KINH THUÛ LAÊNG NGHIEÂM

TOÂNG THOÂNG

TAÂY TAÏNG TÖÏ - BÌNH DÖÔNG

Ngöôøi dòch : THUBTEN OSALL LAMA - NHAÃN TEÁ THIEÀN SÖ

PHAÀN THÖÙ HAI: PHAÀN CHAÙNH TOÂNG

CHÖÔNG I: CHÆ BAØY CHAÂN TAÂM

MUÏC CHÍN: CHÆ NGHÓA QUYEÁT ÑÒNH

II. TAÂM NHAÂN ÑÒA (tt)

B. ÑAÙNH CHUOÂNG ÑEÅ THEÅ HIEÄN TÍNH THÖÔØNG

1. NGHI CAÊN TAÙNH KHOÂNG COÙ TÖÏ THEÅ

Kinh: Anan baïch Phaät raèng: “Thöa Theá Toân, nhö lôøi Phaät daïy, muoán caàu ñöôïc thöôøng truï, thì phaûi ôû töø Nhaân Ñòa laø Giaùc Taâm, vaø nhöõng danh muïc tu chöùng phaûi caàn töông öng vôùi quaû vò. Thöa Theá Toân, nhö trong quaû vò ñoù, thì baûy danh hieäu laø Boà Ñeà, Nieát Baøn, Chaân Nhö, Phaät Taùnh, Am Ma La Thöùc, Khoâng Nhö Lai Taïng, Ñaïi Vieân Caûnh Trí, tuy teân goïi khaùc nhau, nhöng Theå Taùnh laø trong saïch troøn ñaày, vöõng chaéc nhö Kim Cöông Vöông, thöôøng truï chaúng hoaïi.

“Neáu caùi Thaáy Nghe naøy lìa ngoaøi caùi saùng, caùi toái, caùi ñoäng, caùi tónh, caùi thoâng bít thì roát raùo khoâng coù töï theå; cuõng nhö caùi taâm nieäm rôøi ngoaøi Tieàn Traàn voán khoâng choã coù, theá thì taïi sao laïi laáy caùi roát raùo laø ñoaïn dieät naøy maø laøm Nhaân Ñòa ñeå tu cho ñöôïc baûy quaû ñöùc Thöôøng Truï cuûa Nhö Lai? Thöa Theá Toân, neáu lìa ngoaøi saùng vaø toái, thì caùi thaáy cuûa taâm nieäm dieät maát. Tôùi lui qua laïi, suy xeùt chín chaén, thì voán khoâng coù Taâm toâi vaø caùi Taâm Sôû cuûa toâi, vaäy laáy gì laøm Nhaân Ñòa ñeå caàu Voâ Thöôïng Giaùc? Ñöùc Nhö Lai tröôùc kia coù noùi caùi Taùnh trong laëng troøn ñaày thöôøng truï, nay lôøi noùi khaùc nhau, hoùa thaønh hyù luaän. Ñaâu laø lôøi chaân thöïc cuûa Nhö Lai. Xin Theá Toân ruû loøng ñaïi töø, môû choã meâ chaáp cho toâi.

Thoâng raèng: OÂng Anan cho caùi Nhaân laø Nhaân Thöïc, caùi Quaû laø Quaû Thöïc, neân cho laø lìa ngoaøi Traàn khoâng coù töï theå, lìa ngoaøi Nieäm khoâng coù Taâm: nghi laø ñoaïn dieät. Ñoù laø vì oâng chöa töøng bieát raèng caùi Taâm ñoái vôùi Caûnh nguyeân thuoäc veà sanh dieät, laø sanh dieät thì coù theå ñoaïn, coøn caùi Taâm lìa Caûnh, khoâng thuoäc sanh dieät, neân chöa töøng ñoaïn ñöôïc. Caùi Taùnh trong laëng troøn ñaày thöôøng truï roát raùo laø voâ sôû ñaéc, xem xeùt nhaët nhieäm thì voán khoâng coù Taâm ta, cuøng vôùi Taâm Sôû cuûa ta. Laáy caùi aáy laøm Nhaân, thì ñoù laø Chaùnh Nhaân; laáy caùi aáy chöùng quaû, thì ñoù laø Chaân Quaû. Caùi Taùnh trong laëng troøn ñaày thöôøng truï voán laø nhö theá, sao laïi nghi ngôø laø maâu thuaãn ö? Voán laø moät Taùnh maø coù baûy thöù teân goïi.

Kinh Baûo Tích noùi: Khoâng Nhö Lai Taïng lìa taát caû phieàn naõo cuûa taâm thöùc khoâng giaûi thoaùt. Baát Khoâng Nhö Lai Taïng ñaày ñuû haèng sa Phaùp khoâng theå nghó baøn cuûa Phaät Trí giaûi thoaùt. Khoâng Baát Khoâng Nhö Lai Taïng tuøy hieän saéc khoâng, öùng khaép taát caû.

Khoâng Nhö Lai Taïng laø Quaû Thöôøng Truï. Ñaïi Vieân Caûnh Trí thaáy roõ taát caû maø khoâng phaân bieät. Am Ma La Thöùc phaân bieät taát caû maø khoâng nhieãm tröôùc. Vì roõ raøng thaáu suoát neân goïi laø Phaät Taùnh. Roõ raøng thaáu suoát laø cöùu caùnh Giaùc, neân goïi laø Boà Ñeà. Cöùu caùnh Giaùc, Theå voán Tòch Dieät, neân goïi laø Nieát Baøn. Tòch Dieät neân heát thaûy voïng taâm khoâng chaïm tôùi ñöôïc, neân goïi laø Chaân Nhö. Baûy quaû ñöùc voán laø moät Theå vaäy.

Sô Toå Ñaït Ma chæ duøng taùm chöõ bao quaùt ñaày ñuû heát. Ñoù laø : “Tònh Trí Dieäu Vieân, Theå Töï Khoâng Tòch”. Tònh laø Baïch Tònh Thöùc. Trí laø Ñaïi Vieân Caûnh Trí. Khoâng laø Khoâng Nhö Lai Taïng. Tòch laø Nieát Baøn. Coøn Chaân Nhö, Boà Ñeà, Phaät Taùnh, khoâng ngoaøi hai chöõ Dieäu Vieân. Hai chöõ Dieäu Vieân töùc laø phaân bieät maø chaúng phaân bieät, sanh dieät maø chaúng sanh dieät, ñoù laø Taùnh Giaùc Nhö Nhö troøn khaép vaäy.

Coù nhaø sö hoûi Toå Hoaøng Baù: “Theá naøo laø Ñaïo? Theá naøo laø tu haønh?”

Toå Baù ñaùp: “Ñaïo laø vaät gì maø oâng muoán tu haønh?”

Hoûi: “Toâng sö caùc nôi truyeàn nhau tham thieàn hoïc ñaïo nhö theá naøo?”

Toå Baù noùi: “Lôøi tieáp daãn haïng ñoän caên, chöa theå nöông döïa ñöôïc”.

Hoûi: “AÁy ñaõ laø lôøi tieáp daãn haïng ñoän caên, coøn chöa roõ laø tieáp haïng thöôïng caên thì noùi phaùp gì?”

Toå Baù noùi: “Neáu laø ngöôøi thöôïng caên, thì choã naøo maø ñeán Ñaïo, tìm Ñaïo? Caùi Töï Mình coøn baát khaû ñaéc, huoáng laø coù rieâng phaùp ñeå tìm caàu? Chaúng thaáy trong kinh noùi, “Caùc phaùp coù hình traïng gì?”, sao?”

Hoûi: “Neáu nhö theá kia, aét chaúng caàn tìm kieám gì heát thaûy?”

Toå Baù noùi: “Nhö theá aáy thì chaúng hao taâm löïc”.

Hoûi: “Neáu nhö theá thì thaønh ñoaïn dieät, chaúng phaûi laø khoâng coù ö?”

Toå Baù noùi: “Ai baûo caùi aáy khoâng coù. Nhöng caùi ñoù laø gì maø oâng ñònh tìm kieám noù?”

Hoûi: “Ñaõ chaúng cho tìm kieám, côù sao laïi coøn noùi chaúng ñoaïn lìa noù?”

Toå Baù noùi: “Chaúng tìm kieám, töùc beøn thoâi nghæ. Ai baûo oâng ñoaïn lìa? OÂng thaáy hö khoâng tröôùc maét ñoù, laøm sao ñoaïn lìa noù?”

Hoûi: “Coù phaûi phaùp aáy ñoàng nhö hö khoâng chaêng?”

Toå Baù noùi: “Hö khoâng coù bao giôø noùi vôùi oâng laø ñoàng hay khaùc gì ñaâu. Ta môùi taïm noùi theá, oâng laïi ngay lieàn ôû trong aáy maø sanh tri giaûi”.

Hoûi: “Vaäy neân chaúng cho ngöôøi sanh tri giaûi ö?”

Toå Baù noùi: “Ta khoâng heà ngaên chöôùng oâng. Nhöng tri giaûi laø thuoäc Tình, Tình sanh thì Trí caùch”.

Hoûi: “Höôùng vaøo trong aáy maø chaúng sanh tình, theá coù ñuùng khoâng?”

Toå Baù noùi: “Nhö chaúng sanh tình, thì ai noùi laø ñuùng?”

Theá maø hôn ngaøn naêm roài, vaãn coøn coù caùi nghi nhö cuûa OÂng Anan, neáu ñöôïc vaøi lôøi cuûa Ngaøi Hoaøng Baù, beøn cuøng truøng tuyeân caùi chæ thuù saâu xa!

2. CHÆ BAØY TAÙNH NGHE LAØ THÖÔØNG TRUÏ

Kinh: Phaät baûo OÂng Anan: “OÂng hoïc ña vaên, chöa döùt heát saïch caùc laäu. Trong taâm chæ bieát suoâng caùi nhaân ñieân ñaûo, maø caùi ñieân ñaûo thaät söï ôû tröôùc maét, laïi chöa bieát ñöôïc. E raèng oâng thaät söï coøn chöa tin phuïc, nay ta thöû ñem caùc chuyeän traàn tuïc ñeå giaûi tröø caùi nghi cuûa oâng”.

Lieàn ñoù, Nhö Lai ra leänh cho La Haàu La ñaùnh moät tieáng chuoâng, roài hoûi OÂng Anan: “Nay oâng coù nghe khoâng?”

OÂng Anan vaø ñaïi chuùng ñeàu noùi: “Coù nghe”.

Chuoâng heát keâu, khoâng coøn tieáng. Phaät laïi hoûi: “Nay oâng coù nghe khoâng?”

OÂng Anan vaø ñaïi chuùng ñeàu noùi : “Khoâng nghe”.

Khi aáy La Haàu La laïi ñaùnh moät tieáng chuoâng.

Phaät laïi hoûi : “Nay oâng coù nghe khoâng?”

OÂng Anan vaø ñaïi chuùng laïi ñeàu noùi : “Coù nghe”.

Phaät hoûi OÂng Anan: “Theo oâng, theá naøo laø nghe, theá naøo laø khoâng nghe?”

OÂng Anan cuøng ñaïi chuùng ñeàu baïch Phaät raèng: “Tieáng chuoâng neáu coù ñaùnh thì chuùng toâi ñöôïc nghe. Ñaùnh laâu heát tieáng, aâm vang ñeàu khoâng coøn, thì goïi laø khoâng nghe”.

Nhö Lai laïi baûo OÂng La Haàu La ñaùnh chuoâng, roài hoûi OÂng Anan: “Theo oâng, hieän giôø coù tieáng khoâng?”

OÂng Anan vaø ñaïi chuùng ñeàu noùi : “Coù tieáng”.

Ít laâu tieáng heát, Phaät laïi hoûi raèng : “Theo oâng, hieän giôø coù tieáng khoâng?”

OÂng Anan vaø ñaïi chuùng ñeàu ñaùp : “Khoâng coù tieáng”.

Laùt sau, OÂng La Haàu La laïi ñaùnh tieáng chuoâng; Phaät laïi hoûi: “Theo oâng nay coù tieáng khoâng?”

Anan vaø ñaïi chuùng ñeàu noùi : “Coù tieáng”.

Phaät hoûi OÂng Anan : “Theo oâng, theá naøo laø coù tieáng, theá naøo laø khoâng tieáng?”

OÂng Anan vaø ñaïi chuùng ñeàu baïch Phaät raèng : “Chuoâng neáu coù ñaùnh thì coù tieáng chuoâng. Ñaùnh laâu tieáng heát, aâm vang ñeàu khoâng coøn, thì goïi laø khoâng tieáng”.

Phaät baûo OÂng Anan vaø ñaïi chuùng raèng : “Nay côù sao caùc oâng noùi traùi ngöôïc, loän xoän theá?”

Ñaïi chuùng vaø OÂng Anan cuøng baïch Phaät : “Côù sao giôø ñaây chuùng toâi bò goïi laø traùi ngöôïc, loän xoän?”

Phaät daïy : “Ta hoûi oâng söï Nghe, thì oâng baûo laø Nghe. Hoûi oâng caùi Tieáng, thì oâng noùi laø Tieáng. Chæ coù söï Nghe vaø caùi Tieáng maø traû lôøi khoâng nhaát ñònh, nhö theá khoâng goïi laø traùi ngöôïc loän xoän sao ñöôïc?

“Anan! Tieáng keâu khoâng coøn vang, thì oâng noùi laø khoâng Nghe. Neáu thaät khoâng Nghe, nghóa laø Taùnh Nghe ñaõ dieät, gioáng nhö caây cheát khoâ, vaäy khi tieáng chuoâng laïi ñaùnh leân, laøm sao oâng coøn bieát ñöôïc? Bieát raèng coù, bieát raèng khoâng, ñoù laø caùi Tieáng cuûa Traàn hoaëc coù hoaëc khoâng, chöù Taùnh Nghe ñoù, haù vì oâng maø coù hoaëc khoâng ö? Taùnh Nghe neáu thaät laø khoâng coù, thì coøn caùi gì bieát laø khoâng coù?

“Theá neân, Anan, caùi Tieáng ôû trong caùi Nghe töï coù sanh coù dieät, khoâng phaûi vì oâng nghe caùi Tieáng Sanh caùi tieáng dieät, maø khieán cho Taùnh Nghe oâng oâng thaønh coù, thaønh khoâng. OÂng coøn ñieân ñaûo, laàm caùi Tieáng laø caùi Nghe, laï gì chaúng meâ môø maø laáy caùi thöôøng laøm caùi ñoaïn. Troïn chaúng neân noùi raèng, lìa ngoaøi caùc thöù ñoäng tònh, ñoùng bít, môû thoâng thì caùi Nghe khoâng coù töï taùnh.

“Nhö ngöôøi nguû meâ treân giöôøng goái, khi aáy trong nhaø coù ngöôøi giaõ gaïo. Ngöôøi aáy trong moäng, nghe tieáng giaõ gaïo, laàm cho laø vaät gì khaùc, hoaëc cho laø ñaùnh troáng, hoaëc cho laø ñaùnh chuoâng. Ngay trong khi moäng, ngöôøi aáy cuõng laáy laøm laï sao tieáng chuoâng laïi vang leân nhö tieáng vang cuûa caây, cuûa ñaù. Khi chôït tænh daäy, lieàn bieát laø tieáng chaøy, beøn noùi vôùi ngöôøi nhaø : “Khi toâi ñang naèm moäng, laàm tieáng chaøy naøy laø tieáng troáng”. Naøy Anan, ngöôøi aáy ôû trong moäng naøo coøn nhôù caùc thöù ñoäng tónh, môû ñoùng, thoâng bít. Theá thì thaân theå tuy nguû maø taùnh Nghe chaúng môø. Daàu thaân oâng coù tieâu tan maát, thaân maïng ñoåi dôøi, Taùnh aáy laøm sao vì oâng maø tieâu dieät ñöôïc?

“Bôûi vì chuùng sanh töø voâ thuûy ñeán nay, ñeo ñuoåi theo hình theo tieáng, chaïy theo nieäm maø löu chuyeån, khoâng töøng khai ngoä Baûn Taùnh trong saïch, nhieäm maàu, vónh cöûu. Khoâng theo caùi thöôøng coøn aáy, maø chaïy tìm caùc thöù sanh dieät, bôûi theá ñôøi naøy sang ñôøi khaùc cöù dô troän maø löu chuyeån. Chæ boû ñi chuyeän sanh dieät, giöõ laáy Taùnh Chaân Thöôøng, thì caùi aùnh saùng thöôøng truï hieän ngay tröôùc maét, moïi thöù caên, traàn, taâm thöùc töùc thì tieâu maát.

“Töôùng voïng töôûng laø traàn, thöùc tình laø caáu. Hai thöù aáy moät luùc xa lìa, thì con maét Phaùp cuûa oâng ngay lieàn trong saùng. Theá thì sao khoâng thaønh Tri Giaùc Voâ Thöôïng?”

Thoâng raèng: Ñöùc Phaät daïy, “Thoaùt khoûi söï dính, phuïc vaøo beân trong”, töùc laø Taùnh laëng trong troøn ñaày, thöôøng truï vaäy. OÂng Anan nghi raèng lìa ngoaøi tieàn traàn thì khoâng coù töï taùnh, sôï laø ñoàng vôùi ñoaïn dieät, bôûi vaäy, ngay nôi tieáng chuoâng maø hieån Taùnh Nghe. Caùi Tieáng tan maát khoâng coøn aâm vang, thì chæ laø khoâng coù Tieáng chöù thaät khoâng phaûi laø khoâng coù caùi Nghe. Caùi Tieáng thì coù sanh dieät, caùi Nghe thì khoâng coù sanh dieät. Neáu noùi caùi Nghe do caùi Tieáng maø sanh, do caùi Tieáng maø dieät, thì ñang khi khoâng nghe, ai bieát laø khoâng nghe? Do ñoù, caùi hoaëc coù hoaëc khoâng thì coù theå dieät, coøn caùi Bieát Coù Bieát Khoâng aáy chöa töøng dieät vaäy. Chaúng nhöõng khi tænh thöùc ñoái caûnh thì chaúng dieät, maø ngay khi nguû naèm moäng, lìa tieàn caûnh cuõng chaúng coù sanh dieät. Chaúng nhöõng khi nguû naèm moäng caên vaãn coøn thì chaúng dieät, maø khi thaân theå maát roài, caên tieâu tan heát cuõng chaúng coù dieät. Choã naøy so vôùi “Caùi thaáy soâng [Phaàn II. Ñoaïn vua Ba Tö Naëc]” ôû ñoaïn tröôùc cuõng töông töï. ÔÛ tröôùc, hieån baøy caùi Thaáy, laø yù nghóa veà choã chaúng sanh chaúng dieät. Coøn ôû ñaây hieån baøy caùi Nghe, yù ñeå chæ caùi Nhó Caên vieân thoâng vaäy.

Xoay ngöôïc laïi caùi Nghe ñeå nghe töï taùnh, töùc laø khai ngoä Baûn Taùnh trong saïch, nhieäm maàu, thöôøng haèng. AÙnh saùng thöôøng truï hieän ngay tröôùc maët, töùc ñoù laø caùi Tòch Dieät hieän tieàn. Da thòt loät thoaùt heát, chæ coù moät caùi Chaân Thöïc. Nhö theá môùi coù theå goïi laø con maét Phaùp saùng trong, thaønh Voâ Thöôïng Giaùc.

OÂng Ñoã Hoàng Tieäm hoûi thieàn sö Voâ Truï ôû chuøa Baûo Ñöôøng raèng : “Ñeä töû nghe Hoøa Thöôïng Kim noùi: Khoâng nhôù, khoâng nieäm, chôù voïng. Phaùp moân ba caâu, coù phaûi khoâng?”

Sö ñaùp: “Phaûi”.

OÂng Ñoã hoûi: “Ba caâu aáy laø moät hay ba?”

Sö noùi: “Khoâng nhôù laø giôùi, khoâng nieäm (voâ nieäm) laø Ñònh, chôù voïng laø Hueä. Moät Taâm chaúng sanh, ñoù laø Giôùi Ñònh Hueä, chaúng phaûi moät, chaúng phaûi ba”.

OÂng Ñoã laïi hoûi : “Thaày coù duøng ba caâu aáy ñeå tieáp ngöôøi khoâng?”

Sö noùi : “Ngöôøi hoïc nhaân sô taâm, thì coøn khieán hoï döùt nieäm, döøng laøn soùng thöùc, nöôùc trong thì caûnh hieän, ngoä caùi Theå Voâ Nieäm, Tòch Dieät hieän tieàn, luùc aáy voâ nieäm cuõng chaúng coøn laäp”.

Khi aáy, treân caây tröôùc saân coù tieáng quaï keâu.

OÂng Ñoã hoûi : “Thaày coù nghe khoâng?”

Sö noùi: “Nghe”.

Quaï bay ñi maát, laïi hoûi : “Thaày coù nghe khoâng?”

Sö noùi: “Nghe”.

OÂng Ñoã noùi: “Quaï bay ñi roài, ñaâu coøn tieáng, sao noùi laø nghe?”

Thieàn sö beøn daïy caû ñaïi chuùng raèng: “Ñôøi Phaät khoù gaëp, Chaùnh Phaùp khoù nghe! Moãi ngöôøi haõy loùng nghe kyõ! Coù nghe, khoâng nghe, ñeàu chaúng lieân quan gì ñeán Taùnh Nghe. Xöa nay chaúng sanh, sao töøng coù dieät? Khi coù Tieáng, ñoù laø caùi Tieáng cuûa Traàn töï sinh, khi khoâng coù tieáng, ñoù laø caùi Tieáng cuûa Traàn töï dieät, nhöng caùi Taùnh Nghe naøy, chaúng theo Tieáng maø sanh, chaúng theo Tieáng maø dieät. Ngoä Taùnh Nghe naøy thì khoûi tieáng taêm cuûa Traàn raøng buoäc. Phaûi bieát caùi Nghe khoâng coù sanh khoâng coù dieät, caùi Nghe khoâng coù chuyeän ñeán, ñi”.

OÂng Ñoã vaø ñaïi chuùng cuùi ñaàu vaâng laõnh.

OÂng Ñoã laïi hoûi: “Sao laø chaúng sanh, sao laø chaúng dieät, nhö theá naøo ñöôïc giaûi thoaùt?”

Thieàn sö noùi: “Thaáy Caûnh, taâm chaúng khôûi laø chaúng sanh. Chaúng sanh töùc laø chaúng dieät! Ñaõ khoâng sanh dieät thì naøo coù bò tieàn traàn troùi buoäc? Ngay ñaây laø Giaûi Thoaùt. Chaúng sanh laø voâ nieäm, voâ nieäm thì khoâng sanh dieät. Voâ nieäm laø khoâng buoäc, voâ nieäm laø khoâng thoaùt. Roát raùo laø : Bieát Taâm laø lìa Nieäm, Thaáy Taùnh laø giaûi thoaùt. Ngoaøi Bieát Taâm, Thaáy Taùnh maø laïi coù phaùp moân chöùng Boà Ñeà Voâ Thöôïng, thaät khoâng theå coù”.

OÂng Ñoã hoûi: “Sao goïi laø Bieát Taâm, Thaáy Taùnh?”

Thieàn sö noùi: “Heát thaûy ngöôøi tu hoïc, theo nieäm maø troâi daït, ñeàu vì chaúng bieát Chaân Taâm. Caùi Chaân Taâm aáy, nieäm sanh cuõng chaúng thuaän theo maø sanh, nieäm dieät cuõng chaúng nöông theo maø maát. Chaúng ñi chaúng ñeán, chaúng ñònh chaúng loaïn, chaúng naém chaúng boû, chaúng noåi chaúng chìm. Voâ vi, voâ töôùng, soáng ñoäng löu thoâng, bình thöôøng, töï taïi. Taâm Theå aáy roát raùo baát khaû ñaéc, khoâng theå laáy tri thöùc maø bieát, chaïm maét ñeàu laø Nhö, khoâng coù gì laø chaúng phaûi thaáy Taùnh”.

OÂng Ñoã vaø ñaïi chuùng laøm leã, xöng taùn, vui möøng hôùn hôû maø ñi.

Ngaøi Baûo Ñöôøng, dieãn laïi Laêng Nghieâm, xeùt xem lôøi noùi nhö cuøng moät mieäng thuyeát ra.

Chæ coù Toå Vaân Moân, choã thaáy laïi khaùc. Toå thöôïng ñöôøng, nghe tieáng chuoâng, lieàn noùi: “Theá giôùi roäng raõi theá kia, côù sao nghe tieáng chuoâng laïi maëc aùo thaát ñieàu?”

Ñoái vôùi choã naøy maø chaúng coù chuùt nghi, môùi goïi laø Phaùp Nhaõn [Moät trong nguõ nhaõn. Xem xeùt thaáu bieát roõ raøng caùi duyeân sanh ra caùi phaùp sai khaùc nhau.] thanh tònh.

]

THIỀN TÔNG VIỆT NAM