Veà thaêm non Yeân
Yeân Töû - Linh
hoàn cuûa taêng só Traàn trieàu ngoùt 700 naêm veà tröôùc vaø laø maïch
nguoàn cuûa Thieàn phaùi Truùc Laâm Yeân Töû maõi veà sau. Öôùc mô lôùn
nhaát cuûa toâi trong chuyeán Baéc du naøy laø veà thaêm non Yeân.
Suoái Giaûi Oan,
hoøn Ngoïc, ñöôøng Tuøng, vöôøn thaùp Hueä Quang, chuøa Hoa Yeân… taát
caû ñeàu nhö thôû cuøng moät hôi thôû non Yeân, soáng cuøng maïch soáng
traøo tuoân cuûa Ñieàu Ngöï Giaùc Hoaøng. Treân kia naøo laø am Thieàn
Ñònh, thaùc Ngöï Doäi, chuøa Baûo Saùi, chuøa Vaân Tieâu, coång Trôøi,
chuøa Ñoàng… ñeàu nhö phaûng phaát boùng hình cuûa Truùc Laâm Ñaïi só.
Döôøng nhö Ngaøi ñaõ thu caùi kyø vó non thieâng veà trong moät nieäm, ñeå
töø moät nieäm phoùng ra haèng sa dieäu duïng laøm cho Yeân Töû soáng maõi
töø ngaøn xöa ñeán ngaøn sau.
Nhaéc ñeán Ñieàu
Ngöï Giaùc Hoaøng laø nhaéc ñeán vua Traàn Thaùnh Toâng. Nhaéc ñeán vua
Traàn Thaùnh Toâng laø nhaéc ñeán vua Traàn Thaùi Toâng, vò chuùa teå
Traàn trieàu vôùi taát caû cuoäc ñôøi vaø söï giaùc ngoä giaûi thoaùt cuûa
Ngaøi. Toâi khoâng sao queân ñöôïc nhöõng ñeâm say söa beân aùnh ñeøn daàu
leo leùt cuûa nhöõng ngaøy môùi vaøo vieän, khoùc theo caùi khoùc cuûa
vöông, khoå theo caùi khoå cuûa vöông. Vaø thaät lo laéng trong caùi ñeâm
vöông boû ngai vaøng, troán leân Yeân Töû.
Phaûi chaêng vì
nhöõng aùng maây vaàn vuõ löôïn lôø quanh ñænh coâ lieâu, sôùm chieàu reùo
raéc tieáng oanh ca vöôïn hoùt ñaõ khieán cho vöông xin ñöôïc maëc aùo
phong söông, goái ñaàu treân taùn maây ñaïi phaùp, laáy mai laøm tri kyû,
laáy haïc laøm tri aâm…? Hay laø döôøng nhö khi ñoái dieän vôùi taïo vaät
vaø töï ngaém vaøo loøng mình, vò chuùa teå Traàn trieàu luùc baáy giôø
nhö caûm thaáy baát an tröôùc moät caùi gì ñoù khoâng theå naém baét,
khoâng theå laøm chuû vaø cheá ngöï. Ñeå vöông caûm thaáy ñaây laø choã
baét ñaàu cho nhöõng bieán ñoäng rieâng tö vaø khoå taâm trong quyeàn
löïc, coá nhieân laø chæ ñoái vôùi vöông thoâi. Vaø caùi ñaùng quyù nhaát
ñoái vôùi vöông laø cuoái cuøng vöông ñaõ baät daäy, thaùo tung moïi xích
xieàng raøng buoäc cuûa traàn duyeân. Traàn Thaùi Toâng ñaõ phaùt hieän ra
taát caû nhöõng thöù maën noàng chua chaùt cuûa cuoäc ñôøi ñaõ laøm thaønh
cho mình caùi höông vò tuyeät vôøi, ñöa vöông ñi vaøo coõi Khoâng moân,
maø vaãn an nhieân ngöï treân ngai vaøng, roáng tieáng ñaïi phaùp vaø ñeå
laïi cho ñôøi moät vì sao röïc saùng Traàn Nhaân Toâng.
Vua Traàn Nhaân
Toâng - Sô toå Truùc Laâm Yeân Töû - Ngaøi chöa bao giôø maát ñi. Ngaøi
chæ thò hieän ñeán roài ñi treân ngoâi cöûu truøng nhö maây noåi, ñaïm
baïc choán hang saâu non vaéng, laên loùc trong caùt buïi töû sinh ñeå môû
ra moät con ñöôøng, vaïch moät loái ñi cho Thieàn taêng Vieät Nam. Toâi
trôû veà ñaây döï caûm nhö Toå sö vaãn laãn quaát giöõa röøng thieàn meânh
moâng. Khi chôi nöôùc bieác, luùc aån non xanh. Ngaøy thì “aên rau aên
traùi, vaän giaáy vaän soài”. Ñeâm veà “chieáu traûi giöôøng thieàn ngaém
caùnh hoàng” (Xuaân vaõn). Hoàn thô cuûa Ngaøi vaãn ngaøn naêm:
Nöûa gian leàu quí
nöûa thieân cung,
Ba phieán ngoùi
yeâu hôn laàu gaùc.
(Cö traàn laïc ñaïo - Traàn Nhaân Toâng)
Roài töø ñoù, moät
coõi nhaân gian, moät goùc trôøi Nam khoâng nôi naøo vaéng thieáu boùng
Ngaøi, vaéng thieáu daáu chaân Ngaøi. Veà giaø, Ngaøi vaãn saùng ôû ñænh
maây, chieàu daïo nhaân gian, nhoài non xanh nöôùc bieác vôùi laøng maïc
cung son thaønh moät maûnh trong töø taâm voâ löôïng. Ñeå 700 naêm sau vaø
coøn hôn theá nöõa, ai coù veà Yeân Töû döôøng nhö cuõng ñöôïc Toå daãn
böôùc daïo chôi khaép noäi coû maây ngaøn. Sung söôùng vaø xuùc ñoäng,
toâi quyø xuoáng döôùi chaân thaùp Toå sö:
Ngöôõng baïch Toå,
Con, ñöùa con ñöùa
chaùu laïc böôùc ñaõ bao naêm, nay quyø döôùi chaân thaùp Toå sö, daâng
neùn taâm höông, töôûng nieäm ñeán Toå. Cuùi mong Toå xoùt thöông, con
nöông töø löïc Toå gaéng goå tieán tu, gaéng goå ñi theo con ñöôøng Toå
ñaõ ñi. Xin Toå chöùng tri cho.
Kính leã Toå.
Khoùi traàm höông
meàm maïi vaãn aâm thaàm len loûi theo nhöõng keõ hôû cuûa chieác ñænh
ñoàng toûa höông ngaøo ngaït… Rôøi thaùp Toå, leo leân con doác ñöùng tôùi
Hoa Yeân töï - chieác noâi cuûa Thieàn phaùi Truùc Laâm Yeân Töû, nôi Toå
sö vaø chö Toå Traàn trieàu tu haønh, hoaèng döông chaùnh phaùp - Laø nhaø
tu, ñöùng tröôùc khung caûnh naøy, döôøng nhö ai cuõng rung ñoäng, trong
moät chuùt hoaøi coå nhaân coù moät chuùt gì ñoù bình an taän coõi loøng.
Ñaát vaéng ñaøi
theâm coå,
Ngaøy qua xuaân
chöûa noàng.
Gaàn xa maây nuùi
ngaát,
Naéng rôïp ngoõ
hoa thoâng.
Muoân vieäc nöôùc
troâi nöôùc.
Traêm naêm loøng
nhuû loøng,
Töïa lan, naâng
oáng saùo,
Ñaày ngöïc aùnh
traêng loàng.
Ñòa tòch ñaøi du
coå,
Thôøi lai thu vò
thaâm.
Vaân sôn töông
vieãn caän,
Hoa kình baùo tình
aâm.
Vaïn söï thuûy löu
thuûy,
Baùch nieân taâm
ngöõ taâm.
YÛ lan hoaønh
ngoïc ñòch,
Minh nguyeät maõn
hung khaâm.
(Thô
Traàn Nhaân Toâng - Ngoâ Taát Toá dòch)
Caøng veà chieàu
Yeân Töû caøng chìm trong söông pha tuyeát phuû, thieàn phong caøng laãm
laãm ngaát non xanh. Toâi phaûi xuoáng nuùi maø nghe nhö öôùc mô chöa
thoûa. Xuoáng ñeán chaân nuùi, toâi ñöa maét nhìn leân sôn thöôïng moät
laàn cuoái nhö muoán thu troïn non nöôùc Yeân Töû vaøo loøng trong saùt na
naøy, roài chaáp tay nghieâng mình mang theo lôøi di huaán cuûa Toå sö:
ÔÛ ñôøi vui ñaïo
haõy tuøy duyeân,
Ñoùi ñeán thì aên
meät nguû lieàn.
Trong nhaø coù
baùu thoâi tìm kieám,
Ñoái caûnh khoâng
taâm chôù hoûi thieàn.
(Cö traàn laïc ñaïo - Traàn Nhaân Toâng). |