TAM TOÅ TRUÙC LAÂM GIAÛNG GIAÛI

H.T THÍCH THANH TÖØ

SÔ TOÅ PHAÙI TRUÙC LAÂM

THI PHUÙ HAÙN NOÂM (tt)

14. CÖ TRAÀN LAÏC ÑAÏO PHUÙ (Phuù ÔÛ Coõi Traàn Vui Ñaïo)

DÒCH

HOÄI THÖÙ NHAÁT

Mình ngoài thaønh thò;

Neát duøng sôn laâm.

Muoân nghieäp laëng an nhaøn theå taùnh;

Nöûa ngaøy roài töï taïi thaân taâm.

Tham aùi nguoàn döøng, chaúng coøn nhôù chaâu yeâu ngoïc quí;

Thò phi tieáng laëng, ñöôïc daàu nghe yeán thoát oanh ngaâm.

Chôi nöôùc bieác, aån non xanh, nhaân gian coù nhieàu ngöôøi ñaéc yù;

Bieát ñaøo hoàng, hay lieãu luïc, thieân haï naêng maáy chuû tri aâm.

Nguyeät baïc vöøng xanh, soi moïi choã thieàn haø lai laùng;

Lieãu meàm hoa toát, ngaát quaàn sanh tueä nhaät saâm laâm. 

Lo hoaùn coát, öôùc phi thaêng, ñan thaàn môùi phuïc;

Nhaém tröôøng sanh, veà thöôïng giôùi, thuoác thoû coøn ñaâm.

Saùch dòch xem chôi, yeâu taùnh saùng yeâu hôn chaâu baùu;

Kinh nhaøn ñoïc daáu, troïng loøng roài troïng nöõa hoaøng kim.

HOÄI THÖÙ HAI

Bieát vaäy!

Mieãn ñöôïc loøng roài;

Chaúng coøn pheùp khaùc.

Gìn taùnh saùng taùnh môùi haàu an;

Neùn nieàm voïng, nieàm döøng chaúng thaùc.

Döùt tröø nhaân ngaõ thì ra töôùng thaät kim cang;

Döøng heát tham saân môùi laûu loøng maàu vieân giaùc.

Tònh ñoä laø loøng trong saïch, chôù coøn ngôø hoûi ñeán taây phöông;

Di-ñaø laø taùnh saùng soi, möïa phaûi nhoïc tìm veà Cöïc Laïc.         

Xeùt thaân taâm, reøn taùnh thöùc, haù raèng mong quaû baùo phoâ khoe;        

Caàm giôùi haïnh, ñòch voâ thöôøng, naøo coù saù caàu   danh baùn chaùc.

AÊn rau aên traùi, nghieäp mieäng chaúng hieàm thöûa ñaéng cay;

Vaän giaáy vaän soài, thaân caên coù ngaïi chi ñen baïc.

Nhöôïc chæn vui beà ñaïo ñöùc, nöûa gian leàu quí nöõa thieân cung;

Daàu hay meán thöûa nhaân nghì, ba phieán ngoùi u hôn laàu gaùc.  

HOÄI THÖÙ BA

Neáu maø coác,

Toäi aét ñaõ khoâng;

Pheùp hoïc laïi thoâng.

Gìn taùnh saùng, möïa laïc taø ñaïo;

Söûa mình hoïc, cho phaûi chaùnh toâng.

Chæn Buït laø loøng, xaù öôùm hoûi ñoøi cô Maõ Toå;

Vong taøi ñoái saéc, aét tìm cho phaûi thoùi Baøng coâng.

AÙng tö taøi taùnh saùng chaúng tham, haù vì ôû Caùnh Dieàu Yeân Töû;

Raên thanh saéc nieàm döøng chaúng chuyeån, loï chi ngoài am Saïn non Ñoâng.

Traàn tuïc maø neân, phuùc aáy caøng yeâu heát taác;

Sôn laâm chaúng coác, hoïa kia thöïc caû ñoà coâng.

Nguyeàn mong thaân caän minh sö, quaû boà-ñeà moät ñeâm maø chín;

Phuùc gaëp tình côø tri thöùc, hoa öu-ñaøm maáy kieáp ñôm boâng.   

HOÄI THÖÙ TÖ

Tin xem;

Mieãn coác moät loøng;

Thì roài moïi hoaëc.

Chuyeån tam ñoäc môùi chöùng tam thaân;

Ñoaïn luïc caên neân tröø luïc taëc.

Tìm ñöôøng hoaùn coát, chæn xaù naêng phuïc döôïc luyeän ñan;

Hoûi pheùp chaân khoâng, heà chi laùnh ngaïi thanh chaáp saéc.

Bieát chaân nhö, tin Baùt-nhaõ, chôù coøn tìm Phaät Toå Taây Ñoâng;

Chöùng thaät töôùng, ngoû voâ vi, naøo nhoïc hoûi kinh thieàn Nam Baéc.

Xem Tam taïng giaùo, aét hoïc ñoøi Thieàn uyeån thanh qui;

Ñoát nguõ phaàn höông, chaúng toán ñeán chieân-ñaøn chieâm-baëc.

Tích nhaân nghì, tu ñaïo ñöùc, ai hay naøy chaúng Thích-ca;

Caàm giôùi haïnh, ñoaïn ghen tham, chæn thaät aáy laø Di-laëc.

HOÄI THÖÙ NAÊM

Vaäy môùi hay!

Buït ôû cong nhaø;

Chaúng phaûi tìm xa.

Nhaân khuaây baûn neân ta tìm Buït;

Ñeán coác hay chæn Buït laø ta.

Thieàn ngoû naêm caâu, naèm nhaõng cong queâ Haø höõu;

Kinh xem ba baän, ngoài ngôi maùi quoác Taân La.

Trong ñaïo nghóa, khoaûng cô quan, ñaø loït laãn tröôøng Kinh cöûa Toå;

Laùnh thò phi, gheâ thanh saéc, ngaïi chôi bôøi daëm lieãu ñöôøng hoa.

Ñöùc Buït töø bi, mong nhieàu kieáp nguyeàn cho thaân caän;

Ôn Nghieâu khoaùng caû, loït toaøn thaân phoâ vieäc ñaõ tha.

AÙo mieãn chaên ñaàm aám qua muøa, hoaëc chaèm hoaëc xeå;

Côm cuøng chaùo ñoùi no ñoøi böõa, daàu baïc daàu thoa.

Ngaên baùt thöùc, neùn baùt phong, caøng ñeø caøng boäi;

Laãy tam huyeàn, nong tam yeáu, moät caét moät ma.

Caàm voán thieáu huyeàn, xaù ñaøn daáu xoang voâ sanh khuùc;

Ñòch chaêng coù loã, cuõng baám chôi xöôùng thaùi bình ca.

Laãy coäi tìm caønh, coøn khaù tieác Caâu Chi tröôûng laõo;

Quay ñaàu chaáp boùng, aét kham cöôøi Dieãn-nhaõ-ñaït-ña.

Loït quyeän kim cöông, haù maët haàu thoâng neân noùng;

Nuoát boàng laät cöùc, naøo tay phaûi xöôùc töôïng da.           

HOÄI THÖÙ SAÙU

Thaät theá!

Haõy xaù voâ taâm;

Töï nhieân hôïp ñaïo.

Döøng tam nghieäp môùi laëng thaân taâm;

Ñaït moät loøng thì thoâng Toå giaùo.

Nhaän vaên giaûi nghóa, laïc laøi neân Thieàn khaùch bô vô;

Chöùng lyù tri cô, cöùng caùt phaûi naïp taêng khoân kheùo.

Han höõu laäu, han voâ laäu, baûo cho hay: the loït, duoäc thöng;

Hoûi Ñaïi thöøa, hoûi Tieåu thöøa, thöa thaúng taét: loøi tieàn, tô gaùo.

Nhaän bieát laøu laøu loøng voán, chaúng ngaïi beà thôøi tieát nhaân duyeân;

Chuøi cho vaëc vaëc taùnh göông, naøo coù nhuoám caên traàn huyeân naùo.

Vaøng chöa heát quaëng , xaù tua chín phen ñuùc chín phen reøn;

Loäc chaúng coøn tham, mieãn ñöôïc moät thì chay moät thì chaùo.

Saïch giôùi loøng, chuøi giôùi töôùng, noäi ngoaïi neân Boà-taùt trang nghieâm;

Ngay thôø chuùa, thaûo thôø cha, ñi ñoã môùi tröôïng phu trung hieáu.

Tham thieàn keùn baïn, naùt thaân mình môùi khaù hoài aân;

Hoïc ñaïo thôø thaày, doït xöông oùc chöa thoâng cuûa baùo. 

HOÄI THÖÙ BAÛY

Vaäy môùi hay;

Pheùp Buït troïng thay;

Reøn môùi coác hay.

Voâ minh heát boà-ñeà theâm saùng;

Phieàn naõo roài ñaïo ñöùc caøng say.

Xem phoûng loøng kinh, lôøi Buït thoát deã cho thaáy daáu;

Hoïc ñoøi cô toå, saù thieàn khoâng khoân chuùt bieát nay (nôi).

Cuøng caên baûn, ruûa traàn duyeân möïa ñeå maáy haøo ly ñöông maët;

Ngaõ thaéng chaøng, vieân tri kieán, chôù cho coøn hoïa tröõ cong tay.

Buoâng löûa giaùc ngoä, ñoát hoaïi thaûy röøng taø ngaøy tröôùc;

Caàm kieám trí tueä, queùt cho khoâng taùnh thöùc thuôû nay.

Vaâng ôn thaùnh, xoùt meï cha, thôø thaày hoïc ñaïo;

Meán ñöùc Coà, kieâng buøi ngoït, caàm giôùi aên chay.

Caûm ñöùc töø bi, ñeå nhieàu kieáp nguyeàn cho thaân caän;

Ñoäi ôn cöùu ñoä, naùt muoân thaân thaø chòu ñaéng cay.

Nghóa haõy nhôù, ñaïo chaúng queân, höông hoa cuùng xem coøn neân thaûo;

Mieäng raèng tin, loøng laïi loãi, vaøng ngoïc thôø cuõng chöûa heát ngay.     

HOÄI THÖÙ TAÙM

Chöng aáy:

Chæn xaù tua reøn;

Chôù neân tuyeät hoïc.

Lay yù thöùc chôù chaáp chaèng chaèng;

Neùn nieàm voïng möïa coøn xoùc xoùc.

Coâng danh maûng ñaém, aáy toaøn laø nhöõng ñöùa ngaây thô;

Phuùc tueä goàm no, chæn môùi khaù neân ngöôøi thöïc coác.  

Döïng caàu ñoø, gioài chieàn thaùp, ngoaïi trang nghieâm söï töôùng haõy tu;

Saên hæ xaû, nhuyeãn töø bi, noäi töï taïi kinh loøng haèng ñoïc.

Reøn loøng laøm Buït, chæn xaù tua moät söùc doài maøi;

Ñaõi caùt keùn vaøng, coøn laïi phaûi nhieàu phen löïa loïc.

Xem kinh ñoïc luïc, laøm cho baèng thöûa thaáy thöûa hay;

Troïng Buït tu thaân, duøng möïa loãi moät tô moät toùc.

Cuøng nôi ngoân cuù, chæn chaêng heà moät phuùt ngaïi lo;

Raát thöûa cô quan, möïa coøn ñeå taùm hôi loït loïc.

HOÄI THÖÙ CHÍN

Vaäy cho hay:

Cô quan Toå giaùo;

Tuy khaùc nhieàu ñaøng,

Chaúng caùch maáy gang.

Chæn xaù noùi töø sau Maõ Toå;

AÉt ñaõ queân thuôû tröôùc Tieâu hoaøng.

Coâng ñöùc toaøn voâ, taùnh chaáp si caøng theâm loãi;

Khueách nhieân baát thöùc, tai ngu maûng aét coøn  vang.

Sanh Thieân Truùc, cheát Thieáu Laâm, choân doái chaân non Huøng Nhó;

Thaân boà-ñeà, loøng minh kính, baøi giô maët vaùch haønh lang.

Vöông laõo cheùm meøo, laït traåy loøng ngöøa thuû toïa;

Thaày Hoà khua choù, troû xem trí nheï con giaøng.

Chôï Lö Laêng gaïo maéc quaù ö, chaúng cho maø caû;

Sôû Thaïch Ñaàu ñaù trôn heát taác, khoân ñeán thöa ñang.

Phaù Taùo caát côø, ñaïp xuoáng daáu thieâng thaàn mieáu;

Caâu Chi day ngoùn, duøng ñoøi neáp cuõ oâng ang.

Löôõi göôm Laâm Teá, naïng Bí Ma, tröôùc naïp taêng no daàu töï taïi;

Sö töû oâng Ñoan, traâu thaày Höïu, raên ñaøn vieät höôïm xaù ngheânh ngang.

Ñöa phieán töû, caát truùc beà, nghieäm keû hoïc cô quan nheï nhaün;

Xoâ hoøn caàu, caàm moäc thöôïc, baïn thieàn hoøa chöôùc moùc khoe khoang.

Thuyeàn töû raø cheøo, doøng xanh chöûa cho tòn taåy;

Ñaïo Ngoâ muùa hoát, caøn ma döôøng thaáy quaùi quaøng.

Roàng Yeån laõo nuoát caøn khoân, ta xem chæn leä;

Raén oâng Toàn ngang theá giôùi ngöôøi thaáy aét giang (giöông).

Caây baùch laø loøng, thaùc ra tröôùc phaûi phöông Thaùi baïch;

Bính ñinh thuoäc hoûa, laïi trôû sau loãi höôùng Thieân cang.

Traø Trieäu laõo, baùnh Thieàu Döông, baày thieàn töû haõy coøn ñoùi khaùt;

Ruoäng Taøo Kheâ, vöôøn Thieáu Thaát, chuùng naïp taêng nhöõng ñeå löu hoang.

Gieo boù cuûi, naåy boâng ñeøn, nhaân mang môùi naùt;

Loäc ñaøo hoa, nghe tieáng truùc, maëc veû maø sang.           

HOÄI THÖÙ MÖÔØI

Töôïng chuùng aáy,

Coác moät chaân khoâng;

Duøng ñoøi caên khí.

Nhaân loøng ta vöôùng chaáp khoân thoâng;

Haù cô toå nay coøn thöûa bí.

Chuùng Tieåu thöøa coác hay chöûa ñeán, Buït xaù ngaên baûo sôû hoùa thaønh;

Ñaáng Thöôïng só chöùng thöïc maø neân, ai gheõ coù sôn laâm thaønh thò.

Nuùi hoang röøng quaïnh, aáy laø nôi daät só tieâu dao;

Chieàn vaéng am thanh, chæn thöïc caûnh ñaïo nhaân du hí.

Ngöïa cao taùn caû, Dieâm vöông naøo keå ñöùa ngheânh ngang;

Gaùc ngoïc laàu vaøng, nguïc toát thieáu chi ngöôøi yeâu quí.

Chuoäng coâng danh, loàng nhaân ngaõ, thöïc aáy phaøm ngu;

Say ñaïo ñöùc, dôøi thaân taâm, ñònh neân thaùnh trí.

Maøy ngang muõi doïc, töôùng tuy laï xem aét baüng nhau; 

Maët Thaùnh loøng phaøm, thaät caùch nhaãn vaøn vaøn thieân lyù.

Keä raèng:

            Cö traàn laïc ñaïo thaû tuøy duyeân,

            Cô taéc xan heà khoán taéc mieân.

            Gia trung höõu baûo höu taàm mích,

            Ñoái caûnh voâ taâm maïc vaán thieàn.

Dòch thô:

            ÔÛ traàn vui ñaïo haõy tuøy duyeân,

            Ñoùi ñeán thì aên, nhoïc nguû lieàn.

            Trong nhaø coù baùu thoâi tìm kieám,

            Ñoái caûnh khoâng taâm chôù hoûi thieàn.

Giaûng:

Hoâm nay chuùng ta hoïc veà vaên noâm cuûa ngaøi Truùc Laâm Ñaïi ñaàu-ñaø. Baøi “Cö Traàn Laïc Ñaïo Phuù” töùc laø baøi phuù ôû coõi traàn vui vôùi ñaïo. Xeùt theo maïch vaên trong ñaây chuùng ta coù theå bieát Ngaøi saùng taùc baøi phuù naøy trong thôøi gian saùu naêm laøm Thaùi thöôïng hoaøng, töùc laø coøn cö só ôû ngoâi Thaùi thöôïng ñeå höôùng daãn cho con laø vua Anh Toâng trò vì, neân noùi Cö traàn laïc ñaïo nghóa laø tuy ôû ngoâi vò vua chuùa laø ôû trong traàn maø vaãn vui vôùi ñaïo, khoâng queân laõng hay bò chi phoái bôûi vieäc ñôøi. Do ñoù baøi phuù naøy raát coù giaù trò vôùi ngöôøi tu taïi gia vaø cuõng ñeå nhaéc nhôû cho ngöôøi xuaát gia.

*

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM