Kinh sach

PHAÀN THÖÙ HAI: PHAÀN CHAÙNH TOÂNG

CHÖÔNG I: CHÆ BAØY CHAÂN TAÂM

MUÏC CHÍN: CHÆ NGHÓA QUYEÁT ÑÒNH

II. TAÂM NHAÂN ÑÒA (tt)

Kinh: “Caùi nghóa Thöù Hai laø, caùc oâng muoán quyeát phaùt taâm Boà Ñeà, nôi Boà Taùt Thöøa sinh doõng maõnh quyeát ñònh quaêng boû caùc töôùng höõu vi, thì phaûi xeùt roõ goác reã phieàn naõo: nhöõng thöù aáy töø voâ thuûy ñeán nay, phaùt sanh nghieäp vaø naûy nôû ra, laø ai laøm ai chòu?

“Anan, oâng tu ñaïo Boà Ñeà maø khoâng xeùt kyõ caùi Caên Baûn Phieàn Naõo thì khoâng theå bieát Caên Traàn hö voïng ñieân ñaûo choã naøo? Choã ñieân ñaûo coøn chaúng bieát thì laøm sao haøng phuïc ñöôïc chuùng maø giöõ Nhö Lai Vò?

Thoâng raèng: Xeùt xem caùi Nhaân Ñòa Phaùt Taâm ñeå theå hoäi caùi Chaân. Xeùt xem caên baûn phieàn naõo, ñeå döùt heát caùi Voïng. Trong caùi Voïng laïi chaúng coù Voïng, töùc laø Voïng töùc laø Chaân vaäy.

Caên baûn phieàn naõo coù hai thöù: Moät laø, phaùt sanh Nghieäp Voâ Minh, laø phieàn naõo ñôøi quaù khöù. Hai laø, naûy sanh Voâ Minh, laø khi ñaàu thai, ñoái vôùi cha meï maø khôûi Thöùc Tình [Saùu thöùc trong saùu tình] thöông gheùt. Caû hai thöù phieàn naõo voán khoâng coù töï taùnh. Nhö bieát laø voâ töï taùnh, troïn khoâng coù ngöôøi laøm ra, cuõng khoâng coù ngöôøi laõnh chòu. Ñöông theå khoâng tòch, caùi gì laø phieàn naõo? Ngöôøi Tieåu Thöøa kia, chöa rôøi coâng duïng höõu vi, cho laø coù thaät phieàn naõo, caàn neân phaù tröø. Theá laø vì chöa roõ Caên Traàn laø hö voïng. Nhö Boà Taùt Thöøa thì khaùc, böôùc ñi ngay trong caùi Voâ Thöôïng Boà Ñeà, chæ ôû giöõa Caên vaø Traàn, xeùt bieát roõ caùi gì laøm ra, caùi gì laõnh chòu, boãng nhieân phaù tan Voâ Minh töø voâ thuûy, laäp töùc döøng ngay.

Ngaøi La Sôn Nhaøn, tröôùc hoûi Toå Thaïch Söông: “Khi khôûi dieät chaúng ngöøng thì nhö theá naøo?”

Toå Söông noùi: “Ngay giôø tro laïnh, cuûi khoâ ñi! Moät nieäm muoân naêm ñi! Naép, röông hôïp nhau ñi! Saïch roøng khoâng veát ñi!”

Ngaøi La Sôn khoâng hieåu, qua hoûi Toå Nham Ñaàu. Toå Nham quaùt raèng: “Theá caùi gì khôûi dieät?”

Ngaøi Thieân Ñoàng tuïng raèng:

“Chaët ñöùt daây leo giaø

Hang boäng choàn ñaäp phaù

Baùo gaëp söông muø maø ñoåi vaèn

Roàng nöông saám seùt maø thay coát

AÙ!

Khôûi dieät laêng xaêng ñoù vaät gì?”.

ÔÛ ñaây maø tænh thöùc, thì chaúng höôùng veà cöûa saùu Caên maø naém giöõ, phaân chia quen laï vaäy.

Baøng Cö Só keä raèng :

“Moät baày saùu teân giaëc

Ñôøi ñôøi löøa gieát ngöôøi

Ta nay roõ bay roài

Chaúng cuøng bay gaàn guõi

Neáu bay chaúng phuïc ta

Ñeán ñaâu ta cuõng noùi

Daïy ngöôøi bieát heát bay

Neáu bay chòu phuïc ta

Ta beøn chaúng phaân bieät

Cuøng bay ôû moät choã

Ñoàng chöùng Voâ Sanh Dieät”.

Ñaây laø caùi bieát chaân thaät choã naøo ñieân ñaûo, neân hay haøng phuïc ñöôïc maø giöõ Nhö Lai vò vaäy.

Kinh: “Anan, oâng haõy xem ngöôøi trong theá gian môû nuùt. Heã khoâng thaáy choã thaét nuùt, thì laøm sao bieát môû? Nhöng khoâng heà nghe noùi hö khoâng bò phaù tan. Vì sao theá? Vì hö khoâng khoâng coù hình töôùng, khoâng coù thaét hay côûi vaäy. Thì nhö oâng hieän giôø, saùu thöù : Nhaõn, Nhó, Tyû, Thieät cho ñeán Thaân YÙ ñang laøm mai moái cho giaëc, töï cöôùp cuûa baùu trong nhaø. Do theá maø töø voâ thuûy, theá giôùi chuùng sanh sanh ra raøng buoäc ôû nôi söï vaät theá gian, khoâng theå sieâu vöôït khoûi.

Thoâng raèng : ÔÛ tröôùc, laáy ví duï hö khoâng chaúng hö hoaïi, neân chaúng sanh dieät. ÔÛ ñaây, duï hö khoâng khoâng coù thaét nuùt neân khoâng coù phieàn naõo. Hö khoâng coøn theá, thì Töï Taùnh Chaân Khoâng sao laïi coù phieàn naõo sanh dieät ö? Nhö boû sanh dieät, giöõ laáy caùi Chaân Thöôøng, thì caùi aùnh saùng thöôøng haèng hieän baøy tröôùc maét, khi aáy Caên, Traàn, Thöùc tieâu maát, thì theá giôùi chuùng sanh coøn theå naøo sanh troùi buoäc? Beân trong aùnh saùng phaùt ra thì caùc traàn töôùng bieán hoùa cuûa theá gian tieâu tan nhö baêng gaëp nöôùc soâi; töùc thôøi hoùa thaønh Tri Giaùc Voâ Thöôïng. Theá laø nôi söï vaät theá gian maø sieâu vöôït khoûi vaäy. Cuûa baùu nhaø mình laø nhö vaäy, sao chaúng töï giöõ gìn thöông tieác.

Saùu Thöùc ôû trong, saùu Traàn ôû ngoaøi, ñeàu do saùu Caên daãn daét töï phaùt sanh raøng buoäc, neân goïi laø mai moái cho giaëc.

Coù nhaø sö hoûi Toå Taøo Sôn : “Baäc Sa moân haù chaúng phaûi laø ngöôøi ñaày ñuû ñaïi töø, ñaïi bi sao?”

Toå Taøo Sôn noùi : “Phaûi”.

Hoûi : “Boãng gaëp saùu teân giaëc cöôùp ñeán thì sao?”

Toå Sô noùi: “Cuõng caàn ñaày ñuû ñaïi töø, ñaïi bi”.

Hoûi: “Theá naøo laø ñaày ñuû ñaïi töø, ñaïi bi?”

Toå sô noùi: “Moät göôm cheùm saïch!”

Hoûi: “Sau khi heát saïch roài thì sao?”

Toå Sôn noùi: “Môùi ñöôïc hoøa ñoàng”.

Laïi coù nhaø sö hoûi Toå Böûu Phöôùc: “Nhaø ngheøo naøn maø gaëp aên cöôùp thì laøm sao?”

Toå Phöôùc noùi: “Khoâng theå heát saïch ñaâu”.

Hoûi: “Vì sao maø khoâng theå heát saïch?”

Toå Phöôùc noùi: “AÊn cöôùp chính laø ngöôøi nhaø”.

Hoûi : “Ñaõ laø ngöôøi nhaø, taïi sao laïi ñoåi thaønh aên cöôùp cuûa nhaø?”

Toå Phöôùc noùi : “Trong ñaõ khoâng coù noäi öùng, thì ngoaøi laøm gì ñöôïc?”

Hoûi : “Boãng nhieân baét ñöôïc aên cöôùp thì coâng veà ñaâu?”

Toå Phöôùc noùi : “Thöôûng cuõng chöa töøng nghe”.

Hoûi : “Nhö theá thì nhoïc nhaèn maø khoâng coù coâng ö?”

Toå Phöôùc noùi: “Coâng chaúng phaûi laø khoâng coù, nhöng thaønh maø khoâng coù choã ôû”.

Hoûi : “Ñaõ thaønh coâng vì sao khoâng coù choã ôû?”

Toå Phöôùc noùi: “Chaúng coù nghe noùi: “Thaùi bình voán choã töôùng quaân mong. Chaúng ñeå töôùng quaân thaáy thaùi bình” sao?”

ÔÛ choã naøy coù theå bieát raèng, möôïn coâng phu ñeå toû roõ ñòa vò thì Toâng Moân chaúng pheá boû, chöù naøo töøng moät möïc noùi thieàn laø voâ söï khoâng tu gì caû sao?

Kinh : “Anan, theá naøo goïi laø theá giôùi chuùng sanh? Theá laø thôøi gian dôøi ñoåi; giôùi laø khoâng gian phöông choán. Nay oâng neân bieát raèng nhöõng phöông Ñoâng, Taây, Nam, Baéc, Ñoâng Nam, Taây Nam, Ñoâng Baéc, Taây Baéc, phöông treân, phöông döôùi laø giôùi. Quaù khöù, vò lai, hieän taïi laø theá. Phöông choán coù möôøi, söï troâi chuyeån coù ba. Taát caû chuùng sanh deät caùi hö voïng maø hoã töông thaønh ra nhö vaäy. Söï ñoåi dôøi laø ôû trong thaân, thôøi gian vaø khoâng gian gaén boù vôùi nhau. Nhöng tính cuûa giôùi ñoù tuy thieát laäp ra möôøi phöông, maø roõ raøng coù theå xaùc ñònh nôi choán cuûa noù. Theá gian chæ nhaän caùc phöông Ñoâng, Taây, Nam, Baéc; phöông treân, phöông döôùi thì khoâng coù vò trí roõ raøng; coøn phöông giöõa cuõng khoâng coù vò trí nhaát ñònh. Soá boán cuûa giôùi ñaõ roõ roài, hôïp cuøng vôùi soá ba cuûa theá, thì ba nhaân boán, boán laàn ba, xoay chuyeån thaønh soá möôøi hai. Bieán ñoåi ba lôùp, töø moät chuïc thaønh traêm, thaønh ngaøn. ÔÛ trong saùu Caên tröôùc sau bao goàm, moãi thöù coù theå coù ñeán moät ngaøn hai traêm coâng ñöùc.

“Anan, oâng laïi xeùt trong saùu Caên ñoù, hôn keùm theá naøo?

“Nhö Nhaõn Caên xem thaáy, phía sau thì toái, phía tröôùc thì saùng, phöông tröôùc toaøn saùng, phöông sau toaøn toái, traùi phaûi hai beân, ba phaàn chæ ñöôïc coù hai. Toùm laïi, coâng ñöùc cuûa Nhaõn Caên khoâng toaøn veïn, trong ba phaàn thì moät phaàn khoâng coù, vaäy neân bieát Nhaõn Caên chæ coù taùm traêm coâng ñöùc.

“Nhö Nhó Caên nghe khaép, möôøi phöông khoâng soùt, ñoäng thì nhö coù xa, coù gaàn, tónh thì khoâng coù bôø beán. Neân bieát Nhó Caên ñaày ñuû moät ngaøn hai traêm coâng ñöùc.

“Thaân Caên bieát chaïm xuùc, bieát caùc caûm xuùc deã chòu vaø khoù chòu. Khi hôïp thì bieát, khi rôøi thì khoâng bieát. Rôøi chæ coù moät phaàn, hôïp thì coù hai phaàn neân nghieäm nôi Thaân Caên ba phaàn thieáu moät. Neân bieát raèng Thaân Caên chæ coù taùm traêm coâng ñöùc.

“YÙ Caên laëng chöùa heát thaûy caùc phaùp theá gian, xuaát theá gian trong möôøi phöông, ba ñôøi. Duø Thaùnh hay phaøm, khoâng coù caùi gì chaúng bao dung cuøng toät bôø beán. Neân bieát raèng YÙ Caên ñaày ñuû moät ngaøn hai traêm coâng ñöùc.

Thoâng raèng: “Heát thaûy chuùng sanh deät caùi hö voïng maø hoã töông thaønh ra nhö vaäy. Söï dôøi ñoåi laø ôû trong thaân, theá vaø giôùi gaén boù vôùi nhau”, caâu aáy nghóa laø theá giôùi laø söï keát thaønh cuûa nghieäp löïc chuùng sanh. Thaân laø Chaùnh Baùo, theá gian laø Y Baùo, chæ do nghieäp quaû maø neân daïng hình, laøm khaùch troï ñoåi dôøi, troâi noåi khoâng cuøng. Giao thieäp vôùi traàn theá, ñeàu do saùu Caên laøm moâi giôùi. Trong saùu Caên, moãi caùi ñeàu coù moät ngaøn hai traêm coâng ñöùc, caên cöù treân taùnh hieåu bieát thì ñoàng, coøn ñoái vôùi caùi duïng cuûa saùu Caên phaân bieät thì coù khaùc, bôûi theá maø coù ñaày ñuû vaø thieáu keùm khaùc nhau.

ÔÛ tröôùc coù noùi “Khieán oâng löu chuyeån thì loãi laàm laø Taâm vaø Maét”, theá neân baûy laàn hoûi Taâm, taùm choã traû veà, ñeå toû roõ caùi thaáy hö voïng. ÔÛ ñaây laïi toû roõ ñuû saùu Caên laø moâi giôùi cho giaëc, neân luaän baøn roõ raøng söï hôn keùm cuûa saùu Caên aáy. Khieán choïn laáy Nhó Caên Vieân Thoâng ñeå laøm goác tu chöùng. Nhaõn Caên, Tyû Caên, Thaân Caên thì ba phaàn thieáu ñi moät, khoâng ñaày ñuû dung löôïng cuûa caùi Taùnh. Thieät Caên, YÙ Caên, tuy ñaày ñuû coâng ñöùc nhö Nhó Caên, nhöng Thieät Caên thì rôi vaøo lôøi noùi, YÙ Caên thì rôi vaøo söï suy nghó. Chaúng baèng ñöôïc Nhó Caên, khoâng hình töôùng, khoâng muøi, raát gaàn vôùi Taùnh Theå, bôûi vaäy phaûi neân theo noù vaäy.

Laáy khoâng gian giao thieäp vôùi thôøi gian, goïi laø nhaân thaønh ba lôùp. Thöù nhaát laø, boán phöông höôùng vôùi ba ñôøi, thaønh ra möôøi hai. Thöù hai laø, moät phöông vôùi ba ñôøi, bieán thaønh möôøi, caùc phöông khaùc cuõng theá, coïng thaønh moät traêm hai möôi. Thöù ba laø, moät phöông töø möôøi bieán thaønh moät traêm, caùc phöông khaùc cuõng nhö vaäy, coïng thaønh moät ngaøn hai traêm. Soá cuûa thôøi gian laø soá ba, neân nhaân ba laàn. Khoâng gian phöông höôùng coù möôøi, neân moät bieán thaønh möôøi. Ñoù laø con soá cuûa töï nhieân. Trong Kinh Dòch, soá ñaïi dieãn laø naêm möôi, laáy naêm nhaân möôøi, laáy möôøi nhaân naêm, cuõng gioáng nhö pheùp naøy. Choã duøng cuûa Thaùnh nhaân tröôùc sau ñoàng moät ñöôøng loái.

Moãi phöông coù hai traêm coâng ñöùc, moãi phöông phuï coù moät traêm coâng ñöùc. Toùm laïi, moãi phöông coù ba traêm coâng ñöùc. Nay Nhaõn Caên thaáy ba phöông chính phía tröôùc vaø hai beân thì coù saùu traêm coâng ñöùc, coäng vôùi hai phöông phuï phía tröôùc laø hai traêm, thaønh coù saùu traêm coâng ñöùc. Coøn ôû phía sau thieáu moät phöông chính (hai traêm) vaø hai phöông phuï (moät traêm nhaân hai) khoâng thaáy ñöôïc. Thaät ra, thì saùu Caên maø trong saïch, coù theå duøng thay cho nhau. Nhö trong kinh Hoa Nghieâm, y theo kinh maø tu haønh, neáu ñaõ phaùt ra ñöôïc caùi giaûi töông töï, thì tuy nhaõn Caên chæ coù taùm traêm coâng ñöùc, cuõng ñaày ñuû bao nhieâu coâng ñöùc nhö naêm Caên kia. Coøn neáu saùu Caên laøm moái cho giaëc, töï cöôùp cuûa baùu trong nhaø, thì ñan deät hö voïng maø ñoåi dôøi, khoâng coøn bôø beán. Cho neân, tu thì coâng ñöùc voán voâ cuøng, khoâng tu thì nghieäp quaû cuõng voâ cuøng vaäy.

Toå Phaùp Nhaõn thöôïng ñöôøng noùi: “Ngöôøi xöa noùi: “Theá naøo laø Thieàn? Ba coõi ñaêng ñaúng! [Khoâng hôû soùt] Theá naøo laø Ñaïo? Möôøi phöông meânh moâng!” Vì sao noùi ba coõi ñaêng ñaúng? Ñaâu laø möôøi phöông meânh moâng? Caùi ñaïo lyù aáy theå hoäi ñöôïc chaêng? Laáp maét ñi, laáp tai ñi, laáp heát löôõi, thaân, yù! Choã naøo thieáu huït? Choã naøo ñoäng lay? Caùc Thöôïng Toïa hieåu laøm sao? Ngang cuõng chaúng ñöôïc, doïc cuõng chaúng ñöôïc, boû cuõng chaúng ñöôïc, naém cuõng chaúng ñöôïc, khoâng coù choã duïng taâm, cuõng khoâng coù choã baøy veõ! Neáu hieåu ñöôïc nhö theá, môùi thaáu hieåu phaùp moân tuyeät heát choïn löïa, caû thaûy ngöõ ngoân döùt ræ chaûy!”

“Töøng coù nhaø sö hoûi: “Theá naøo laø lôøi tuyeät heát ræ chaûy?” Traû lôøi cho nhaø sö raèng: “Mieäng gioáng nhö loã muõi thì raát phaûi”. Caùc Thöôïng Toïa nhö hieåu ñöôïc choã naøy, thì töï nhieân roãng suoát. Nhö toû suoát ñöôïc, thì heát möôøi phöông theá giôùi laø troøng maét Kim Cang. Haõy voâ söï! Traân troïng”.

Laïi coøn thieàn sö Hoaøng Long Chaán thöôïng ñöôøng noùi: “Neâu ra caùi nhaân duyeân cuûa ngöôøi xöa hoûi thaày Xaø Leâ, thaày chaúng ñöôïc laáy theo xöa maø hieåu. Neáu laáy theo xöa maø hieåu thì maát ñi con maét hieän giôø. Neâu ra caùi nhaân duyeân hieän giôø hoûi thaày Xaø Leâ, thaày khoâng ñöôïc laáy theo hieän giôø maø hieåu. Neáu laáy theo hieän giôø maø hieåu, thì ngaên che con maét xöa nay cuûa thaày. Duø cho chaúng maát ñi, chaúng ngaên che, chaúng phaûi xöa, chaúng phaûi nay, thì cuõng coøn laø thuoác vôùi beänh trò laãn nhau, laø lôøi noùi doã cho heát khoùc! Coøn nhö moät caâu thaáu thoaùt, thaày Xaø Leâ noùi ñöôïc chaêng? Neáu khoâng noùi ñöôïc, haõy ñôïi noùi chuyeän Thöïc Töôùng vôùi La Haùn Phong, roài seõ noùi cho maáy thaày”.

Caùc lôøi noùi ôû treân, tuy chæ rieâng toû roõ vieäc höôùng thöôïng, maø laïi cuøng kinh naøy khai phaùt. Lieàn ñöôïc Mieäng gioáng nhö loã muõi, Maét töïa loâng maøy, saùu Caên khoâng choã nöông gôûi, beøn chöùng caùi nhieäm maàu cuûa Voâ Sanh. Ñeán khi Heát caû ñaïi ñòa laø moät con maét leû cuûa Sa Moân, thì laïi khoâng coøn choã naøo ñeå nuoát hay nhaû. Caùi coâng ñöùc naøy haù coù theå laáy chuyeän theá gian maø caàu ñöôïc ö?

Kinh: “Anan, nay oâng muoán ngöôïc doøng AÙi Duïc sanh töû trôû laïi cuøng toät cuûa söï löu chuyeån, ñeán choã Khoâng Sanh Dieät, thì phaûi nghieäm xeùt saùu Caên ñang thoï duïng ñaây: caùi naøo laø hôïp, caùi naøo laø lìa, caùi naøo saâu, caùi naøo caïn, caùi naøo vieân thoâng, caùi naøo chaúng vieân maõn. Neáu ôû choã ñoù ngoä ñöôïc Caên vieân thoâng, ngöôïc doøng nghieäp töø voâ thuûy deät ñan hö voïng, theo ñöôïc Taùnh vieân thoâng, thì so vôùi caùi Caên khoâng vieân thoâng, thaät laø gaáp boäi, nhö moät ngaøy so vôùi moät kieáp. Nay Ta ñaõ hieån baøy ñaày ñuû nhöõng coâng ñöùc voán coù cuûa saùu Caên trong laëng, troøn saùng, soá löôïng laø nhö vaäy. Tuøy oâng choïn cho kyõ, caùi naøo coù theå vaøo, ta seõ phaùt minh khieán oâng taêng tieán.

“Möôøi phöông Nhö Lai, nôi möôøi taùm giôùi, moãi moãi ñeàu tu haønh maø ñöôïc Voâ Thöôïng Boà Ñeà troøn ñuû, trong caùc giôùi ñoù, khoâng coù choã naøo hôn keùm. Chæ vì oâng coù thaáp keùm, maø ôû trong aáy chöa troøn caùi Hueä Töï Taïi ñöôïc. Theá neân, ta neâu leân khieán oâng chæ caàn ôû nôi moät Caên maø thaâm nhaäp. Nhaäp Moät thì khoâng coù voïng, caû saùu Caên kia cuøng luùc thanh tònh.

Thoâng raèng : Caùi goác cuûa söï löu chuyeån töùc laø caùi Dieäu Traïm Baát Ñoäng vaäy. Taùch ra khoûi caùi aáy, thì troâi laên theo caûnh, goïi laø doøng sanh töû. Nghòch laïi maø nhaäp vaøo, ngöôïc doøng veïn troøn caùi Moät, goïi laø Chaúng Sanh Dieät. Sanh dieät laø voïng, chaúng sanh dieät thì khoâng voïng. Saùu Caên thoï duïng, tuy laø lieân quan vôùi voïng maø baøy toû coâng ñöùc, thaät voán laø moät Tinh Minh phaân ra, ñoàng moät Taùnh trong laëng troøn saùng vaäy. Chæ caàn thaâm nhaäp moät cöûa, ñaït thaúng ñeán choã baûn nguyeân, theo taùnh vieân thoâng, chaúng sanh raøng buoäc, nhieáp phuïc ñöôïc taâm baùm níu tröôùc kia, nhaäp Phaät Tri Kieán, thì saùu Caên thoï duïng ñeàu thaønh dieäu duïng.

Ñöùc Luïc Toå daïy: “Neáu khôûi caùi chaân chaùnh Baùt Nhaõ quaùn chieáu, trong khoaûng saùt na voïng nieäm ñeàu tan heát. Nhö bieát töï taùnh, moät ngoä lieàn ñeán Phaät ñòa. Thieän Tri Thöùc! Trí Hueä quaùn chieáu, trong ngoaøi saùng suoát, thaáu suoát töø Boån Taâm. Neáu thaáu suoát Baûn Taâm töùc laø giaûi thoaùt. Giaûi thoaùt, ñoù laø Baùt Nhaõ Tam Muoäi. Baùt Nhaõ Tam Muoäi, töùc laø Voâ Nieäm. Sao goïi laø Voâ Nieäm? Nhö thaáy taát caû phaùp, taâm chaúng nhieãm tröôùc, ñoù laø Voâ Nieäm. Duøng beøn khaép taát caû choã, maø cuõng chaúng baùm luyeán choã naøo. Trong saïch laáy Boån Taâm, khieán saùu Thöùc ra saùu cöûa, ôû trong saùu Traàn maø khoâng nhieãm, khoâng laãn loän; ñeán ñi töï do, suoát duøng khoâng maéc vöôùng, töùc laø Baùt Nhaõ Tam Muoäi, töï taïi giaûi thoaùt, goïi laø Haïnh Voâ Nieäm”.

Lôøi noùi naøy cuûa Ñöùc Luïc Toå, theo YÙ Caên maø vaøo, noái tieáp thaúng töø moân phong cuûa Ñöùc Ca Dieáp.

Toå Ngöôõng Sôn ôû Toå Quy Sôn, ñang chaên traâu tröôùc söôøn nuùi, thaáy moät nhaø sö leân nuùi, khoâng bao laâu laïi xuoáng.

Toå Ngöôõng Sôn hoûi : “Thöôïng Toïa sao khoâng ôû laïi trong nuùi?”

Nhaø sö ñaùp : “Chæ vì nhaân duyeân chaúng kheá hôïp”.

Toå Ngöôõng noùi : “Coù nhaân duyeân naøo, oâng thöû neâu ra ñi!”

Ñaùp : “Hoøa Thöôïng hoûi toâi teân gì. Toâi noùi “Quy Chôn”. Hoøa Thöôïng noùi “Quy Chôn ôû choã naøo?” Toâi khoâng ñaùp ñöôïc”.

Toå Ngöôõng noùi : “Thöôïng Toïa haõy trôû laïi thöa vôùi Hoøa Thöôïng : “Toâi noùi ñöôïc”. Hoøa Thöôïng hoûi “Noùi laøm sao?” Thì chæ traû lôøi “Trong maét, trong tai, trong muõi!””

Nhaø sö trôû laïi, laøm nhö lôøi chæ daën.

Toå Quy Sôn noùi : “Gaõ noùi laùo buoâng tuoàng! Ñaây laø lôøi noùi thieän tri thöùc cuûa naêm traêm ngöôøi”.

Thieàn sö Baøn Am Thaønh thöôïng ñöôøng noùi :

“Trong muõi laø tieáng, trong tai höông

Trong maét maën laït, löôõi ñen vaøng

YÙ thì caûm giaùc, thaân phaân bieät

Nhaø tuyeát nhö xuaân, haï maùt trong”.

Thaáy ñöôïc nhö vaäy, môùi bieát raèng trong thaân nam nhaäp ñònh thì trong thaân nöõ xuaát ñònh. Hoa quyø theo maët trôøi maø xoay chuyeån, vaèn con teâ giaùc do ngaém traêng maø sanh! Caây Höông Phong thaønh oâng laõo; con saâu thaønh traùi quaû-loûa. Neáu maø chaúng bieát, khoå thay cho Phaät! Cho pheùp caùc oâng ñaày ñuû “Moät con maét leûû!”

Quaû nhö choã thaáy cuûa caùc vò toân tuùc, môùi ñöôïc caùi tin töùc cuûa saùu Caên thanh tònh.

Kinh : OÂng Anan baïch Phaät : “Thöa Theá Toân! Laøm sao ngöôïc doøng vaøo saâu moät Caên laïi coù theå khieán cho saùu Caên cuøng moät luùc ñeàu thanh tònh?”

Phaät baûo OÂng Anan: “OÂng nay ñaõ ñaéc quaû Tu Ñaø Hoaøn, ñaõ dieät ñöôïc Kieán Hoaëc cuûa chuùng sanh theá gian ba coõi, nhöng coøn chöa bieát nhöõng taäp khí hö voïng chöùa nhoùm trong Caên töø voâ thuûy. Caùc taäp khí kia caàn phaûi nhôø tu môùi ñoaïn tröø ñöôïc. Huoáng chi, nhöõng phaân loaïi, soá muïc “Sanh, Truï, Dò, Dieät” ôû trong ñoù.

Thoâng raèng: Kieán Ñaïo ñoaïn taùm möôi taùm Kieát Söû; Tu Ñaïo ñoaïn taùm möôi moát caùi Tö Hoaëc. Sô quaû Tu Ñaø Hoaøn tuy ñoaïn hoaëc phaân bieät choã thoâ, vaãn coøn teá hoaëc caâu sanh chöa ñoaïn, neân chöa chöùng ñeán bieân giôùi cuûa Khoå. Chöùng ñöôïc Khoå Bieân teá cho ñeán ñòa vò Voâ Hoïc, thì khoâng nhöõng bieát caùc phaân loaïi, soá muïc Sanh, Truï, Dò, Dieät cuûa moät höõu tình, maø coøn haønh töôùng vi teá cuûa heát thaûy höõu tình vaø voâ tình trong tam thieân ñaïi thieân theá giôùi. Söï toû suoát cuøng cöïc naøy, haún laø do söï ñoaïn tröø do tu haønh maø ñöôïc vaäy.

Coù nhaø sö hoûi Toå Quy Sôn: “Ngöôøi ñoán ngoä laïi coøn tu nöõa khoâng?”

Toå Quy Sôn noùi: “Neáu thaät ngoä ñöôïc coäi goác, thì ngöôøi aáy töï bieát, khi aáy tu vaø khoâng tu chæ laø lôøi noùi hai ñaàu. Nhö nay tuy nhôø duyeân maø ñöôïc Sô Taâm, moät nieäm ñoán ngoä caùi Lyù ôû nôi mình, nhöng coøn taäp khí töø voâ thuûy kieáp, chöa theå nhanh choùng thanh tònh. Caàn daïy ngöôøi aáy tònh tröø caùc hieän nghieäp löu chöùa nôi Thöùc, töùc laø tu vaäy. Khoâng coù rieâng phaùp naøo ñeå daïy ngöôøi aáy höôùng theo tu haønh nöõa.

“Töø choã Nghe nhaäp vaøo Lyù, caû caùi Nghe laãn caùi Lyù ñeàu baøy hieän nhieäm maàu, taâm töï troøn saùng, chaúng ôû trong choã meâ laàm. Duø coù traêm ngaøn dieäu nghóa, cheá phuïc ñöông thôøi, cuõng chæ môùi ñöôïc ngoài maø maëc aùo, phaûi töï hieåu laøm ra keá soáng môùi ñöôïc. Noùi toùm laïi, ôû nôi Thaät Teá chaúng thoï nhaän moät maûy traàn, nhöng trong cöûa muoân Haïnh khoâng boû moät phaùp. Nhö moät ñao xoâng suoát vaøo, thì tình phaøm yù Thaùnh ñeàu heát raùo, theå loä Chaân Thöôøng, Lyù Söï khoâng hai, töùc Nhö Nhö Phaät”.

Phaøm Lyù Söï chaúng hai, chaúng phaûi tu, chaúng coù chöùng. Toå Quy Sôn heát lôøi baøy toû moät ñöôøng toái thöôïng. Naøo coù queùt deïp heát tieäm tu, maø laïi chaúng caàn phöông tieän trôï giuùp.

Kinh: “Nay oâng haõy xem saùu Caên hieän giôø laø Moät hay laø Saùu?

“Anan, neáu noùi laø Moät thì sao Tai chaúng thaáy, Maét chaúng nghe, Ñaàu sao chaúng ñi, Chaân sao chaúng noùi?

“Neáu saùu Caên nhaát ñònh laø Saùu, thì nhö nay trong hoäi naøy, ta ñang tuyeân döông phaùp moân vi dieäu cho oâng, trong saùu Caên cuûa oâng caùi naøo ñang laõnh nhaän?”

Anan thöa: “Toâi duøng Tai nghe!”

Phaät daïy: “Tai oâng töï nghe, thì lieân quan gì ñeán Mieäng vaø Thaân, maø Mieäng laïi hoûi nghóa, coøn Thaân thì laïi ñöùng daäy kính vaâng! Theá neân phaûi bieát, chaúng phaûi Moät maø cuoái cuøng thaønh Saùu, chaúng phaûi Saùu maø cuoái cuøng thaønh Moät. Roát cuoäc caùi Caên cuûa oâng, voán chaúng phaûi laø Moät, hay laø Saùu. Chæ vì do töø voâ thuûy ñeán nay, ñieân ñaûo keát nhoùm, neân ôû nôi Taùnh trong laëng troøn khaép maø sanh ra caùi nghóa Moät vaø Saùu. OÂng laø Tu Ñaø Hoaøn, tuy ñöôïc caùi Saùu ñaõ tieâu, maø chöa maát heát caùi Moät.

“Nhö hö khoâng bao la, tham hôïp vôùi caùc vaät duïng, do vaät duïng coù hình daùng khaùc nhau, maø goïi laø hö khoâng coù khaùc nhau! Neáu tröø boû caùc vaät duïng maø xem hö khoâng, thì noùi laø hö khoâng laø moät. Hö khoâng bao la kia ñaâu coù vì oâng maø thaønh ñoàng hay chaúng ñoàng, huoáng gì laïi goïi ñoù laø moät hay chaúng phaûi moät. Theá thì saùu Caên thoï duïng hay bieát cuûa oâng, cuõng laïi nhö theá.”

Thoâng raèng: Choã naøy chính laø giaûi nghóa choã nghi veà “Vaøo saâu moät Caên, thì saùu Caên ñoàng thôøi thanh tònh”. Neáu saùu Caên nguyeân laø moät, voán töï thanh tònh, thì sao laïi laø saùu teân giaëc? Neáu saùu Caên nguyeân laø saùu, chaúng coù theå duøng thay cho nhau, thì laøm sao coù theå thanh tònh cuøng moät luùc? Nay nhö hö khoâng voán laø moät, maø tham hôïp vôùi nhöõng vaät duïng thì thaønh saùu. Do caùc vaät duïng hình daùng khaùc nhau maø goïi laø coù nhöõng hö khoâng khaùc nhau, roài goïi ñoù laø saùu chöù khoâng phaûi laø moät. Neáu deïp heát vaät duïng, nhìn xem hö khoâng, thì noùi hö khoâng laø moät, cho laø caùi saùu tieâu roài, chæ coøn laïi caùi moät. Ñaây laø ñeå ví duï veà nghóa phaùt sanh cuûa moät vaø saùu. Hö khoâng bao la kia naøo coù hoøa hôïp gì vôùi hình theå cuûa vaät duïng, voán chaúng phaûi laø ñoàng, laø khaùc. Ñaõ khoâng coù chuyeän ñoàng hay khaùc thì choã naøo maø laäp ra caùi teân saùu vôùi moät? Ñaây laø ñeå ví duï voán chaúng coù gì laø moät hay saùu. Khi thaáy ra voán chaúng phaûi laø moät hay saùu, trong laëng troøn ñaày, xöa nay tòch dieät, thì coù choã naøo maø chaúng thanh tònh ñaâu?

Tu Ñaø Hoaøn, goïi laø Nhaäp Löu, vaøo doøng, maø khoâng coù choã nhaäp. Chaúng nhaäp vaøo Saéc, Thanh, Höông, Vò, Xuùc, Phaùp töùc laø caùi saùu tieâu tan. Nhöng coøn chaáp laø coù Nieát Baøn ôû ñaâu ñoù, neân chöa maát ñi caùi Moät. Caùi Moät töø choã naøo tôùi? Hö khoâng töø choã naøo khôûi ra? Theá môùi bieát ñaõ “Höôùng thöôïng” maø laïi coøn coù chuyeän!

Toå Döôïc Sôn hoûi Ngaøi Vaân Nham: “Ngoaøi choã Baù Tröôïng ra, oâng coøn ñeán choã naøo?”

Ñaùp: “Coù töøng ñeán Quaûng Nam”.

Toå Sôn noùi: “Nghe noùi ngoaøi cöûa Ñoâng thaønh Quaûng Chaâu coù moät taûng ñaù bò Quan Chaâu dôøi ñi, coù thaät khoâng?”

Ngaøi Nham noùi: “Khoâng nhöõng Quan Chaâu, maø heát thaûy ngöôøi trong nöôùc dôøi cuõng chaúng ñoäng”.

Toå Döôïc Sôn laïi hoûi: “Nghe noùi oâng bieát giôõn ñuøa laøm troø vôùi sö töû, coù phaûi khoâng?”

Ñaùp : “Phaûi”.

Hoûi : “Laøm troø ñöôïc maáy xuaát?”

Ñaùp : “Laøm troø ñöôïc saùu xuaát”

Toå Sôn noùi : “Ta cuõng laøm troø ñöôïc”.

Hoûi : “Hoøa Thöôïng laøm troø ñöôïc maáy xuaát?”

Toå Sôn noùi : “Ta laøm troø ñöôïc moät xuaát”.

Ngaøi Nham noùi : “Moät töùc saùu, saùu töùc moät”.

Sau Vaân Nham ñeán Toå Quy Sôn, Toå hoûi: “Coù nghe Tröôûng Laõo ôû choã Döôïc Sôn laøm troø giôõn sö töû, coù thaät khoâng?”

Ñaùp : “Thaät”.

Hoûi: “Giôõn hoaøi hay coù luùc deïp boû?”

Ngaøi Nham noùi: “Muoán giôõn thì giôõn, muoán deïp thì deïp”.

Hoûi: “Khi deïp thì sö töû ôû choã naøo?”

Ngaøi Nham noùi: “Deïp heát, deïp heát vaäy”.

Caàn bieát Ngaøi Vaân Nham giôõn sö töû, chöù khoâng phaûi giôõn vôùi tinh hoàn, vì Ngaøi coù taûng ñaù maø ngöôøi caû nöôùc ñaåy xoâ chaúng ñoäng.

Kinh: “Do hai thöù Saùng vaø Toái baøy toû laãn nhau trong Taùnh troøn ñaày nhieäm maàu, maø dính che taùnh trong laëng, phaùt ra caùi Thaáy. Caùi Kieán Tinh doïi ra caùi Saéc, keát Saéc thaønh Caên. Goác Caên goïi laø boán Ñaïi thanh tònh. Nhaân goïi laø hình theå con maét, nhö traùi boà ñaøo. Phuø caên boán traàn, rong ruoåi chaïy theo Saéc.

“Do hai thöù Ñoäng vaø Tónh ñoái choïi laãn nhau trong Taùnh troøn ñaày nhieäm maàu, maø laøm dính che Taùnh trong laëng, phaùt ra caùi Nghe. Caùi Thính Tinh phoùng doïi caùi Tieáng, cuoän xeáp caùi tieáng laïi thaønh Caên. Goác Caên goïi laø boán Ñaïi thanh tònh, nhaân goïi hình theå caùi tai, nhö laù môùi cuoán. Phuø caên boán traàn, rong ruoåi chaïy theo Tieáng.

“Do hai thöù Thoâng vaø Bít phaùt hieän laãn nhau trong Taùnh troøn ñaày nhieäm maàu, maø laøm dính che Taùnh trong laëng, phaùt ra caùi Ngöûi. Caùi Ngöûi phoùng doïi ra Höông, thu naïp caùi Höông thaønh Caên. Goác Caên goïi laø boán Ñaïi thanh tònh, nhaân goïi hình theå caùi muõi nhö hai moùng tay ruû xuoáng. Phuø caên boán traàn, rong ruoåi chaïy theo Höông.

“Do hai thöù Nhaït vaø Coù Vò xen phaùt laãn nhau trong Taùnh troøn ñaày nhieäm maàu, maø laøm dính che Taùnh trong laëng, phaùt ra caùi Neám. Caùi Neám phoùng doïi ra Muøi Vò, thaét caùi Vò thaønh Caên. Goác cuûa Caên goïi laø boán Ñaïi thanh tònh, nhaân goïi hình theå caùi löôõi nhö vaønh traêng non. Phuø caên boán Traàn, rong ruoåi chaïy theo Vò.

“Do hai thöù Lìa vaø Hôïp so saùnh laãn nhau trong Taùnh troøn ñaày nhieäm maàu, maø laøm dính che Taùnh trong laëng, phaùt ra caùi Bieát Xuùc Chaïm. Caùi Bieát Xuùc Chaïm phoùng doïi ra thaønh Xuùc, oâm naém caùi Xuùc laïi thaønh Caên. Goác Caên goïi laø boán Ñaïi thanh tònh, nhaân goïi laø hình theå caùi thaân nhö caùi troáng côm. Phuø caên boán traàn, rong ruoåi chaïy theo Xuùc.

“Do hai thöù Sanh vaø Dieät, noái tieáp laãn nhau trong Taùnh troøn ñaày nhieäm maàu, maø laøm dính che Taùnh trong laëng, phaùt ra caùi Bieát. Caùi Bieát phoùng doïi ra thaønh caùc phaùp, toùm thu caùc phaùp thaønh Caên. Goác Caên goïi laø boán Ñaïi thanh tònh, nhaân goïi caùi YÙ nhö caùi thaáy trong phoøng toái. Phuø caên boán traàn, rong ruoåi chaïy theo phaùp.

Thoâng raèng: Nguyeân nöông y moät Tinh Minh, chia thaønh saùu caùi hoøa hôïp, ôû ñaây maø thaáy roõ. Töø nguyeân do keát taïo ra saùu Caên cho ñeán caùch theá rong ruoåi chaïy theo Traàn, ñeàu ñaày ñuû chi tieát. ÔÛ ñaây cuõng nhö choã ví duï tröôùc veà hö khoâng bao la tham hôïp vôùi caùc vaät duïng. Caùi Theå Tinh Minh, Saéc gaëp thì thaønh caùi Thaáy, Tieáng gaëp thì thaønh caùi Nghe. Theá sao laø Taùnh troøn ñaày maàu nhieäm?

Thaät cuõng nhö nöôùc laëng trong maø bôûi coù buïi rôùt vaøo maø thaønh dính che vaäy.

Boán Ñaïi thanh tònh toû roõ caùi Caên thaéng nghóa, hay soi chieáu Caûnh maø phaùt ra caùi Thöùc, laø Saéc Caên trong saïch. Phuø caên boán traàn ñeå toû roõ caùi Caên phuø traàn, hay rong ruoåi chaïy theo traàn töôùng, ñuû thöù nghieäp. Taùnh cuûa Ñaát, Nöôùc, Löûa, Gioù taát caû voán laø Khoâng, neân goïi laø boán Ñaïi trong saïch. Töôùng cuûa Ñaát, Nöôùc, Löûa, Gioù voán laø lay ñoäng, neân noùi boán traàn nhö caùi thaáy trong phoøng toái. Sao coù ñöôïc phuø caên boán traàn? Bôûi meâ muoäi thaønh ra hö khoâng, trong caùi hö khoâng meâ muoäi ñoù, keát caùi Toái laøm hình Saéc. Caùi Saéc toái taêm naøy xen laãn vôùi Voïng Töôûng, nhoùm caùc duyeân maø lay ñoäng beân trong. Vì coù caùi Toái ñeå thaáy neân goïi laø Phuø Caên. Vì coù lay ñoäng neân goïi laø Traàn. Nhö trong naêm loaïi Saéc, caùi Saéc voâ hình laø do choã thoï nhaän maø daãn phaùt ra, roài cuõng caùi Thoï nhôù giöõ. Caên chìm vaøo beân trong, Traàn noåi ra beân ngoaøi. Traàn laø caùi choã ñeå nöông sao laïi noùi laø rong ruoåi? Vì, neâu leân caùi Sôû Y ñeå hieån caùi Naêng Y vaäy.

Thieàn sö Phoå An coù baøi keä :

“Veâ chaúng thaønh vieân, ñaäp chaúng rôøi

Naøo caàn Nam Nhaïc vôùi Thieân Thai

Ñaàu cöûa saùu caên khoâng ngöôøi duïng

Coù chuyeän Hoà Taêng [Toå Ñaït Ma] ñeán töï Taây ?”.

Coù nhaø sö ôû Toå Böûu Phöôùc ñeán Toå La Haùn Saâm.

Toå Saâm hoûi: “Phaät Phaùp ôû ñaáy chæ daïy ngöôøi ta nhö theá naøo?”

Nhaø sö ñaùp: “Ngaøi Böûu Phöôùc coù laàn daïy chuùng raèng : Bòt ñi maét oâng, daïy oâng nhìn maø chaúng thaáy! Laáy ñi tai oâng, daïy oâng laéng maø chaúng nghe! Giöõ chaët yù oâng, daïy oâng phaân bieät chaúng ñöôïc!”

Toå Saâm noùi: “Ta hoûi oâng: Khoâng bòt maét oâng, oâng thaáy caùi gì? Khoâng laáp tai oâng, oâng nghe ñöôïc caùi gì? Khoâng giöõ chaët yù oâng, oâng laøm theá naøo ñeå coù söï phaân bieät?”

Nhaø sö nghe xong tænh ngoä.

Ñoù laø ôû chính nôi ñaàu cöûa saùu Caên thaáy ñöôïc loái vaøo, beøn thaáy ngay moät ñoaïn chaân phong laø Taùnh troøn ñuû nhieäm maàu.

Laïi coù nhaø sö, nghe moät khuùc trong cuoán Taây Söông Kyù, “Naøo ngaên ñöôïc luùc ñi. Khoùe maét ñaâu chuyeån ñoäng”, beøn ñaïi kheá ngoä.

Haù phaûi ñôïi Hoà Taêng töø Taây ñeán sao?

Kinh: “Anan, saùu Caên nhö vaäy do taùnh Giaùc Minh kia, coù caùi Minh maø thaønh Minh Giaùc, maát ñi taùnh thuaàn tuùy toû bieát, dính vôùi caùi Voïng maø coù ra caùi Hay Bieát. Do ñoù maø nay oâng rôøi Toái rôøi Saùng thì chaúng coù caùi Thaáy ôû ñaâu caû. Rôøi Ñoäng, rôøi Tónh thì khoâng coù caùi Nghe ôû ñaâu caû. Khoâng coù Thoâng, khoâng coù Bít, thì caùi Ngöûi chaúng sanh. Chaúng Muøi, chaúng Nhaït, thì caùi Neám chaúng ôû ñaâu maø coù. Khoâng Rôøi, khoâng Hôïp thì Caûm Giaùc voán khoâng. Khoâng Dieät khoâng Sanh, thì caùi Hay Bieát coù ôû choã naøo?

“OÂng chæ khoâng theo möôøi hai Töôùng höõu vi ñoäng tónh, lìa hôïp, nhaït vò, thoâng bít, sanh dieät, saùng toái kia, maø tuøy ñoù nhoå röùt moät Caên ra khoûi caùi dính, phuïc veà beân trong, trôû laïi nguoàn chaân, phaùt ra coäi nguoàn saùng suoát choùi röïc. Caùi Boån Taùnh choùi röïc ñaõ hieän ra roõ raøng thì naêm caùi dính kia cuõng böùt ra, giaûi thoaùt hoaøn toaøn. Khi ñoù, caùi hay bieát coù maø chaúng do tieàn traàn, voán saùng suoát maø chaúng theo caên, caùi saùng suoát chæ gôûi ôû nôi Caên maø chieáu saùng. Bôûi theá saùu Caên coù theå duøng thay laãn nhau.

Thoâng raèng: Ñoaïn tröôùc noùi: “Bieát roõ caùi Voïng chaúng phaûi caùi gì khaùc, maø loãi laø caùi Giaùc Minh. Caùi Sôû Minh ñaõ voïng laäp ra, thì caùi Minh chaúng thaáu thoaùt, maø haïn cuoäc nôi Caên”.

Ñoaïn naøy noùi: “Do taùnh Giaùc Minh kia, coù caùi Minh maø thaønh Minh Giaùc, maát ñi taùnh thuaàn tuùy toû bieát, dính vôùi caùi Voïng maø coù ra caùi Hay Bieát, chaïy theo Traàn Töôùng”.

Caû hai ñoaïn baøy roõ saùu caùi Caên hö voïng thaønh töïu laø do phaân chia Taùnh trong laëng troøn ñaày kia, caùi Hay Bieát thuaàn tuùy ban ñaàu phoùng doïi ra maø coù! Theá neân, voán laø taùnh Minh Dieäu chaân thaät, maø ôû trong chaúng lìa khoûi Caên, beân ngoaøi chaúng theå rôøi Traàn, beøn bò Caên Traàn che laáp, khoâng coøn choã naøo hieån loä.

Phaûi bieát saùu Traàn laø hö voïng, voán khoâng coù töï taùnh. Saùu Caên laø hö voïng vì lìa ngoaøi Traàn thì khoâng coù töï theå. Traàn khoâng coù töï taùnh, neân cuõng coù theå dính kín, maø cuõng coù theå ra thoaùt vaäy. Caên thì khoâng töï theå, neân coù Caûnh thì beøn coù, khoâng coù Caûnh thì beøn khoâng.

Luaän Baùt Thöùc Quy Cuû noùi: Baäc Nhò Ñòa chæ truï ôû ba thöù : Nhaõn, Nhó, Thaân goïi laø Sô Thieàn cuûa Saéc Giôùi. Khoâng aên baèng caùch nhai, neân Thieät Thöùc chaúng khôûi. Khoâng coù caùc thöù taïp ueá, neân Tyû Thöùc chaúng sanh. Ñoäc chæ truï trong ba caùi Thöùc cuûa Maét, Tai vaø Thaân. Ñeán Ñeä Tam Ñòa, vì do Ñònh sanh neân ba caùi Thöùc Maét, Tai vaø Thaân cuõng khoâng khôûi leân.

Choã naøy töùc laø tröø boû vaät duïng maø thaáy hö khoâng, thì hö khoâng cuõng laøm gì coù? Theá neân, bieát moät hay saùu ñeàu laø hö voïng raùo, coøn chaúng phaûi moät, chaúng phaûi saùu môùi laø coù chuùt chaân thaät. Caùi Voïng neùp phuïc töùc laø caùi Chaân hieän. Chaân hieän thì Voïng khoâng coøn dính. Ñaõ thoaùt khoûi söï dính, thì caùi saùng choùi röïc rôõ phaùt ra maø chaúng do Traàn töôùng khôûi. Ñaõ chaúng do Traàn thì ñoù laø caùi Chaân Thaät, xöa nay voán saùng suoát chaúng phaûi töø Caên ra, laø Taùnh saùng laëng, troøn ñaày vaäy.

Tuy chaúng theo Caên maø coù, nhöng nöông gôûi ôû Caên maø phaùt ra aùnh saùng ñoù thoâi. Caên goïi laø nöông gôûi, vì nguyeân laø khoâng coù vò trí nhaát ñònh. Theá neân, Nghe chaúng phaûi nhaát ñònh ôû Tai, Thaáy khoâng nhaát ñònh ôû Maét, maø saùu Caên coù theå duøng thay laãn cho nhau, chöù khoâng nhö tröôùc kia : söï Nghe chaúng ra ngoaøi Tieáng, Thaáy chaúng vöôït khoûi Saéc, töï sanh raøng buoäc, chaúng theå sieâu vieät ñöôïc.

Ñöùc Phaät Tyø Xaù Phuø coù keä:

“Giaû möôïn boán Ñaïi ñeå laøm thaân

Taâm voán voâ sanh, nhaân caûnh coù

Tieàn caûnh laø khoâng, taâm cuõng khoâng

Toäi phöôùc nhö huyeãn, khôûi cuõng dieät”.

Ñoaïn kinh treân laø chuù giaûi cuûa baøi keä naøy vaäy.

Coù nhaø sö hoûi Thieàu Quoác Sö: “Theo trong giaùo phaùp coù lôøi daïy : Maét chaúng thaáy saéc traàn. YÙ chaúng bieát caùc phaùp. Nhö theá naøo laø maét chaúng thaáy saéc traàn?”

Quoác Sö noùi: “Ñoù laø loã tai thaáy!”

Hoûi: “Nhö theá naøo laø yù chaúng bieát caùc phaùp?”

Quoác Sö noùi: “Con maét bieát”.

Hoûi: “Nhö vaäy thì thaáy nghe baët ñöôøng, maø thanh, saéc vaãn naùo ñoäng?”

Quoác Sö noùi: “Ai noùi vôùi oâng ?”

Roài noùi: “Phaøm taát caû vaán ñaùp nhö muõi kim ñoái nhau, khoâng maûy tô sai khaùc. Söï khoâng gì chaúng thoâng suoát, Lyù khoâng ñaâu chaúng ñuû. Bôûi vì taát caû ngoân ngöõ, taát caû tam muoäi, ngang doïc, caïn saâu, aån hieän, ñeán ñi, chính laø Thöïc Töôùng cuûa Chö Phaät. Chæ cöù nhö giôø ñaây töùc thôøi nghieäm laáy”.

Hoøa Thöôïng Ñònh Hueä Tín hoûi moät nhaø sö: “Quoác Sö Hueä Trung noùi voâ tình thuyeát phaùp. Caùc vò toân tuùc phöông Nam baøn luaän nhö theá naøo?”

Nhaø sö noùi: “Khaép caû ñeàu laø saùu caên duøng thay nhau”.

Ngaøi Hueä Tín noùi : “Trong kinh noùi: Voâ Nhaõn, Tyû, Thieät, Thaân, YÙ. Laáy caùi gì duøng laãn cho nhau?”

Nhaø sö ñònh suy nghó, Ngaøi beøn ñaùnh.

Nhö Ngaøi Hueä Tín môùi laø hoã duïng hieän tieàn, coøn vöôït Thieàu Quoác Sö baûy böôùc!

Kinh: “Anan, oâng haù chaúng bieát ngay ôû trong hoäi naøy, OÂng A Na Luaät Ñaø khoâng coù Maét maø thaáy; roàng Baït Nan Ñaø khoâng coù Tai maø nghe; thaàn nöõ Caêng Giaø khoâng coù Löôõi maø bieát muøi vò; thaàn Thuaán Nhaõ Ña khoâng coù Thaân maø bieát caûm giaùc, trong haøo quang Nhö Lai chieáu ra, laøm cho taïm hieän ra coù thaân, chöù baûn chaát cuûa oâng laø gioù laøm gì coù thaân theå? Caùc vò Thanh Vaên ñöôïc tòch dieät ôû trong Dieät Taän Ñònh, nhö OÂng Ma Ha Ca Dieáp trong hoäi naøy, dieät maát YÙ Caên töø laâu maø vaãn hieåu bieát troøn veïn saùng suoát, khoâng do ôû taâm nieäm”.

Thoâng raèng: Kinh noùi, “Voán saùng suoát maø chaúng theo Caên”, cho ñeán vieäc “Saùu Caên duøng thay nhau”, ôû choã naøo maø nghieäm? OÂng Luaät Ñaø ñöôïc nöûa caùi Thieân Nhaõn neân khoâng caàn nhôø con Maét. Roàng laáy söøng nghe neân chaúng caàn ñeán Tai. Thaàn soâng Caêng Giaø ngöûi Höông voán chaúng duøng Muõi. OÂng Baït Ñeà löôõi traâu maø vaãn phaân bieät caùc Vò. Thaàn Thuaán Nhaõ khoâng thaân maø vaãn coù xuùc giaùc. Caùc vò Thanh Vaên ñaõ chöùng Dieät Taän Ñònh, nhö Ñaïi Ca Dieáp, ñaõ dieät maát YÙ Caên töø laâu.

Do ñoù maø bieát saùu Caên coù theå khoâng coù, thì voán chaúng phaûi laø saùu. Saùu Caên coù theå duøng thay cho nhau, thì voán chaúng phaûi laø moät. Chaúng phaûi moät, chaúng phaûi saùu, maø caùi Theå trong laëng troøn ñaày kia, ai ai cuõng saün ñuû, haù chaúng ôû nôi ñaây maø caøng töï tin laáy sao?

Ngaøi Phoå Dung Trí Taïng ñeán choã Nguõ Toå Phaùp Dieãn ñang nhaäp thaát, Toå ñem chuyeän Thaûnh Nöõ [Chuyeän Coâ Thaûnh Nöõ lìa hoàn nhö sau: Ñôøi Ñöôøng coù oâng Tröông Giaät, coù con gaùi laø Thaûnh Nöông, ñaõ höùa gaû cho chaùu laø Vöông Truï. Lôùn leân, ñònh gaû cho nôi khaùc. Vöông Truï boû ñi. Nöûa ñeâm thaáy Thaûnh Nöông tôùi. Hai ngöôøi ôû vôùi nhau coù hai con. Sau naêm naêm, Vöông Truï ñöa vôï con veà thaêm nhaø ñeå xin loãi. OÂng Giaät raát kinh ngaïc, vì coâ Thaûnh vaãn ôû nhaø töø tröôùc ñeán giôø, vaø naèm beänh ñaõ naêm naêm. Hai coâ gaëp nhau thì nhaäp thaønh moät] lìa hoàn maø hoûi. Ngaøi lieàn kheá ngoä, laøm baøi keä:

“Hai coâ hôïp thaønh moät coâ daâu

Cuoäc ñôøi ngaên ñöùt, khoù gaëp nhau

Töø ñaây qua laïi khoâng tung tích

Luùc ñeán, ngöôøi ñi chôù hoûi ñöôøng!”.

OÂng Tröông Töû Thieàu ñeán Toå Kính Sôn, cuøng vôùi oâng giuùp vieäc trong chuøa ñaøm luaän veà “Caùch Vaät”.

Toå Kính Sôn Hueäï noùi: “OÂng chæ bieát coù Caùch Vaät maø khoâng bieát coù Vaät Caùch”.

OÂng Thieàu ngô ngaùc. Toå Hueä cöôøi lôùn.

Töû Thieàu hoûi: “Thaày coù theå ñem ra thí duï ñöôïc chaêng?”

Toå Hueä noùi: “Khoâng thaáy trong tieåu thuyeát coù cheùp: Ñôøi Ñöôøng, coù ngöôøi laøm quan Lang Thuû cuøng An Loäc Sôn möu phaûn. Khi vua Ñöôøng Minh Hoaøng ñeán ñaát Thuïc, thaáy hình töôïng cuûa ngöôøi naøy, noåi giaän ra leänh caän thaàn cheùm ñaàu böùc töôïng. Khi aáy Lang Thuû ñang ôû Thieåm Taây maø ñaàu boãng rôùt xuoáng ñaát”.

OÂng Töû Thieàu nghe xong lieàn ngoä yù chæ saâu maàu.

Ngaøi Phaàn Döông coù baøi tuïng Luïc Töôùng:

“Thaáy laø A Na Luaät

Roõ raøng khoâng moät vaät

Nuùi soâng cuøng ñaát ñai

Dieãn baøy Ba La Maät.

Nghe laø Baït Nan Ñaø

Tieáng thoâng, khoâng gì quaù

Xa gaàn ñoàng ñeàu roõ

Chaúng caàn nieäm Ma Ha.

Ngöûi laø Caêng Giaø nöõ

Taâm töø bi cuøng khaép

Saïch dô ñeàu roõ heát

Töùc ñoù, khoâng ta ngöôøi.

Neám laø Kieàu Phaïm Ba

Ngoït ñaéng cuõng bình thöôøng

Vaøo mieäng roõ cay chua

Gioáng nhö traêng giöõa trôøi.

Xuùc laø Thuaán Nhaõ Ña

Thieän aùc, heát thaûy hoøa

Caét xeû khoâng vui giaän

Chæ thaät A Di Ñaø.

YÙ laø Ñaïi Ca Dieáp

Tyø Loâ [Phaùp Thaân] laø Moät Phaùp

Nhaø toái roõ raøng phaân

Chi phaùi ngaøn hoa laù”.

Choã Thaáy cuûa Ngaøi Phaàn Döông xa thaúm laï thöôøng, möôïn saùu Caên naøy maø moãi moãi chæ ra cöûa höôùng thöôïng. Traùi laïi, khoâng rôøi chuyeän “Phuïc veà nguoàn Chaân, phaùt ra coäi nguoàn saùng suoát choùi röïc” maø thoâi vaäy.

Kinh: “Anan, giôø ñaây caùc Caên cuûa oâng maø nhoå saïch ra ñöôïc, thì caùi saùng choùi beân trong phaùt ra. Nhö theá, caùc phuø traàn vaø caùc töôùng bieán hoùa cuûa theá gian vaät chaát ñeàu tieâu maát nhö baêng gaëp nöôùc soâi, laäp töùc hoùa thaønh Tri Giaùc Voâ Thöôïng.

Thoâng raèng: Tuøy theo nhoå döùt moät Caên, thoaùt khoûi söï dính, phuïc veà beân trong, trôû laïi cuøng toät doøng Caên ñeán choã chaúng sanh chaúng dieät. Ñoù laø chuyeän phía beân coâng phu, caùi cô duyeân laø do ôû ta.

Caùc Caên nhoå saïch, caùi saùng choùi beân trong phaùt ra, sanh dieät döùt heát, Tòch Dieät hieän tieàn. Ñaây laø chuyeän phía beân Ñoán Ngoä, cô duyeân chaúng ôû taïi ta. Do ñoù, khoâng ngoä thì caên thaân phuø traàn, caùc töôùng bieán hoùa cuûa theá gian söï vaät ñeàu quy veà Phaùp Sanh Dieät, nhö nöôùc ñoùng thaønh baêng. Coøn moät phen Ñoán Ngoä, lieàn chuyeån caùi Sanh Dieät laøm Taùnh Chaúng Sanh Chaúng Dieät, nhö nöôùc soâi tieâu tan baêng giaù, maø trôû laïi thaønh nöôùc vaäy. Nöôùc laø caùi Boån Lai vaäy. Voâ Thöôïng Tri Giaùc laø caùi voán coù cuûa ta vaäy. Ñaõ thaønh ra caùi Tri Giaùc Voâ Thöôïng, thì coøn coù saùu teân giaëc naøo ñeå lo nöõa ö ?

Ngaøi Long Ñaøm Tín hoûi Toå Thieân Hoaøng Ngoä raèng: “Töø khi ñeán ñaây, con chaúng ñöôïc Hoøa Thöôïng chæ baøy cho taâm yeáu”.

Toå Hoaøng noùi: “Töø khi oâng ñeán ñaây, ta chöa töøng coù luùc naøo maø khoâng chæ baøy taâm yeáu”.

Ngaøi Long Ñaøm noùi: “Chæ baøy choã naøo ñaâu?”

Toå Hoaøng noùi: “OÂng ñem traø tôùi, ta vì oâng röôùc laáy. OÂng ñem côm tôùi, ta vì oâng laõnh laáy. Khi oâng cung kính, ta beøn cuùi ñaàu. Coù choã naøo laø chaúng chæ baøy caùi taâm yeáu cho oâng ñaâu?”

Thaày Long Ñaøm ñöùng traân, suy nghó.

Toå Hoaøng noùi: “Thaáy thì thaáy ngay. Nghó suy lieàn traät.”

Long Ñaøm ngay khi aáy khai ngoä. Beøn thöa: “Baûo nhieäm [Gìn giöõ.] theá naøo?”

Toå Hoaøng noùi:

“Theo Taùnh rong chôi

Tuøy duyeân phoùng khoaùng

Chæ heát phaøm taâm

Khoâng rieâng Thaùnh giaûi”.

Toå Giaùp Sôn coù thaày Tieåu Sö theo laøm thò giaû ñaõ laâu. Toå baûo ñi haønh cöôùc, ñi caùc nôi hoïc thieàn. Sau nghe Toå Giaùp Sôn nhoùm chuùng, tieáng ñaïo vang xa. Thaày Tieåu Sö beøn veà thaêm vaø hoûi: “Hoøa Thöôïng coù chuyeän kyø ñaëc nhö theá, sao chaúng sôùm noùi cho con?”

Toå Sôn noùi: “OÂng vo gaïo thì ta chuïm löûa, oâng doïn côm thì ta baøy baùt. Choã naøo laø ta phuï raãy oâng ñaâu?”

Tieåu Sö nghe ñoù, lieàn ngoä nhaäp.

Ñeàu coù theå noùi laø “Laäp töùc hoùa thaønh Tri Giaùc Voâ Thöôïng” ñoù vaäy.

Kinh: “Anan, nhö ngöôøi theá gian kia gom caùi Thaáy ôû nôi con maét. Neáu baûo nhaém kín thì töôùng Toái hieän ra tröôùc maët, caû saùu Caên ñeàu toái, ñaàu vaø chaân cuõng theá. Ngöôøi kia laáy tay rôø quanh ngoaøi thaân theå, thì tuy chaúng thaáy, maø vaãn phaân bieät ñöôïc ñaàu vaø tay, caùi tri giaùc vaãn ñoàng nhö cuõ.

“Caùi Thaáy nhaân nôi Saùng, khi Toái thaønh ra khoâng thaáy. Coøn caùi Thaáy maø khoâng nhaân nôi caùi Saùng maø vaãn töï phaùt ra, thì caùc töôùng Toái chaúng bao giôø laøm môø toái ñi ñöôïc. Caên vaø Traàn ñaõ tieâu tan roài, thì sao taùnh Giaùc Minh khoâng trôû thaønh nhieäm maàu cuøng khaép?

Thoâng raèng: Ñoaïn tröôùc chæ baøy Taùnh Traïm Vieân chaúng theo Caên, ôû ñaây chæ ra Taùnh Traïm Vieân chaúng nöông nôi duyeân. Ngöôøi nhaém maét kia, laáy tay rôø theo thaân theå ngöôøi khaùc thì phaân bieät ñöôïc ñaàu vaø chaân. Caùi tri giaùc trong toái vôùi caùi tri giaùc khi Saùng khoâng khaùc nhau. Ngöôøi ñôøi coøn chaúng caàn möôïn caùi duyeân aùnh saùng maø vaãn phaân bieät ñöôïc, huoáng gì Chaân Giaùc cuûa Thaùnh Nhaân haù laïi möôïn duyeân ö ? “Caùi Thaáy nhaân nôi Saùng, khi Toái thaønh ra khoâng thaáy”. Ñoù laø noùi theo theá ñeá. Nhö vaäy laø cho raèng caùi theå Giaùc Minh, nhôø coù aùnh saùng maø saùng, do bôûi toái maø thaønh toái. Nay haõy xem ngöôøi nhaém kín maét, chaúng coù nhôø Duyeân aùnh saùng maø vaãn hay bieát, trong boùng toái cuõng vaãn phaân bieät roõ ñaàu vaø chaân. Caùi Thaáy naøy, Saùng khoâng laøm cho noù Saùng, Toái khoâng laøm cho noù Toái, khoâng ngaên caùch noù ñöôïc. Caên vaø Traàn ñaõ tieâu maát, beøn tay coù theå laøm maét, maét coù theå laøm tai. Moät Caên veà goác, saùu Caên thanh tònh, laøm sao taùnh Giaùc Minh chaúng thaønh nhieäm maàu troøn khaép?

Caùi Giaùc Minh töø saùu Caên maø phaùt ra aáy, phaïm vi cuûa caùi Saùng giôùi haïn bôûi Caên, neân chaúng theå nhieäm maàu troøn khaép. Duy caùi Giaùc Minh chaúng nöông caäy Caên vaø Traàn, maø töï phaùt ra, ñoù laø thaàn thoâng dieäu duïng, caûm öùng khaép nôi, ñoù thaät laø saùu Caên duøng thay nhau, töùc laø caùi goác cho ba möôi hai ÖÙng Thaân do Vieân Thoâng cuûa Ñöùc Quaùn Theá AÂm vaäy.

Ngaøi Vaân Nham hoûi Toå Ñaïo Ngoâ: “Ñöùc Ñaïi Bi Quaùn Theá AÂm Boà Taùt duøng bao nhieâu tay maét aáy nhö theá naøo?”

Toå Ngoâ noùi: “Nhö ngöôøi nöûa ñeâm trôû tay rôø caùi goái”.

Ngaøi Nham noùi: “Toâi hieåu”.

Toå Ngoâ noùi: “OÂng hieåu laøm sao?”

Ngaøi Nham noùi: “Khaép Thaân [Bieán Thaân] laø tay, maét”.

Toå Ngoâ noùi: “Noùi thì quaù laém, maø chæ noùi ñöôïc taùm töôùng thaønh Ñaïo”.

Ngaøi Vaân Nham noùi: “Sö huynh noùi theá naøo?”

Toå Ngoâ noùi: “Suoát Thaân [Thoâng Thaân] laø tay, maét”.

Ngaøi Thieân Ñoàng tuïng raèng:

“Moät khieáu roãng thoâng

Taùm maët cöûa song

Khoâng töôùng, khoâng thaân, xuaân vaøo luaät

Chaúng ngaên, chaúng ngaïi, nguyeät trôøi khoâng

Maét quyù saïch trong, tay coâng ñöùc

Khaép Thaân naøo gioáng ñöôïc Suoát Thaân!

Hieän tieàn tay, maét toaøn cô hieän

Ñaïi duïng tung hoaønh, maëc cöõ kieâng”.

Ngaøi Tuyeát Ñaäu tuïng raèng:

“Khaép Thaân phaûi, Suoát Thaân phaûi

So ra coøn caùch möôøi muoân daëm!

Caùnh baèng che khaép maây luïc hôïp

Cuoán gioù reàn vang boán bieån xanh

Caùi aáy boãng sao, heà, buïi sanh?

Trong aáy, maûy tô, heà, chöa döùt!

Anh thaáy chaêng,

Löôùi chaâu buoâng xuoáng, aûnh truøng truøng

Ñaàu gaäy, tay maét töø ñaâu khôûi?”.

OÂi chao! Sao Khaép Thaân laïi caùch Suoát Thaân möôøi vaïn daëm? Vì Khaép Thaân laø chöa lìa ñöôïc Thaân Kieán. Suoát Thaân laø goàm heát thaûy maø queân ñi. Chuùt tô haøo sai khaùc naøy, khoâng ñaày ñuû con maét thì naøo coù bieän ñöôïc. Ngaøi Tuyeát Ñaäu thì tay, maét ñeàu queân. Coøn Ngaøi Thieân Ñoàng chaúng ngaïi cô duyeân cuøng dieäu duïng, neân huyeàn laïi caøng huyeàn vaäy.

	]

	THIỀN TÔNG VIỆT NAM