sanh, töùc ñoù laø caùi Baûn Theå cuûa Voâ Truï, maø khoâng goïi aáy laø Dieäu Chaân Nhö Taùnh thì goïi laø caùi gì?

Ban ñaàu, Toå Ngöôõng Sôn hoûi Toå Quy Sôn: “Nhö sao laø Truï Xöù Chaân Thaät cuûa Phaät?”

Toå Quy Sôn noùi: “Haõy suy nghó choã nhieäm maàu cuûa caùi Voán Khoâng Suy Nghó, trôû laïi suy nghó choã Voâ Cuøng Linh Dieäu, nieäm heát beøn ñoù laø Nguoàn, Taùnh Töôùng ñeàu thöôøng truï, Söï Lyù khoâng hai laø Chaân Phaät Nhö Nhö”.

Ngaøi Ngöôõng Sôn ngay döôùi lôøi maø ñoán ngoä.

Sau naøy, coù vò sö teân Tö Ích hoûi Toå Ngöôõng Sôn: “Thieàn toâng ñoán ngoä, roát raùo caùi yù vaøo cöûa laø nhö theá naøo?”

Toå Ngöôõng noùi: “YÙ aáy raát khoù. Neáu thaät laø moân haï cuûa Toå Toâng, thöôïng caên thöôïng trí, moät nghe ngaøn ngoä, ñaéc Ñaïi Toång Trì. Coøn caên nhoû, trí heøn neáu chaúng ôû trong thieàn ñònh thì ñeán vaøo trong aáy aét phaûi hoang mang!”

Hoûi : “Ngoaøi moät ñöôøng aáy ra, laïi coøn coù choã khaùc ñeå vaøo khoâng?”

Toå Ngöôõng ñaùp : “Coù”.

Hoûi : “Nhö sao laø phaûi?”

Toå noùi : “OÂng laø ngöôøi xöù naøo?”

Ñaùp : “Ngöôøi xöù U Chaâu”.

Hoûi : “OÂng coøn nghó ñeán xöù aáy chaêng?”

Ñaùp : “Thöôøng vaãn nhôù nghó”.

Toå Ngöôõng noùi : “Caùi suy nghó aáy laø taâm, caùi choã suy nghó laø caûnh. Xöù aáy naøo nhaø cöûa, vöôøn röøng, ngöïa xe... ñaày daãy. OÂng haõy xoay söï suy nghó trôû laïi ñeå suy nghó caùi taâm aáy, thaät coù bao nhieâu thöù ñoù chaêng?”

Ñaùp : “Toâi ñeán trong aáy toaøn chaúng thaáy coù gì!”

Toå Ngöôõng noùi : “Tín vò thì phaûi, nhöng nhaân vò thì chöa phaûi”.

Hoûi : “Ngoaøi caùi aáy ra, rieâng coøn coù yù hay khoâng?”

Toå noùi : “Rieâng coù, rieâng khoâng thì chaúng kham ñöôïc vaäy”.

Hoûi : “Ñeán trong ñoù, laøm gì laø phaûi?”

Toå Ngöôõng noùi : “Cöù theo choã oâng hieåu, chæ ñöôïc moät caùi huyeàn, ñöôïc an nhieân maëc aùo, veà sau töï xem”.

Ngaøi Thieân Ñoàng tuïng raèng:

            “Khoâng coù ngoaøi, neân dung chöùa

            Khoâng coù ngaïi, neân an hoøa

            Töôøng vaùch chaát ngaát

            Cöûa khoùa truøng truøng

            Röôïu thöôøng vui maø deïp khaùch

            Côm tuy no maø chaúng caøy

            Ñoäât nhieân ra khoûi hö khoâng, heà, caùnh maàu cuoán gioù

            Ñaïp laät laïi bieån caû, heà, saám tieån roàng chôi”.

Baøi tuïng naøy laø Ñaàu saøo traêm thöôùc caàn tieán böôùc. Khoâng theå chaáp baùm caûnh giôùi cuûa ngoä, töï cho laø ñuû. Neáu chæ tuyeät khoâng thaáy coù moät lôøi, chæ laøm roãng khoâng yù caên, thì ñoái vôùi caùi choã Chaân Phaät Nhö Nhö coøn raát xa laém laém.

]

THIỀN TÔNG VIỆT NAM