Kinh sach

PHAÀN THÖÙ HAI: PHAÀN CHAÙNH TOÂNG

CHÖÔNG V: PHAÂN BIEÄT CAÙC NGHIEÄP QUAÛ TAÏO THAØNH TAM GIÔÙI. CHÆ ROÕ CAÙC CAÛNH GIÔÙI TU CHÖÙNG VAØ CAÙC CHÖÔÙNG NGAÏI

VII. PHAÂN BIEÄT CAÙC AÁM MA (tt)

E. PHAÏM VI CUÛA HAØNH AÁM

Kinh: “Anan, thieän nam töû kia, tu Tam Ma Ñeà, khi Töôûng AÁm heát roài thì nhöõng moäng töôûng bình thöôøng cuûa ngöôøi aáy tieâu dieät. Thöùc, nguû laø moät, taùnh Giaùc Minh roãng laëng nhö hö khoâng trong treûo, khoâng coøn nhöõng söï töôùng tieàn traàn thoâ troïng. Xem nhöõng nuùi soâng, ñaát lieàn cuûa theá gian nhö göông soi saùng, ñeán khoâng choã dính, ñi khoâng daáu veát, roãng thoï chieáu öùng, roõ raøng khoâng coøn caùc taäp khí, chæ thuaàn moät tính Tinh Chaân.

“Caên nguyeân cuûa Sanh Dieät töø ñoù phôi loä ra, thaáy ñöôïc möôøi hai loaøi chuùng sanh möôøi phöông, roõ heát caùc loaøi. Tuy chöa thoâng suoát manh moái cuûa moãi chuùng sanh nhöng ñaõ thaáy caùi cô sôû sanh dieät chung, gioáng nhö boùng daõ maõ, vuøn vuït laêng xaêng sô töôïng hieän ra, laøm caùi then choát phaùt sanh cuûa Phuø caên traàn. Ñaây goïi laø phaïm vi cuûa Haønh AÁm.

“Neáu caùi nguoàn goác cuûa nhöõng chôùp nhoaùng laêng xaêng ñoù nhaäp vaøo taùnh laëng trong baûn lai, nhöõng taäp khí nguoàn goác laëng trong thaønh moät phieán, nhö soùng moøi dieät hoùa thaønh nöôùc ñöùng, thì goïi laø Haønh AÁm heát. Ngöôøi ñoù lieàn vöôït khoûi Chuùng Sanh Tröôïc. Xeùt laïi nguyeân do, coäi goác laø Voïng Töôûng u aån.

“Anan, oâng neân bieát raèng caùc thieän nam töû ñöôïc söï Chaùnh Tri trong Tam Ma Ñeà thì Chaùnh Taâm ñöùng laëng saùng suoát, möôøi loaøi Thieân Ma khoâng coøn ñöôïc dòp khuaáy phaù, môùi ñöôïc cöùu xeùt cuøng toät caùi coäi goác sanh loaïi. Nôi caùi coäi goác sanh loaïi, nguoàn goác söï soáng baøy loä ra. Xeùt caùi coäi nguoàn maùy ñoäng laêng xaêng troøn khaép giaûn phaùc u aån kia ôû trong Taùnh voán toaøn veïn laïi moáng taâm so ño suy dieãn, thì ngöôøi ñoù rôi loït vaøo hai thöù luaän Voâ Nhaân.

“Moät laø, ngöôøi ñoù thaáy caùi goác voán khoâng coù Nhaân. Vì sao theá? Ngöôøi ñoù ñaõ phaù loä hoaøn toaøn ñöôïc cô quan cuûa Sanh Dieät, nöông theo taùm traêm coâng ñöùc cuûa Nhaõn Caên, thaáy ñöôïc trong taùm muoân kieáp taát caû chuùng sanh ñeàu do doøng nghieäp löïc maø xoay vaàn, cheát ñaây sanh kia. Chæ thaáy chuùng sanh luaân hoài trong ñoù, ngoaøi taùm muoân kieáp thì môø mòt khoâng thaáy gì, beøn khôûi taâm suy dieãn raèng nhöõng loaøi chuùng sanh möôøi phöông trong theá gian naøy tröôùc taùm vaïn kieáp khoâng coù Nhaân, maø töï coù. Do söï suy dieãn naøy, boû maát Chaùnh Bieán Tri, rôi laïc vaøo ngoaïi ñaïo, meâ laàm Taùnh Boà Ñeà.

“Hai laø, ngöôøi ñoù thaáy caùi ngoïn khoâng coù Nhaân. Vì sao theá? Ngöôøi ñoù nôi söï Sanh Dieät ñaõ thaáy coäi goác, bieát raèng ngöôøi sanh ngöôøi, roõ chim sanh chim, quaï xöa nay ñen, hoäc xöa nay traéng, ngöôøi, trôøi thì thaân ñöùng, suùc sanh thì thaân ngang, maøu traéng khoâng phaûi do taåy maø thaønh, maøu ñen chaúng phaûi do nhuoäm maø ra. Suoát taùm muoân kieáp khoâng heà dôøi ñoåi, soáng heát ñôøi naøy cuõng laïi vaãn vaäy, maø mình xöa nay chaúng thaáy Boà Ñeà, laøm sao coù chuyeän thaønh töïu Boà Ñeà, roài cho raèng taát caû söï vaät ngaøy nay ñeàu voán khoâng coù Nhaân.

“Do so ño suy dieãn nhö vaäy, boû maát Chaùnh Bieán Tri, rôi laïc vaøo ngoaïi ñaïo, meâ laàm Taùnh Boà Ñeà.

“Ñaây goïi laø ngoaïi ñaïo Thöù Nhaát, laäp ra luaän Voâ Nhaân.

Thoâng raèng: Töôûng AÁm chöa heát thì khi thöùc baùm laáy hình töôùng, khi nguû thaønh ra moäng mò, bôûi theá ñuoåi theo boùng daùng tieàn traàn thoâ troïng. Töôûng AÁm ñaõ heát, beân trong giöõ laáy söï yeân tónh, vaéng veû, thöùc nguû laø moät, söï giaùc minh roãng laëng nhö göông soi saùng, tuy khoâng coù daáu veát tôùi lui, vaãn coøn coù boùng daùng quang minh, vaãn coøn laø vieäc beân phía phaùp traàn. Tröôùc ñaây, tieàn traàn aùm che quaáy nhieãu, chæ tuøy sanh dieät maø troâi laên, chaúng thaáy caùi goác nguoàn, nay ñaõ roãng thoï chieáu öùng, chæ thuaàn moät tính Tinh Chaân, Sanh dieät ñaõ döøng, do ñoù maø caùi caên nguyeân hieån loä, thaáy ñöôïc caùi cô sôû Sanh Dieät chung, mieân mieân maät maät, ñoåi dôøi vi teá, aáy laø soùng laên taên maø khoâng gioù. Daõ maõ laø buïi laêng xaêng, vuøn vuït laø chôùp nhoaùng vaäy. Haønh AÁm vi teá gioáng nhö buïi laêng xaêng khi maët trôøi chieáu qua khe cöûa. Vuøn vuït chôùp nhoaùng thì roõ laø khoâng coù töôùng truï, chôït sanh chôït dieät, khoâng coøn aûnh töôùng naëng neà neân goïi laø laêng xaêng sô töôïng (thanh nhieãu). Boán Ñaïi, caùi laêng xaêng sô töôïng laø caên nguyeân cuûa phuø caên töù traàn, theå cuûa noù voán khoâng, laø caùi then choát phaùt sanh, thaät laø ôû choã naøy. Dính che taùnh laëng trong maø phaùt khôûi, thì coù saùu Caên. Töø ngöôøi, trôøi cho ñeán truøng, kieán, khoâng loaøi naøo khoâng coù boán Ñaïi, saùu Caên, neân caùi laêng xaêng sô töôïng cuûa boán Ñaïi laø cô sôû Sanh Dieät chung cuûa möôøi hai loaøi chuùng sanh. Ñaây goïi laø phaïm vi cuûa Haønh AÁm.

Neáu thoâng ñaït ñöôïc bieät töôùng thì coù theå thaáy moái manh cuûa chuùng sanh, Hueä Phöôùc chaúng ñoàng ñeàu vì do nhieàu ñôøi tích taäp chuûng töû maø phaùt hieän ra. Ñoù thuoäc veà phía Thöùc AÁm, cho neân môùi ñeán Haønh AÁm thì khoâng coù laêng xaêng, neân noùi laø nguyeân taùnh. Caùi choã khoâng theå khoâng bò nhieãu loaïn aáy laø do taäp khí nhieàu ñôøi vaäy, neân goïi laø taäp khí nguoàn goác. Taäp khí khoâng theå laøm laëng ñöùng taäp khí, chæ coù taùnh veà nguoàn thì coù theå laéng trong, duøng caùi taùnh laéng trong maø laéng ñöùng taäp khí nguoàn goác thì söï troâi laên döùt heát, nhö khoâng coù gioù thì soùng laên taên dieät, lieàn hoùa thaønh nöôùc ñöùng vaäy. Nöôùc ñöùng yeân cho ñeán choã laéng trong chaúng chao ñoäng thì goïi laø Haønh AÁm heát, ngöôøi aáy lieàn sieâu vieät Chuùng Sanh Tröôïc.

Chuùng Sanh Tröôïc nghóa laø sanh dieät chaúng döøng, doøng nghieäp thöôøng troâi dôøi. Nay caùi chaúng döøng ñaõ döøng, choã thöôøng troâi dôøi aáy chaúng troâi dôøi nöõa, haàu nhö vaøo Dieät Taän Ñònh, neân laø sieâu vieät. Nhöng Haønh AÁm aâm thaàm dôøi ñoåi, chöa töøng laø Giaùc Ngoä, laáy caùi Voïng Töôûng u aån laøm goác. ÔÛ choã u nhaøn aån maät maø phaù tröø ñöôïc, chaúng phaûi laø ngöôøi trieät ngoä thì khoâng theå laøm noåi. Ngöôøi ñoù thöùc nguû laø moät, ñoù laø ñöôïc Chaùnh Tri, cuõng nhö ôû tröôùc, Ñoäng tónh chaúng dôøi, nhôù queân nhö moät, truï ngay choã aáy maø vaøo Tam Ma Ñeà, cuøng moät ñöôøng maïch. Duøng ñoù laøm taàng baäc phaùt ngoä thì neân, coøn naém giöõ maø cho laø thaät chöùng thì khoâng neân.

Bôûi theá, Töôûng AÁm heát thì chaùnh taâm laëng saùng, caùc taø löï töï chuùng khoâng töø ñaâu maø sanh, aét möôøi loaïi Thieân Ma cuõng khoâng coù cô duyeân gì ñeå vaøo. Thieân Ma chöa töøng rôøi taø töôûng maø hieän ñöôïc thaàn bieán, nay Töôûng AÁm heát saïch, xem xeùt thaáy caùi coäi nguoàn lay ñoäng u aån giaûn phaùc laø ñaõ vaøo coõi trôøi Voâ Töôûng vaäy. Thieân Ma cuûa saùu coõi trôøi Duïc Giôùi chaúng theå troäm thaáy ñöôïc.

U aån giaûn phaùc laø voán khoâng coù choã ñoäng. Laêng xaêng troøn khaép laø ñoäng maø chöa töøng ñoäng vaäy, neân goïi laø coäi nguoàn maùy ñoäng. Caùi coäi nguoàn maùy ñoäng tuy laø troøn khaép maø chaúng laø sanh dieät, neân ôû ñaây maø suy dieãn thì ñeàu laø ôû trong sanh dieät maø suy dieãn ra söï Voâ Nhaân vaäy.

Moät laø, thaáy caùi goác voán khoâng coù Nhaân, chaúng ngoä ñöôïc nghieäp duyeân thieän aùc laø duy Thöùc taïo ra. Chæ baèng vaøo caùi sanh töôùng taïm thôøi khoâng coù maø caùi Haønh AÁm troâi chaûy chaúng ngöøng, ôû trong Ñònh naøy phaùt ra Tuùc Maïng Thoâng, thaáy trong taùm vaïn kieáp chuùng sanh luaân hoài nhö chieác voøng khoâng coù ñaàu moái, beøn cho chuùng sanh laø khoâng coù Nhaân, töï nhieân maø coù. Ngoaøi taùm vaïn kieáp môø mòt khoâng thaáy gì, neân chaúng bieát Boà Ñeà laø Chaùnh Nhaân vaäy.

Hai laø, thaáy caùi ngoïn khoâng coù Nhaân, chaúng ngoä ñöôïc nghieäp quaû thieän aùc laø do Taâm chieâu caûm. Chæ caäy vaøo söùc thaàn thoâng coù theå thaáy sau taùm vaïn kieáp, maø caùi töôùng chöa dôøi ñoåi cuûa nghieäp quaû laâu daøi, beøn cho raèng ngöôøi, vaät, ñen, traéng, doïc, ngang xöa nay nhö vaäy, chaúng phaûi do tu maø ñöôïc, neân khoâng bieát Boà Ñeà laø cöïc quaû.

Meâ laàm taùnh Boà Ñeà thì chaúng goïi laø Chaùnh Tri. Chæ bieát tröôùc sau taùm vaïn kieáp thì chaúng goïi laø Bieán Tri. Ngoaïi ñaïo Maït Giaø Leâ noùi raèng khoå vui cuûa chuùng sanh khoâng do haønh vi maø ñöôïc, ñeàu töï nhieân nhö vaäy, chính laø kieán giaûi naøy. Hai caùi thuyeát Voâ Nhaân naøy chæ thaáy ñeán choã Thöùc Thöù Baûy khoâng coù goác, neân söï truyeàn toáng vaøo Thöùc Thöù Taùm taïm ngöøng maø sanh ra söï so ño naøy. Vì Thöùc Thöù Baûy beân trong chæ nöông theo Thöùc Thöù Taùm, sanh maø khoâng coù goác, neân cho laø goác voán khoâng Nhaân. Vì Thöùc Thöù Baûy beân ngoaøi chæ nöông theo Thöùc Thöù Saùu, neân cho laø voâ duïng, beøn baûo laø ngoïn khoâng coù Nhaân. Chæ thaáy söï troâi chaûy khoâng ngöøng cuûa Thöùc Thöù Baûy, beøn cho raèng töï nhieân nhö vaäy.

Thaày Kính Thanh hoûi Toå Linh Vaân: “Hoãn ñoän chöa phaân thì theá naøo?”

Toå Vaân noùi: “Caây loä truï mang thai!”

Thaày Thanh: “Phaân roài thì theá naøo?”

Toå Vaân noùi: “Nhö ñieåm maây trong baàu trôøi”.

Thaày Thanh: “Theá thì baàu trôøi coù bò chaám khoâng?”

Toå Vaân khoâng ñaùp.

Thaày Thanh raèng: “Nhö theá thì caû haøm linh chaúng coù ñeán vaäy?”

Toå Vaân cuõng khoâng ñaùp.

Thaày Thanh: “Ngay ñaây ñöôïc roøng trong khoâng moät ñieåm thì theá naøo?”

Toå Vaân noùi: “Vaãn coøn laø caùi chaân thöôøng troâi chaûy”.

Thaày Thanh: “Nhö sao laø chaân thöôøng troâi chaûy”.

Toå Vaân: “Töông töï göông thöôøng saùng”.

Thaày Thanh: “Höôùng thöôïng laïi coù vieäc gì chaêng?”

Toå Vaân: “Coù”.

Thaày Thanh: “Nhö sao laø vieäc höôùng thöôïng?”

Toå Vaân : “Ñaäp vôõ göông roài; cuøng oâng töông kieán!”

Ngaøi Thieân Ñoàng neâu ra raèng: “Phaân vôùi chöa phaân: khung cöûi ngoïc ban ñeâm ñoäng. Ñieåm vôùi chaúng ñieåm: thoi vaøng trong toái vaát. Daàu laø moät saéc vaøng roøng trong, chöa ñöôïc möôøi phaàn yeân oån. Haõy noùi ñaäp vôõ göông roài höôùng veà ñaâu töông kieán? Coù hieåu chaêng?

“Thoû ngoïc maát roài trôøi thu saùng

Nöôùc trong roàng thoaùt coát töùc thôøi”.

Caùi chaân thöôøng troâi chaûy nhaët nhieäm naøy vöøa vaën phuø hôïp vôùi Haønh AÁm, Töông töï göông thöôøng saùng, cuõng laø Göông soi saùng cuûa Kinh khoâng khaùc. Neáu ñaäp vôõ göông ñi maø töông kieán, nhö roàng nôi nöôùc trong thoaùt coát maø ra thì chuyeån ngay thaønh Trí vaäy. Ñaâu phaûi chæ phaù Haønh AÁm maø thoâi ö?

Kinh: “Anan, trong Tam Ma Ñeà ñoù, caùc thieän nam töû chaùnh taâm laëng trong, Ma khoâng coøn cô hoäi. Ngöôøi aáy cöùu xeùt cuøng toät coäi goác sanh loaïi, xem thaáy caùi coäi nguoàn giaûn phaùc u aån thöôøng maùy ñoäng kia, trong Taùnh Vieân Thöôøng laïi khôûi leân so tính thì ngöôøi aáy sa vaøo boán caùi Luaän Bieán Thöôøng.

“Moät laø, ngöôøi aáy xeùt cuøng taùnh cuûa Taâm Caûnh, caû hai ñeàu khoâng coù Nhaân. Tu taäp bieát ñöôïc trong hai vaïn kieáp möôøi phöông chuùng sanh, choã coù sanh dieät ñeàu laø xoay vaàn, chöa heà tan maát, neân chaáp ñoù laø Thöôøng.

“Hai laø, ngöôøi aáy xeùt cuøng nguoàn goác töù Ñaïi, thaáy boán Ñaïi thöôøng truï. Tu taäp bieát ñöôïc trong boán vaïn kieáp, möôøi phöông chuùng sanh, choã coù sanh dieät ñeàu naèm trong baûn theå thöôøng haèng, chöa heà tan maát, neân chaáp ñoù laø Thöôøng.

“Ba laø, ngöôøi aáy xeùt cuøng saùu Caên, trong Taâm, YÙ vaø Thöùc cuûa Maït Na Thöùc chaáp thoï thì thaáy caùi goác gaùc nguyeân do taùnh vaãn thöôøng haèng. Tu taäp bieát ñöôïc trong taùm vaïn kieáp, taát caû chuùng sanh xoay vaàn chaúng maát, baûn lai thöôøng truï. Xeùt cuøng caùi taùnh chaúng maát ñoù, chaáp aáy laø Thöôøng.

“Boán laø, ngöôøi aáy ñaõ heát Töôûng AÁm, caùi leõ sanh dieät khoâng coøn, söï troâi chuyeån döøng laëng, taâm töôûng sanh dieät nay ñaõ vónh vieãn dieät döùt. Trong lyù töï nhieân thaønh ra caùi chaúng sanh dieät. Do taâm so tính maø chaáp ñoù laø Thöôøng.

“Do nhöõng söï Chaáp Thöôøng aáy, boû maát Chaùnh Bieán Tri, sa vaøo ngoaïi ñaïo, meâ laàm taùnh Boà Ñeà.

“Ñaây goïi laø ngoaïi ñaïo Thöù Hai, laäp ra nhöõng luaän Vieân Thöôøng.

Thoâng raèng: Laäp ra luaän Voâ Nhaân laø vì thaáy Ñoaïn, laäp ra luaän Vieân Thöôøng laø do thaáy Thöôøng. Suy ra Cuõng Ñoaïn cuõng Thöôøng, chaúng phaûi Ñoaïn, chaúng phaûi Thöôøng ñeàu khoâng ra khoûi taø kieán Ñoaïn-Thöôøng. Cöùu xeùt cuøng toät coäi goác sanh loaïi cho ñeán coäi nguoàn maùy ñoäng thì thaáy noù hö roãng maø caøng phaùt ra, ñoäng maø chaúng cuøng, beøn chaáp laø Thöôøng. Töø roäng ñeán heïp, töø thoâ ñeán tinh, ñaïi khaùi coù thöù lôùp : Moät laø, thoâng ñaït raèng naêm AÁm, boán Ñaïi, Taâm Caûnh caû hai ñeàu khoâng coù Nhaân maø töï coù, tuaàn hoaøn chaúng maát. Hai laø, chæ thaáy caùi taùnh cuûa boán Ñaïi thanh tònh, coù theå thaønh caùi Saéc AÁm cuûa chuùng sanh, theå thöôøng baát bieán. Ba laø, chæ thaáy Taâm Thöùc, saùu Caên nöông vaøo Thöùc Thöù Baûy Maït Na, chaáp thoï laø Taâm, chaáp thoï laø YÙ, chaáp thoï laø Thöùc. Boån nguyeân cuûa caùc thöù naøy laø Haønh AÁm. Chuùng sanh tuy coù tuaàn hoaøn maø Haønh AÁm chaúng maát, thì caùi Thöùc Thöù Baûy naøy laø taùnh thöôøng truï. Nhö nhìn nöôùc chaûy xieát maø cho laø ñöùng yeân. Ñaây chính laø Voâ thuûy ñeán nay, nguoàn sanh töû. Ngöôøi si laïi goïi Boån Lai Nhaân.

Boán laø, nhaän laàm Haønh AÁm laø lyù Töï Nhieân, cho raèng caùi taâm töôûng sanh dieät ñaõ dieät heát, thì choã dieät döùt vónh vieãn ñoù töï nhieân thaønh caùi chaúng sanh dieät. Vaäy laø ôû trong sanh dieät maø chaáp laø chaúng sanh dieät. Ví nhö thaáy hö khoâng beøn cho laø Thöôøng Truï, chaúng bieát hö khoâng cuõng coù theå dieät. Laïi nöõa, nhaân nôi taâm maø so tính cho laø thöôøng, thì chaúng theå so saùnh vôùi caùi thaáy chaân thaät caùi Thöôøng vaäy.

Boán caùi chaáp naøy coøn chöa thaáy ñöôïc söï troâi chaûy thöôøng haèng cuûa Thöùc Thöù Taùm, huoáng laø chuyeån Thöùc ñeå thaáy Taùnh Boà Ñeà ö?

Thaày Thuïy Nham hoûi Toå Nham Ñaàu: “Nhö sao laø lyù boån thöôøng?”

Toå Ñaàu noùi: “Ñoäng”.

Thaày Nham: “Khi ñoäng thì sao?”

Toå Ñaàu: “Chaúng thaáy lyù boån thöôøng!”

Thaày Nham döøng laïi suy nghó.

Toå Ñaàu noùi: “Chòu thì chaúng thoaùt caên traàn. Khoâng chòu thì maõi chìm sanh töû”.

Thaày Nham leã baùi.

Ngaøi Thieân Ñoàng tuïng raèng:

“Vieân chaâu (ngoïc) chaúng xoi loã

Ngoïc khoái chaúng phaûi maøi

Ñaïo nhaân voán quyù khoâng goùc caïnh

Khaúng ñònh vaát ñi, caên traàn khoâng

Thoaùt theå voâ y, ñôøi töï taïi”.

Ñaây laø choã xöa nay thöôøng truï, thaáy caùi cöïc chaân. Moät chöõ Khaúng [Chòu] coøn vaát boû ñi, huoáng laø so ño chaáp thoï Thaàn Ngaõ ñeå sa vaøo hang toái Vieân Thöôøng, roát roài chìm ñaém, haù coù theå Thöôøng ñöôïc ö?

Kinh: “Laïi nöõa, trong Tam Ma Ñeà, caùc thieän nam töû ñoù chaùnh taâm ñöùng laëng kieân coá, Ma khoâng coøn cô hoäi. Ngöôøi aáy cöùu xeùt cuøng toät goác sanh loaïi, xem thaáy caùi coäi nguoàn giaûn phaùc u aån thöôøng maùy ñoäng kia, laïi khôûi taâm so tính ra caùi Ta vaø caùi khaùc Ta, thì ngöôøi aáy sa vaøo boán Kieán Chaáp ñieân ñaûo, laø nhöõng luaän Moät phaàn Voâ Thöôøng, moät phaàn Thöôøng.

“Moät laø, ngöôøi aáy xeùt thaáy caùi taâm dieäu minh laëng nhieân khaép möôøi phöông coõi, cho laø Thaàn Ngaõ roát raùo. Töø ñoù suy dieãn raèng Ta khaép caû möôøi phöông, laëng saùng chaúng ñoäng, coøn taát caû chuùng sanh, ôû trong taâm Ta töï sanh töï cheát. Vaäy thì taâm taùnh cuûa Ta goïi laø Thöôøng, coøn caùc thöù sanh dieät kia laø taùnh Voâ Thöôøng.

“Hai laø, ngöôøi aáy khoâng xeùt xem caùi taâm, laïi xeùt xem khaép möôøi phöông haèng sa coõi nöôùc, thaáy choã kieáp hoaïi thì cho laø chuûng taùnh roát raùo Voâ Thöôøng, coøn choã kieáp chaúng hoaïi thì goïi laø roát raùo Thöôøng.

“Ba laø, ngöôøi aáy xeùt xem rieâng caùi Taâm mình, thaáy noù tinh teá nhoû nhieäm gioáng nhö vi traàn, löu chuyeån möôøi phöông, tính khoâng dôøi ñoåi. Coù theå khieán thaân naøy lieàn sanh lieàn dieät. Cho caùi taùnh chaúng hoaïi ñoù laø tính Thöôøng cuûa mình, coøn taát caû söï sanh töû töø taùnh aáy sanh ra thì goïi laø taùnh Voâ Thöôøng.

“Boán laø, ngöôøi aáy bieát Töôûng AÁm heát, thaáy doøng Haønh AÁm, chaáp raèng söï troâi chuyeån khoâng ngöøng cuûa Haønh AÁm laø taùnh Thöôøng, coøn Saéc, Thoï, Töôûng nay ñaõ dieät heát thì cho laø Voâ Thöôøng.

“Do söï so tính Moät phaàn Voâ Thöôøng, moät phaàn Thöôøng ñoù maø sa laïc vaøo ngoaïi ñaïo, meâ laàm taùnh Boà Ñeà.

“Ñaây goïi laø ngoaïi ñaïo Thöù Ba, laäp ra nhöõng luaän Moät Phaàn Thöôøng.

Thoâng raèng: Ñaây laø kieán chaáp Cuõng Thöôøng, cuõng Voâ Thöôøng vaäy. Caùi Taâm voán dieäu minh, khaép caû möôøi phöông coõi chöa töøng chaúng phaûi, chæ vì chaáp ñoù laø Thaàn Ngaõ thì lieàn chaúng phaûi vaäy. Rieâng chaáp ñoù laø Ngaõ, chính laø caùi YÙ Thöùc chaáp thoï vaøo Maït Na Thöùc, tuy noùi laø laëng saùng chaúng ñoäng maø thaät ra trong ñoù troâi chaûy nhoû nhieäm, aáy laø chuûng töû sanh dieät laïi chaúng töï hay bieát. Ñaõ laáy caùi taâm taùnh taïm thôøi chaúng ñoäng maø cho laø Thöôøng, laïi laáy söï sanh dieät cuûa taát caû chuùng sanh maø cho laø Taùnh Voâ Thöôøng, beøn caùi cuøng khaép möôøi phöông aáy hoùa ra coù hai caùi Ngaõ, haù chaúng ñieân ñaûo ö?

Khoâng luaän Taâm Taùnh, chæ luaän veà coõi nöôùc, thì Tam Thieàn trôû xuoáng coøn chòu Tam Tai neân cho laø Voâ Thöôøng. Töù Thieàn trôû leân chaúng coøn Tam Tai neân cho laø roát raùo Thöôøng.

Khoâng luaän veà coõi nöôùc, chæ luaän Taâm Taùnh, thì taùnh khoâng dôøi ñoåi cho ñoù laø taùnh Thöôøng cuûa mình. Cheát ñaây, sanh kia thì cho laø taùnh Voâ Thöôøng.

Ban ñaàu, hôïp caùi Ta vaø caùi khaùc Ta goàm laïi maø so tính Thöôøng vôùi Voâ Thöôøng. Roài phaân caùi Ta vaø caùi khaùc Ta ñeå moãi caùi cho laø Thöôøng, Voâ Thöôøng. Roài laïi laáy Haønh AÁm laøm caùi Ta, Saéc, Thoï, Töôûng laøm caùi khaùc Ta. Haønh AÁm thöôøng troâi chuyeån, beøn cho laø taùnh Thöôøng. Saéc, Thoï, Töôûng ñaõ dieät heát thì cho laø taùnh Voâ Thöôøng. ÔÛ trong Nhaát Taâm maø phaân ra Thöôøng vôùi Voâ Thöôøng, theá laø Taâm coù hai vaäy. Haù chaúng ñieân ñaûo ö? ÔÛ ñaây so vôùi luaän Vieân Thöôøng ôû tröôùc thì söï khoâng caâu chaáp ít hôn, nhöng caùi Ñaàu Nguoàn (Nguyeân Ñaàu) chaúng roõ neân ñeàu thuoäc veà söï so tính laàm laãn.

Quoác sö Hueä Trung hoûi nhaø sö: “Phöông naøo ñeán?”

Ñaùp raèng: “Phöông Nam ñeán”.

Quoác sö raèng: “Tri thöùc phöông Nam daïy ngöôøi nhö theá naøo?”

Nhaø sö ñaùp: “Tri thöùc phöông kia chæ baøy cho ngöôøi hoïc Ñaïo ngay ñaây töùc Taâm töùc Phaät. Phaät laø nghóa Giaùc. Hieän nay caùc oâng haún saün ñuû caùi taùnh cuûa thaáy, nghe, hay, bieát. Caùi Taùnh naøy ñaây thieät hay nhöôùng maøy, nhaùy maét, vaän duïng tôùi lui khaép ôû trong thaân. Chaïm ñaàu, ñaàu bieát; chaïm chaân, chaân hay neân goïi laø Chaùnh Bieán Tri. Lìa ngoaøi caùi aáy khoâng coøn Phaät naøo khaùc. Thaân naøy thì coù sanh dieät, coøn Taâm Taùnh voâ thuûy ñeán nay chöa töøng sanh dieät. Thaân sanh dieät thì nhö roàng thay coát, raén ñoåi da, ngöôøi ra nhaø cuõ. Töùc thaân laø Voâ Thöôøng, Taùnh aáy laø Thöôøng vaäy. Lôøi daïy phöông Nam ñaïi khaùi laø theá”.

Quoác sö noùi: “Neáu vaäy, thì khaùc gì Tieân Ni ngoaïi ñaïo ñaâu? - Hoï noùi raèng : Trong thaân naøy cuûa ta coù moät Thaàn Taùnh. Taùnh naøy hay bieát ñau, ngöùa. Khi thaân hoaïi roài, caùi Thaàn aét ra ñi, nhö nhaø bò chaùy thì chuû ra. Nhaø thì voâ thöôøng, chuû nhaø thì thöôøng.

“Xeùt xem nhö vaäy, thì taø chaùnh chaúng bieän, gì laø phaûi ñaây? Ta töøng du phöông, thaáy nhieàu loaïi naøy, gaàn ñaây laïi caøng thònh haønh. Nhoùm laïi naêm, ba traêm chuùng, maét thaáy mô hoà, baûo ñoù laø “Toâng Chæ Nam Phöông”. Laáy cuoán Ñaøn Kinh kia maø söûa ñoåi, theâm thaét loän xoän, boû tieâu Thaùnh yù, laøm cho laàm loaïn ngöôøi haäu hoïc, haù thaønh lôøi chæ daïy ö ? Khoå thay cho Toâng Chæ nhaø ta laáp vuøi ñoù vaäy. Neáu cho thaáy, nghe, hay, bieát laø Phaät Taùnh thì leõ ra Ñöùc Tònh Danh chaúng coù noùi “Phaùp lìa thaáy, nghe, hay, bieát. Neáu haønh thaáy, nghe, hay, bieát thì chæ laø thaáy, nghe, hay, bieát chaúng phaûi thaät laø caàu phaùp””.

Nhaø sö laïi hoûi: “Kinh Phaùp Hoa Lieãu Nghóa khai Phaät Tri Kieán, ñoù laïi laø taïi sao?”

Quoác sö raèng: “Ñaáy noùi “Khai Phaät Tri Kieán, chaúng noùi Boà Taùt, Nhò Thöøa”, thì haù coù theå laáy chuyeän si meâ ñieân ñaûo cuûa chuùng sanh maø cho laø ñoàng Tri Kieán cuûa Phaät ö?”

Thaày Haønh Xöông hoûi Ñöùc Luïc Toå: “Ñeä töû thöôøng xem kinh Nieát Baøn maø chöa hieåu nghóa Thöôøng vôùi Voâ Thöôøng. Xin thaày giaûi thích cho”.

Toå noùi: “Voâ Thöôøng ñoù, töùc laø Phaät Taùnh vaäy. Höõu Thöôøng ñoù, töùc laø heát thaûy caùc phaùp thieän, aùc cuûa taâm phaân bieät vaäy”.

Baïch raèng: “Choã noùi cuûa Hoøa Thöôïng raát traùi vôùi kinh vaên”.

Toå noùi: “Ta truyeàn taâm aán Phaät, ñaâu daùm traùi kinh Phaät”.

Baïch raèng: “Kinh noùi “Phaät Taùnh laø “Thöôøng”, Hoøa Thöôïng laïi noùi laø “Voâ Thöôøng”. “Caùc phaùp thieän aùc cho ñeán Boà Ñeà Taâm ñeàu laø Voâ Thöôøng”, Hoøa Thöôïng laïi noùi laø “Thöôøng”. Theá laø traùi nhau, khieán cho hoïc nhôn naøy caøng theâm nghi hoaëc”.

Toå noùi: “Kinh Nieát Baøn ta ñaõ nghe ni coâ Voâ Taän Taïng ñoïc tuïng moät laàn, beøn giaûng noùi cho nghe, khoâng moät chöõ, moät nghóa naøo chaúng hôïp vôùi kinh vaên. Ñeán nay vì oâng cuõng khoâng noùi khaùc”.

Baïch raèng: “Choã bieát cuûa hoïc nhaân caïn côït toái taêm, mong Hoøa Thöôïng chæ baøy töôøng taän”.

Toå noùi: “OÂng bieát khoâng? Phaät Taùnh neáu Thöôøng thì coøn noùi gì caùc phaùp thieän aùc, vì cho ñeán cuøng kieáp cuõng chaúng coù moät ngöôøi naøo phaùt Boà Ñeà Taâm, cho neân ta noùi Voâ Thöôøng, chính laø caùi maø Phaät noùi laø Ñaïo Chaân Thöôøng vaäy. Laïi nöõa, taát caû caùc phaùp neáu Voâ Thöôøng thì moãi vaät ñeàu coù Töï Taùnh, dung chöùa söï sanh töû thì caùi taùnh Chaân Thöôøng coù choã chaúng cuøng khaép, cho neân ta noùi Thöôøng, chính laø caùi maø Phaät noùi laø nghóa Chaân Voâ Thöôøng vaäy. Xöa, Phaät vì haøng phaøm phu ngoaïi ñaïo chaáp vaøo caùi Taø Thöôøng, haøng Nhò Thöøa ôû nôi Thöôøng laïi cho laø Voâ Thöôøng, coäng laïi thaønh Baùt Ñaûo. Neân trong kinh Nieát Baøn Lieãu Nghóa, phaù caùc Bieân Kieán kia maø hieån baøy caùi Chaân Thöôøng, Chaân Laïc, Chaân Ngaõ, Chaân Tònh.

“OÂng nay nghòch vôùi nghóa kinh, laáy caùi Voâ Thöôøng ñoaïn dieät vôùi caùi Töû Thöôøng coá ñònh maø hieåu laàm lôøi daïy tinh teá vieân dieäu sau cuøng cuûa Phaät. Daãu coù xem caû ngaøn laàn, phoûng coù ích gì?”

Thaày Haønh Xöông hoát nhieân ñaïi ngoä, beøn ñoïc baøi keä:

“Bôûi giöõ Voâ Thöôøng Taâm

“Phaät noùi Höõu Thöôøng Taùnh

“Chaúng bieát phaùp phöông tieän

“Döôøng löôïm soûi ao xuaân

“Giôø chaúng phaûi thi coâng

“Maø Phaät Taùnh hieän tieàn

“Chaúng phaûi thaày trao cho

“Toâi cuõng khoâng choã ñaéc”.

Toå noùi: “Giôø oâng ñaõ thaáu trieät, neân goïi laø Chí Trieät”.

Thaày Haønh Xöông leã taï, lui ra.

Caùi nghóa Thöôøng, Voâ Thöôøng raát saâu xa nhö theá naøy, thì caùc haøng ngoaïi ñaïo cuõng chöa heà moäng thaáy.

“Moät laø, ngöôøi aáy so tính caùi coäi nguoàn Sanh Dieät löu chuyeån khoâng ngöøng, chaáp quaù khöù, vò lai laø Höõu Bieân, coøn caùi taâm töông tuïc laø Voâ Bieân.

“Hai laø, ngöôøi aáy xeùt xem trong taùm vaïn kieáp thì thaáy chuùng sanh, coøn tröôùc taùm vaïn kieáp thì baët khoâng thaáy nghe gì, roài goïi choã khoâng thaáy nghe gì laø Voâ Bieân, coøn choã coù chuùng sanh laø Höõu Bieân.

“Ba laø, ngöôøi aáy cho raèng mình bieát cuøng khaép laø ñöôïc caùi taùnh Voâ Bieân, coøn taát caû caùc ngöôøi kia hieän ra trong caùi bieát cuûa mình maø mình khoâng heà bieát caùi taùnh bieát cuûa hoï, vaäy thì hoï khoâng ñöôïc caùi taâm Voâ Bieân, chæ coù taùnh Höõu Bieân.

“Boán laø, ngöôøi aáy xeùt cuøng Haønh AÁm laø Khoâng, duøng choã thaáy bieát cuûa mình maø so löôøng, truø tính raèng trong moät thaân cuûa taát caû chuùng sanh ñeàu laø nöûa phaàn sanh, nöûa phaàn dieät, vaø chaáp raèng taát caû söï vaät coù ra trong theá giôùi ñeàu moät nöûa laø Höõu Bieân, moät nöûa laø Voâ Bieân.

“Do söï suy tính Höõu Bieân, Voâ Bieân naøy maø sa laïc vaøo ngoaïi ñaïo, meâ laàm taùnh Boà Ñeà.

“Ñaây goïi laø ngoaïi ñaïo Thöù Tö, laäp ra nhöõng luaän Höõu Bieân.

Thoâng raèng: Ñaây laø ôû nôi Thöôøng, Voâ Thöôøng theo ñoù maø khôûi ra caùi Höõu Bieân, Voâ Bieân. Luaän veà Thöôøng, Voâ Thöôøng thì duøng caùi Taùnh maø noùi, thuoäc veà Kieán Phaàn. Veà Höõu Bieân, Voâ Bieân thì duøng phaän vò maø noùi, thuoäc Töôùng Phaàn. Moät laø, phaän vò ba ñôøi. Hai laø phaän vò Thaáy, Nghe. Ba laø, phaän vò Ta-Ngöôøi. Boán laø phaän vò Sanh Dieät. Taát caû ñeàu giôùi haïn trong phaän vò cuûa Haønh AÁm maø voïng sanh ra so tính.

Moät laø, do Haønh AÁm löu chuyeån khoâng ngöøng neân cho söï löu chuyeån laø tam teá quaù khöù, hieän taïi, vò lai maø goïi laø Höõu Bieân. Coøn cho söï khoâng ngöøng laø tieáp noái khoâng coù bôø meù, maø goïi laø Voâ Bieân.

Hai laø, chæ so tính trong choã thaáy, nghe ñöôïc chuùng sanh trong taùm vaïn kieáp maø goïi laø Höõu Bieân, coøn ngoaøi taùm vaïn kieáp khoâng thaáy, nghe gì neân goïi laø Voâ Bieân.

Ba laø, cho raèng mình bieát cuøng khaép taát caû chuùng sanh, ñoù laø tính Voâ Bieân, coøn Taùnh Bieát cuûa chuùng sanh coù cuøng khaép hay khoâng thì chæ hoï töï bieát, chöù mình chaúng heà bieát. Vaäy chuùng sanh bò haïn cuoäc nôi söï töï bieát, chaúng theå thoâng tieáp vôùi mình, neân chæ coù taùnh Höõu Bieân.

Boán laø, xeùt cuøng Haønh AÁm laø Khoâng, thaáy raèng tröôùc coù maø nay khoâng. Do ñoù, so tính raèng Chaùnh Baùo cuûa chuùng sanh nöûa sanh, nöûa dieät, theá giôùi Y Baùo cuõng nöûa sanh, nöûa dieät. Nöûa sanh laø Höõu Bieân, nöûa dieät laø Voâ Bieân.

Boán caùi luaän Höõu Bieân naøy ñeàu khoâng ra khoûi söï tuaàn hoaøn sanh dieät cuûa chuùng sanh vaø caùc kieán chaáp kieáp hoaïi hay chaúng hoaïi noùi ôû tröôùc, chæ ñaëc bieät so tính veà höõu bieân vaø voâ bieân.

Coù nhaø sö hoûi Quoác Sö Hueä Trung (tieáp theo ñoaïn tröôùc): “Coù vò trí thöùc chæ baøy keû hoïc nhaân naøy raèng: “Chæ töï bieát Taùnh. Khi roõ Voâ Thöôøng, neùm boû caùi xaùc phieàn naõo moät beân roài, caùi choã cao linh trí taùnh, roãng rang maø lui veà, goïi laø giaûi thoaùt”. Theo ñaây thì theá naøo?”

Quoác sö noùi: “Tröôùc ñaõ noùi roài, vaãn coøn laø caùi haïn löôïng cuûa haøng Nhò Thöøa, ngoaïi ñaïo. Nhò Thöøa chaùn gheùt sanh töû, öa thích Nieát Baøn. Ngoaïi ñaïo cuõng noùi “Ta coù hoaïn naïn lôùn, vì ta coù thaân”, beøn vui veà Minh Ñeá. Tu Ñaø Hoaøn buoäc vaøo taùm vaïn kieáp, ba quaû kia buoäc vaøo saùu, boán, hai vaïn kieáp. Baäc Bích Chi Phaät truï trong Khoâng ñònh moät vaïn kieáp. Ngoaïi ñaïo truï trong Phi Phi Töôûng taùm vaïn kieáp. Nhò Thöøa heát kieáp coøn coù theå hoài taâm höôùng Ñaïi Thöøa, coøn ngoaïi ñaïo lieàn trôû laïi luaân hoài”.

Hoûi raèng: “Phaät Taùnh moät gioáng hay khaùc?”

Quoác sö noùi: “Chaúng theå moät gioáng”.

Hoûi raèng: “Sao vaäy?”

Quoác sö noùi: “Hoaëc coù thöù toaøn chaúng sanh dieät, hoaëc nöûa sanh nöûa dieät, nöûa chaúng sanh dieät”.

Hoûi raèng: “Vì sao maø giaûi thích nhö vaäy?”

Quoác sö noùi: “Phaät Taùnh ngay ñaây cuûa toâi hoaøn toaøn khoâng coù sanh dieät, Phaät Taùnh phöông Nam cuûa oâng thì nöûa sanh nöûa dieät, nöûa chaúng sanh dieät”.

Hoûi raèng: “Phaân bieät choã naøo?”

Quoác sö noùi: “Ñaây thì thaân taâm nhaát nhö, ngoaøi thaân khoâng coù gì khaùc, theá neân toaøn veïn chaúng sanh dieät. Coøn phöông Nam cuûa oâng thì thaân laø Voâ Thöôøng, Thaàn Taùnh laø Thöôøng, bôûi theá maø nöûa sanh nöûa dieät, nöûa chaúng sanh dieät”.

Hoûi raèng: “Caùi saéc thaân cuûa Hoøa Thöôïng haù ñoàng ñöôïc vôùi Phaùp Thaân chaúng sanh dieät ö?”

Quoác sö noùi: “Sao oâng laïi vaøo taø ñaïo theá?”

Thöa raèng: “Hoïc nhôn naøy sao maø vaøo taø ñaïo?”

Quoác sö noùi: “OÂng chaúng thaáy kinh Kim Cöông noùi “Thaáy saéc, caàu thanh ñeàu laø haønh taø ñaïo” ö? Nay choã thaáy cuûa oâng chaúng phaûi vaäy sao?”

Thöa raèng: “Toâi ñaõ töøng ñoïc giaùo lyù Ñaïi Thöøa, Tieåu Thöøa, cuõng thaáy coù noùi caùi choã Trung Ñaïo chaùnh taùnh chaúng sanh chaúng dieät, cuõng thaáy coù noùi raèng aám naøy dieät, aám kia sanh, thaân coù ñoåi thay maø Thaàn Taùnh chaúng dieät. Ñaâu coù theå baùc boû heát gioáng nhö hai kieán chaáp Ñoaïn, Thöôøng cuûa ngoaïi ñaïo?”

Quoác sö noùi: “OÂng hoïc caùi ñaïo chaân chaùnh xuaát theá Voâ Thöôïng hay laø hoïc hai caùi kieán chaáp Ñoaïn, Thöôøng sanh töû cuûa theá gian? OÂng haù chaúng thaáy Toå Trieäu Coâng noùi “Noùi chaân thì ngöôïc tuïc, theo tuïc thì ngöôïc chaân” ö ? Ngöôïc vôùi Chaân neân meâ Taùnh maø chaúng quay laïi. Nghòch vôùi Tuïc neân lôøi noùi ñaïm baïc khoâng muøi vò. Haïng Trung Caên nghe thì nhö nhôù nhö queân. Haïng Haï Caên nghe thì voã tay maø cöôøi. Nay oâng muoán hoïc theo ngöôøi haï lieät maø cöôøi Ñaïi Ñaïo ö?”

Ñaùp raèng: “Thaày cuõng noùi “Töùc Taâm laø Phaät”, baäc trí thöùc phöông Nam cuõng noùi theá, coù gì laø khaùc ñaâu? Thaày leõ ra chôù neân cho mình phaûi maø hoï quaáy”.

Quoác sö noùi: “Hoaëc laø teân khaùc, theå ñoàng; hoaëc laø teân ñoàng maø theå khaùc. Bôûi ñoù maø laàm loän. Chæ nhö Boà Ñeà, Nieát Baøn, Chaân Nhö, Phaät Taùnh thì danh khaùc maø Theå ñoàng. Coøn Chaân Taâm, Voïng Taâm, Phaät Trí, Theá Trí thì teân ñoàng maø theå khaùc. Vì phöông Nam laàm ñem caùi Voïng Taâm maø cho laø Chaân Taâm : nhaän giaëc laøm con. Naém giöõ caùi Theá Trí maø xöng laø Phaät Trí, gioáng nhö maét caù maø laàm loän vôùi ngoïc minh chaâu. Khoâng theå phuï hoïa theo ñöôïc, caàn phaûi phaân bieät ñuùng sai roõ raøng”.

Hoûi raèng: “Laøm sao lìa ñöôïc loãi aáy?”

Quoác sö noùi: “OÂng chæ kheùo quan saùt roõ raøng trôû laïi AÁm, Giôùi, Nhaäp, Xöù, moãi moãi ñeàu tìm xem taän cuøng, coøn coù ñöôïc maûy tô haøo naøo chaêng?”

Thöa raèng: “Roõ raøng quan saùt ñoù, chaúng thaáy coù moät caùi gì khaù ñöôïc”.

Quoác sö noùi: “OÂng phaù hoaïi töôùng thaân taâm ö?”

Ñaùp raèng: “Thaân taâm taùnh lìa, coù gì ñeå hoaïi?”

Quoác sö noùi: “Ngoaøi thaân laïi coù vaät chaêng?”

Ñaùp raèng: “Thaân taâm khoâng coù ngoaøi, ñaâu laïi coù vaät ö?”

Quoác sö noùi: “OÂng phaù hoaïi töôùng theá gian ö?”

Ñaùp raèng: “Theá gian töôùng chính laø voâ töôùng, naøo duøng ñeán chuyeän hoaïi”.

Quoác sö noùi: “Nhö theá ñoù, töùc lìa loãi vaäy. Kinh Hoa Nghieâm noùi “Moät nieäm quaùn khaép voâ löôïng kieáp, khoâng ñi, khoâng ñeán, cuõng khoâng truï. Nhö theá roõ bieát söï ba ñôøi, sieâu caùc phöông tieän thaønh thaäp löïc””.

Ñaây laø choã noùi “Töï, Tha chaúng caùch hôû maûy loâng, thuûy chung chaúng rôøi ngay ñöông nieäm”. Chaúng bieát caùi kieán giaûi Höõu Bieân, Voâ Bieân do ñaâu maø kieán laäp?

Kinh: “Laïi nöõa, trong Tam Ma Ñeà caùc thieän nam töû ñoù chaùnh taâm ñöùng laëng kieân coá, Ma khoâng coøn cô hoäi. Ngöôøi aáy cöùu xeùt cuøng toät goác sanh loaïi, xem thaáy caùi coäi nguoàn giaûn phaùc u aån thöôøng maùy ñoäng kia, trong choã tri kieán laïi khôûi sanh so tính thì ngöôøi ñoù sa laïc vaøo boán thöù luaän hö voïng Bieán Keá Ñieân Ñaûo, Baát Töû Caøn Loaïn.

“Moät laø, ngöôøi aáy quan saùt caùi coäi nguoàn bieán hoùa, thaáy choã dôøi ñoåi thì goïi laø Bieán, thaáy choã töông tuïc thì goïi laø Thöôøng. Thaáy choã thaáy ñöôïc thì goïi laø Sanh, choã khoâng thaáy ñöôïc thì goïi laø Dieät. Choã caùc nhaân töông tuïc, khoâng coù giaùn ñoaïn thì goïi laø Taêng, chính trong töông tuïc, choã rôøi nhau ôû giöõa thì goïi laø Giaûm. Choã sanh ra cuûa moãi caùi thì goïi laø Coù, choã maát ñi cuûa moãi caùi thì goïi laø Khoâng. Duøng lyù quaùn saùt taát caû, duïng taâm thaáy rieâng bieät nhau. Coù ngöôøi caàu phaùp ñeán hoûi nghóa lyù thì ñaùp raèng “Ta nay cuõng sanh, cuõng dieät, cuõng coù, cuõng khoâng, cuõng taêng, cuõng giaûm”. Trong moïi thôøi ñeàu noùi naêng loän xoän, khieán cho ngöôøi nghe laàm loaïn chöõ nghóa.

“Hai laø, ngöôøi aáy quaùn kyõ caùi taâm ñaép ñoåi khoâng nôi choán, nhaân caùi Khoâng maø cho laø chöùng, coù ngöôøi ñeán hoûi, chæ ñaùp moät chöõ, chæ noùi laø Khoâng. Ngoaøi chöõ Khoâng ra khoâng noùi gì caû.

“Ba laø, ngöôøi aáy quaùn kyõ caùi taâm moãi moãi ñeàu coù choã, nhaân caùi Coù maø cho laø chöùng, coù ngöôøi ñeán hoûi, chæ ñaùp moät chöõ, chæ noùi laø Phaûi. Tröø chöõ Phaûi ra, khoâng noùi gì caû.

“Boán laø, ngöôøi aáy chaáp caû Coù vaø Khoâng. Caùi caûnh ñaõ phaân chia nhö vaäy thì caùi taâm cuõng loän xoän. Coù ngöôøi ñeán hoûi thì ñaùp raèng : Cuõng Coù töùc laø cuõng Khoâng, trong caùi Cuõng Khoâng chaúng phaûi laø Cuõng Coù. Taát caû ñeàu caøn loaïn, khoâng theå noùi heát ñöôïc.

“Do nhöõng so tính, caøn loaïn troáng roãng nhö vaäy maø sa laïc vaøo ngoaïi ñaïo, meâ laàm taùnh Boà Ñeà.

“Ñaây goïi laø ngoaïi ñaïo Thöù Naêm, laäp ra boán thöù luaän hö voïng Bieán Keá Ñieân Ñaûo, Baát Töû Caøn Loaïn.

Thoâng raèng: Ñaây vaãn laø kieán chaáp Cuõng Coù cuõng Khoâng vaäy. ÔÛ treân noùi “Thöôøng, Voâ Thöôøng”, “Höõu Bieân, Voâ Bieân” thì coøn coù phaân bieät, chöa ñeán noåi loän xoän. ÔÛ ñaây thì noùi “Töùc Thöôøng, töùc Voâ Thöôøng”, “Töùc Höõu Bieân, töùc Voâ Bieân” taát caû ñeàu caøn loaïn, khoâng theå noùi cho cuøng. Thaät laø moät thöù lyù luaän hö voâ hoang ñöôøng, quaù söùc ñieân ñaûo vaäy.

Theo söï troâi dôøi cuûa choã Höõu Bieân ôû treân thì goïi laø Bieán, choã Voâ Bieân töông tuïc thì goïi laø Thöôøng, choã thaáy trong taùm vaïn kieáp thì goïi laø Sanh, choã khoâng thaáy ôû ngoaøi taùm vaïn kieáp thì goïi laø Dieät. Laïi ôû trong choã töông tuïc khoâng giaùn ñoaïn so tính cho laø Taêng nhö maët traêng moïc ñaày daàn leân, ôû trong choã lìa nhau thì cho laø Giaûm nhö maët traêng khuyeát laàn laàn. Laïi ôû nôi choã sanh ra cuûa moãi vaät maø goïi laø Coù, choã maát ñi maø goïi laø Khoâng.

ÔÛ nôi söï sanh dieät cuûa moät caùi Haønh AÁm maø phaân laøm taùm nghóa. Duøng lyù quaùn saùt taát caû thì caû hai ñeàu ñuùng, khoâng theå xaùc ñònh manh moái, neân trong moïi luùc, noùi naêng loän xoän. Chìm ñaém trong Haønh AÁm, khoâng theå sieâu vöôït ra khoûi Haønh AÁm neân bò söï sanh dieät laøm troâi laên vaäy.

Laïi nöõa, do töø caùi Coù, Khoâng maø phaân ra, ôû choã nieäm nieäm dieät maø cho laø chöùng thì chæ noùi laø Khoâng; coøn ôû choã nieäm nieäm sanh maø cho laø chöùng thì chæ noùi laø Phaûi. Laïi nöõa, töø Höõu Voâ maø hôïp laïi thì noùi “Cuõng Coù töùc laø cuõng Khoâng, cuõng Khoâng töùc laø cuõng Coù, trong caùi cuõng Coù chaúng phaûi laø cuõng Khoâng, trong caùi cuõng Khoâng chaúng phaûi laø cuõng Coù”.

Lôøi noùi thì thaáy gioáng, nhöng so vôùi tröôùc coù sai khaùc.

ÔÛ tröôùc thì hai beân ñeàu baøy ra heát neân khoâng theå xaùc quyeát, coøn ñaây thì chæ ñeà ra moät beân maø caû hai beân ñeàu coù trong ñoù. Noùi raèng “Cuõng Coù töùc laø cuõng Khoâng” thì khoâng chæ moät beà noùi Khoâng. Noùi raèng “Trong caùi cuõng Khoâng chaúng phaûi laø cuõng Coù” thì khoâng chæ moät beà noùi Phaûi. Choã tri kieán laàm loän, chaúng theå quyeát ñoaùn, mô hoà lung tung, roát roài laàm laïc.

Ngoaïi ñaïo cho raèng trôøi laø thöôøng truï, goïi laø baát töû, cho raèng ñaùp ñöôïc chaúng laàm loaïn thì sanh veà coõi trôøi ñoù. Neáu quaû thaät chaúng bieát maø traû lôøi thì e thaønh caøn loaïn. Phaät quôû traùch raèng: “Ñoù thaät laø nghò luaän caøn loaïn”. Cho neân goïi laø thöù Luaän hö voïng “Bieán Keá Ñieân Ñaûo, Baát Töû Caøn Loaïn”.

Goïi laø Bieán Keá, nghóa laø so tính khaép caû, naøo laø Coù-Khoâng, Sanh-Dieät, Taêng-Giaûm, Thöôøng-Bieán, thaät voâ ích cho söï tu chöùng, ñeàu laø hyù luaän caû. Tuy nhieân, baäc thoâng suoát nhaø ngheà thì noùi Coù cuõng ñöôïc, noùi Khoâng cuõng ñöôïc, choán choán ñeàu coù neûo xuaát thaân.

Nhaø sö hoûi Toå Trieäu Chaâu: “Con choù laïi coù Phaät Taùnh khoâng?”

Toå Chaâu noùi: “Coù”.

Hoûi raèng: “Ñaõ coù thì sao laïi chun vaøo caùi bì da kia?”

Toå Chaâu noùi: “Vì vaãn bieát maø coá phaïm”.

Laïi coù nhaø sö hoûi Toå Trieäu Chaâu: “Con choù laïi coù Phaät Taùnh khoâng?”

Toå Chaâu noùi: “Khoâng”.

Thöa raèng: “Heát thaûy chuùng sanh ñeàu coù Phaät Taùnh, con choù vì sao laïi khoâng coù?”

Toå Chaâu noùi: “Vì ôû y coù nghieäp thöùc”.

Ngaøi Thieân Ñoàng tuïng raèng:

“Con choù, Phaät Taùnh coù

Con choù, Phaät Taùnh khoâng

Ñi caâu maø caàu tha maïng caù

Theo gioù tìm höông, khaùch nöôùc-maây

Om soøm, loaïn xaï phaân quen laï

Baèng an traûi khaép, thö thaû roäng baøy

Chôù laï nhaø noâng chaúng bieát lo

Chæ ra veát ngoïc laïi ñoaït chaâu

Vua Taàn chaúng bieát Töông Nhö Laïn!”.

Laïi coù baøi tuïng khaùc raèng:

“Trieäu Chaâu noùi coù, Trieäu Chaâu noùi khoâng

Con choù, Phaät Taùnh thieân haï phaân chia

Maët ñoû chaúng baèng noùi thaúng

Loøng ngay aét haún lôøi thoâ

Caùi laõo thieàn sö baûy traêm chuùng

Cöùt ngöïa gaëp ngöôøi hoùa nhaõn chaâu [Ngoïc maét]”.

Laïi coù nhaø sö hoûi thieàn sö Duy Khoan: “Con choù laïi coù Phaät Taùnh chaêng?”

Sö noùi: “Coù”.

Hoûi: “Hoøa Thöôïng laïi coù chaêng?”

Sö ñaùp: “Ta khoâng coù”.

Hoûi: “Caû thaûy chuùng sanh ñeàu coù Phaät Taùnh, vì sao chæ moät mình Hoøa Thöôïng laïi khoâng coù?”

Sö noùi: “Ta chaúng phaûi laø caû thaûy chuùng sanh!”

Hoûi: “Ñaõ chaúng phaûi chuùng sanh thì chaéc laø Phaät?”

Sö noùi: “Chaúng phaûi Phaät”.

Hoûi: “Roát raùo laø vaät gì?”

Sö noùi: “Cuõng chaúng phaûi vaät”.

Hoûi: “Thaáy ñöôïc, nghó ñöôïc khoâng?”

Sö noùi: “Nghó chaúng tôùi, baøn chaúng ñöôïc, neân goïi laø khoâng theå nghó baøn”.

Haøng ngoaïi ñaïo thì ôû choã coù theå suy nghó, coù theå luaän baøn maø muoán so ño, laäp luaän, haù chaúng ñieân ñaûo ö?

Kinh: “Laïi nöõa, trong Tam Ma Ñeà caùc thieän nam töû ñoù chaùnh taâm ñöùng laëng kieân coá, Ma khoâng coøn cô hoäi. Ngöôøi aáy cöùu xeùt cuøng toät coäi goác sanh loaïi, xem thaáy caùi coäi nguoàn giaûn phaùc u aån thöôøng maùy ñoäng kia, ôû nôi doøng sanh dieät voâ taän khôûi sanh so ño thì ngöôøi aáy sa vaøo caùi chaáp ñieân ñaûo laø sau khi cheát coù töôùng.

“Hoaëc töï cuûng coá saéc thaân, baûo Saéc laø Ta. Hoaëc thaáy caùi Ta troøn ñaày, bao truøm khaép caùc coõi nöôùc, baûo ta coù saéc. Hoaëc thaáy caùc tieàn traàn kia theo ta maø xoay trôû laïi, baûo saéc thuoäc veà Ta. Hoaëc thaáy caùi Ta nöông trong Haønh AÁm maø töông tuïc, baûo Ta ôû nôi saéc. Hoï ñeàu so tính maø cho raèng sau khi cheát coù töôùng, tuaàn hoaøn nhö vaäy coù ñeán möôøi saùu töôùng.

“Töø ñoù maø suy tính raèng roát raùo phieàn naõo vaø roát raùo Boà Ñeà, hai taùnh ñoù ñi song song, khoâng tieáp xuùc nhau.

“Do söï so tính chaáp raèng sau khi cheát coù töôùng nhö vaäy maø sa laïc vaøo ngoaïi ñaïo, meâ laàm taùnh Boà Ñeà.

“Ñaây goïi laø ngoaïi ñaïo Thöù Saùu, laäp ra nhöõng Luaän ñieân ñaûo Trong naêm AÁm, sau khi cheát coù töôùng.

Thoâng raèng: Naêm söï suy tính ôû tröôùc thì hoaëc Coù, hoaëc Khoâng, hoaëc Cuõng Coù cuõng Khoâng, chöa ra khoûi ba cuù, chöa thaáy caû hai ñeàu chaúng phaûi, coøn maéc vöôùng trong Haønh AÁm. Neân ôû ñaây thì so tính vieäc sau khi cheát coù Töôùng hay khoâng coù Töôùng, vaø Coù, Khoâng ñeàu chaúng phaûi. Roài laïi ôû sau Coù vaø Khoâng, khôûi leân hai kieán chaáp veà Nieát Baøn ñoaïn dieät. AÁy laø Haønh AÁm ñaõ gaàn khoâng neân troäm thaáy Thöùc AÁm vaäy. Bôûi ñeán thì tröôùc, ñi thì sau, chæ do Thöùc laøm chuû, neân choã naøy noùi caû naêm AÁm.

Ñöùc Long Thaéng noùi: “Chuùng sanh trong naêm ñöôøng do nhaân duyeân cuûa löïc Thaân Kieán maø thaáy coù boán thöù Ta: Saéc hôïp laø Ta, Saéc laø Ta, Ta trong Saéc, Saéc trong Ta. Hôïp laïi maø noùi: Chæ duy Saéc laø Ta, chæ duy lìa Saéc laø Ta, Ta ôû trong Saéc, Saéc ôû trong Ta. Suy tìm nhö theá, roát raùo chaúng theå ñaéc. Thoï, Töôûng, Haønh, Thöùc laïi cuõng nhö vaäy”.

Theá maø ngoaïi ñaïo laïi chaáp laø coù töôùng. Hoaëc töï cuûng coá caùi thaân, töùc Saéc laø Ta vaäy. Hoaëc Truøm khaép coõi nöôùc, töùc laø Saéc ôû trong Ta. Hoaëc caùc tieàn traàn xoay trôû laïi, aáy laø Lìa Saéc laø Ta. Hoaëc nöông theo Haønh AÁm töông tuïc, töùc laø Ta ôû trong Saéc vaäy. Nöông theo boán loái suy tính naøy thì Thoï, Töôûng, Haønh, Thöùc cuõng ñeàu vaäy caû. Cho ñeán choã Haønh laø Ta, lìa Haønh laø Ta, Ta ôû trong Haønh, Haønh ôû trong Ta. Caùi suy tính ñoù laø Ta, töùc laø Thöùc AÁm vaäy. Thaûy ñeàu suy tính raèng sau khi cheát laïi coù maø thaønh ra möôøi saùu töôùng [Boán caùch suy tính naøy loàng vaøo boán AÁm: Saéc, Thoï, Töôûng, Haønh]. Phieàn naõo do AÁm maø sanh, Boà Ñeà do Ta maø chöùng. Hai taùnh Boà Ñeà, phieàn naõo song haønh cho ñeán ñôøi vò lai, ñeàu roát raùo laø coù, theá neân noùi laø laäp ra luaän ñieân ñaûo Trong naêm AÁm, sau khi cheát coù Töôùng. Ñaây laø theo moãi moãi choã coù, roài nhaân coù maø cho laø chöùng, neân laäp ra caùc Luaän naøy.

Thuû Toïa Boån Am Ñaïo Quyønh töøng neâu leân caâu chuyeän “Moät chieác deùp ñi veà Taây [Chuyeän Toå Ñaït Ma sau khi tòch]”, roài noùi vôùi ñaïi chuùng: “Ngoài cheát, ñöùng tòch, choång ngöôïc ñaàu maø hoùa thì chaúng phaûi khoâng coù. Nhöng chöa coù ai tòch roài maø sau laïi ñeå laïi chieác deùp. Vaäy laø con chaùu ñôøi sau khoâng baèng Toå Sö hay laø Toå Sö coù thöøa moät chieác aáy?”

Roài cöôøi lôùn maø raèng: “Con choàn giaø!”

Muøa Ñoâng Canh Thaân, ñôøi Thieäu Höng ñöôïc ñoùn veà kinh nhöng khoâng ñi, ñeå laïi baøi keä cho ñeä töû ñaéc phaùp laø Hueä Sôn raèng:

“Mieäng moàm chaúng truùng laõo giaø laønh

Thích höôùng tuøng laâm doùng thò phi

Daën doø Tuyeát Phong oâng Thuû Toïa

Vì ta nhieác maéng chôù tha y!”.

Quay veà vò söù giaû ñeán ñoùn, noùi raèng: “Noùi vôùi quan Thò Lang giuøm toâi raèng vieäc ñi voäi quaù, khoâng kòp boài ñaùp!”

Döùt tieáng thì hoùa.

Coù nhaø sö hoûi Toå Ñoäng Sôn: “Nhaø sö sau khi tòch roài thì ñi ñaâu vaäy?”

Toå Sôn noùi: “Chaùy roài moät coïng tranh!”

Ngaøi Ñaàu Töû tuïng raèng:

“Khi löûa ñoàng thieâu, theâm ñoåi môùi

Ñeán nay khí noùng khoù möa, maây

Ñaát haïn sen hoàng che nhaät nguyeät

Khoâng reã, xanh hoaøi, maùt boùng caây”.

Neáu bieát caùi “höõu töôùng” naøy thì tuy noùi laø coù töôùng cuõng chaúng sao.

Kinh: “Laïi nöõa, trong Tam Ma Ñeà caùc thieän nam töû ñoù chaùnh taâm ñöùng laëng kieân coá, Ma khoâng coøn cô hoäi. Ngöôøi aáy cöùu xeùt cuøng toät goác sanh loaïi, xem thaáy caùi coäi nguoàn giaûn phaùc u aån thöôøng maùy ñoäng kia, ôû trong caùc AÁm: Saéc, Thoï, Töôûng ñaõ dieät ôû tröôùc khôûi sanh so tính, ngöôøi aáy sa vaøo nhöõng tö töôûng ñieân ñaûo laø sau khi cheát khoâng coù Töôùng.

“Ngöôøi aáy thaáy Saéc AÁm dieät, hình haøi khoâng nhaân vaøo ñaâu. Xeùt Töôûng AÁm dieät, taâm khoâng raøng buoäc vaøo ñaâu. Bieát Thoï AÁm dieät, khoâng coøn dính daùng. Taùnh caùc AÁm ñöôïc tieâu tan, duø coù sanh lyù maø khoâng coù Thoï, Töôûng : ñoàng nhö coû caây. Caùi hình chaát hieän tieàn coøn khoâng theå naém ñöôïc, vaäy sau khi cheát laøm sao coøn coù caùc Töôùng ? Do vaäy maø cho raèng sau khi cheát khoâng coù Töôùng. Xoay vaàn nhö vaäy maø coù taùm thöù Voâ Töôùng.

“Töø ñoù maø suy tính raèng: Nieát Baøn, Nhaân Quaû, taát caû ñeàu Khoâng, chæ coù danh töï suoâng, chöù roát raùo laø Ñoaïn Dieät.

“Do söï suy tính, chaáp sau khi cheát khoâng coù Töôùng naøy maø sa laïc vaøo ngoaïi ñaïo, meâ laàm taùnh Boà Ñeà.

“Ñaây goïi laø ngoaïi ñaïo Thöù Baûy, laäp ra nhöõng luaän ñieân ñaûo Trong nguõ AÁm, sau khi cheát khoâng coù Töôùng.

Thoâng raèng : Caùi Ñoaïn Kieán naøy laø caên cöù nôi söï tieâu dieät cuûa caùc AÁm Saéc, Thoï, Töôûng maø suy tính raèng caùi sanh lyù cuûa Haønh AÁm veà sau seõ roát raùo ñoaïn dieät. Haønh AÁm dieät thì quy veà Bieån Taïng Thöùc. Choã so ño cuûa ngöôøi aáy chöa laø voâ kieán, nhöng caùi Taïng Thöùc chaúng theå dieät. Ngöôøi aáy chæ thaáy caùi dieät beøn cho raèng Nieát Baøn, nhaân quaû taát caû ñeàu khoâng, roát raùo Ñoaïn Dieät, maø chaúng bieát raèng caùi Voâ Töôùng naøy khoâng phaûi laø khoâng coù sanh lyù. Bôûi theá, öôùc ñoaùn caùi nhaân ñaõ maát cuûa boán AÁm hieän taïi maø cho raèng quaû töông lai seõ tieâu dieät, hôïp laïi thaønh ra taùm thöù Voâ Töôùng, beøn laäp ra nhöõng luaän ñieân ñaûo Trong Nguõ AÁm, sau khi cheát khoâng coù Töôùng. Ñaây cuõng laø theo caùi taâm Ñaép ñoåi khoâng nôi choán, nhaân caùi Khoâng maø cho laø Chöùng, maø taïo ra luaän naøy.

Toå Tröôøng Sa Caûnh Saàm nhaân coù vò taêng qua ñôøi, laáy tay rôø maø noùi: “Naøy ñaïi chuùng! Vò taêng naøy laïi chaùnh thöïc vì caùc oâng maø ñeà khôûi cöông yeáu, thöông löôïng ñoù! Hieåu khoâng?”

Roài ñoïc baøi keä:

“Tröôùc maét khoâng moät phaùp

“Hieän ñaây cuõng khoâng ngöôøi

“Roãng rang Kim Cöông Theå

“Chaúng voïng cuõng chaúng chaân!”.

Laïi noùi:

“Chaúng roõ Kim Cöông Theå

“Laïi goïi aáy duyeân sanh

“Möôøi phöông: Chaân Tòch Dieät

“Ai truï, laïi ai haønh?”.

Toå Ñoäng Sôn saép vieân tòch, noùi vôùi ñaïi chuùng: “Ta coù caùi teân tuoåi suoâng ôû ñôøi, ngöôøi naøo vì ta deïp ñöôïc?”

Ñaïi chuùng ñeàu khoâng ñaùp ñöôïc.

Khi aáy, coù vò Sa Di böôùc ra, noùi: “Xin caùi phaùp hieäu cuûa Hoøa Thöôïng”.

Toå Sôn noùi: “Caùi danh tieáng suoâng cuûa ta ñaõ ruïng roài!”

Toå Thaïch Söông noùi: “Khoâng coù ngöôøi ñeå keû khaùc chaáp nhaän”.

Toå Vaân Cö noùi: “Neáu coù danh tieáng suoâng thì chaúng phaûi laø Tieân Sö cuûa toâi”.

Toå Taøo Sôn noùi: “Töø xöa ñeán nay, khoâng ngöôøi bieän ñöôïc”.

Toå Sôù Sôn noùi: “Roàng coù caùch ra khoûi nöôùc, khoâng ngöôøi bieän ñöôïc”.

Thaày Ñaïi Döông Minh An hoûi Toå Löông Sôn: “Nhö sao laø ñaïo traøng voâ töôùng?”

Toå Sôn chæ töôïng Quan AÂm, noùi: “Ñaây laø böùc hoïa cuûa Ngoâ cö só”.

Thaày An ñònh noùi, Toå lieàn hoûi: “Caùi ñoù laø caùi höõu töôùng, nhö sao laø caùi voâ töôùng?”

Thaày An ngay lôøi noùi coù tænh ngoä, laøm leã roài quay veà choã ñöùng.

Toå Sôn noùi: “Sao khoâng noùi laáy moät caâu!”

Thaày An: “Noùi thì chaúng töø choái, chæ e laám giaáy möïc!”

Toå Sôn cöôøi lôùn, noùi: “Lôøi naøy gaén treân ñaù roài!”

Veà sau quaû ñaõ khaéc treân bia.

Ngaøi Ñaàu Töû neâu raèng:

“Ñaïo suoát coå kim

Boä haønh khoù traûi

Nuùi cao hieåm tuyeät

Leo khoâng choã nöông

Hoaëc chaúng phaùt minh daáu tröôùc

Thuôû naøo daãm böôùc ñöôïc ñaâu

Theá neân ngoä ôû töï mình

AÁn chöùng nhôø nôi thaày

Thay nhau chöùng minh

Noái Phaät hueä maïng

Nôi ñaây toät ñöôøng hoûi loái, söùc taän ñeå chæ baøy

Vaùch ngaát trôøi khoâng cöûa, söùc heát choã tôùi lui

Roàng vaøng ñaõ maát nöôùc, caùnh maàu caát caùnh mau!

Thaáu qua soùng lôùn, laïi veà boån vò”.

“Naøy caùc nhaân giaû, chính ñang luùc aáy, laïi coù bieát choã thoaùi vò cuûa ngöôøi xöa khoâng? Nhö bieát ñöôïc, thì coù theå noùi laø nuùi muoân tröôïng ñoå, ngaøn soùng heát gaàm. Long cung vaø coõi Trôøi chung maùi, cung ñieän cuøng tinh tuù hôïp veû. Nham Tuøng loàng ñeïp, gioøng moùc (möa moùc) coû thôm. Chaúng phaïm ñeán hoùa moân maø ngaøn nuùi ñeàu loä ra haún. Baèng chaúng bieát choã veà thì hang roäng khoâng ngöôøi hoûi, roàng buoàn bieån caû saâu”.

Tuïng raèng:

“Vaùch nuùi cuøng ñöôøng hoûi sôn oâng

Laïi chæ ngoïn Taây ngoïn caän Ñoâng

Ñònh tieán, moùc rôi theâm khí nuùi

Quay ñaàu boãng thaáy maët trôøi hoàng”.

Neáu ôû choã Voâ Töôùng naøy maø ñöôïc caùi tin töùc, thì tuy noùi khoâng coù Töôùng cuõng chaúng heà gì.

Kinh: “Laïi nöõa, trong Tam Ma Ñeà caùc thieän nam töû ñoù chaùnh taâm ñöùng laëng kieân coá, Ma khoâng coøn cô hoäi. Ngöôøi aáy cöùu xeùt cuøng toät coäi goác sanh loaïi, xem thaáy caùi coäi nguoàn giaûn phaùc u aån thöôøng maùy ñoäng kia, trong choã Haønh AÁm coøn toàn taïi vaø Thoï, Töôûng AÁm ñaõ dieät, laïi so tính caû caùi Coù vaø Khoâng, töï theå phaù nhau, thì ngöôøi aáy loït vaøo nhöõng luaän ñieân ñaûo Sau khi cheát, Coù vaø Khoâng ñeàu chaúng phaûi.

“Ngöôøi aáy trong Saéc, Thoï, Töôûng thaáy Coù maø chaúng phaûi Coù, trong Haønh AÁm chuyeån bieán thaáy Khoâng maø chaúng phaûi Khoâng. Xoay vaàn nhö vaäy cuøng toät caùc AÁm thaønh ra taùm Töôùng Ñeàu chaúng phaûi. Tuøy gaëp duyeân gì ñeàu noùi sau khi cheát coù Töôùng, khoâng Töôùng.

“Laïi suy tính Haønh AÁm taùnh noù dôøi ñoåi neân taâm phaùt ra thoâng toû, cho raèng Coù, Khoâng ñeàu chaúng phaûi, hö thaät loän laïo. Do söï so tính, chaáp “Sau khi cheát, Coù vaø Khoâng ñeàu chaúng phaûi” maø vieäc veà sau toái taêm muø mòt, khoâng coøn loái ñi, sa laïc vaøo ngoaïi ñaïo, meâ laàm taùnh Boà Ñeà.

“Ñaây goïi laø ngoaïi ñaïo Thöù Taùm, laäp luaän ñieân ñaûo: Trong nguõ AÁm, sau khi cheát, Coù vaø Khoâng ñeàu chaúng phaûi.

Thoâng raèng: Ñaây laø kieán chaáp Chaúng phaûi Coù, chaúng phaûi Khoâng vaäy. Ñoù laø do nôi söï so tính caû Coù laãn Khoâng, töï theå cuûa chuùng phaù nhau. Khoâng chæ Saéc, Thoï, Töôûng AÁm dieät neân cho laø Coù töùc chaúng phaûi Coù maø Haønh AÁm dôøi ñoåi cuõng cho laø Khoâng töùc chaúng Khoâng. ÔÛ choã naøy maø xoay vaàn lui tôùi xeùt xem thì thaáy caùi ñaõ dieät (Saéc, Thoï, Töôûng) tröôùc ñaây ñaõ töøng coù, neân tuy laø Khoâng maø chaúng Khoâng. Caùi hieän toàn taïi (Haønh) thì roát roài cuõng dieät, thì tuy Coù maø chaúng phaûi Coù. Do so tính nöôùc ñoâi veà boán AÁm nhö vaäy neân thaønh ra taùm thöù Chaúng Phaûi. Tuøy neâu ra duyeân gì ñeàu ñuû caû coù Töôùng vaø khoâng Töôùng. Ñaây chæ ôû nôi duyeân maø xem thaáy söï Coù-Khoâng cuûa Töôùng, chöa phaûi laø tinh vi vaäy.

Laïi ôû trong söï dôøi ñoåi sanh dieät cuûa taùnh Haønh AÁm, thaáy trong sanh töùc coù dieät, neân chaúng phaûi Coù, thaáy trong dieät töùc coù sanh, neân chaúng phaûi Khoâng vaäy. ÔÛ treân taùnh Haønh AÁm maø quaùn xeùt ñeå thaáy Coù, Khoâng ñeàu chaúng phaûi thì chaúng phaûi laø ngöôøi taâm ñaõ phaùt thoâng toû laøm sao thaáy ñöôïc. Coù maø chaúng Coù, ñoù laø Dieäu Höõu. Khoâng maø chaúng Khoâng, ñoù laø Chaân Khoâng. Ñoù môùi laø Ñeä Nhaát Nghóa Ñeá Dieäu Chaân Nhö Taùnh vaäy.

Ngöôøi aáy chæ ôû nôi taùnh Haønh AÁm thaáy Coù vaø Khoâng ñeàu chaúng phaûi, coøn Thöùc AÁm ôû sau vaãn coøn muø mòt khoâng thaáy gì, neân hö thöïc loän laïo chaúng bieát choã veà. Ñaõ khoâng coù choã quay veà an nghæ thì khoâng theå troïn xong caùi Ñaïo. Tuy muoán phaùt huy caùi caûnh giôùi Chaúng phaûi Sanh, chaúng phaûi Dieät cuûa Taïng Thöùc, cuõng khoâng theå ñöôïc, huoáng nöõa laø caùi Chaân Lyù baát sanh baát dieät cuûa Chaân Nhö Ñeä Nhaát Nghóa Ñeá ö? Caùi goïi laø thoâng toû cuûa ngöôøi aáy thì gaàn gioáng vôùi caùi ngoä cuûa baäc Duyeân Giaùc, chöù chöa coù theå noùi laø Chaùnh Ngoä.

Thöù luaän Coù, Khoâng ñeàu chaúng phaûi naøy cuõng töø loái noùi caøn loaïn ôû tröôùc : Cuõng Coù töùc laø cuõng Khoâng, trong caùi cuõng Khoâng chaúng phaûi laø cuõng Coù. Suy tính cuøng cöïc veà vieäc sau khi cheát maø saùng laäp ra luaän naøy, ñeàu goïi laø ñieân ñaûo.

Ngoaïi ñaïo hoûi Phaät: “Chaúng hoûi Höõu Ngoân, chaúng hoûi Voâ Ngoân”.

Ñöùc Theá Toân im laëng chaäp laâu.

Ngoaïi ñaïo taùn thaùn raèng: “Theá Toân ñaïi töø ñaïi bi, môû veït ñaùm maây meâ môø cho toâi, khieán ñöôïc theå nhaäp!”

Sau khi ngoaïi ñaïo ñi roài, OÂng Anan hoûi Phaät: “Baïch, ngoaïi ñaïo chöùng choã gì maø noùi laø ñöôïc nhaäp?”

Ñöùc Phaät noùi: “Nhö ngöïa hay trong ñôøi, thaáy boùng roi maø chaïy!”

Ñöùc Theá Toân ví ngöôøi ngoaïi ñaïo vôùi con ngöïa hay, vì taâm aáy cuõng phaùt thoâng toû vaäy.

Ngaøi Tuyeát Ñaäu tuïng raèng:

“Maùy taïo chöa töøng chuyeån

Chuyeån aét chaïy hai ñaàu

Göông saùng boãng treân ñaøi

Ngay ñoù phaân ñeïp xaáu

Ñeïp xaáu phaân, heà, maây meâ veït

Cöûa Töø sanh buïi choán naøo ñaâu?

Nhaân ñaây ngöïa gioûi theo roi boùng

Löôùt gioù daëm ngaøn keâu ñöôïc veà

Keâu ñöôïc veà, buùng tay ba tieáng!”

Coù nhaø sö hoûi Toå Phaùp Nhaõn: “Nhö sao laø nhaø sö tòch, tröôùc maët chaïm maét laø Boà Ñeà?”

Toå Nhaõn noùi: “Ñoù laø tröôùc maët oâng!”

Laïi hoûi: “Nhaø sö tòch thieân hoùa veà choán naøo?”

Toå Nhaõn noùi: “Nhaø sö tòch thieân hoùa hoài naøo?”

Nhaø sö hoûi: “Theá baây giôø thì sao?”

Toå Nhaõn noùi: “OÂng chaúng bieát nhaø sö tòch”.

Toå Phaùp Nhaõn taän löïc hoâ hoaùn maø chaúng bieát quay ñaàu ôû ñaây maø tænh ra thì coù theå noùi “Töù cuù ñeàu lìa, linh caên ñoäc loä”.

Kinh: “Laïi nöõa, trong Tam Ma Ñeà caùc thieän nam töû ñoù chaùnh taâm ñöùng laëng kieân coá, Ma khoâng coøn cô hoäi. Ngöôøi aáy cöùu xeùt cuøng toät coäi goác sanh loaïi, xem thaáy caùi coäi nguoàn giaûn phaùc u aån thöôøng maùy ñoäng kia, sanh ra so tính raèng veà sau naøy laø Khoâng, thì ngöôøi aáy loït vaøo baûy thöù luaän Ñoaïn Dieät.

“Hoaëc chaáp Thaân naøy laø dieät, hoaëc chaáp heát Duïc laø dieät, hoaëc heát Khoå laø dieät, hoaëc Cöïc Laïc laø dieät, hoaëc Toät Xaû laø dieät. Xoay vaàn nhö vaäy cuøng toät baûy caùch, cho raèng hieän tieàn laø tieâu dieät, dieät roài khoâng trôû laïi nöõa. Do söï so tính “Sau khi cheát laø ñoaïn dieät” nhö vaäy, sa laïc vaøo ngoaïi ñaïo, meâ laàm taùnh Boà Ñeà.

“Ñaây goïi laø ngoaïi ñaïo Thöù Chín laäp ra luaän ñieân ñaûo “Sau khi cheát laø Ñoaïn Dieät”.

Thoâng raèng: ÔÛ tröôùc thì thaáy coù Haønh AÁm maø khoâng coù Thoï, Töôûng; ôû ñaây thì Haønh AÁm cuõng khoâng, neân noùi raèng “Veà sau naøy laø Khoâng”. ÔÛ tröôùc laø sau khi cheát Voâ Töôùng, chæ thuoäc veà moät caùch Thaân dieät. ÔÛ ñaây cuøng toät baûy caùch, dieät chaúng sanh laïi.

Thaân thuoäc veà coõi Duïc, goàm ngöôøi vaø trôøi. Heát Duïc thuoäc veà Sô Thieàn, heát Khoå thuoäc veà Nhò Thieàn. Cöïc Vui thuoäc veà Tam thieàn. Heát Xaû thuoäc veà Töù Thieàn vaø Voâ Saéc. Tuy noùi naêm thöù Dieät, thaät ra goàm baûy Caùch. Ñaây laø vaøo ngoaïi ñaïo Voâ Töôûng Thieân, ñaïi khaùi ñoàng moät ñoaïn kieán nhö Tyø Kheo Voâ Vaên, cho raèng ñaõ chöùng quaû chaúng thoï Thaân ñôøi sau, neân laäp caùi luaän Sau khi cheát laø ñoaïn dieät.

Thieàn sö Khai Tieân Chieáu thöôïng ñöôøng noùi raèng: “Quy cuû tuøng laâm, gia phong coå Phaät, moät tham moät hoûi, moät chaùo moät côm. Haõy noùi huîch toeït ra laø caùi gì vaäy? Chæ nhö caùc oâng, taâm taâm chaúng döøng, nieäm nieäm chaúng truï. Baèng nhö kheùo döøng ôû choã chaúng döøng, voâ nieäm ngay trong choã nieäm, beøn töï hôïp lyù Voâ Sanh. Noùi theá naøy thì cöôøi beå mieäng ngöôøi khaùc. Tham ñi!”

Nhaø sö hoûi Toå Vaân Moân: “Khoâng khôûi moät nieäm, laïi coøn coù loãi khoâng?”

Toå Moân noùi: “Nuùi Tu Di!”

Ngaøi Baïch Vaân Ñoan tuïng raèng:

“Nuùi Tu Di, heà, ngheõn vuõ truï

Ñaïi bi ngaøn maét nhìn khoâng qua

Tröø phi töï bieát côõi ngöôïc traâu

Moät ñôøi khoûi phaûi theo sau ñít”.

Ngaøi Thieân Ñoàng tuïng raèng:

“Chaúng khôûi moät nieäm, nuùi Tu Di!

Thieàu Döông thí phaùp khoâng löu giöõ

Chòu ñeán, hai tay phaân phoù cho

Ñònh ñi, ngaøn tìm, khoâng theå baùm

Bieån xanh roäng, maây traéng nhaøn

Chôù ñem maûy toùc ñaët trong ñaây

Giaû tieáng gaø kia khoù gaït ta

Chöa chòu mô maøng cho qua aûi!”

Hai baøi tuïng naøy quaû coù phaân bieät. Neáu baùm níu “Chaúng khôûi moät nieäm”, khoâng bieát tin töùc “Côõi ngöôïc traâu” thì töùc laø “Giaû tieáng gaø gaùy”, chaúng khoûi “Theo sau ñít ngöôøi” vaäy, sao coù theå thaáu qua caùi cöûa aûi höôùng thöôïng ö?

Kinh: “Laïi nöõa, trong Tam Ma Ñeà caùc thieän nam töû ñoù chaùnh taâm ñöùng laëng vöõng chaéc, Ma khoâng coøn cô hoäi. Ngöôøi aáy cöùu xeùt cuøng toät coäi goác sanh loaïi, xem thaáy caùi coäi nguoàn giaûn phaùc u aån thöôøng maùy ñoäng kia, laïi sanh ra so tính raèng sau naøy laø Coù, thì ngöôøi aáy sa vaøo naêm luaän Nieát Baøn.

“Hoaëc laáy Duïc Giôùi laøm caùi chuyeån y chaùnh thaät, do xem thaáy saùng suoát veïn khaép maø sanh yeâu meán vaäy. Hoaëc laáy Sô Thieàn laøm caùi chuyeån y chaùnh thaät, vì thaáy taùnh coõi naøy khoâng coù Lo AÂu. Hoaëc laáy Nhò Thieàn, vì taùnh noù khoâng coù Khoå. Hoaëc laáy Tam Thieàn, vì raát Vui Ñeïp. Hoaëc laáy Töù Thieàn, vì Khoå Vui ñeàu heát, chaúng chòu luaân hoài sanh dieät. Vaäy laø meâ laàm coõi trôøi Höõu Laäu laø taùnh Voâ Vi, cho raèng naêm choã yeân aån treân laø nôi quaû baùo thuø thaúng thanh tònh. Xoay vaàn nhö vaäy cuøng toät coù naêm choã.

“Do suy tính chaáp tröôùc naêm thöù Nieát Baøn hieän coù nhö vaäy maø sa laïc vaøo ngoaïi ñaïo, meâ laàm taùnh Boà Ñeà.

“Ñaây goïi laø ngoaïi ñaïo Thöù Möôøi, laäp ra nhöõng luaän ñieân ñaûo: Trong naêm AÁm coù naêm thöù Nieát Baøn hieän coù.

“Anan, möôøi thöù cuoàng giaûi Thieàn Na nhö vaäy ñeàu do Haønh AÁm vaø taâm duïng coâng xen nhau, neân hieän ra nhöõng nhaän thöùc ñoù. Chuùng sanh meâ daïi, khoâng bieát töï löôïng xeùt, gaëp caùc caùi ñoù hieän ra, laáy meâ laøm ngoä, töï cho laø chöùng Thaùnh, thaønh toäi Ñaïi Voïng Ngöõ maø ñoïa nguïc Voâ Giaùn.

“Caùc oâng quyeát phaûi ñem lôøi cuûa Nhö Lai, sau khi Ta dieät ñoä roài, truyeàn daïy cho ñôøi Maït Phaùp, khaép giuùp chuùng sanh hieåu roõ nghóa naøy, khoâng ñeå cho Taâm-Ma töï gaây neân nhöõng toäi loãi saâu naëng, giöõ gìn che chôû cho chuùng sanh tieâu dieät caùc taø kieán, daïy cho thaân taâm hoï khai môû giaùc ngoä Chaân Nghóa, khoâng maéc vaøo caùc ñöôøng reõ trong Ñaïo Voâ Thöôïng. Chôù ñeå hoï ñöôïc moät ít ñaõ cho laø ñuû, vaø neâu ra lôøi chæ daïy thanh tònh cuûa vò Ñaïi Giaùc.

Thoâng raèng : Ñaõ noùi “Veà sau Khoâng” roài sao trôû laïi “Veà sau Coù” vaäy nhæ? Bôûi vì, caùi coäi nguoàn trong treûo thöôøng maùy ñoäng kia laø caùi dieät chaúng ñöôïc. Chaúng phaûi ñaéc ñaïo traøng tòch dieät chaân thaät, ôû choã dieät maø voïng thaáy coù söï chöùng ñaéc, neân goïi laø “Veà sau Coù”. Bôûi vì, Haønh AÁm trong saùt na taïm döøng, caùi saùng suoát veïn khaép thoaùng hieän baøy, beøn cho ñoù laø Voâ Sanh Dieät, laø Nieát Baøn. Roài ôû naêm choã suy tính laø quaû Nieát Baøn, khieán Nieát Baøn maø coù naêm thöù, theá thì coù theå goïi laø Nieát Baøn ö?

Baûy caùch treân ñaõ dieät heát, laïi laäp ra naêm thöù Nieát Baøn, yeâu meán söï saùng suoát veïn khaép. Ñoù laø choã chung cuûa ngöôøi vaø trôøi, khoå vui ñeàu heát, chaúng chòu sanh dieät. Töù Thieàn cuøng coõi trôøi Voâ Saéc ñoàng nhau. Naêm choã yeân aån naøy khoâng ra khoûi ba coõi, ba thöù Duïc Laäu, Höõu Laäu, Voâ Minh Laäu vaãn aån naùu nhö cuõ, ñoù chæ laø do caùi coâng duïng höõu vi, thuaàn thuïc maø thaønh töïu. Kia chæ môùi chöùng Voâ Töôûng Ñònh maø cho laø ñöôïc quaû Voâ Vi, trong choán höõu laäu meâ laàm maø khoâng töï bieát, heát kieáp laïi rôi vaøo luaân hoài, haù cho laø Nieát Baøn chaân thaät ñöôïc ö?

Thaày Chí Ñaïo caàu hoûi Ñöùc Luïc Toå raèng: “Keû hoïc nhaân naøy töø khi xuaát gia, ñoïc kinh Nieát Baøn coù hôn möôøi naêm maø chöa roõ ñaïi yù, xin Hoøa Thöôïng chæ daïy”.

Toå noùi: “OÂng chöa roõ choã naøo?”

Baïch raèng: “Caùc Haønh voâ thöôøng. Laø sanh dieät phaùp. Sanh dieät dieät roài. Tòch Dieät laø vui” - Daï, nghi hoaëc choã ñoù”.

Toå noùi: “OÂng nghi laøm sao?”

Baïch raèng: “Taát caû chuùng sanh ñeàu coù hai Thaân, ñoù laø Saéc Thaân vaø Phaùp Thaân. Saéc Thaân thì voâ thöôøng, coù sanh coù dieät. Phaùp Thaân thì höõu thöôøng, voâ tri voâ giaùc. Kinh noùi “Sanh dieät dieät roài. Tòch dieät laø vui” thì chöa roõ thaân naøo tòch dieät, Thaân naøo höôûng vui. Neáu laø saéc thaân thì khi saéc thaân dieät, boán ñaïi phaân taùn, hoaøn toaøn laø khoå, khoå khoâng theå naøo noùi laø vui. Neáu Phaùp Thaân tòch dieät thì ñoàng vôùi coû caây, ngoùi ñaù, ai höôûng vui ñaây? Laïi nöõa, Phaùp Taùnh laø theå cuûa sanh dieät, naêm AÁm laø duïng cuûa sanh dieät. Moät theå naêm duïng, sanh dieät laø thöôøng. Sanh thì töø theå khôûi ra duïng, Dieät thì thu nhieáp duïng veà theå. Neáu cho laø sanh trôû laïi thì loaøi höõu tình chaúng ñoaïn chaúng dieät. Neáu chaúng cho laø sanh trôû laïi, thì vónh vieãn quy veà tòch dieät, ñoàng vôùi vaät voâ tình. Nhö theá thì taát caû caùc phaùp ñeàu bò Nieát Baøn ngaên caám, sanh coøn khoâng ñöôïc, laøm sao coù vui?”

Toå noùi: “OÂng laø con nhaø Phaät, sao laïi huaân taäp taø kieán ñoaïn thöôøng cuûa ngoaïi ñaïo maø luaän baøn phaùp Toái Thöôïng Thöøa! Cöù nhö oâng noùi thì ngoaøi saéc thaân laïi rieâng coù Phaùp Thaân. Lìa sanh dieät maø caàu tòch dieät. Laïi töø choái Nieát Baøn voán thöôøng laïc, noùi laø coù rieâng caùi Thaân ñeå thoï duïng. Ñoù laø tieác reû sanh töû, ñaém meâ caùi vui cuûa ñôøi.

“Giôø ñaây, oâng phaûi bieát: Phaät vì taát caû nhöõng ngöôøi meâ laàm, hoï nhaän laáy naêm aám hoøa hieäp cho laø töôùng töï theå, laïi phaân bieät taát caû phaùp laøm ra traàn töôùng beân ngoaøi, theá roài tham soáng gheùt cheát, nieäm nieäm troâi dôøi maø chaúng bieát laø moäng huyeãn hö giaû, ñeå uoång chòu luaân hoài. Laáy Nieát Baøn thöôøng vui ñoåi ra cho laø töôùng khoå, suoát ngaøy tìm kieám boân ba. Phaät thöông xoùt maø chæ baøy caùi Nieát Baøn chaân laïc, khoâng saùt na naøo coù töôùng sanh, khoâng saùt na naøo coù töôùng dieät, laïi khoâng coù sanh dieät naøo khaù dieät, ñoù laø Tòch Dieät hieän tieàn. Ngay ñang hieän tieàn cuõng khoâng coù caùi löôïng hieän tieàn, môùi laø thöôøng laïc. Caùi Laïc naøy khoâng coù caùi thoï, maø chaúng khoâng coù caùi gì chaúng thoï. Haù coù caùi teân “Moät Theå Naêm Duïng”, huoáng laïi coøn noùi “Nieát Baøn tröø dieät caùc phaùp, khieán cho vónh vieãn chaúng sanh?” Noùi vaäy laø cheâ Phaät, phaù Phaùp.

“Haõy nghe keä cuûa ta:

“Voâ Thöôïng Ñaïi Nieát Baøn

Saùng ñaày haèng laëng chieáu

Ngöôøi phaøm cho laø cheát

Ngoaïi ñaïo chaáp laø Ñoaïn

Caùc ngöôøi caàu Nhò Thöøa

Thaáy ñaáy laø voâ taùc

Thaûy theo tình suy nghó

Goác saùu hai taø kieán

Voïng laäp danh hö giaû

Dính daùng gì nghóa chôn

Chæ ngöôøi vöôït suy löôïng

Thaáu suoát, khoâng naém boû

Vì bieát phaùp Naêm Uaån

Vaø caùi Ta trong AÁm

Ngoaøi hieän caùc saéc töôïng

Moãi moãi töôùng aâm thanh

Bình ñaúng nhö moäng huyeãn

Chaúng khôûi thaáy Thaùnh, phaøm

Chaúng thaønh Nieát Baøn giaûi (hieåu)

Nhò bieân, tam teá döùt

Thöôøng öùng (thaønh) duïng (cuûa) caùc caên

Maø chaúng khôûi duïng töôûng

Phaân bieät taát caû phaùp

Chaúng khôûi töôûng phaân bieät

Kieáp hoûa thieâu ñaùy bieån

Gioù thoåi nuùi chaïm nhau

Chaân thöôøng tòch dieät laïc

Nieát Baøn laø nhö vaäy

Ta nay mieãn cöôûng noùi

Khieán oâng xaû taø kieán

OÂng chôù theo lôøi hieåu

Cho oâng bieát ít phaàn”.

Thaày Chí Ñaïo nghe keä xong ñaïi ngoä, laøm leã roài lui ra.

Nhö choã luaän cuûa Ñöùc Luïc Toå, chæ thaúng chaân nghóa, thaät neâu ra lôøi chæ daïy thanh tònh cuûa baäc Ñaïi Giaùc Vöông. Kheá hôïp ñöôïc lôøi noùi naøy thì caùc kieán chaáp reõ nhaùnh chaúng sanh, taâm ma töï heát, ngoõ haàu phaù ñöôïc Haønh AÁm maø vöôït khoûi chuùng sanh tröôïc vaäy.

	]

	THIỀN TÔNG VIỆT NAM