TIỂU SỬ NGÀI HOÀNG BÁ 

Ngài hiệu Hy Vận, người tỉnh Mân (tỉnh Phước Kiến), Hồng Châu, thuở nhỏ xuất gia tại bổn châu trên núi Hoàng Bá. Trên trán Ngài có cục thịt nổi vun lên như hạt châu, âm thinh trong trẻo, ý chí đạm bạc.

Đi dạo núi Thiên Thai, Ngài gặp một vị Tăng nói chuyện với nhau như đã quen biết từ xưa, nhìn kỹ là người Mục quang xạ. Hai người cùng đi gặp khe suối, nước đầy chảy mạnh, Ngài lột mũ chống gậy dừng lại, vị Tăng kia thúc Ngài đồng qua.

Ngài bảo :

- Huynh cần qua thì tự qua.

Vị Tăng kia liền vén y bước đi trên sóng như đi trên đất bằng. Qua đến bờ vị Tăng kia xây lại hối :

- Qua đây ! Qua đây !

Ngài bảo :

- Dốt ! Ấy tự rõ. Tôi sớm biết sẽ chặt bắp đùi anh.

Vị Tăng kia khen :

- Thật là pháp khí Đại thừa, tôi không bì kịp.

Nói xong không thấy vị Tăng ấy nữa.

Sau Ngài đến kinh đô nhờ người mách đến tham với Tổ Bá Trượng.

Ngài hỏi Bá Trượng :

- Từ trước Tông thừa chỉ dạy thế nào ?

Bá Trượng lặng thinh. Ngài thưa :

- Không thể dạy người sau dứt hẳn mất.

Bá Trượng bảo :

- Sẽ nói riêng với ông.

Bá Trượng đứng dậy đi vào phương trượng.

Ngài cũng đi theo sau thưa :

- Con đến riêng một mình.

Bá Trượng bảo :

- Nếu vậy ông sau sẽ không cô phụ ta.

Một hôm Bá Trượng hỏi :

- Ở đâu đến đây ?

Ngài đáp :

- Nhổ nấm dưới Đại Hùng đến.

Bá Trượng lại hỏi :

- Lại thấy đại trùng chăng ?

Ngài bèn làm tiếng cọp rống. Bá Trượng cầm búa thủ thế.

Ngài liền vỗ vào chân Bá Trượng một cái. Bá Trượng cười to bỏ đi.

Bá Trượng thượng đường bảo đại chúng :

- Dưới núi Đại Hùng có một đại trùng các ông nên xem. Lão Bá Trượng này hôm nay đích thân bỗng gặp và bị cắn một cái. 

hõg

Lúc Ngài ở chỗ Tổ Nam Tuyền, một hôm toàn chúng đi hái trà. Nam Tuyền hỏi : “Đi đâu ?”

Ngài thưa :

- Đi hái trà.

Nam Tuyền hỏi :

- Đem cái gì hái ?

Ngài đưa con dao lên.

Nam Tuyền bảo :

- Đại gia hái trà đi.

Một hôm Nam Tuyền bảo Ngài :

- Lão Tăng ngẫu hứng làm bài ca “Chăn trâu”, mời Trưởng Lão hòa.

Ngài thưa :

- Tôi tự có thầy rồi.

Ngài từ giã đi nơi khác, Nam Tuyền tiễn đến cổng, cầm chiếc mũ của Ngài đưa lên hỏi :

- Trưởng Lão thân to lớn mà chiếc mũ rất nhỏ vậy ?

Ngài thưa :

- Tuy nhiên như thế, đại thiên thế giới đều ở trong ấy.

Nam Tuyền bảo :

Vương lão sư vậy.

Ngài bèn đội mũ ra đi. 

hõg

Sau, Ngài ở Hồng Châu chùa Đại An, đồ chúng tìm đến rất đông.

Tướng quốc Bùi Hưu trấn Uyển Lăng lập Đại thiền uyển thỉnh Ngài đến thuyết pháp. Vì Ngài quá mến núi cũ nên để hiệu Hoàng Bá.

Một hôm, thượng đường đại chúng vân tập, Ngài bảo :

Toàn là bọn ăn hèm, thế mà xưng hành khước để cho người chê cười. Chỉ cam thấy một ngàn tám trăm người đi chớ không chịu sự ồn náo. Tôi khi đi hành khước hoặc gặp dưới rễ cỏ có một cái ấy là đem hết tâm tư mà xem nó. Nếu biết ngứa ngáy khả dĩ lấy đãy đựng gạo cúng dường. Trong lúc đó, nếu dễ dàng như các ông hiện giờ thì làm gì có việc ngày nay. Trong nước Đại Đường chẳng có thiền sư sao ?

Có một vị Tăng ra hỏi :

- Bậc Tôn túc ở các nơi họp chúng chỉ dạy, tại sao nói không Thiền sư ?

Ngài bảo :

- Chẳng nói không Thiền, chỉ nói không Sư. Xà lê chẳng thấy sao, dưới Mã Tổ Đại Sư có tám mươi tám (bốn) người ngồi đạo tràng, song được chánh nhãn của Mã Tổ chỉ có hai ba người, Hòa Thượng Lô Sơn là một trong số ấy.

Phàm người xuất gia phải biết có sự phần từ trước lại. Vả như, dưới Tứ Tổ, Đại Sư Ngưu Đầu Pháp Dung nói ngang vẫn chưa biết then chốt hướng thượng, có con mắt trí này mới biện được tông đảng tà chánh. Người hiện giờ không hay thể hội, chỉ biết học ngôn ngữ, nghĩ đến những việc trong đãy da xưng là ta hội Thiền. Nó có thể thay ông việc sanh tử chăng ?

Khinh thường bậc lão túc vào địa ngục nhanh như tên bắn. Tôi vừa thấy người vào đến cửa liền biết được ông rồi. Lại biết chăng ? Cần kíp cố gắng, chớ có dung dị. Mặc y ăn uống mà để một đời luống qua, người trí chê cười.

Ông thời gian sau hẳn sẽ bị người tục lôi đi, phải tự xem xa gần cái gì là việc trên mặt. Nếu hội tức là hội, nếu không hội thì giải tán đi.

Sư Lâm Tế Nghĩa Huyền đến hỏi :

- Thế nào ý Tổ từ Ấn Độ sang ?

Ngài liền đập một gậy. Đến ba phen hỏi đều bị đập một gậy. Sau cùng Sư Lâm Tế từ giã Ngài đi nơi khác. Ngài dạy qua tham vấn Đại Ngu. Sau này Sư Lâm Tế đắc ngộ ý chỉ của Ngài. Chỗ chỉ dạy của Ngài đều nhắm vào bậc thượng căn, người trung và người hạ khó thấy được yếu chỉ.

Đời Đường khoảng niên hiệu Đại Trung (847-860 TL), Ngài tịch ở núi Hoàng Bá. Nhà vua sắc thụy là Đoạn Tế Thiền Sư, tháp hiệu Quảng Nghiệp. 

?