TAM TOÅ TRUÙC LAÂM GIAÛNG GIAÛI

H.T THÍCH THANH TÖØ

SÔ TOÅ PHAÙI TRUÙC LAÂM

THI PHUÙ HAÙN NOÂM (tt)

14. CÖ TRAÀN LAÏC ÑAÏO PHUÙ (Phuù ÔÛ Coõi Traàn Vui Ñaïo) (tt)

GIAÛNG (tt)

HOÄI HOÄI THÖÙ BA

Neáu maø coác,

Toäi aét ñaõ khoâng;

Pheùp hoïc laïi thoâng.

Gìn taùnh saùng, möïa laïc taø ñaïo;

Söûa mình hoïc, cho phaûi chaùnh toâng.

Chæn Buït laø loøng, xaù öôùm hoûi ñoøi cô Maõ Toå;

Vong taøi ñoái saéc, aét tìm cho phaûi thoùi Baøng coâng.

AÙng tö taøi taùnh saùng chaúng tham, haù vì ôû Caùnh Dieàu Yeân Töû;

Raên thanh saéc nieàm döøng chaúng chuyeån, loï chi ngoài am Saïn non Ñoâng.

Traàn tuïc maø neân, phuùc aáy caøng yeâu heát taác;

Sôn laâm chaúng coác, hoïa kia thöïc caû ñoà coâng.

Nguyeàn mong thaân caän minh sö, quaû boà-ñeà moät ñeâm maø chín;

Phuùc gaëp tình côø tri thöùc, hoa öu-ñaøm maáy kieáp ñôm boâng.

Neáu maø coác,

Toäi aét ñaõ khoâng;

Pheùp hoïc laïi thoâng.

Neáu maø coác nghóa laø neáu maø bieát. Nhö vaäy neáu maø bieát ñöôïc nhö treân thì toäi aét ñaõ khoâng, maø vieäc hoïc vieäc tu laïi thoâng suoát.

            Gìn taùnh saùng, möïa laïc taø ñaïo;

            Söûa mình hoïc, cho phaûi chaùnh toâng.

Chuùng ta tu theo Phaät giaùo coát laáy taùnh giaùc laøm troïng taâm, cho neân phaûi giöõ gìn taùnh giaùc, chôù ñeå rôi vaøo taø ñaïo. Chöõ möïa laø chôù, laø chaúng. Hieän nay ngöôøi tu theo Phaät bò laïc vaøo taø ñaïo raát nhieàu. Tuy hoï tu raát coâng phu, nhöng chæ mong ñöôïc pheùp thaàn thoâng, mong ñöôïc quaû baùo toát, hay nhöõng ôn hueä ban cho, chôù hoï khoâng bieát xoay laïi taùnh giaùc, khoâng bieát tu Phaät coát ñeå giaùc ngoä. Tu laø deïp saïch tham saân si cho taùnh giaùc cuûa mình hieän baøy, ñoù laø goác cuûa ñaïo Phaät.

Söûa mình hoïc, cho phaûi chaùnh toâng. Chuùng ta tu hoïc theá naøo cho ñuùng chaùnh toâng cuûa ñaïo Phaät, ñöøng ñeå sai leäch. Ñaïo Phaät laø ñaïo giaùc ngoä neân phaûi laáy giaùc ngoä laøm goác, laøm chuû yeáu, maø laáy giaùc ngoä laøm chuû yeáu thì ñaâu caàn coù thaàn thoâng hay huyeàn bí. Sôû dó chuùng ta tu leäch laïc sai laàm laø vì cöù mong caàu nhöõng gì khoâng ñuùng goác cuûa ñaïo Phaät. Chính ñöùc Phaät ñi tu ñöôïc thaønh Phaät cuõng do nôi giaùc ngoä. Ñöùc Phaät laø vò giaùo chuû, laø thaày cuûa chuùng ta. Ngaøi tu ñöôïc giaùc ngoä thaønh Phaät, thì ngaøy nay chuùng ta tu phaûi laáy giaùc ngoä laøm chuû ñích. Nhö vaäy môùi theo ñuùng con ñöôøng chaân chaùnh cuûa ngöôøi tu Phaät, ñoù môùi laø chaùnh toâng.

            Chæn buït laø loøng, xaù öôùm hoûi ñoøi cô Maõ Toå;

            Vong taøi ñoái saéc, aét tìm cho phaûi thoùi Baøng coâng.

Chæn Buït laø loøng. Chöõ chæn laø chæ, Buït laø Phaät, loøng laø taâm. Nghóa laø chæ Phaät laø taâm, Phaät töùc taâm. Vì vaäy trong töø chöõ Haùn coù caâu: “Töùc taâm töùc Phaät.”

Xaù öôùm hoûi ñoøi cô Maõ Toå. Chöõ xaù laø haõy, öôùm hoûi cuõng nhö gaïn hoûi. Vì Maõ Toå chuû tröông “Töùc taâm töùc Phaät”; neáu chuùng ta bieát Phaät laø taâm thì phaûi hoûi han theo göông cuûa Maõ Toå.

Vong taøi ñoái saéc. Chöõ vong taøi laø queân heát tieàn baïc, cuûa caûi, ñoái saéc laø ñoái vôùi taát caû hình töôùng beân ngoaøi.

AÉt tìm cho phaûi thoùi Baøng coâng. Chöõ thoùi laø leà loái. AÉt laø phaûi quyeát tìm cho ñuùng con ñöôøng noi theo göông oâng Baøng Long Uaån. OÂng Baøng Long Uaån laø moät nhaø nho, tröôùc laøm quan thuoäc haøng khaù giaû, nhöng sau khi ngoä ñöôïc lyù Phaät, oâng chôû heát tieàn baïc cuûa caûi ñoå xuoáng soâng Töông. Töø ñoù gia ñình oâng soáng cuoäc ñôøi ñaïm baïc. OÂng ñan saùo, baø troâng coi nhaø cöûa, con trai ñi caøy ruoäng, coøn ngöôøi con gaùi laø coâ Linh Chieáu ñi baùn saùo. Nhö vaäy Ngaøi daïy chuùng ta ñoái vôùi tieàn baïc cuûa caûi ñöøng coù ham meâ, phaûi queân ñi vaø phaûi hoïc theo göông, theo tö caùch cuûa oâng Baøng Long Uaån.

AÙng tö taøi taùnh saùng chaúng tham, haù vì ôû Caùnh Dieàu Yeân Töû;          

Raên thanh saéc nieàm döøng chaúng chuyeån, loï chi ngoài am Saïn non Ñoâng.

Chöõ aùng coù nghóa laø ñaùm hay nhoùm, tö taøi laø tieàn cuûa. Ñoái vôùi nhoùm tieàn cuûa, taùnh saùng chuùng ta khoâng tham ñaém. Taùnh saùng khoâng tham ñaém tieàn cuûa thì ñaâu caàn ôû Caùnh Dieàu Yeân Töû. Caùnh Dieàu Yeân Töû töùc laø treân daõy Yeân Töû coù moät ngoïn nuùi teân Caùnh Dieàu. Neáu ñoái vôùi tieàn baïc cuûa caûi, loøng chuùng ta khoâng moät chuùt tham ñaém, dính maéc, thì ñaâu caàn phaûi leân taän treân nuùi Yeân Töû maø ôû chi cho xa.

Chöõ thanh laø tieáng, saéc laø hình saéc, khoâng chuyeån laø khoâng chaïy theo. Loï chi laø caàn gì, am Saïn non Ñoâng laø teân moät am treân ngoïn nuùi Yeân Töû ôû veà phía Ñoâng. Nghóa laø raên chaéc loøng mình khoâng coøn nhöõng nieäm ñuoåi theo thanh saéc nöõa, thì caàn gì phaûi leân ôû am Saïn non Ñoâng.

Toùm laïi, hai caâu naøy Ngaøi muoán daïy cho chuùng ta thaáy roõ raèng ngöôøi tu haønh chaân chaùnh phaûi giöõ taâm mình trong saùng, khoâng tham tieàn baïc cuûa caûi, thì khoâng caàn phaûi leân ôû Caùnh Dieàu Yeân Töû. Ngay ñaây maø tu, ñöøng ñeå voïng töôûng chaïy theo thanh saéc, thì khoûi caàn phaûi tìm kieám nôi naøo thanh vaéng yeân ôû nöõa, maø chuùng ta vaãn ñöôïc an oån nhö thöôøng.

            Traàn tuïc maø neân, phuùc aáy caøng yeâu heát taác;

            Sôn laâm chaúng coác, hoïa kia thöïc caû ñoà coâng.

Hai caâu naøy thaät laø Ngaøi noùi heát tình vôùi chuùng ta vaäy. Traàn tuïc maø neân, phuùc aáy caøng yeâu heát taác. Nghóa laø ôû ngay nôi traàn tuïc naøy maø neân, maø toát, thì phöôùc aáy caøng quí raát möïc. Chöõ heát taác laø raát möïc. Neáu chuùng ta ôû ngay coõi traàn tuïc naøy maø ñöôïc hay ñöôïc toát, thì caùi phöôùc cuûa mình ñaùng cho ngöôøi ta yeâu quí raát möïc hay toät cuøng.

Sôn laâm chaúng coác, hoïa kia thöïc caû ñoà coâng. ÔÛ treân röøng treân nuùi maø chaúng bieát, chaúng hieåu ñaïo lyù, khoâng thaáy ñöôïc leõ thaät, thì caùi hoïa ñoù chæ laøm uoång coâng cuûa mình maø thoâi. Chöõ ñoà laø luoáng uoång. Nhö vaäy Ngaøi daïy thaät roõ raøng, duø chuùng ta thích tu ôû nôi naøo cuõng phaûi quyeát chí tu cho ñuùng, thì tuy ôû traàn tuïc cuõng ñöôïc ngöôøi quí kính. Coøn troán chaïy vaøo röøng nuùi nhöng khoâng bieát ñuùng leõ thaät thì caùi hoïa chæ laø uoång coâng voâ ích maø thoâi. Tuy nhieân khi ñaõ leân sôn laâm roài thì cuõng phaûi “thöïc coác” laø thöïc bieát thì chaúng phaûi hoïa maø laø phöôùc, chaúng phaûi ñoà coâng maø laø kyø coâng. Neáu chuùng ta ôû sôn laâm maø coù ñöôïc caùi bieát thaät thì phöôùc cuûa ta thaät laø coâng lôùn, coâng kyø ñaëc chôù khoâng phaûi thöôøng. Nhö vaäy chuùng ta leân sôn laâm maø phaûi thöïc coác, thöïc coác khoâng phaûi nghóa laø aên luùa maø laø thaät bieát thì môùi khoâng uoång coâng maø trôû laïi kyø coâng. Ñaây chuû yeáu Ngaøi daïy chuùng ta troïng taâm cuûa söï tu laø hieåu ñuùng, tu ñuùng, bieát ñuùng, chôù khoâng quan troïng ôû choã nôi. Tuy nhieân, neáu ôû sôn laâm maø tu ñöôïc thì caøng quí.

Nguyeàn mong thaân caän minh sö, quaû boà-ñeà moät ñeâm maø chín;

Phuùc gaëp tình côø tri thöùc, hoa öu-ñaøm maáy kieáp ñôm boâng.

Hai caâu naøy raát ñeïp, mong sao cho mình ñöôïc gaàn guõi vôùi baäc minh sö, do gaàn vôùi minh sö neân quaû boà-ñeà moät ñeâm ñöôïc chín. Nhö tröôøng hôïp ngaøi Nhaát Tuùc Giaùc töùc laø ngaøi Huyeàn Giaùc chæ qua moät ñeâm maø ñöôïc chín, laø ñöôïc giaùc ngoä. Nhö vaäy gaàn guõi ñöôïc minh sö thì quaû boà-ñeà nhaát ñònh seõ ñeán, seõ keát quaû. Neáu chuùng ta coù phöôùc, tình côø gaëp ñöôïc haøng thieän tri thöùc thì hoa öu-ñaøm cuûa chuùng ta ñôm boâng. Hoa öu-ñaøm laø tieáng Phaïn, Vieät Nam taïm dòch laø hoa sung. Hoa sung raát hieám thaáy, thaáy ñöôïc raát quí. Hoa öu-ñaøm naøy cuõng ít thaáy ít gaëp. Vì vaäy ngöôøi naøo coù phuùc gaëp thieän tri thöùc cuõng gioáng nhö hoa öu-ñaøm ñaõ laâu khoâng troå boâng, baây giôø môùi ñôm boâng.

Hai caâu naøy noùi leân söï caàn yeáu cuûa baäc minh sö, thieän höõu tri thöùc. Treân ñöôøng tu neáu khoâng coù minh sö, khoâng thieän höõu tri thöùc, thì söï tu haønh cuûa chuùng ta chæ toán coâng maø khoâng ñi ñeán ñaâu heát.

HOÄI THÖÙ TÖ

Tin xem;

Mieãn coác moät loøng;

Thì roài moïi hoaëc.

Chuyeån tam ñoäc môùi chöùng tam thaân;

Ñoaïn luïc caên neân tröø luïc taëc.

Tìm ñöôøng hoaùn coát, chæn xaù naêng phuïc döôïc luyeän ñan;

Hoûi pheùp chaân khoâng, heà chi laùnh ngaïi thanh chaáp saéc.

Bieát chaân nhö, tin Baùt-nhaõ, chôù coøn tìm Phaät Toå Taây Ñoâng;

Chöùng thaät töôùng, ngoû voâ vi, naøo nhoïc hoûi kinh thieàn Nam Baéc.

Xem Tam taïng giaùo, aét hoïc ñoøi Thieàn uyeån thanh qui;

Ñoát nguõ phaàn höông, chaúng toán ñeán chieân-ñaøn chieâm-baëc.

Tích nhaân nghì, tu ñaïo ñöùc, ai hay naøy chaúng Thích-ca;

Caàm giôùi haïnh, ñoaïn ghen tham, chæn thaät aáy laø Di-laëc.

“Tin xem” laø caâu môû ñaàu cuûa hoäi.

Mieãn coác moät loøng,

Thì roài moïi hoaëc.

Chöõ moät loøng töùc laø nhaát taâm. Coát bieát moät loøng, thì raûnh heát moïi phieàn luïy, moïi meâ hoaëc. Nghóa laø chæ nhaän ñöôïc moät taâm thì döùt heát moïi meâ laàm. Hai caâu naøy thaät chí lyù, nhaéc cho chuùng ta hieåu ngöôøi tu phaûi laøm sao ngoä ñöôïc baûn taâm thì taát caû moïi thöù meâ hoaëc môùi heát ñöôïc. Neáu khoâng ngoä baûn taâm thì meâ hoaëc khoâng bao giôø heát.

            Chuyeån tam ñoäc môùi chöùng tam thaân;

            Ñoaïn luïc caên neân tröø luïc taëc.

Chuùng ta phaûi chuyeån tam ñoäc môùi chöùng ñöôïc tam thaân. Tam ñoäc laø gì? - Laø tham, thaân, si. Ba thöù naøy laø nhaân daãn chuùng ta ñi trong luïc ñaïo luaân hoài, nhaát laø trong tam aùc ñaïo: ñòa nguïc, ngaï quæ, suùc sanh. Trong caùc caûnh khoå ñoù do töø tam ñoäc maø ra, vì vaäy neân noùi ba thöù naøy laø ba thöù ñoäc, maø ôû theá gian khoâng bieát noù toái ñoäc. Nhö khi nghe ai noùi moät lôøi traùi tai, chuùng ta noåi saân ñoû maët leân, ñoù laø nhaân xuoáng ñòa nguïc. Vaäy ôû ñaây quí vò coù sôï noù khoâng hay laø nuoâi döôõng, beânh vöïc noù. Thí duï neáu ai noùi traùi tai, noåi giaän leân roài phaân bua vôùi ngöôøi khaùc noùi vaäy laø ñaùng giaän, maø ñaùng giaän töùc laø neân giaän. Ñoù laø loái beânh mình ñeå nuoâi döôõng caùi giaän. Vì vaäy neáu chuùng ta bieát tu thì duø coù bò ai chöûi maéng cuõng khoâng ñaùng giaän, vì giaän laø nhaân xuoáng ñòa nguïc, coøn bò hoï chöûi maéng, mình ñaâu coù xuoáng ñòa nguïc. Nhö vaäy lôøi chöûi maéng khoâng quan troïng, vì laø lôøi noùi roãng, qua roài maát, coøn caùi saân giaän môùi ñöa mình ñeán ñöôøng khoå. Do vaäy chuùng ta thaáy ba thöù ñoäc: tham, saân, si chính töø noäi taâm mình daáy khôûi, roài daãn chuùng ta meâ ñaém trong caùc ñöôøng döõ: ñòa nguïc, ngaï quæ, suùc sanh. Baây giôø bieát tu, chuùng ta phaûi laøm sao? - Phaûi chuyeån ba ñoäc môùi chöùng ñöôïc ba thaân. Ba thaân laø: Phaùp thaân, baùo thaân vaø hoùa thaân. Töø ba caùi hieåm nguy ñi vaøo ba ñöôøng aùc, chuùng ta laïi chuyeån thaønh ba thöù toát ñeïp, ñöôïc laøm Phaät, laøm ñaáng giaùc ngoä ñeå lôïi ích cho chuùng sanh.

Ñoaïn luïc caên neân tröø luïc taëc. Chöõ ñoaïn laø döùt. Laøm sao döùt luïc caên? Quí vò ñöøng hieåu laàm, chöõ ñoaïn luïc caên khoâng coù nghóa laøm hoûng caùc caên, nhö töï duïi maét cho muø, moùc tai cho ñieác v.v… maø saùu caên ñöøng cho dính vôùi saùu traàn. Nghóa laø nôi maét ñoái vôùi saéc, tai ñoái vôùi thanh, muõi ñoái vôùi höông, löôõi ñoái vôùi vò, thaân ñoái vôùi xuùc, yù ñoái vôùi phaùp khoâng cho hai beân dính keït nhau, coù dính nhau thì döøng laïi. Ñoù laø ñoaïn, chôù khoâng phaûi ñoaïn laø phaù hoaïi saùu caên. Noùi thì deã, nhöng treân thöïc teá chuùng ta cöù bò dính maéc. Tæ duï maét thaáy saéc ñeïp thì dính, bôûi dính neân khi veà nhaø hoaëc ngoài choã vaéng thì noù hieän ra. Tai nghe ngöôøi noùi lôøi khen hay tieáng cheâ mình, caâu noùi töø mieäng ngöôøi phaùt ra, ñaõ bay ñaâu maát nhöng loã tai mình laïi dính, trong taâm cuõng dính neân nghe maø chöa traû lôøi ñöôïc, veà nhaø ngoài ñöùng khoâng yeân, cöù böïc boäi töùc toái maõi, ñoù laø ñaõ dính. Coøn neáu hoï noùi gì maëc hoï, mình vaãn thaûn nhieân töôi cöôøi thì ñaâu coù dính. Nhö vaäy söï vieäc heát söùc giaûn ñôn, nghóa laø chuùng ta chæ caàn buoâng ñöøng cho noù dính thì moïi vieäc an laønh, maø buoâng töùc laø ñoaïn. Ñoù laø ñieàu maø chuùng ta phaûi coá gaéng sao cho saùu caên döùt tröø thì luïc taëc töï tröø. Luïc taëc laø saùu ñöùa giaëc. Saùu ñöùa giaëc laø nhöõng gì? - Cuõng maét, tai, muõi, löôõi, thaân, yù, nhöng neáu saùu caên khoâng dính vôùi saùu traàn, ñoù laø luïc thoâng. Ngöôïc laïi noù seõ thaønh luïc taëc. Vì vaäy theá gian thöôøng noùi “Tam baønh luïc taëc”. Chöõ tam baønh trong nhaø Phaät goïi laø tam ñoäc, luïc taëc laø saùu ñöùa giaëc. Nghóa laø nghe ngöôøi ta noùi ñieàu gì maø mình dính maéc laø bò luïc taëc loâi, coøn khoâng dính, khoâng keït laø mình ñaõ ñöôïc luïc thoâng roài, chôù ñöøng ñoøi thaàn thoâng chi nöõa. Nhö vaäy quí vò thaáy luïc thoâng vôùi luïc taëc caùch nhau bao xa? Chæ moät maûy tô thoâi, neáu ñeå dính thì thaønh luïc taëc, khoâng dính trôû thaønh luïc thoâng. Vì vaäy vieäc tu raát ñôn giaûn, khoâng quanh co nhieâu kheâ gì caû. Chæ caàn khoâng cho dính maéc thì moïi vieäc ñöôïc an nhaøn, töï taïi. Nhö vaäy, chuùng ta coát laøm sao chuyeån tam ñoäc, ñoaïn luïc caên, tröø luïc taëc, ñoù laø goác cuûa söï tu.

            Tìm ñöôøng hoaùn coát, chæn xaù naêng phuïc döôïc luyeän ñan;

            Hoûi pheùp chaân khoâng, heà chi laùnh ngaïi thanh  chaáp saéc.

Ngöôøi thích tu tieân, muoán ñoåi xöông cho nheï ñeå deã bay, thì chæn xaù laø chæ neân hay uoáng thuoác vaø luyeän ñôn, töùc laø uoáng linh döôïc vaø luyeän linh ñôn ñeå ñoåi xöông, ñeå bieát bay. Coøn ngöôøi muoán ñaït ñöôïc phaùp chaân khoâng, thì heà chi laùnh nghóa laø khoâng ngaïi, khoâng chaáp chi heát. Nhö vaäy muoán ñaït ñöôïc lyù chaân khoâng thì khoâng caàn gì phaûi laùnh ngaïi thanh chaáp saéc, nghóa laø ñoái vôùi thanh saéc, chuùng ta khoâng caàn traùnh chæ ñöøng cho noù dính laø ñuû. Thanh saéc khoâng dính laø chuùng ta tu ñuùng phaùp chaân khoâng. Nhö vaäy trong hai caâu naøy, caâu treân daønh cho ngöôøi muoán tu tieân phaûi chòu khoù uoáng thuoác tröôøng sanh vaø luyeän linh ñôn. Caâu döôùi chæ cho ngöôøi muoán tu Phaät thì khoâng ñeå cho thanh saéc dính maéc nôi mình.

            Bieát chaân nhö, tin Baùt-nhaõ, chôù coøn tìm Phaät Toå Taây Ñoâng;

            Chöùng thaät töôùng, ngoû voâ vi, naøo nhoïc hoûi kinh thieàn Nam Baéc.

Bieát chaân nhö laø ngöôøi tu phaûi nhaän ra caùi gì laø chaân nhö. Tin Baùt-nhaõ laø phaûi thaáu lyù Baùt-nhaõ. Chôù coøn tìm Phaät Toå Taây Ñoâng, nghóa laø khoâng caàn sang Taây Truùc hay ñeán Ñoâng Ñoä ñeå tìm Phaät Toå, maø chuùng ta phaûi nhaän ra chaân nhö, thaáu suoát ñöôïc lyù Baùt-nhaõ.

Chöùng thaät töôùng laø chöùng ñöôïc tính chaân thaät cuûa chính mình. Ngoû töùc laø suoát, laø thaáy roõ lyù voâ vi. Khi thaáy roõ lyù voâ vi thì khoâng coøn nhoïc gì hoûi ñeán kinh thieàn Nam toâng, Baéc toâng chi caû. Chöõ Nam, Baéc theo Trung Hoa thì phöông Baéc laø ngaøi Thaàn Tuù vaø phöông Nam laø Toå Hueä Naêng. Chuû yeáu chuùng ta chöùng ñöôïc thaät töôùng, thoâng suoát lyù voâ vi chôù khoâng caàn hoûi Thieàn Nam toâng hay Thieàn Baéc toâng chi nöõa.

            Xem Tam taïng giaùo, aét hoïc ñoøi Thieàn uyeån Thanh qui;

            Ñoát nguõ phaàn höông, chaúng toán ñeán chieân-ñaøn chieâm-baëc.

Chuùng ta phaûi xem kinh ñieån, phaûi hoïc theo nhöõng Thieàn uyeån thanh qui ñeå bieát neáp soáng hôïp vôùi giaùo lyù.

Ñoát nguõ phaàn höông laø ñoát naêm phaàn phaùp thaân höông. Nguõ phaàn höông laø giôùi, ñònh, tueä, giaûi thoaùt, giaûi thoaùt tri kieán höông. Chuùng ta tu phaûi luoân giöõ giôùi cho ñöôïc trong saïch, ñoù laø giôùi höông. Phaûi laøm sao cho taâm an ñònh, ñoù laø ñònh höông. Phaûi môû saùng trí tueä, ñoù laø tueä höông. Phaûi ñöôïc giaûi thoaùt, ñoù laø giaûi thoaùt höông vaø phaûi thoaùt luoân nhöõng coá chaáp teá nhò cuûa mình nöõa, ñoù laø giaûi thoaùt tri kieán höông. Ñöôïc naêm ñieàu ñoù ñuû cuùng döôøng Phaät Toå, khoûi phaûi mua höông chieân-ñaøn hay chieâm-baëc.

            Tích nhaân nghì, tu ñaïo ñöùc, ai hay naøy chaúng Thích-ca;

            Caàm giôùi haïnh, ñoaïn ghen tham, chæn thaät aáy laø Di-laëc.

Chöõ tích laø chöùa. Neáu ngöôøi tu bieát chöùa ñaày nhaân nghóa, tu ñaïo ñöùc laø tích coâng luõy ñöùc, ñeå khôûi taâm töø bi laøm lôïi ích cho taát caû chuùng sanh thì ngöôøi naøy chính laø ñöùc Thích-ca chôù khoâng ai khaùc. Nhö vaäy ngay trong ñôøi naøy, chuùng ta bieát chöùa nhoùm taâm töø bi vaø laøm lôïi ích chuùng sanh töùc laøm lôïi ích ñaày ñuû cho moïi ngöôøi thì chaúng khaùc naøo Phaät Thích-ca.

Caàm giôùi haïnh. Caàm laø gìn giöõ, giöõ ñöôïc giôùi haïnh. Ñoaïn ghen tham. Ghen laø taät ñoá, tham laø tham lam. Ñoaïn döùt taâm taät ñoá, taâm tham lam, ñoù chính laø ñöùc Di-laëc. Quí vò  nhôù ñöùc Phaät Di-laëc Ngaøi buoàn hay vui? Ngaøi luoân luoân vui, bôûi Ngaøi ñaõ tu “Töù voâ löôïng taâm”: töø, bi, hæ, xaû. Coù ai choïc gheïo Ngaøi ñeàu tha thöù. Ngaøi luoân thöông yeâu vaø giuùp ñôõ moïi ngöôøi neân haïnh töø bi hæ xaû traøn ñaày nôi Ngaøi, vì vaäy luùc naøo Ngaøi cuõng cöôøi, cuõng vui. Coøn chuùng ta khoâng cöôøi vui ñöôïc, vì chuùng ta hay taät ñoá, tham lam. Bôûi tham lam taät ñoá neân thaáy ai hôn mình thì töùc, ñoù laø taät ñoá. Song ôû theá gian naøy, chuùng ta muoán cho moïi ngöôøi ñöøng hôn mình coù ñöôïc khoâng? Trong naêm, baûy ngöôøi ñaõ coù naêm, ba ngöôøi hôn mình, vì vaäy mình coù taâm taät ñoá thì luùc naøo cuõng böïc boäi, khoâng bao giôø haøi loøng. Thaáy ai hôn mình thì mình khoâng vui, thaáy ai ñöôïc ngöôøi khaùc khen maø mình khoâng ñöôïc khen thì töùc, thaáy ai ñöôïc thieân haï thöông maø mình khoâng ñöôïc thöông thì buoàn phieàn v.v… Nhö vaäy caû ngaøy chuùng ta phaûi khoå. Döùt ñöôïc taâm taät ñoá, taâm tham lam thì coøn gì maø khoå. Neáu bieát öùng duïng ñuùng nhö vaäy chuùng ta seõ laø Phaät Thích-ca, Phaät Di-laëc chôù khoâng ñaâu xa.

Toùm laïi, hoïc qua nhöõng hoäi naøy roài, chuùng ta thaáy con ngöôøi cuûa Ngaøi khi ñaõ ngoä ñaïo, duø ôû ñòa vò giaøu sang, ôû ngoâi hoaøng ñeá nhöng taâm hoàn Ngaøi raát trong saùng, khoâng bò nhieãm nhô, vì vaäy raát ñaùng cho chuùng ta quí kính.

*

THIEÀN TOÂNG VIEÄT NAM