CON NGÖÔØI BAÁT TÖÛ

H.T THÍCH THANH TÖØ

Theå theo lôøi yeâu caàu cuûa vò ñaïi dieän Taêng Ni hoâm nay, toâi noùi vôùi quyù vò veà "Con ngöôøi baát töû". Trong ñaây toâi chia laøm ba phaàn:

Ba phaàn naøy thaät laø heä troïng. Phaàn moät, phaàn hai toâi giaûi quyeát ñöôïc; phaàn ba toâi chæ daãn Kinh laøm chöùng, vì vieäc naøy toâi chöa laøm xong.

1. CON NGÖÔØI BAÁT TÖÛ

Theá naøo laø con ngöôøi baát töû? ÔÛ ñaây toâi noùi con ngöôøi baát töû, chính trong kinh noùi laø phaùp thaân, Nhö lai, chôn taâm, Nieát Baøn... chính ñoù laø caùi Baát töû saün coù nôi chuùng ta. Nhaäp ñöôïc caùi ñoù goïi laø Nhö Lai, laø Phaät v.v... ñaây laø toâi noùi danh töø; nhaän ra con ngöôøi baát töû laø gì?

Quyù vò thöôøng tuïng kinh Phaùp Hoa, nhôù phaåm möôøi saùu laø Nhö Lai Thoï Löôïng, töùc laø tuoåi thoï cuûa ñöùc Phaät, trong kinh keå tuoåi thoï cuûa Phaät laø bao nhieâu? Ai coù theå tính ñöôïc? Phaät noùi toång quaùt nhö theá naøy: giaû söû coù ngöôøi ñem tam thieân, ñaïi thieân theá giôùi nghieàn naùt thaønh buïi, moãi haït buïi laøm möïc; ngöôøi aáy duøng thaàn thoâng ñi qua caû traêm ngaøn theá giôùi môùi chaám moät haït buïi xuoáng, cöù nhö theá cho ñeán khi chaám heát möïc; gom heát nhöõng theá giôùi ñaõ chaám möïc vaø khoâng chaám möïc aáy, nghieàn naùt thaønh buïi, moãi haït buïi tính moät kieáp. Tuoåi thoï cuûa Phaät coøn hôn soá buïi ñoù nöõa. Quyù vò suy nghó tuoåi thoï cuûa Phaät laø bao nhieâu? Ñoù laø loái noùi ñeå dieãn taû con ngöôøi baát töû. Baát töû laø khoâng cheát, bôûi khoâng cheát neân tuoåi thoï khoâng laøm sao tính toaùn ñöôïc.

Nhö theá, ñaõ bieát roõ con ngöôøi baát töû laø maõi maõi khoâng cheát, song taïi sao toâi noùi baát töû maø trong kinh laïi noùi Voâ sanh (Nieát baøn)? Sao toâi khoâng noùi Voâ sanh laïi noùi baát töû? Vì taát caû ngöôøi theá gian thích sanh sôï töû. Noùi Voâ sanh thì hoï buoàn, noùi baát töû thì hoï chòu, neân toâi noùi con ngöôøi baát töû vaäy. Thaät ra coù sanh thì coù töû, khoâng sanh thì laáy ñaâu maø töû. Cho neân trong kinh noùi voâ sanh laø chæ thaúng vaøo nhôn, nhôn khoâng thì quaû laøm gì coù. Chuùng ta quen noùi baát töû thì chòu, noùi voâ sanh thì khoâng öa. Ñaây laø lyù do toâi noùi khaùc trong kinh. Neáu chuùng ta nhaän ra con ngöôøi baát töû ñoù laø Nhö lai, vì theá noùi tuoåi thoï Nhö Lai khoâng theå tính, khoâng theå ñeám, khoâng laøm sao bieát ñöôïc heát. Moät nhaø toaùn hoïc taøi tình cuõng khoâng sao tính noåi.

Keá phaåm Nhö Lai Thoï Löôïng ñeán phaåm thöù möôøi baûy teân laø Phaân bieät Coâng ñöùc. Phaân bieät laø so saùnh, so saùnh ngöôøi nhaän hieåu tuoåi thoï Phaät, khaùc vôùi nhöõng vieäc laøm boá thí, trì giôùi, nhaãn nhuïc, tinh taán... Toâi daãn moät ñoaïn Phaät noùi: "Neáu ngöôøi naøo khôûi moät nieäm tin bieát tuoåi thoï Nhö lai thì ngöôøi ñoù coâng ñöùc khoâng theå löôøng ñöôïc". Laïi moät ñoaïn nöõa, ñöùc Phaät noùi: "Neáu coù ngöôøi thieän nam, thieän nöõ naøo ñoái vôùi thoï maïng Nhö lai tin hieåu khoâng nghi, chính ngöôøi ñoù seõ thaáy Phaät ôû nuùi Kyø Xaø Quaät vôùi caùc vò Boà taùt lôùn vaø Thanh vaên vaây quanh nghe Phaät noùi phaùp. Nghóa laø ai ñoái vôùi thoï maïng laâu daøi cuûa Phaät, hieåu ñöôïc thì ngöôøi ñoù thaáy Phaät ôû hoäi Linh Sôn noùi phaùp? Taïi sao? Bôûi thaáy ñöôïc con ngöôøi baát töû laø thaáy Phaät. Phaät Thích Ca laø thaân xaùc thòt, coøn Phaät ôû ñaây noùi laø Phaät phaùp thaân. Nôi Phaät Thích Ca coù con ngöôøi baát töû, nôi chuùng ta cuõng coù con ngöôøi baát töû. Nhaän ra ñöôïc goïi laø thaáy Phaät. Ñoù laø "hieäu nghieäm" cuûa ngöôøi nhaän ra "Con ngöôøi baát töû"

Trong kinh Laêng nghieâm, ngaøi A Nan khi nghe Phaät giaûi thích trong sanh dieät coù caùi khoâng sanh dieät. Ñeán ñoaïn cuoái Thaát ñaïi, ngaøi tænh ngoä. Tænh ngoä roài, ngaøi laøm moät baøi keä taùn thaùn Phaät phaùp vaø noùi leân chí nguyeän cuûa ngaøi, Boán caâu ñaàu laø:

            Dieäu traïm toång trì baát ñoäng toân,

            Thuû Laêng Nghieâm Vöông theá hy höõu.

            Tieâu ngaõ öùc kieáp ñieân ñaûo töôûng,

            Baát lòch taêng kyø hoaïch phaùp thaân.

Boán caâu ñoù thoâi, quyù vò thaáy khi nhaän ñöôïc con ngöôøi baát töû laø coù lôïi ích. Caâu ñaàu taùn thaùn Phaät, Dieäu traïm laø maàu nhieäm trong laëng, toång trì laø goàm nhôù giöõ, baát ñoäng laø chaúng lay ñoäng, toân laø ñaáng toân troïng, chæ ñöùc Phaät. Ñöùc Phaät laø baäc nhieäm maàu trong laëng, laø goàm nhôù giöõ, laø khoâng lay ñoäng. Caâu thöù hai laø taùn thaùn phaùp Phaät, noùi kinh Thuû Laêng nghieâm laø vua caùc kinh thaät ít coù treân ñôøi. Nhôø nghe kinh naøy ngaøi tieâu ñöôïc töôùng ñieân ñaûo muoân öùc kieáp. Khi ngoä ñöôïc phaùp thaân thì noù tieâu tan heát. Theá naøo laø töôùng ñieân ñaûo? Töôùng ñieân ñaûo laø giaû maø töôûng laø thaät. Thaät maø töôûng laø khoâng. Baáy giôø giaû haún laø giaû, thaät haún laø thaät chôù chaúng phaûi laø khoâng. Quyù vò thaáy chæ nhaän ñuùng thì töôùng ñieân ñaûo lieàn tieâu. Ñeán caâu cuoái "Baát lòch taêng kyø hoaïch phaùp thaân", nghóa laø khoâng traûi qua voâ soá kieáp maø ñöôïc phaùp thaân. Taïi sao vaäy? Bôûi vì trong kinh noùi ngöôøi tu theo ñaïi thöøa tieäm thöù töø sô phaùt taâm traûi qua thaäp tín, thaäp truï, thaäp haïnh, thaäp hoài höôùng vaø töù gia haïnh laø qua voâ soá kieáp thöù nhaát, goïi laø tam thieàn. Töø sô ñòa ñeán baùt ñòa laø voâ soá kieáp thöù hai. Töø baùt ñòa qua ñeán Dieäu Giaùc (Phaät) laø voâ soá kieáp thöù ba. Ngöôøi tu ñeán sô ñòa môùi thaáy ñöôïc phaùp thaân. Cho neân haøng sô ñòa Boà taùt goïi laø phaù moät phaàn voâ minh thaáy moät phaàn phaùp thaân, cuõng goïi laø phaàn giaùc. Ngaøi A Nan khoâng caàn traûi qua voâ soá kieáp maø thaáy ñöôïc phaùp thaân, neân noùi "baát lòch taêng kyø hoaïch phaùp thaân". Nhö vaäy laø tu vöôït böïc, cho neân noùi laø "ñoán ngoä" thaáy moät caùch nhanh choùng, khoâng caàn thöù lôùp, ñaây laø ích lôïi khi nhaän ra nôi mình coù con ngöôøi baát töû.

2. NGAY CON NGÖÔØI SANH TÖÛ COÙ CON NGÖÔØI BAÁT TÖÛ

Lyù thaät laø ngay con ngöôøi sanh töû ñaõ coù con ngöôøi baát töû. Boïn phaøm phu chuùng ta vì si meâ neân chaúng thaáy. Chö Phaät, Boà taùt vaø nhöõng ngöôøi ñaõ ñaït ñaïo ñeàu nhaän thaáy. Thieàn sö Hueä Nam ôû Hoaøng Long noùi: "Ngöôøi ngöôøi troïn naém haït chaâu Linh xaø, moãi moãi töï oâm hoøn ngoïc Linh sôn maø khoâng töï hoài quang phaûn chieáu. Nhôù chaâu queân choã nôi, ñaâu khoâng nghe noùi. Khi öùng loã tai döôøng nhö hang troáng, tieáng nhoû tieáng lôùn ñeàu ñaày ñuû; khi öùng con maét nhö ngaøn maët trôøi, muoân töôïng khoâng theå troán hình boùng. Nghó suy theo hình saéc maø tìm, duø Toå Ñaït Ma töø Taây Truùc sang cuõng chòu thua".

Haït chaâu Linh xaø hay hoøn ngoïc Linh sôn ñeàu chæ saün coù, chaúng sanh chaúng dieät nôi chuùng ta. Ngay nôi thaân sanh dieät ñaõ coù caùi khoâng sanh dieät. Noù öùng ra loã tai thì tieáng lôùn tieáng nhoû ñeàu ñuû. ÖÙng ra con maét thì muoân töôïng khoâng theå troán hình boùng. Theá maø chuùng ta queân noù, chaïy theo söï suy nghó cho laø taâm mình. Baûn chaát suy nghó laø nöông töïa vôùi hình saéc, aâm thanh beân ngoaøi, laø töôùng sanh dieät. Neáu chuùng ta cöù baùm chaët vaøo noù, duø Toå Ñaït Ma töø Taây Truùc sang, cuõng khoâng laøm sao chæ cho chuùng ta thaáy taùnh ñöôïc. Chuùng ta phaûi quay laïi xem nôi mình, saùu cöûa haèng phoùng quang aáy, töø ñaâu maø ra. Khaû dó chuùng ta seõ nhaän thaáy haït chaâu linh xaø hay hoøn ngoïc Linh sôn.

            Haø taèng höõu sanh dieät,

            Thaân thò sanh dieät phaùp,

            Phaùp taùnh vò taèng dieät.

                        (Ñaâu töøng coù sanh dieät,

                        Thaân laø phaùp sanh dieät,

                        Phaùp taùnh chöa töøng dieät).

ÔÛ ñaây noùi phaùp taùnh töùc laø phaùp thaân. Thaân töù ñaïi laø phaùp sanh dieät neân noùi "con ngöôøi sanh töû". Chôn taùnh hay phaùp thaân chöa töøng sanh dieät neân noùi "con ngöôøi baát töû", phaùp thaân khoâng ngoaøi thaân töù ñaïi naøy maø coù, neáu kheùo nhaän ra, khaùc naøo trong ngoïn nuùi chaùy, löôïm ñöôïc hoøn ngoïc töôi nhuaàn.

3. NHAÄP CON NGÖÔØI BAÁT TÖÛ

Phaàn naøy, chuùng toâi chæ daãn kinh qua lôøi daïy cuûa ñöùc Phaät cho quyù vò thaáy loái vaøo. Cuõng trong kinh Laêng Nghieâm, sau lôøi keä taùn thaùn Phaät vaø theà nguyeän roài, ngaøi A Nan baïch Phaät: "Ví nhö keû lang thang ñöôïc nhaø vua taëng cho moät ngoâi nhaø voâ cuøng ñeïp ñeõ. Ñöôïc nhaø ñeïp roài, khoâng bieát cöûa naøo vaøo vaø laøm sao vaøo? Yeâu caàu Phaät chæ cöûa ñeå vaøo nhaø". Sau ñoù, Phaät baûo hai möôi laêm vò thaùnh thay nhau trình sôû ngoä cuûa mình, ñeå choïn caên cô thích hôïp vaø caùi cöûa tieán vaøo ngoâi nhaø naøy. Nhö vaäy ngoä roài laø bieát mình coù hoøn ngoïc baùu hay bieát mình coù ngoâi nhaø ñeïp, nhöng vaøo cöûa chöa ñöôïc ñeå nghæ ngôi trong nhaø, coøn phaûi nhaäp nöõa. Vì vaäy neân kinh Phaùp Hoa khai, thò, ngoä, nhaäp. Ngoä laø nhaän ra, nhaäp laø tieán vaøo, chôù khoâng phaûi ngoä roài haøi loøng nôi ñoù. Vaøo trong ñöôïc môùi thaät laø soáng vôùi caùi "baát töû". Theá neân ngöôøi ngoä thì bôùt ñöôïc töôùng ñieân ñaûo, song hoaëc vi teá chöa heát, vaãn coøn tham saân. Chöøng naøo nhaäp ñöôïc môùi saïch heát hoaëc vi teá, chuùng ta bieát roõ ngöôøi tu muoán nhaäp ñöôïc tri kieán Phaät hay hay con ngöôøi baát töû thì coâng phu raát chín chaén, raát caån maät chöù khoâng phaûi thöôøng. Song nhaäp ôû ñaâu vaø nhaäp baèng caùch naøo? Tuy chuùng ta chöa nhaäp, nhöng thaáy con ñöôøng veà nhaø vaø caùi nhaø cuûa ta ôû choã naøo, ñi bao laâu tôùi ñeå khoûi laàm. Trong kinh Nieát Baøn, baøi keä ñôn giaûn nhaát vaø cuõng ñaày ñuû nhaát laø:

            Chö haïnh voâ thöôøng,

            Thò sanh dieät phaùp.

            Sanh dieät dieät dó,

            Tòch dieät vi laïc

            Caùc haønh voâ thöôøng,

            Laø phaùp sanh dieät.

            Sanh dieät dieät roài

            Tòch dieät laø vui.

Caùc haønh laø nghieäp thuoäc voâ thöôøng laø phaùp sanh dieät. Voïng töôûng cuûa mình coù phaûi laø haønh nghieäp khoâng? Moät nieäm daáy leân laø haønh nghieäp, haønh nghieäp teá. Haønh nghieäp ra thaân, khaåu laø haønh nghieäp thoâ. Vì vaäy, coøn moät nieäm laø coøn haønh nghieäp. Noù thuoäc veà voâ thöôøng, vöøa daáy nieäm leân laø saéc töôùng sanh dieät, sanh dieät laø voâ thöôøng, neáu baùm vaøo voâ thöôøng thì muoân ñôøi khoâng bao giôø nhaäp ñöôïc con ngöôøi baát töû. Ngöôøi baát töû, caùi chaân thöôøng phaûi buoâng töùc laø toâi noùi ruõ saïch caùi duyeân voâ thöôøng roài môùi nhaäp ñöôïc con ngöôøi baát töû. Cho neân noùi sanh dieät döùt roài tòch dieät laø vui, töùc laø maàm sanh dieät dieät heát, caùi tòch tænh hieän tieàn keá ñoù laø vui.

Giôø ñaây toâi sang moät ñoaïn trong kinh Di Ñaø. Trong kinh Phaät noùi: "Nhöôïc höõu thieän nam töû, thieän nöõ nhôn chuyeân trì danh hieäu, nhöôïc nhaát nhaät, nhöôïc nhò nhaät, nhöôïc tam nhaät... nhöôïc thaát nhaät, nhaát taâm baát loaïn, kyø nhôn laâm maïng chung thôøi, A Di Ñaø Phaät döõ chö Thaùnh chuùng hieän taïi kyø tieàn...". Ngaøi noùi neáu coù ngöôøi thieän nam tín nöû chuyeân trì danh hieäu Phaät A Di Ñaø, hoaëc moät ngaøy, hoaëc hai ngaøy cho ñeán baûy ngaøy, moät loøng khoâng loaïn... Nhaát taâm baát loaïn laø gì? Loaïn laø duyeân sanh töû, loaïn laø coøn sanh töû. Nhaát taâm laø nhö nhö baát ñoäng laø nhaäp ñöôïc con ngöôøi baát töû. Nhaäp ñöôïc nhö vaäy, kinh Nieát baøn noùi "Sanh dieät dieät roài, tòch dieät laø vui". Khi nhaát taâm roài thì sao? Thaáy Phaät Di Ñaø vaø Thaùnh chuùng röôùc mình veà coõi Cöïc laïc. Ngöôøi döùt maàm sanh töû môùi hieän töôùng tòch dieät, tòch dieät môùi laø chôn thaät, Phaät A Di Ñaø dòch nghóa laø Voâ Löôïng Thoï, töùc tuoåi thoï voâ löôïng. Tuoåi thoï voâ löôïng laø con ngöôøi baát töû chöù gì. Coõi Cöïc laïc laø vui toät, khoâng coøn sanh töû chaúng phaûi vui toät laø gì?

Quyù vò so saùnh kinh Ñaïi Nieát Baøn coù veû tröøu töôïng, noùi sanh dieät heát roài, tòch dieät laø vui. Mình khoâng bieát tòch dieät laø vui nhö theá naøo? Ngöôøi naøo heát maàm sinh dieät, ñöôïc tòch dieät roài seõ thaáy. Kinh Di Ñaø noùi coù veû phaán khôûi hôn, vì kheùo duøng loái nhaân caùch hoùa vaø cuï theå hoùa. Noùi raèng ngöôøi nieäm Phaät ñöôïc moät loøng khoâng loaïn, khi laâm chung seõ thaáy ñöùc Phaät A Di Ñaø ñeán tieáp ñoùn. Töùc laø coù moät ñöùc Phaät nhö con ngöôøi ñeán ñoùn mình veà coõi Phaät, laø nhaân caùch hoùa coõi Cöïc laïc laø nôi an vui toät ñoä. Laø cuï theå hoùa, nieàm vui cuûa ngöôøi tu laø thoaùt ly ñöôïc sanh töû, neáu thoaùt ly ñöôïc sanh töû môùi thaät laø vui. Chöõ KHOÅ trong Töù Ñeá laø gì? Töùc laø voâ thöôøng, coøn bò voâ thöôøng chi phoái laø khoå, töù khoå khoå, v.v... ñeàu y nhö trong lyù voâ thöôøng, vì vaäy muoán heát khoå phaûi heát maàm sanh töû, maàm sanh töû dieät roài, ñoù môùi thaät laø vui. Ñaây laø nhaäp con ngöôøi baát töû, nhaäp ñöôïc con ngöôøi baát töû, chöøng ñoù tha hoà töï do töï taïi. Noùi theo kinh Di Ñaø thì ñöôïc röôùc veà coõi Cöïc laïc tha hoà höôûng ñuû nieàm vui.

Daãn chöùng thöù ba laø kinh Laêng Nghieâm. Trong kinh Boà taùt Quaùn Theá AÂm keå laïi haïnh tu cuûa ngaøi cho ñöùc Phaät vaø ñaïi chuùng nghe, toâi daãn moät ñoaïn chaùnh vaên: "Sô ö vaên trung, nhaäp löu vong sôû, sôû nhaäp kyø tòch, ñoäng tònh nhò töôùng, lieãu nhieân baát sanh, nhö thò tieäm taêng,vaên sôû vaên taän, taän vaên baát truï, giaùc sôû giaùc khoâng, khoâng giaùc cöïc vieân, khoâng sôû khoâng dieät, theá xuaát theá gian, thaäp phöông vieân minh, hoaïch nhi thuø thaéng, nhaát giaû thöôïng hôïp, thaäp phöông chö Phaät, boån dieäu giaùc taâm, döõ Phaät Nhö Lai, ñoàng nhaát töø löïc, nhò giaû haï hôïp, thaäp phöông nhaát thieát, luïc ñaïo chuùng sanh, döõ chö thaùnh chuùng, ñoàng nhaát bi ngöôõng".

Ñoaïn naøy ngaøi keå laïi coâng haïnh tu haønh cho ñeán tòch dieät "Sô ö vaên trung" laø trong taùnh nghe ban ñaàu; "nhaäp löu vaên sôû" töùc laø nhaäp ñöôïc taùnh nghe roài queân heát nhöõng tieáng ñoäng beân ngoaøi; "Sôû nhaäp kyø tòch, ñoäng tònh nhò töôùng, lieãu nhieân baát sanh" laø sôû nhaäp ñöôïc saâu laëng roài thì hai töôùng ñoäng tònh khoâng coøn nöõa; "Nhö thò tieäm taêng" tôùi ñoù laàn laàn tieán leân; "Vaên sôû vaên taän" töùc laø caùi hay nghe vaø bò nghe ñeàu heát. Caùi hay nghe vaø bò nghe heát roài cuõng khoâng döøng ôû ñoù töùc laø "Taän vaên baát truï" vaø phaûi tieán leân "giaùc sôû giaùc khoâng" töùc laø naêng giaùc vaø sôû giaùc cuõng phaûi heát nöõa. Naêng giaùc sôû giaùc heát roài thì "khoâng giaùc cöïc vieân" töùc khoâng giaùc troøn ñaày, "khoâng sôû khoâng dieät" töùc laø khoâng sôû cuõng khoâng dieät. Giai ñoaïn ñoù dieät roài môùi ñeán sanh dieät dò dieät, tòch dieät hieän tieàn; khi tòch dieät hieän tieàn boãng döng sieâu caû theá gian vaø xuaát theá gian roài thaáy möôøi phöông ñeàu troøn saùng, ñöôïc hai thöù thuø thaéng. Thuø thaéng thöù nhaát laø treân hôïp vôùi möôøi phöông chö Phaät, taâm dieäu giaùc saün coù cuûa mình hôïp vôùi taâm dieäu giaùc cuûa chö Phaät, mình vaø Phaät ñoàng moät loøng tu. Thuø thaéng thöù hai laø döôùi hôïp vôùi taát caû chuùng sanh trong luïc ñaïo, ñoàng moät loøng bi ngöôõng. Treân hôïp vôùi chö Phaät neân coù loøng töø, döôùi hôïp vôùi chuùng sanh neân coù loøng bi.

ÔÛ ñaây chuùng ta thaáy roõ, muoán ñi ñeán cöùu caùnh, cuõng phaûi sanh dieät heát roài, tòch dieät hieän tieàn, khoâng phaûi tôùi tòch dieät hieän tieàn laø heát. Chöøng ñoù môùi thaáy sieâu caû theá gian vaø xuaát theá gian. Ñöôïc sieâu theá gian vaø xuaát theá gian roài, mình môùi hôïp vôùi chö Phaät vaø chuùng sanh. Hôïp vôùi chö Phaät coù loøng töø ban vui cho chuùng sanh; hôïp vôùi chuùng sanh khôûi loøng bi, nhoå heát goác khoå cho hoï. Ñoù laø coâng haïnh cuûa Boà taùt Quaùn Theá AÂm.

Toâi ñoái chieáu sô qua coâng haïnh naøy vôùi möôøi muïc chaên traâu trong nhaø thieàn. Thieàn sö tröôùc kia coù phaùt hoïa möôøi muïc chaên traâu ñeå keû haäu tu thaáy böôùc tieán töø thoâ ñeán teá cuûa mình. Töø "Sô ö vaên trung, nhaäp löu vong sôû" vaøo ñöôïc taùnh nghe queân heát tieáng beân ngoaøi, ví nhö traâu bò chaên ñieàu phuïc, naém muõi loâi noù veà, noù queân coû queân luùa ôû ngoaøi, chæ theo ngöôøi chaên xoay trôû laïi, ñeán choã "ñoäng tònh nhò töôùng, lieãu nhieân baát sanh" chæ con traâu thuaàn thuïc, chuù muïc ñoàng ngoài döôùi coäi caây thoå saùo, traâu naèm yø treân baõi coû, khoâng coøn ñi ñöùng phaù phaùch nöõa. Ñeán "vaên sôû vaên taän" laø chæ böùc tranh khoâng coøn traâu chæ coøn thaèng chaên. Ñeán "giaùc sôû giaùc khoâng" thì thaèng chaên maát luoân, naêng giaùc ñeàu khoâng, roài "khoâng sôû khoâng dieät" laø tôùi choã coøn moät voøng troøn, laø maát luoân naêng khoâng sôû khoâng. Phaûi qua ñöôïc voøng troøn naøy "tòch dieät hieän tieàn" laø böùc tranh thöù chín "laù ruïng veà coäi, chim bay veà toå" töùc laø treân hôïp vôùi taâm dieäu giaùc cuûa chö Phaät, döôùi hôïp vôùi taát caû chuùng sanh moät loøng bi ngöôõng, chæ thieàn sö buoâng thoõng tay vaøo chôï. Tay xaùch con caù cheùp, tay oâm baàu röôïu, hoøa mình vaøo chuùng sanh laø böùc hoïa thöù möôøi. Trong nhaø thieàn thöôøng noùi: "OÂng chæ vaøo Phaät giôùi, chöa vaøo ma giôùi". Phaät giôùi laø choã hôïp vôùi möôøi phöông chö Phaät. Ma giôùi laø choã hôïp vôùi taát caû chuùng sanh.

Theá neân, ngöôøi tu muoán ñeán nôi ñeán choán phaûi traûi qua nhöõng giai ñoaïn noùi treân, chôù khoâng ñôn giaûn. Vaäy maø coù moät soá ngöôøi nghe hieåu sô saøi, haøi loøng töôûng mình ñaõ hay, uoáng traø ngaâm thô cho nhö vaäy laø ñuùng. Ñaây laø beänh khoâng ñi ñeán ñaâu heát, sanh töû vaãn coøn nguyeân, huoáng laø ngöôøi chöa ñöôïc gì heát!

Ñöôøng tu khoâng ñôn giaûn, khoâng bình dò nhö ngöôøi ta töôûng, maø phaûi heát söùc noã löïc, heát söùc coá gaéng, taän löïc phaán ñaáu cho ñeán ngaøy vieân maõn. Trong nhaø thieàn noùi con ngöôøi can ñaûm toät ñoä laø "gieát ngöôøi maø khoâng ngoù laïi", môùi khaû dó tieán ñaïo. Coøn chuùng ta khi raày ngöôøi khaùc buoàn thì ñaõ nhìn xem maët hoï coù buoàn khoâng. Chuùng ta ñaõ boû caùi gì thì laïi tieác, ñaõ qua thì ngoù laïi, khoâng bao giôø daùm döùt khoaùt, bôûi döùt khoaùt môùi khaû dó tieán tôùi choã cuoái cuøng. Con ñöôøng tröôùc maét mình ñaày hoa thôm coû laï, song choâng gai cuõng khoâng ít. Chuùng ta khoâng phaûi ñi vaøo ngoõ bí, ñi vaøo loái cuøng, maø ñang ñeán choã ñeïp ñeõ voâ cuøng voâ taän. Thaät laø "nguoàn cuøng nuùi toät nghi khoâng loái, hoa nôû lieãu sanh rieâng moät thoân" (Sôn cuøng thuûy taän nghi voâ loä, lieãu giaùm hoa minh bieät nhaát thoân). Vì vaäy khi bieát roõ choã ñi cuûa mình, ñeán ñoù coù nhöõng caùi gì ñeå chuùng ta haêng haùi tieán leân, trong khi tieán ñöông nhieân phaûi coù gai goùc, khoù khaên khoâng phaûi laøm cho chuùng ta chuøn chaân, maø ñeå cho chuùng ta noã löïc ñeå thaáy khaû naêng cuûa mình. Khi noã löïc roài, chuùng ta seõ ñaït keát quaû toát, nhöng noùi noã löïc ôû ñaây khoâng phaûi baäm moâi trôïn maét caû ngaøy nhö giaän ai vaäy, noã löïc ôû ñaây laø haèng tænh giaùc, luùc naøo cuõng tænh, luùc naøo cuõng giaùc. Ñöôïc nhö vaäy chuùng ta môùi ruõ saïch duyeân sanh töû, nhaäp con ngöôøi baát töû. Ñoù laø chuû yeáu toâi muoán noùi chuyeän vôùi quyù vò hoâm nay.

hõg

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM